کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

گزینه شعرها (نشر نیستان) (همان: ۳۰).
۳-۳-۱-۱ بخوان، عین باران
این کتاب مجموعه شعر می‏باشد، شعر اگر نه آیینه روزگار باشد خود شعر نیست، که روزگار را هیچ زبانی به شقانیّت شعر تر جهان نبوده است. در همه ادوار تاریخ این شعر بوده است که تاریخ صحیح و صریح هرچه را یادداشت کرده است و شعر بی‏دروغ و نقاب در همه زمان‏ها آییه تمام نمای حوادث آن روزگار است.
گزینش دقیق و عمیق شعر دهه‏یی که گذشت کاری‏ست بس دشوار. دهه‏هایی که همه سرشار بود از اتفاق‏هایی که افتاده و برخاست. شعری که هم شاعر را در اندازه‏های حساسیت‏های آگاهانه شاعرانه مصرفی کند و هم آیینه حوادث روزگارش باشد و این مجموعه‏ها همه آن چیزی‏ست که توانسته‏ایم و نه آن چیزی که خواسته‏ایم، که خواسته شعر ناب – شعری که در زیر مجموعه وحی قرار دارد- خود بیشتر از این‏هاست (رضایی‏نیا، ۱۳۸۷: ۵).
۳-۳-۱-۲ فرشته بفرستید
کتاب حاضر با محوریت دفاع مقدس شامل دوازده شعر بلند می باشد که عناوین آن ها عبارتند از: «سوی صدا»، «باران آتش»، «کنار چشم خدا»، «ازدحام گل سرخ»، «کلمات خاکی»، «مهمات»، «محاصره»، «گاهِ ناگهان گشایش»، «هلهله»، «رؤیا های صادق»، «سجاده بارانی» و «شادباش». در انتهای کتاب نیز متنی با عنوان «محض ریا (مثلاً مؤخره)» وجود دارد که شاعر در مورد نحوه و علت نگارش کتاب سخن می گوید.
در مورد کتاب «فرشته بفرستید» شاعر گوید:
- تازه از تهران گریخته بودم، از ازدحام گیج آهن و آدم …. پس از دوازده سال هجرانی و سرگردانی. بار دیگر به شهر خاطره‏های کودکی ام، برگشته بودم؛ «صومعه سرا» که در کوچه باغ‏هایش- هنوز- خاطرهایم سبز بود و …
هیهات، هیهات از آن روزهای شگفت که اندک، اندک فرو می رفت. بهار هفتاد و سه بود و من سبکبار از حسی، گنگ، «علی» دو ساله بود و حروف به لبان اش می‏شکفند. فرزند نخست و روشنی چشم خانه‏ی ما، و من مشغله ای نداشتم جز نوشتن برای این جا و آن جا، و کار گل همان کار دل بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

دهه ی محرم رسید. چیزی از سال‏های جنگ در من زبانه می‏کشید.
سال‏ها در اندرون نهان اش کرده بودم و هر بار در هیّت قولی و غزلی شعله ور شده بود. این بار اما حس می‏کردم که از پس مهار آن یادهای شعله ور بر نمی‏آیم، آهسته، آهسته کلمات خبر شدند و شعله‏ها در کلمات دمیدند و تا چشم وا کردم یک چله‏ی بهاری گذشته بود؛
یک چله- معاشقه در گوشه‏ی نینوا …
یادش بخیر؛ شب همه شب در هوای بهار می‏نشستم تا اذان صبح، و پنجره‏ها رو به باغی پر گل و گیاه گشوده بود و بوی خاطره‏های دور و دیر در لابه لای برگ‏ها می‏پیچید؛ لا‏به‏لای سطرهایی که گاه به اشک می‏جوشیدند و گاه به لبخند … (رضایی نیا، ۱۳۸۸: ۱۲۷-۱۲۵)
عصرها با دوچرخه راهی کوچه باغ‏های حاشیه‏ی شهر می‏شدم؛ راهی باغ‏های چای، شالیزارها، رودخانه‏ها، بیشه‏های پردرخت، مزار آقا سید مهدی و …
در همه‏ی این سفرهای عصرانه «علی» همراه ام بود. من خاطره‏ها را رکاب می‏زدم و او رؤیاها را … تا غروب که با ستاره‏ها به خانه برمی‏گشتیم و گاه ماه روی شانه‏های ما بود.
تابستان که شکفت، فرشته‏ها رسیدند، بیش‏تر و بیش‏تر و اکنون در یاد دارم که روزی از همان روزها معاشقه با کلمات ارغوانی حس کردم آن آتش پر التهاب فرونشسته و دیگر گاه باران است و باران فقط باران … .
چون نگریستم، منظومه‏ای بلند شکل گرفته بود که در آغاز آن را «آتش به لهجه باران» نامیدم، بعدها انگار انگشتِ اشاره‏ی همان کلمات بود که بر برگ‏هایم نوشت: «فرشته بفرستید!» (همان:‏ ۱۲۸-۱۲۷).
- «فرشته بفرستید» برای من محاجه و گفتگویی بود با شعر آن سال‏ها در حوالی یادها و یادگارهای دفاع مقدس و مظلوم؛ حرف‏هایی تلنبار شده در اندرونِ زخمی من که به نوعی روایت و باز گفتِ آن سال‏هاست برای پسینیانِ آن سال‏ها.
با این همه، کتمان نمی‏کنم که هنوز حیران آن جوشش شگفت کلماتم که فرشته گون بر صدایم نشستند، حیرانِ آن اشک‏ها که بر برگ‏هایم نوشتند و حیران آن طنینِ مستدامی که از آغاز تا پایان منظومه با روح مسحورم همخوان و همراه بود.
و من چگونه از پس یک چله آواز در لمحه عنایت حضرت دوست برآیم؟ … بر نمی‏آیم (همان: ۱۲۹).
- «فرشته بفرستید» اگر وامدار شاعری باشد، آن شاعر کسی نیست جز «م. مؤید» که من از اواخر دهه ی شصت با شعر او آشنا شدم و اُنس من با شعر درخشان این شاعر بزرگ و منفرد به نگاهم به شعر سپید تأثیری ژرف گذاشت؛ به ویژه در ساحت‏های معنایی و درونی شعر. طلیعه‏ی این تأثیر در شعرهای سپید مجموعه «روز چندم» رخ نمود و در «فرشته بفرستید» و مجموعه‏های چاپ نشده‏ام تداوم یافت.
هر چند که من حجم گرایی در تماشا و بیان شاعرانه تعلّق خاطر ندارم و افزون بر رویکرد به زلالی زبان، پسند موسیقایی و فرمی متفاوتی دارم.
همین جا به اشاراتی ضروری بسنده کنم و بگذرم که منظومه «فرشته بفرستید» در تابستان هفتاد و سه منتشر شده و بنابر بدیهیات اولیه، ربطی به مثنوی «آب ها و مرداب‏ها» سروده‏ی سال هفتاد و پنج ندارد (همان: ۱۳۱-۱۳۰).
۳-۴ آشنایی با گیلان
استان گیلان با مساحت ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است. «گیلان در طول تاریخ کهن خویش که به کهنگی تاریخ میهن ما می‏رسد، گاه و بیگاه بسان کانونی از آش به پیکر سرد و بی روح ایران گرمی و زندگی می‏داد و نام آوران آن در سایه‏ی شوریدگی و عشقی که به سرزمین خود می‏ورزیدند به پا می‏خاستند و داغ بد نامی را از چهره‏اش می‏زدودند. با کنار زدن غباری که بر صفحه‏ی تاریخ گیلان نشسته، ما می‏توانیم شکل واقعی آن را در آئینه زمان ببینیم و آن‏گاه درباره‏ی سرگذشتی که داشته به داوری بنشینیم، تلخی‏های سرنوشتنش را از شیرینی‏های زندگی آن جدا سازیم و دلتنگی‏های اندوه و ماتم تاریخ خود را در لذت فریادهای شادی و شعارهای میهن پرستانه‏ی مردم آن از یاد ببریم» (رابینو، ۱۳۹۱: نوزده، پیشگفتار).
گیلان، در ۳۶ درجه و ۲۸ دقیقه تا ۳۸ درجه و ۱۱ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳۲ دقیقه طول شرقی واقع است. گیلان از شمال به دریای خزر و از مشرق به مازندران، از جنوب به قزوین و اذربایجان و از مغرب به آذربایجان محدود شده است. «طول آن از شمال غربی به جنوب شرقی در حدود ۲۲۵ کیلومتر، و عرض آن از ۲۵ کیلومتر تا ۱۰۵ کیلومتر تغییر می‏کند. در حمله‏ی مغول، گیلان دارای دوازده شهر بود، که در هر یک امیری مستقل حکومت می‏کرد. این سرزمین بعدها به وسیله‏ی هشت تن از امیران که استقلالی نداشتند اداره می‏شد» (همان: ۴).
در این سرزمین، عمق چاه‏ها کم است. آب در عمق دو تا سه متری زمین و گاهی نیز در عمق کمتری در دسترس است که این امر باعث حاصلخیزی و باروری زمین این منطقه شده است. غذای اصلی اهالی این منطقه، برنج است. در گیلان گندم و جو نیز می‏روید. محصول ابریشم نیز از این منطقه برداشت می‏شود و به دیگر نقاط کشور صادر می‏شود. تمام منطقه گیلان، حاصلخیز است و در آنجا گوشت و غلات و میوه فراوان وجود دارد.
فصل چهارم
تحلیل تحقیق
۴ تحلیل تحقیق
۴-۱ مقدمه
واژه‌ها، ترکیب‌ها و اصطلاحات کلمات در شعر به عنوان مصالح زیربنایی می‌توانند ساختار و محتوای سروده‌ها را به سمت و سویی هدفمند سوق دهند و محتوای تفکر سراینده را در کار سرایش، نمایان سازند. واژه‌ها علاوه بر سطوح ساختمانی و مضمونی شعر، در سایر پارامترهای شاعری نیز دخیل اند، مثلاً سطح عاطفی شعر و بروز و ظهور احساسات و حتی غلبه‌ی هر یک از عناصر تفکر، احساس، خیال، موسیقی و فرم می‌تواند به دلیل بسامد بالای کلمات باشد. گاه فضایی که خود را بر ذهن و زبان شاعر، تحمیل می‌کند فضایی چارچوب‌دار و هندسی است. به این معنا که کرانه‌ای از افق‌های موردنظر در مقابل سراینده خود نمایی می‌کنند و مثل چراغی او را به سمت خود هدایت می‌نمایند.
در سرودن هر شعری، ذائقه‌ی شاعر و تعلق خاطرش با ایدئولوژی‌های گوناگون می تواند به ناخودآگاه او فرمان دهد که پذیره‌های دلخواهش را بیشتر درونی کند و فضای ذهنی خاصی را برای او به وجود آورد این‌گونه است که فضای ایجاد شده، کلمات ویژه‌ای را که به عنوان ذخیره‌های حسی، ملّی، مذهبی، عامیانه و ادبی قاموس ذهن شاعرند، شکار می‌کند و سراینده را وا می‌دارد که حتماً از این ذخیره‌ها سود ببرد و از چاشنی تخیل و احساس سروده‌ای نو بیافریند. سروده‌های دفاع مقدس به طور عام در گزینش کلمات بنا به مصالح مختلفی چون دیدگاه‌های مذهبی، تاریخی و انقلابی، و دیدگاه ادبی و همچنین ضرورت به کارگیری الفاظ و اصطلاحـات نظامی، جـغرافیایی و
سیاسی جلوه‌گاهی از تنوع واژه‌ها و اصطلاحات هستند. در ادامه نمونه‌هایی از کلمه‌ها و اصطلاحات مختلف در حوزه‌های نظامی، سیاسی، تاریخی، مذهبی، ادبی و جغرافیایی‏ و… در آثار شاعران «بهمن صالحی»، «غلامرضا رحمدل»، «عبدالرضا رضایی‏نیا» بررسی می‌شود .
۴-۲ بررسی نماد در سه اثر
برخی از کلمات و اصطلاحات نظامی و سیاسی در شعر دفاع مقدس همانند دیگر قوالب شعر پایداری، واژه‌ها و اصطلاحات خاص نظامی دستمایه‌ی کار برخی از سرایندگان ‌شدند. معمولاً این واژه‌ها و اصطلاحات به عنوان عنصری زاید و بیگانه هم‌خوانی کمتری با دیگر کلمات و اصطلاحات دارند و شعر را از سرزندگی و سلامت باز می‌دارند. چنانکه در سروده‌های زیر ضرورتی برای وجودشان نمی‌شود .اما بعضی ازکلمات با بار تلمیحی و تاریخی در شعر مقاومت و شعردفاع مقدس شاعران به منظور بهره‌گیری از نمادها، اسطوره‌ها و حوادث مختلف تاریخی سعی در به کارگیری واژه‌هایی دارند که هر کدام به تنهایی می‌توانند، تداعی کننده‌ی حادثه‌ای تاریخی باشند. نقش این‌گونه کلمات در شعر بیشتر نقشی ثانوی در حیطه‌ی زبان و بیان شاعرانه است‏: خشم خزر‏، امواج‏، دریا‏، جنگلی‏ها، سپیدار،‏ جنگل میرزا، بوته، شالی‏، مزرع‏، نشا و . . .
ذکر مناطق مختلف و مرزهای گوناگون و اماکن خاص هم، در شعر مقاومت می‌تواند، زنده‌ کننده‌ی خاطرات روزهای جنگ، برای ساکنان شهرها و روستاها و رزمندگان باشد و اینگونه اسامی، شعر را به ورطه نثر می‌کشاند. نمونه‌های زیر منتخبی از صدها مثال در این زمینه است : خزر ، گیلان.
واژه‌ها، اصطلاحات و ترکیبها در حوزه‌های ادبی استخدام کلمات و ترکیب‌ها آن‌گاه که کارکرد مناسب و چند منظوره‌ای از قبیل انتقال حس، کمک به انسجام ساختار، تأثیر محتوایی، ایجاد تخیّل و نوگرایی در حیطه‌ی زبان و بیان داشته باشند. ارزش ادبی اثر را به بالاترین درجه‌ی خود می‌رسانند و شعر را از ضعف‌های مختلفی چون بی‌فرمی، سقوط در ورطه‌ی نثر و تکرار می‌رهانند. در حوزه‌ی شعر مقاومت، پس از گذراندن نخستین سال‌های تمرین و تجربه، کم کم توانست جایی در اذهان مخاطبان باز کند و به اصطلاح خودی نشان دهد. یکی از جلوه‌گاه‌های نوآوری درحیطه‌ی زبان ترکیب‌ سازی‌های مناسب و تازه است. وجود این ترکیب‌ها در شعر سابقه‌ دارد چنان که می‌توان در اشعار ترکیب‌های نوظهوری‌ با ساخت دستوری ویژه، مشاهده نمود. در شعر مقاومت هم، ترکیب‌ها گاه در ساختی هماهنگ با بقیه‌ی اجزای شعر و گاه در حد یک ترکیب نوظهور، غیرمرتبط با عناصر دیگر شعرحضوری رنگارنگ دارند. نمونه‌هایی از این ترکیب‌ها را می‌توان در اشعارزیر مشاهده نمود :
نفس سبز مسیحایی او (رحمدل، ۱۳۸۶ :۱۸).
محمل برکۀ انگشتانش (همان: ۲۰)
کرد در مزرع اندیشه نشا (همان: ۱۸)
خون خورشید در اندام نسیم (همان: ۱۹)
­­­­­گاهی شاعران شعر سپید مقاومت علاوه بر ترکیب‌سازی در حوزه‌های دیگر هم از کلمات، شاعرانه استفاده می‌کنند. استفاده از وابسته‌های عددی که شیوه‌ای معهود در اشعار سبک هندی، علی‌الخصوص غزل‌های بیدل دهلوی‌اند، در شعر مقاومت با ساز و کاری جدید، متناسب با حال و هوای جبهه‌ها ، زیبایی فراوانی به ساخت زبان داده‌ ، چنان که در مثالی زیر دیده است :
خمخانه گل ز کام تو می جوشد
داغ سه شقایق است بر سینۀ تو
گل خوشه‏های آتش و نور افشاند
آلاله را هوای شکفتن نیست (همان: ۶۹)

تعیین متغیرهای سری زمانی که بیشترین و یا کمترین تأثیر را در فرایند پیش‌بینی تعیین هدف جذب منابع دارند.
روش تحقیق
روش انجام تحقیق مبتنی بر جمع‌ آوری و دسته‌بندی داده‌های مربوط به هدف‌گذاری برای شعبه‌های دو موسسه مالی و اعتباری و اهداف محقق شده آن‌ها و استفاده از داده‌هایی همچون منابع، سپرده‌ها، سپرده‌های ارزان‌قیمت و گران‌قیمت و نسبت آن‌ها، تعداد مشتریان، سهم هر مشتری از سپرده‌های ارزان‌قیمت و گران‌قیمت در مدل‌سازی ریاضی و آماری برای پیش‌بینی منابع آتی و هدف‌گذاری بر اساس آن است. تحقیق پیش رو هدف‌گذاری با فنون جدید پیش‌بینی و مقایسه آن با روش جاری در صنعت بانکداری می‌باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در انجام تحقیق پس از مرور و مطالعه تحقق اهداف جذب منابع دوره‌های گذشته و عوامل مؤثر بر آن در بخش‌های به بررسی تحقق اهداف و روش‌های پیش‌بینی پرداخته شد و در ادامه به جمع‌ آوری داده‌ها مبادرت شد که این جمع‌ آوری با نامه‌نگاری و درخواست اطلاعات با تعهد در حفظ اسرار محرمانه، مراجعه به کتاب‌ها و اطلاعات آماری ارائه‌شده به‌دست‌آمده است و پس از انجام مطالعه کتابخانه‌ای عوامل مؤثر برجذب منابع و پیش‌بینی آن شناسایی‌شده و از آن برای مدل‌سازی استفاده‌شده است و فرض شده است که اغلب متغیرها تأثیر خود را بر جریان منابع گذاشته‌اند.
از دیگر منابعی که برای این تحقیق استفاده‌شده است مقالات معتبر خارجی می‌باشد که کارهای مشابهی را روی برخی از مؤسسات مالی و اعتباری اسلامی و غیر اسلامی انجام داده‌اند.
پس‌ازاینکه مرحله الگوسازی پیش‌بینی منابع آتی صورت پذیرفت، داده‌های جمع‌ آوری‌شده در ابتدا در محیط اکسل مرتب، طبقه‌بندی و نرمال‌سازی شد و در ادامه با بهره گرفتن از نرم‌افزار متلب پیش‌بینی بر اساس داده‌ها صورت گرفت و همچنین برای مقایسه روش هدف‌گذاری مبنی بر پیش‌بینی با رویکرد منطق فازی و شبکه‌های عصبی با هدف‌گذاری مبتنی بر روش خرد کردن اهداف کل (انتصاب سهمی از کل هدف) بدون پیش‌بینی، انحرافات از منابع محقق شده بررسی شد.

قلمرو تحقیق
در این تحقیق قلمرو مفهومی، هدف‌گذاری بر اساس پیش‌بینی علی در بخش تجهیز منابع است، محدوده تجهیز منابع نیز، دو موسسه مالی و اعتباری از سه موسسه مالی و اعتباری مجاز می‌باشد. قلمرو زمانی تحقیق به‌منظور دستیابی به منابع دقیق‌تر دوره‌های کوتاه‌مدت است.

بررسی اجمالی منابع در سال‌های اخیر
رابطه منابع (سپرده‌ها) با مصارف (تسهیلات)
سپرده ازجمله منابع پولی مؤسسات مالی و اعتباری است که قدرت مؤسسات مذکور را در اعطای تسهیلات فراهم می‌کند. مؤسسات مالی و اعتباری با توجه به سرمایه‌ای که در خود دارند (منابع) می‌توانند قسمتی از آن را به‌صورت تسهیلات اعطا نمایند. یکی از چالش‌هایی که همواره پیش روی نظام بانکی کشور است مدیریت منابع و مصارف است. به این منظور رابطه‌ای بر اساس منابع و مصارف به‌صورت زیر تعریف می‌گردد:
در رابطه فوق مشخص می‌شود که میزان تسهیلات به میزان سپرده‌ها باید کمتر از ۱ باشد. این آمار مشخص‌کننده انضباط سیستم بانکی است. با بررسی مقدار فوق در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱ به این نتیجه می‌رسیم که همواره مقدار فوق از ۱ بیشتر بوده است، ولی از سال ۱۳۹۲ به بعد این عدد به ۱۰۰ نزدیک شده است که نشان‌دهنده این است که نسبت تسهیلات به سپرده‌ها متعادل‌تر شده است ولی با آمار جهانی آن‌که نزدیک به ۸/۰ است فاصله زیادی دارد. (رحیمیان، ۱۳۹۲)
تقاضای قابل‌توجه تسهیلات در کشور نشان می‌دهد که لازم است سپرده‌ها و منابع مؤسسات مالی و اعتباری افزایش پیدا کند. ازاین‌جهت نیز ملاحظه می‌شود که پیش‌بینی سپرده‌ها و دقت در عوامل مؤثر بر آن تا چه اندازه در مدیریت سیستم پولی کشور تأثیرگذار است.
از دیگر شاخص‌های اقتصادی که تأثیر زیادی در تعیین سطح قیمت‌ها، تورم و متغیرهای کلان اقتصادی ازجمله سپرده‌های مؤسسات مالی و اعتباری دارد نقدینگی می‌باشد. از طرف دیگر یکی از عوامل مؤثر در سپرده‌های مؤسسات مالی و اعتباری و آمارهای پولی تورم است. تورم ازنظر علم اقتصاد به معنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در طول یک‌زمان مشخص است. نرخ تورم برابر است با تغییر در یک شاخص قیمت که معمولاً شاخص قیمت مصرف‌کننده است. تقریباً تمام اقتصاددان‌ها بر این نکته متفق‌القول‌اند که تورم پایدار و درازمدت ریشه‌ای جز عرضه پول و افزایش نقدینگی ندارد. هر چه میزان تورم بیشتر شود، قدرت خرید یک واحد پول کمتر می‌گردد. یکی از ریشه‌های تورم نبود تعادل میان درآمدها و هزینه‌های دولت است. به‌این‌ترتیب که وقتی هزینه‌های دولت از درآمدهای آن در بودجه سالانه بیشتر باشد، دولت با کسری بودجه مواجه می‌شود. اگر دولت برای حل مشکل کسری بودجه اقدام به استقراض از بانک مرکزی یا فروش درآمدهای ارزی به بانک مرکزی کند، پایه پولی و به دنبال آن نقدینگی کل در اقتصاد افزایش می‌یابد که این افزایش نقدینگی آثار تورمی به دنبال خواهد داشت.

رابطه پس‌انداز و تورم
رابطه بین پس‌انداز و تورم به دو شکل زیر می‌باشد.
الف - اگر نرخ تورم بالا باشد، آثار نامطلوبی بر ثبات اقتصادی کلان کشور و به‌ویژه نرخ تسهیلات داشته و منجر به کاهش نرخ پس‌انداز می‌گردد.
ب - نرخ پس‌انداز پائین به‌ویژه کاهش در پس‌انداز دولت، باعث افزایش نرخ تورم می‌گردد. با کاهش نرخ رشد اقتصادی و به دنبال آن افزایش نرخ تورم در سال‌های (۷۸-۱۳۷۰) نرخ پس‌انداز کاهش‌یافته است. عدم ثبات قیمت‌ها در تمام این سال‌ها و سال‌های بعد، همواره اثر نامطلوبی بر ثبات اقتصادی کلان کشور و انتظارات مردم نسبت به آینده داشته است که درنتیجه این شرایط منجر به کاهش نرخ پس‌انداز شده است، حتی در بعضی از سال‌ها نرخ رشد پس‌انداز منفی بوده و دلیل عمده آن افزایش هزینه‌های استهلاک ناشی از افزایش نرخ ارز و نرخ بالای فرسودگی ماشین‌آلات سرمایه‌ای می‌باشد، دیگر آثار مهم کاهش پس‌انداز بر سطح سرمایه‌گذاری است که موجبات افزایش تقاضا و بالطبع افزایش سطح عمومی قیمت‌ها شده است. یکی دیگر از مواردی که باید در نظر گرفته شود انتظارات تورمی است. اگر مردم بر اساس تجربیات گذشته خود و یا بر مبنای مشاهدات بازار پیش‌بینی کنند که در آینده نزدیک قیمت‌ها رو به افزایش خواهد بود، میزان هزینه و خریدهای خود را افزایش می‌دهند. از طرف دیگر تولیدکنندگان و فروشندگان از فروش و عرضه کالاها خود به امید افزایش قیمت در آینده خودداری می‌کنند، بدیهی است در این صورت با این سیاست، عرضه و تقاضا اثر مستقیم بر قیمت‌ها خواهد داشت و موجب افزایش تورم می‌گردد.
نرخ سود بانکی که به سپرده‌های نزد مؤسسات مالی و اعتباری پرداخت می‌شود همواره یکی از انگیزه‌های مناسب برای سپرده‌گذاران می‌باشد. اما با در نظر گرفتن تورم در جامعه مشخص می‌شود که در سال‌های گذشته حتی سود سپرده‌های بلندمدت نیز درواقع به ضرر سپرده‌گذاران بوده است. (رحیمیان، ۱۳۹۲)
ازآنجاکه معمولاً نرخ تورم در ایران بیشتر از سود سپرده‌های بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری است، انگیزه سپرده‌گذاران در سپرده‌گذاری مؤسسات مالی و اعتباری کم‌رنگ‌تر می‌شود. در شکل شماره ۱-۱ نرخ سود واقعی بانک مرکزی را با توجه به تورم موجود در کشور نمایش داده‌شده است. همان‌طور که در شکل دیده می‌شود در اکثر سال‌ها نرخ تورم بیشتر از نرخ سود بانکی می‌باشد و این به معنی ضرر شخص سپرده‌گذار است.
شکل شماره ۱- ۱: نمودار مربوط به سود مؤسسات مالی و اعتباری، تورم و نرخ سود واقعی
خوشبختانه در دوره انجام این تحقیق نرخ سود در بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری یکسان شده و نرخ تورم روند نسبتاً یکسانی را طی می‌کند.

محدودیت‌های انجام تحقیق
این تحقیق با محدودیت‌های زیر مواجه بوده که با روش‌های شرح داده‌شده بر آن‌ها غلبه شده است.
عدم امکان دسترسی به برخی داده‌ها اهداف و تحقق اهداف که با اخذ موافقت و به‌شرط تغییر اطلاعات داده‌ها با حفظ نسبت (مشابه‌سازی) و رعایت محرمانه بودن و اسرار بر اثرات آن محدودیت غلبه شد.
وجود داده‌ها و اطلاعات چندگانه در خصوص سهم بازار از منابع و وجوه در گردش که با مراجعه به افراد صاحب‌نظر و مطالعه صحت اطلاعات دریافتی و علت مغایرت‌ها بررسی و رفع شد.
ساختار کلی تحقیق
این پایان‌نامه در پنج فصل تنظیم‌شده است پس‌ازاین فصل (طرح تحقیق)، ادبیات و پیشینه تحقیق در فصل دوم موردبحث قرار می‌گیرد، که برای درک پس‌زمینه هدف‌گذاری و اهمیت پیش‌بینی و اهمیت منابع برای مؤسسات مالی و اعتباری و عوامل مؤثر برجذب منابع تشریح می‌گردد و نهایتاً با توجه به موضوع تحقیق مروری بر تحقیقات انجام‌شده صورت می‌پذیرد.
در فصل سوم روش تحقیق و در فصل چهارم برای ایجاد درکی از داده‌های مورداستفاده در این تحقیق، به شرح نحوه جمع‌ آوری و خصوصیات آماری داده‌ها، جداسازی مجموعه‌های آموزش و آزمایش پرداخته می‌شود و زمینه را برای اجرای عملیات پیش‌بینی و هدف‌گذاری آماده می‌سازد و در فصل پنجم به بررسی انحرافات هدف‌گذاری پرداخته می‌شود.
شکل شماره ۱- ۲: چارت ساختار پژوهش

تعاریف واژگان
هدف‌گذاری: عبارت است از تبیین اهداف فردی و سازمانی به‌طور ساده و قابل‌فهم که قابلیت تصمیم‌گیری و واگذاری به فرد و افراد سازمان را داشته باشد.
جذب منابع: در مؤسسات مالی و اعتباری به اخذ سپرده مشتریان در قالب افتتاح انواع حساب و افزایش موجودی را جذب منابع می‌نامند.
سپرده: سپرده پولی است که از طرف مردم نزد موسسه مالی و اعتباری قرار می‌گیرد و می‌تواند در یک حساب ریخته شود. مشتری می‌تواند از این حساب پول برداشت یا به آن واریز کند. بعضی از مؤسسات مالی و اعتباری درازای این سپرده، هزینه‌ای دریافت می‌کنند درحالی‌که بعضی دیگر به مشتریانشان بهره‌ای پرداخت خواهند کرد. سپرده‌ها دارای ۳ نوع کلی هستند که عبارت‌اند از: جاری، قرض‌الحسنه، سرمایه‌گذاری(تسخیری ۱۳۸۰).
تحقق اهداف: هر سازمانی با توجه به چشم‌اندازهای خود اهدافی تعیین می کند ، درصورتی‌که سازمان به اهداف خود دست یابد تحقق اهداف تعریف می‌شود در این پژوهش تحقق اهداف صرفاً تحقق اهداف جذب منابع مؤسسات مالی و اعتباری می‌باشد .
پیش‌بینی: فرایند برآورد موقعیت‌های ناشناخته است. یک پیش‌بینی یک پیش‌گویی در مورد رویدادهای آینده در اختیار می‌گذارد و می‌تواند تجارب گذشته را به پیش‌بینی حوادث آینده بدل سازد. در سال‌های اخیر پیش‌بینی، به پیش‌بینی شیوه طرح تقاضا در کسب‌وکار روزانه شرکت‌های سازنده تبدیل‌شده است. (J. ARMSTRONG 2001)
شبکه‌های عصبی: شبکه عصبی مدل ساده‌شده سیستم عصبی انسان هستند که اصول کار خود را از نحوه محاسبه در مغز انسان گرفته‌اند . (محمود کشاورز،۱۳۹۱)
شبکه عصبی: مجموعه‌ای از شبکه‌های متصل با تعداد زیادی عناصر پردازشگر به نام نرون هستند که از معماری مغز انسان الهام گرفته‌اند . شبکه عصبی می‌تواند به‌صورت موازی عمل کند . به‌عبارت‌دیگر محاسبات به‌صورت توزیع موازی صورت می‌گیرد ، شبکه عصبی دارای قابلیت‌هایی مانند نگاشت یا الگوسازی ، عمومیت بخشیدن ، استحکام ، تحمل نقص و نیز پردازش بسیار سریع و موازی اطلاعات هستند . (محمود کشاورز،۱۳۹۱)
منطق فازی: منطق فازی بر اساس تئوری مجموعه‌های فازی تلاش دارد تا روش انسان در ارائه و استدلال در دنیای واقعی را در مواجهه با عدم قطعیت ، دنبال کند . عدم قطعیت می‌تواند به دلیل عمومیت ، شانس ، ابهام ، ضعف و یا نقص در دانش باشد . (محمود کشاورز،۱۳۹۱)
شبکه عصبی-فازی: شبکه‌های عصبی مصنوعی، قوانین فازی را دسته‌بندی می‌کنند و یاد می‌گیرند. منطق فازی قادر است از پارامترهای نامعین شبکه‌های عصبی استنتاج کند. ادغام قواعد منطق فازی در یک شبکه‌ی عصبی، موجب افزایش انعطاف‌پذیری کاری آن‌ها و باعث به وجود آمدن شبکه‌ای بسیار نیرومند خواهد شد. منطق فازی در این زمینه، مسیری را که منطق دودویی و منطق چند ظرفیتی طی کرده‌اند، دنبال می‌کند . (جورابیان و هوشمند، ۱۳۹۰)

فصل دوم - ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
چرا هدف‌گذاری را برای هر یک از شعبه‌های مؤسسات مالی و اعتباری باید انجام داد ، این سؤال به این معنی است که آیا این امکان وجود ندارد مؤسسات بدون هدف به سمت تعالی و رشد پیش رود ؟ شاید این پرسش پیش آید که چرا حال هدف‌گذاری بر اساس پیش‌بینی‌های علمی باید صورت گیرد و ما می‌توانیم بدون پیش‌بینی ، هدف‌گذاری نماییم . اما این‌گونه نیست چراکه هر سازمانی که از تغییرات تأثیر بپذیرد ناگزیر با پیش‌بینی مواجه خواهد شد و خواه‌وناخواه تا حدودی زیاد هدف‌گذاری بر اساس پیش‌بینی خواهد بود و چه‌بهتر است که پیش‌بینی دقیق‌تر باشد به‌بیان‌دیگر هر سازمانی که بدون توجه به پیامدهای آتی و پیش‌بینی آن ، تصمیم به هدف‌گذاری نماید بقای چندانی نخواهد داشت زیرا طبیعتاً ثبات محیط را پیش‌بینی نکرده است ،همچنین از طرف دیگر هدف‌گذاری در بخش منابع ، افزایش سودآوری و رقابت بیشتر در جذب منابع را به همراه دارد که ضروری است به نحو صحیح عملکرد اندازه‌گیری شود.
در فصل اول مباحث مربوط طرح تحقیق اشاره شد و در ادامه فعالیت ، وظایف ، اهداف و رقابت مؤسسات مالی و اعتباری و روش‌های پیش‌بینی بر اساس رویکردهای نوین بیان می‌گردد و در انتها مطالعات و تحقیقات انجام‌شده در این زمینه ارائه می‌شود .

استرداد سپرده­های قرض­الحسنه، اعم از جاری یا پس­انداز بر ذمه بانک می­باشد و بانک­ها مکلفند عندالمطالبه اصل سپرده­های قرض­الحسنه را مسترد نمایند. به این­گونه سپرده­ها هیچ­گونه سودی تعلق نمی­گیرد و جزء منابع بانک حساب می­ شود. بانک­ها می­توانند بدون تعهد و یا شرط قبلی با امتیازات و جوائزی را به منظور جذب و تجهیز سپرده­های قرض­الحسنه پس­انداز به دارندگان این نوع سپرده­ها اعطا نمایند.
الف. ۲)حساب سپرده­های قرض­الحسنه( جاری)
این سپرده یکی از اجزاء مهم تشکیل دهنده منابع پولی بانک به شمار می­رود، زیرا این­گونه سپرده­ها به دلیل نقل و انتقالات آن به­وسیله چک، نه تنها در شناسایی به عموم مردم تأثیر به­سزایی دارد بلکه به دلیل هزینه بر هزینه­بر نبودن این نوع سپرده­ها استفاده از آن­ها در اعطاء تسهیلات کوتاه­مدت می ­تواند درآمدهای قابل توجه برای بانک ایجاد نماید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ب. حساب سپرده­های سرمایه ­گذاری(مدت­دار)
در سپرده­های سرمایه ­گذاری مدت­دار، بانک دربه­کارگیری منابع حاصل در فعالیت­های اقتصادی سودآور، وکیل سپرده­گذاران می­باشد و نه تنها بازپرداخت اصل مبلغ سپرده­گذاری شده را تعهد می­ کند، بلکه باید منافع حاصل از عملیات بانکداری(اعطای اعتبارات و تسهیلات) را براساس قرارداد منعقده، متناسب با مدت و مبلغ سپرده­گذاری، پس از کسر حق­الوکاله بانک­ها تقسیم نمایند. حداقل و حداکثر حق­الوکاله بانک بابت بکارگیری سپرده­های سرمایه ­گذاری توسط شورای پول و اعتبار تعیین می­گردد. بنابراین گرچه بانک می ­تواند قبل از مشخص شدن میزان سود قطعی، نرخی را تحت عنوان نرخ سود علی­الحساب برای این نوع سپرده­ها تعیین و در مقاطع زمانی مشخص پرداخت نماید، ولی به هیچ وجه نباید این نرخ از جانب بانک نرخ قطعی محسوب شود. این سپرده­ها به سپرده­ کوتاه­مدت عادی که موجودی آن­ها قابل تغییر می­باشد و سپرده کوتاه­مدت ویژه و سپرده­های یک­ساله تا پنج­ساله که معمولا مبلغ آن­ها طی دوره­ تعهد شده ثابت است، تقسیم می­شوند(جمشیدی، ۱۳۹۰).
۲-۲-۴-۲ تجهیز منابع پولی در نظام بانکی ایران
تجهیز منابع پولی در ایران با توجه به قوانین بانکداری اسلامی به دو صورت انجام می­گیرد:
از طریق منابع مالکانه: منابع مالکانه شامل سرمایه­ها، ذخایر و اندوخته­ها، سپرده­های قرض­الحسنه جاری و پس­انداز و سایر مانده­های بستانکاری توزیع شده مشتریان نزد شعب است که در حکم شپرده­های قرض­الحسنه است، و چون طبق موازن شرعی قرض گیرنده مالک قرض می­ شود، لذا با مالک شدن این منابع به وسیله بانک، رابطه مؤسسه و سپرده­گذاران قرض­الحسنه و سپرده­های مشابه، رابطه داین و مدیون است.
بانک می ­تواند این منابع را در فعالیت­های اقتصادی به­کار گیرد و کسب سود نماید ولی مجاز نیست مبلغی از بازده مربوطه را تحت هر عنوان به قرض­دهندگان ذی­ربط بپردازد( به غیر از جوائز که اعطای آن مستقل از سود حاصل از این منابع بوده و به قید قرعه به عده­ای تعلق می­گیرد).
از طریق منابع وکالتی: منابع وکالتی شامل سپرده­های سرمایه ­گذاری مدت­دار(کوتاه­مدت و بلندمدت) مشتریان بانک است که بانک در مصرف آن منابع، با وکالت ازطرف سپرده­گذاران، اقدام به سرمایه ­گذاری و فعالیت­های انتفاعی و اقتصادی می­نماید(هدایتی، ۱۳۸۳).
در این شکل از قبول سپرده، بین بانک و سپرده­گذار رابطه داین و مدیون وجود ندارد و پرداخت مبلغ اضافه روی اصل سپرده به سپرده­گذار ربا محسوب نمی­ شود، بانک این قبیل سپرده­ها را در معاملات موضوع قانون عملیات بانکی بدون ربا به جای موکل و در شکل سرمایه ملکی موکل به­کار گرفته و سود حاصل از این عملیات را نیز پس از کسر کارمزد یا حق­الوکاله، بین سپرده­گذاران به نسبت مبلغ و مدت تقسیم می­نماید(بهمند و بهمنی، ۱۳۸۳).
۲-۲-۴-۳ تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین
در بانکداری نوین( علاوه بر انجام فعالیت­های واسطه­گری) عملیات تجهیز منابع مالی از طریق فعالیت­های ذیل انجام می­گردد:
۲-۲-۴-۳-۱ تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری بین ­المللی و چند ملیتی
شاید بارزترین پدیده بانک­داری در سده­ی بیستم، جهانی شدن باشد. بانک­ها مانند سایر سازمان­ها در سطح جهانی دادوستد می­ کنند و در کشورهای خارجی سرمایه ­گذاری می­نمایند.
بانک­ها برای کسب مزیت رقابتی ناگزیرند در سطح بین­الملل حضور داشته باشند و خدمات ارائه نمایند. بانک­های بین ­المللی دارای شعبات و واحدهای فرعی در کشورهای خارجی هستند و فعالیت اصلی آن­ها بر پایه داد و ستد بر حسب واحدهای پولی متفاوت( به غیر پول رایج کشور) قرار دارد.
بانک­های بین ­المللی به خدماتی نظیر نقل و انتقال پول به سراسر دنیا، ارائه خدماتی در زمینه ارزی برای مسافران بین ­المللی و استفاده از کارت­های اعتباری در کشورهای خارجی می­پردازند و از این طریق وجوه زیادی را جذب می­نمایند. به طور کلی بانک­داری بین ­المللی یکی از مهمترین راه­های تجهیز منابع مالی برای بانک­ها و مؤسسات مالی است(زری­باف،۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۲ تجهیز منابع مالی از طریق فعالیت­های مالی ترکیبی یا متنوع(مجتمع­های مالی)
بانک­ها و مؤسسات مالی همانند همه سازمان­های سودآور ممکن است به عنوان بخشی از استراتژی کلی خود برای به­دست اوردن حداکثر سود و افزوده سهامداران، به سمت سایر فعالیت­های غیر بانکی سوق پیدا کند. بانک­ها با خرید سازمان­های کارگزاری مانند شرکت­های بیمه و بنگاه­های معاملات ملکی بخشی از مجتمع­های مالی خواهند شد، بدین ترتیب بانک­ها در بازارهای غیر رسمی نیز فعالیت خواهند کرد و منابع عمده­ای را به­طرف خود جذب خواهند نمود(هفرنان، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۳ تجهیز منابع مالی از طریق خدمات مالی غیر بانکی
بانک­ها فقط به دادن وام و گرفتن سپرده اکتفا نمی­کنند، آن­ها در زمینه امور مالی خدمات زیادی را به مشتریان ارائه می­نمایند.
برخی از خذمات ارائه شده توسط بانک­ها در زیر امده است.
کارگزاری، بیمه، صندوق بازنشستگی، مدیریت دارایی­ ها، امور ساختمان و خدمات ایمنی برای هر واحد متقاضی. بانک­ها به دو دلیل خدمات مالی غیر بانکی ارائه می­ کنند:
با توجه به قدرت نقدینگی، بانک­ها می­توانند هزینه­ های تأمین مالی را برای مشتریان کاهش دهند و مشتری می­توانند مجموعه ­ای از خدمات را با قیمت ارزان درخواست نماید و این یک مزیت رقابتی برای بانک­ها است.
با توجه به اینکه مشتری یک سبد است خدمات مالی را از بانک می­خرد، می ­تواند راحت­تر درباره کیفیت خدمات قضاوت نماید و در نهایت وجوه بیشتری جذب بانک­ها می­گردد(هفرنان، ۱۳۸۲)­.
۲-۲-۴-۳-۴ تجهیز منابع مالی از طریق ارائه خدمات خرد و کلان به­وسیله بانک­ها
خدمات در سطح خرد به تعدادی از مشتریان خرده­پا و به کسانی که به خدمات تجاری کوچک و خدمات بانکی مشخص نیاز دارند ارائه می­ شود و خدمات درسطح کلان به تعداد زیادی از مشتریان مانند شرکت­های بزرگ و سازمان­های دولتی ارائه می­گردد. بانک­ها با ارائه خدمات خرد، خود را به منابعی تجهیز می­ کنند که این امکان خواب و ماندگاری آن در مؤسسه زیاد است. تجهیز منابع از طریق سپرده­های کلان نیز موجب افزایش نقدینگی مؤسسه می­گردد.
۲-۲-۴-۳-۵ تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری جامع
مسئولیت این بانک­ها، تهیه و تأمین اکثر یا تمام خدمات مالی تحت ساختار بانکی متحد، یکپارچه و بزرگ می­باشد که شامل فعالیت­های زیر است:
واسطه­گری
مبادله ابزارهای مالی، ارز و مشتقات آن
پذیره­نویسی وام­ها و اوراق بهادار جدید
کارگزاری سهام
ارائه خدمات مشاوره­ای به مؤسسات بزرگ، شامل توصیه­های ادغام و خرید شرکت­ها
مدیریت بیمه
بیمه
نگهداری اوراق و دارایی­ های موسسات غیرمالی در سبد بانک(زری­باف، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۶ تجهیز منابع مالی از طریق ابزارهای مالی خارج از ترازنامه و تبدیل ابزارهای مالی به اوراق بهادار
ابزارهای غیر ترازنامه­ای تهعدات یا قراردادهای اقتضایی هستند که برای بانک ایجاد درآمد می­ کنند، ولی در ترازنامه سنتی به­ صورت دارایی یا بدهی دیده نمی­شوند. دامنه آن­ها می ­تواند از اعتبار اسنادی(ضمانت­ نامه­ هایی که برای اوراق تجاری داده می­ شود) تا اوراق بهادار مشتقی باشد.
اوراق بهادار مشتقی نوعی قرارداد است که به یک طرف قراداد اجازه می­دهد در یک تاریخ مشخص در آینده نسبت به یک دارایی یا ارزش نقدی یک دارایی ادعا بنماید. اوراق بهادار مشتقی شناخته شده عبارتند از: پیمان­های اتی، پیش­خرید و پیش­فروش معاوضه. برای بانک­ها اوراق بهادار مشتقی در زمره تعهدات خارج از ترازنامه قرار می­گیرند.
در بانک­داری نوین دارایی­ هایی که به­ صورت سنتی در ترازنامه وجود دارند و قابل عرضه به بازار نیستند( مانند وام­ها) به اوراق بهادار قابل معامله تبدیل می­شوند و نتایج در ترازنامه قرار می­گیرد. این کار در مورد وام­های رهنی مسکن، وام­های رهنی بازرگانی و حساب­های دریافتنی انجام می­گردد( هفرنان، ۱۳۸۲).
با بررسی مطالب فوق این نتیجه حاصل می­ شود که تجهیز منابع مالی در عصر حاضر دچار دگرگونی شده است. در بانکداری نوین فقط بخشی از منابع مالی از طریق واسطه­گری جذب می­شوند و بخش عظیمی از منابع از طریق فعالیت­های مالی غیر بانکی قابل دسترسی است و همین امر بانک­ها و مؤسسات مالی را برآن داشته که به توسعه فعالیت­های غیربانکی بپردازند.
۲-۲-۵ عوامل کلیدی موفقیت(csf) بانک­ در جذب منابع مالی
در بانک­داری نوین عوامل متعددی وجود دارند که بر روند منابع مالی بانک­ها و موسسات مالی تأثیر می­گذارند. شناسایی و تعیین میزان تأثیر این عوامل خود مقوله­ای مهم است، چون گاهی شرایط و موقعیت­های مالی با یکدیگر یکسان نیستند. و ممکن است مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تجهیز منابع پولی حتی برای هر یک از شعب یک گروه بانکی متفاوت باشد. در بانکداری نوین برای شناسایی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی از بازاریابی بانکی استفاده می­ شود. بانکداری امروز شیوه ­های نوآورانه، مشتری مداری مؤثر، ارائه تکنولوژی­های کارآمد، سرویس­دهی و خدمات مورد نظر مشتری را طلب می­ کند که هر بانکی در این امور موفق­تر عمل کند در بازار رقابتی نیز موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام، بقای دائمی و بهره­وری بالاتر خواهد شد.
رویکرد CSF به عنوان یک متدلوژی بالا به پایین ^[۹]برای برنامه­ ریزی استراتژیک سازمان پذیرفته شده و مورد استفاده واقع می­ شود، چرا که چند فاکتور موفقیت را مشخص نموده و می ­تواند اطلاعات مورد نیاز مدیریت عالی سازمان را به­ طور بارز نشان دهد(چن، ۱۹۹۹).
پس از شناسایی عوامل، پارامترهای مربوطه بایستی شناسایی گردد و سپس رابطه این پارامترها با جدب منابع مشخص گردد. پس از تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر می­توان راهکارها و پیشنهادات مؤثر را برای بهبود وضعیت تجهیز منابع برای یک بانک استخراج نمود. در این بخش عواملی که در تجهیز منابع مالی یک بانک مؤثر هستند مورد بررسی اجمالی قرار می­گیرند. بدیهی است یک استراتژی شایسته می ­تواند منابع بانک را در جهت مورد نظر هدایت نموده و به این ترتیب سطح رقابت بانک را در بازاری که رقابت شدید بر آن حاکم است ارتقاء دهد.
۲-۲-۵-۱ نقش عوامل مدیریتی در جذب منابع

این چنین میناگری‌ها کار تُست

این همه اکسیرها اسرار تُست^[۱۵۲]

گویا به مرحوم فاضل الهام شده بود که الهیات آخرین اثری است که از او به چاپ می‏رسد. از این رو در پایان این مقدمه فرموده است:
پس اکنون که آفتاب عمر من به افول می‌گراید، از توفیقی که حاصل شد، بسیار شاکر و سپاسگزارم. چه شاید این آخرین اثری باشد که از من به چاپ می‌رسد و همچون فرزند روحانی عزیز از من به یادگار می‌ماند. الحمد لله الذی وهب لی علی الکبر اسماعیل.^[۱۵۳]
۴ـ ۳٫ حکمت قدیم
مرحوم فاضل این کتاب را در سه مبحث خلاصه کرده است: اول طبیعیات؛ دوم عوارض جسم طبیعی؛ سوم مبحث نفس.
ایشان ابتدا مقدمتاً تعریفی از فلسفه می‌آورند و سپس اقسام حکمت را بیان می‌کنند و بعد از آن وارد مباحث مطروحه می‌شوند.
در بحث طبیعیات به تعریف جسم، اقسام جسم طبیعی، هیولا و اثبات آن، صورت نوعیه، تناهی ابعاد، و تلازم هیولا و صورت، می‌پردازند. در بحث عوارض جسم طبیعی، به طور مبسوط به این موارد اشاره می‌کنند: مکان و ادله‌ی منکرین و مثبتین، خلأ، حرکت و اقسام آن، تقسیم حرکت از جهت مسافت و محرّک، حرکت در مقولات، زمان و ادله‌ی مثبتین و منکرین. همچنین به صورت مفصل به سخنان گذشتگان پرداخته و آنها را نقد می‌کنند و در آخر نظر مختار را برمی‌گزینند.
ایشان در مبحث سوم که بحث از نفس است، در چهار فصل آن را تعریف می‌کنند؛ اقسام نفس را بیان می‌کنند؛ قوای نفس حیوانی و قوا و حواس باطنه را تشریح می‌نمایند و در فصل چهارم به نفس انسانی می‌پردازند که در آن از تجرد نفس، قوای نفس انسانی، مراتب عقل نظری، مراتب قوه‌ی عقل عملی، مراتب فنا و بقای نفس، و فناناپذیریِ آن، سخن به میان می‌آورند. البته در این فصل مباحثی چون حدوث و قدم نفس، تناسخ و اقسام و ابطال آن، نیز مطرح می‌شود.
کتاب حکمت قدیم که استاد در رشته‌ ‏ فلسفه‌ دانشکده‌ی ادبیات املا کرده است، در سال ۱۳۳۰ در تهران به چاپ رسید.
این کتاب نفیس را مرحوم فاضل با خرج خود به چاپ رساند؛ ولی از آنجا که تصحیح‏ آن را به یکی از دانشجویان واگذار فرموده بود، متأسفانه اغلاط چاپی آن‏ زیاد بود. لکن بعدها با تصحیح اساطین فن بارها تجدید چاپ شد.
مرحوم فاضل تونی در آثارش به کلی از تصنع و تکلف‏ احتراز داشت و مطالب غامض و پیچیده‌ی فلسفه را با عباراتی روشن و صریح بیان می‌کرد و واقعاً آنچه درباره‌ی سقراط گفته‏اند «که فلسفه را از آسمان به زمین آورد» درباره‌ی آثار فلسفی آن مرحوم هم صادق است و وقتی آنها را با بعضی آثار فلسفی فارسی از قبیل‏ دانشنامه‌ی علائی ابن سینا، درّه التاج قطب الدین شیرازی، و گوهر مراد ملاعبدالّرزاق لاهیجی، و اسرار الحکم حاج ملا هادی سبزواری مقایسه کنیم، درجه‌ی سادگی و حسن تفهیم آثار آن مرحوم به خوبی معلوم می‌شود.^[۱۵۴]
۴ـ ۴٫ ترجمه فنون سماع طبیعی شفا
همان‌گونه که قبلاً گفتیم، فاضل تونی در ترجمه‌ی محمدعلی فروغی از فنون سماع طبیعی سهمی بسزا داشته، چنان‌که فروغی نیز در مقدمه‌ی آن تصریح کرده است.
آیت الله حسن‌زاده درباره‌ی این ترجمه می‌فرمایند:
یکى دیگر از آثار آن جناب، ترجمه‌ی فن سماع طبیعى از کتاب شفاى شیخ رئیس است. مرحوم استاد بزرگوارم جامع علوم عقلى و نقلى، آیت الله علامه محمدحسین فاضل تونى (قدّس سرّه الشریف) روزى در مجلس درس شفاى شیخ رئیس که در منزل آن جناب ـ که بیت المعمور این کمترین بود ـ تشرّف مى‏یافتم، فرمود: ترجمه‌ی شفاى شیخ که به نام محمدعلى فروغى است، به تقریر و توضیح و املا و القاى اینجانب است که پیش از شما فروغى در نزد من آن را مى‏خواند و تحریر مى‏کرد. و خود فروغى هم در صفحه‌ی دوم دیباچه آن مى‏گوید: مخصوصاً استاد ارجمند، جامع معقول و منقول، آقاى شیخ محمدحسین معروف به فاضل تونى … . ^[۱۵۵]
دکتر خوانساری نیز می‌نویسد که برای ترجمه‌ی این کتاب، چند سال مرحوم فاضل و مرحوم فروغی مرتبا با همت و کوششی که هر دو را بود، با یکدیگر ارتباط داشتند. دو روز معین را در هفته به این کار اختصاص داده بودند: یک روز فروغی به خانه‌ی جناب‏ فاضل می‏آمد و یک روز جناب فاضل به منزل فروغی می‏رفت و سرانجام پس از چند سال مجاهده و صرف وقت، این اثر نفیس شریف به طالبان فلسفه عرضه شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مرحوم دهخدا در لغت‌نامه در ذیل احوال ابن‌سینا فرموده که این کتاب‏ ترجمه‌ی فاضل تونی است، به انشای فروغی؛ ولی چنان‌که بنده، خود، از مرحوم فاضل‏ شنیده‏ام، سهم مرحوم فروغی به مراتب بیش از این بوده است: نخست مرحوم فاضل‏ متن عربی را می‏خوانده و آن را ترجمه‌ی تحت‌اللفظی می‏کرده و سپس به شرح و تفسیر آن‏ می‏پرداخته است و مرحوم فروغی یادداشت برمی‏داشته است. آن‌گاه مرحوم فروغی‏ به تنهایی، آن ترجمه و توضیحات را مرتّب و منقّح می‌ساخته و هر فصلی را هم جداگانه‏ با عبارت بسیار ساده تلخیص می‏نموده است و سپس باز همه را به نظر مرحوم فاضل‏ می‏رسانْد. در ضمن، همه‌ی فصول را با ترجمه‌ی فرانسه‌ی فیزیک ارسطو هم مطابقت می‏کرده‏ است. در ضمنِ همین مطابقت و مقایسه، گاه معلوم می‌شد که بعضی از ترجمه‏ها که‏ در دست ابن سینا بوده، نارسا یا اساساً غلط بوده است.^[۱۵۶]
این کتاب توسط ناشران مختلف و با مقدمه و تغریظ های گوناگون به زیور طبع آراسته شده است.
۴ـ ۵٫ کتاب منطق
این کتاب شرح بیانات جناب فاضل در رشته‌ فلسفه‌ دانشکده‌ی ادبیات است که دانشجویان هنگام درس یادداشت نموده‌اند و در برخی نوشتارها از آن به جزوه‌ی منطق یاد شده و دارای مقدمه و پنج فصل است. در مقدمه به تعریف، موضوع، فایده، و ابواب علم منطق، اقسام دلالت، کلی و جزئی، و نِسب اربع اشاره نموده و در فصول پنجگانه نیز مباحثی چون کلیات خمس و اقسام آن، رسم تام و ناقص، اقسام قضایا، عکس مستوی و نقیض، حجت و اقسام آن، اشکال چهارگانه قیاس، اقسام استقراء، صناعات خمس، و شرح مبسوطی از برهان و اقسام آن را آورده است.
این کتاب برای اولین بار، در سال ۱۳۲۹ در تهران به چاپ رسید و بعدها توسط انتشارات‌های گوناگون، با حواشی و تصحیح‌های مختلف تجدید چاپ شد.
۴ـ ۶٫ منتخب آیات قرآن و نهج‌البلاغه
مجموعه‌ای است از آیات قرآن و کلمات قصار و چند خطبه از نهج‌البلاغه، با شرح و تفسیر بیش از ۱۲۰۰ لغت از لغات مشکل قرآن و نهج البلاغه.
آیات منتخب، در ۹ فصل به شرح ذیل تنظیم شده است: یک. در فضیلت علم و حکمت؛ دو. دلائل توحید واجب تعالی؛ سه. عقائد حقه و اخلاق حسنه؛ چهار. ترغیب در انفاق و نوع‌پرستی؛ پنج. تحریص و تشویق بر جهاد و حمایت میهن؛ شش. نکوهش شرب خمر و مسکر؛ هفت. منع از رباخواری؛ هشت. تدبر، تفکر، و ضرب امثال؛ نه. عبادت و پرستش خداوند تعالی.
همچنین خطب برگزیده‌ی نهج البلاغه به شرح ذیل است: خطبه‌ی متقین (همام)، خطبه‌ی قاصعه، و خطبه شقشقیه که در کنار آن، برخی از کلمات قصار آن حضرت را نیز برگزیده است.
این کتاب در سال ۱۳۲۰ توسط وزارت فرهنگ به چاپ رسید.
۴ـ ۷٫ منتخب کلیله و دمنه‌ و ابن خلّکان
مرحوم فاضل تونی از کتاب معروف کلیله و دمنه، سه باب «الأسد و الثور»، «الفحص عن أمر دمنه»، و «باب الحمامه المطوّقه» را برگزیده و به شرح و ایضاح لغات مشکل آنها پرداخته است.
وی همچنین شرح حال بزرگانی را از کتاب «ابن خلِّکان» انتخاب کرده و این کتاب را چنین وصف می‌کند:
از جمله آثار او کتاب تاریخ معروفی است به نام «وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان» و آن ترجمه‌ی احوال گروهی از بزرگان رجال اسلامی است از پادشاهان و وزرا و علما و حکما و فضلا که ما در اینجا قسمت‌هایی منتخب از آن تاریخ می‌آوریم.^[۱۵۷]
این کتاب برای اولین بار، به خط زیبای طاهر خوشنویس در سال ۱۳۳۰ در تهران به زیور طبع آراسته شد.
۴ـ ۸٫ علم رجال و علم الحدیث
کتابی است که فاضل تونی به درخواست مؤسسه وعظ و خطابه و با کمک مرحوم کاظم عصّار درباره‌ی علم رجال و درایه الحدیث نگاشته‌اند و سرفصل‌های علم رجال آن چنین است: الفاظ جرح و تعدیل و تعارض آنها؛ توثیقات خاص؛ توثیقات عام؛ و شناخت منابع رجالی. و همچنین در علم الحدیث آن از شیوه‌ی مواجهه و بررسی متن و سند حدیث به طور کلی سخن به میان آمده است.
این کتاب در سال ۱۳۱۵ توسط انتشارات مؤسسه وعظ و خطابه به چاپ رسید.
۴ـ ۹٫ مجموعه‌ی وعظ و خطابه
این کتاب به بیان شیوه‌های سخنوری و چگونگی بهره‌گیری از آیات و روایات در مقام وعظ و خطابه می‌پردازد.
این کتاب نیز به درخواست مؤسسه وعظ و خطابه به قلم ایشان تحریر شد و در سال ۱۳۱۵ توسط انتشارات همان مؤسسه چاپ گشت.
۴ـ ۱۰٫ کتاب صرف
این اثر نفیس و نسبتاً مبسوط مشتمل است بر تجزیه و ترکیب تعدادی از آیات قرآن کریم که تونی در مؤسسه‌ی وعظ و خطابه املا کرده و به مناسبت هر آیه، نکاتی دقیق از تفسیر و معانی و بیان و کلام و حکمت و عرفان نیز آورده است.

و همچنین محدودیت برداشت آب سطحی (تأمین نیاز زیست­محیطی) حل شده است. از نرم­افزار VisualMODFLOW برای شبیه­سازی سیستم رودخانه-آبخوان و نرم­افزار LINGO برای حل مسئله­ بهینه­ حاصل استفاده شده است. مطالعه­ موردی، مناقشه­ی موجود در بین مصرف­ کنندگان بخش­های مختلف شهری، صنعتی و کشاورزی دو منطقه­ ابهر و خرمدره را که از منابع سطحی و زیرزمینی به صورت تلفیقی استفاده می­ کنند در نظر دارد و از روبکرد حل اختلاف Nash برای بهبود این مناقشه استفاده می­ کند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مدل Nash می ­تواند با رعایت مقادیر وزن­های نسبی و مطلوبیت­های تعیین­شده پاسخی را ارائه دهد که حاصل مشارکت ذی­نفعان بوده و مطلوبیت کل سیستم را به ماکزیمم مقدار برساند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل اول: کلیات
مقدمه
آب برای حفظ زندگی انسان­ها و محیط زیست ضروری است. تقریباً در هر منطقه­ای از جهان تأمین آب به دلیل افزایش تقاضاهای وابسته به صنعتی شدن، شهری شدن و رشد جمعیت، دشوارتر شده است[۳۵]. بر اساس گزارش جهانی آب جمعیت جهان در قرن اخیر سه برابر شده و به تناسب آن مصرف آب برای اهداف انسانی ۶ برابر افزایش داشته است[۳۶]. علاوه بر این شرایط آب و هوایی مثل گرم­شدن زمین وضعیت را در آینده بدتر خواهد کرد. از آنجایی که آب از نظر مکانی و زمانی به طور نامنظم توزیع شده است، بارندگی­های منظم در بعضی مناطق با خشکسالی­های بلندمدت در سایر مناطق مغایرت دارد. همچنین منابع آب شیرین جهان بر اساس مرزهای سیاسی تفکیک نشده است، بنابراین توزیع و استفاده از منابع آب محدود، می ­تواند منجر به ایجاد مناقشات محلی، منطقه­ای و حتی در سطوح بین ­المللی شود. مدیریت پیشرفته­­ی آب، حل مناقشات و همکاری می ­تواند چنین مشکلاتی را بهبود بخشد چراکه روند حل مناقشات آب با بهره گرفتن از علوم حقوق، مهندسی، اقتصاد، زمین­ شناسی و اقتصاد سیاسی قانونمند شده است[۱۲].
حل موفق مناقشات ملی و بین ­المللی آب، نیاز به درک درستی از ذات مناقشه و همچنین مدلسازی و تحلیل مسائل اساسی آن برای رسیدن به یک توافق نهایی در خصوص اینکه چه مقدار از آب مشترک به هر کشور و یا گروهی تخصیص یافته است، دارد. طبیعت و جریان مناقشه و همکاری بین گروه ­های درگیر بر پایه­ تکنولوژی­ها و روش­های جدید می ­تواند به مدیریت موثر منابع آب کمک کند و بدین وسیله کشمکش میان گروه ­های درگیر در مسئله­ آب را کاهش دهد[۳۵].
از آنجایی که منابع آب سطحی پاسخگوی نیازهای کشاورزی، شرب و صنعتی نبوده و استفاده­ی بیش از حد از منابع آب زیرزمینی نیز سفره ­های آب زیرزمینی کشور را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است، لذا بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی، به عنوان راه­حلی مناسب در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است[۳]. امروزه مدیریت جامع منابع آب، با تأکید بر بهره ­برداری مشترک یا تلفیقی از منابع آب­های سطحی و زیرزمینی، در دستور کار کلیه­ سازمان­های بهره ­برداری قرار گرفته است. توسعه بهره ­برداری از آب­های زیرزمینی در مقایسه با سدسازی دارای مزایای متعددی بوده و مشکلات به مراتب کمتری دارد. از این میان می­توان به هزینه­ کمتر، عدم وجود مشکل رسوب و تبخیر، مشکلات کیفی کمتر، و عدم وجود مشکلات اجتماعی و فرهنگی اشاره نمود[۱۰].
بهره ­برداری تلفیقی منابع آب بالطبع اختلافات بین کاربران را بیشتر می­ کند چراکه همواره تعاملاتی بین آب­های سطحی و زیرزمینی وجود دارد و همچنین در بهره ­برداری از آب­های زیرزمینی که به صورت پمپاژ از چاه­ها می­باشد، نیز مسائلی همچون اندرکنش چاه­ها و تأثیر پمپاژ در افت آبخوان نیز مورد توجه هستند، مسئله­ دیگری که به خصوص در بهره ­برداری تلفیقی اهمیت بیشتری پیدا می­ کند بحث کیفیت می­باشد که روند حل مناقشه را با پیچیدگی­های بیشتری روبرو می­سازد. در این تحقیق از بحث کیفیت صرفنظر شده است.
با توجه به مطالبی که در بخش مقدمه ذکر شد نیاز به یک مدل حل مناقشه برای رفع اختلافات بین ذینفعان امری ضروری به نظر می­رسد. این تحقیق تلاش دارد با ارائه­ یک مدل مناسب، علاوه بر در نظر گرفتن منافع مصرف­ کنندگان در برداشت از منابع آبی، مسائل دیگری همچون آبخوان­ها را که با توجه به برداشت بی­رویه و غیراصولی از چاه­ها با افت قابل­توجهی روبرو شده ­اند و همچنین نیاز زیست­محیطی رودخانه که برای حفظ اکوسیستم امری ضروری می­باشد مورد توجه قرار دهد.
ضرورت انجام تحقیق
امروزه بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب­های سطحی و زیرزمینی به دلایلی که در بخش قبلی ذکر شد بیشتر در دستور کار سازمان­ها قرار گرفته است. از طرفی مسائلی همچون افزایش جمعیت، گرم شدن زمین و کاهش شدید منابع آب باعث تشدید اختلافات در میان کاربران شده است، بنابراین ارائه­ راه­حلی مناسب امری ضروری به نظر می­رسد. از آنجایی که در زمینه­ بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب­های سطحی و زیرزمینی با رویکرد حل اختلاف مطالعات بسیار کمی صورت گرفته است (در فصل دوم پیشینه­ی مطالعات بررسی شده است)، لذا این مطالعه می ­تواند مفید واقع شود.
اهداف و دامنه­ تحقیق
این تحقیق تلاش دارد با ارائه یک مدل مناسب، علاوه بر در نظر گرفتن منافع مصرف­ کنندگان در برداشت از منابع آبی، مسائل دیگری همچون آبخوان­ها را که با توجه به برداشت بی­رویه و غیراصولی از چاه­ها با افت قابل­توجهی روبرو شده ­اند و همچنین نیاز زیست­محیطی رودخانه که برای حفظ اکوسیستم امری ضروری می­باشد مورد توجه قرار دهد. توجه به این موضوع که برداشت آب از آبخوان با تأخیر زمانی همراه است به این معنی که اگر برداشت از آب زیرزمینی در یک ماه به خصوصی انجام شود این مسئله در ماه­های بعدی بروز پیدا خواهد کرد نیز بر پیچیدگی روند حل مناقشه می­افزاید. بنابراین اهداف این تحقیق را به طور کلی می­توان به ۳ دسته تقسیم ­بندی کرد:
تأمین حداکثر نیاز مصرف­ کنندگان
توجه به مسائل زیست­محیطی
به حداقل رساندن افت آبخوان­ها
روش­شناسی (متدلوژی) نیل به اهداف تحقیق
با توجه به اهدافی که در فوق ذکر شد، در این تحقیق ، ابتدا یک سیستم فرضی که شامل دو مصرف ­کننده­ بالادست و پایین­دست می­باشد و از منابع آبی موجود به صورت تلفیقی بهره گرفته می­ شود در نظر گرفته شد، مدل شبیه­سازی وضعیت موجود (به منظور مشخص شدن علل بروز اختلاف) و مدل بهینه­سازی کلاسیک (به منظور درک بهتر وضعیت سیستم) اجرا شد. سپس از سه روش مختلف حل اختلاف برای حل مسئله­ مناقشه بهره گرفته شد و نتایج این سه مدل و مدل بهینه­سازی کلاسیک با یکدیگر مقایسه شد. در انتها روش حل اختلاف Nash در حل مناقشه­ی دشت ابهر به کار رفت. لازم به ذکر است از روش ماتریس پاسخ واحد در به دست آوردن ضرایب پاسخ سیستم بهره گرفته شده است، همچنین استخراج ضرایب پاسخ با بهره گرفتن از نرم­افزار Visual MODFLOW انجام شده است. نهایتاً برای اجرای مدل­های بهینه­سازی حل اختلاف از مدل LINGO استفاده شده است.
مشارکت علمی (نوآوری تحقیق)
این تحقیق در نظر دارد با در نظر گرفتن یک سیستم مرکب رودخانه- آبخوان که در آن بهره ­برداری از منابع آب به صورت تلفیقی انجام می­پذیرد، مناقشه­ی میان مصرف­ کنندگان در بخش­های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت را که در دو منطقه­­ی بالادست و پایین­دست دشت ابهر می­باشند را با بهره گرفتن از مدل حل اختلاف Nash حل کند. همانطور که قبلاً ذکر شد بحث حل اختلاف در برنامه­ ریزی منابع آب سابقه­ چندان زیادی ندارد و به خصوص در زمینه­ بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب تحقیقات بسیار کمی صورت گرفته است، بدین منظور استفاده از روش Nash در حل مناقشه­ی این سیستم تلفیقی می ­تواند نوآوری این تحقیق به حساب آید.
ساختارتحقیق
مطالعه­ حاضر در قالب ۶ فصل تنظیم گردیده است. در فصل دوم مروری بر سوابق مطالعاتی مرتبط با موضوع این تحقیق خواهد شد. تشریح مواد و روش­های به کار رفته در تحقیق در فصل سوم گنجانده شده است که شامل شبیه­سازی سیستم و رویکرد حل اختلاف می­باشد. در فصل چهارم رویکردهای موجود در فصل ۳ در قالب یک مثال ساده تشریح خواهند شد و نتایج حاصل از هر کدام با یکدیگر مقایسه می­شوند، در انتهای فصل چهارم نیز با فرض رویکرد همکارانه در تخصیص آب، مقادیر آب رها شده توسط بالادست محاسبه خواهند شد. در فصل پنجم به شرح مختصری از منطقه مورد مطالعه، داده ­ها و اطلاعات مورد نیاز اشاره می­ شود و مدل حل اختلاف Nash در تخصیص آب بین دو منطقه در سه سال آبی مختلف به کار خواهد رفت. در فصل ششم نتیجه ­گیری و پیشنهادات حاصل از تحقیق ارائه شده و در انتها مراجع مورد استفاده معرفی می­گردند.
فصل دوم: بررسی سوابق مطالعاتی
مقدمه
استفاده از روش­های بهینه­سازی در مدیریت منابع آب از دیرباز مورد توجه محققین بوده است، لیکن ارائه­ مدل­هایی که در آنها تمامی ذینفعان نقش موثری در حل و رفع اختلافات داشته باشند، در سال­های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. برای حل مناقشات مدل­های متعددی توسعه یافته­اند و افراد بسیاری در این زمینه به ارائه­ نظریاتی پرداخته­اند. تئوری بازی­ها^[۱]، مدل رفع اختلاف Nash، مدل رفع اختلاف Young، مدل گراف^[۲]، مدل پویایی سیستم^[۳]، نقشه­های شناختی فازی^[۴]، تحلیل چندمتغیره­ی بایپلات^[۵] و روش تصمیم ­گیری چندمعیاره^[۶] از جمله این مدل­ها می­باشند، در این فصل مطالعات انجام شده در زمینه حل اختلاف در سه قسمت تشریح شده است. ابتدا حل اختلاف در بهره ­برداری از منابع آب­های سطحی بررسی می­ شود. سپس حل اختلاف در بهره ­برداری از منابع آب­های زیرزمینی مطرح می­ شود. نهایتاً مسئله­ حل اختلاف در بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب­های سطحی و زیرزمینی مورد بررسی قرار می­گیرد. شایان ذکر است میزان تحقیقات در زمینه­ اخیر نسبت به دو زمینه­ قبلی کاستی­های بسیاری وجود دارد.
مطالعات انجام گرفته در زمینه­ حل اختلاف
حل اختلاف در بهره ­برداری از آب­های سطحی
John Nash (1953) ثابت کرد که در مسائل با ابعاد محدود همواره یک نقطه­ی توافق به گونه‌ای وجود دارد که در آن همه تصمیم‌گیرندگان در مقابل حریفان خود، به بهترین مطلوبیت خود می‌رسند. این مفهوم اساسی در نظریه بازی­های غیر اشتراکی، نقطه عطفی در تحلیل اختلاف بود. Nash در سال ۱۹۵۳ تئوری چانه‌زنی^[۷] در علم اقتصاد را ارائه داد. کاربردهای این تئوری در علم اقتصاد بسیار گسترده بوده است به طوری­که منجر به کسب جایزه­ی نوبل اقتصاد توسط این ریاضی‌دان شد. تئوری Nash با داشتن مبانی علمی قوی می‌تواند در رفع اختلافات در بهره‌برداری از سیستم‌های منابع آب نیز مورد استفاده قرار گیرد [۳۷].
Young et. al.(1982)مزایا و معایب روش­های مختلف موجود را برای تقسیم هزینه در پروژه­ های تأمین آب مانند جداسازی هزینه­ها از سود باقیمانده^[۸](SCRB) و روش­های ساده­ی تخصیص بر اساس نسبت­ها (سهم هر ذینفع براساس نسبت پارامترهای مختلف) و همچنین، روش­های نسبتاً پیشرفته­ای از بازی­های همکارانه مانند ارزش شاپلی^[۹](shapely 1953) را در یک سیستم تخصیص آب در سوئد بررسی کردند. آنها چارچوبی را برای انتخاب هر یک از این روش­ها با در نظر گرفتن شرایط مختلف مسئله ارائه دادند .همچنین، نشان دادند که کارایی این ­ روش­ها بستگی زیادی به قابل اعتماد بودن داده ­های مربوط به نیازها و هزینه­ها دارد [۴۷].
Rubinstein (1982) یک بازی چندگزینه­ای را که بطور متوالی و مشخص انجام می­شد در نظر گرفت. در این تئوری حدبالایی برای تعداد مراحل چانه­زنی وجود ندارد اما یک هزینه­ تأخیر برای هر بازیکن وجود دارد به طوری که با افزایش تعداد مراحل چانه­زنی، مجموع سهم افراد درگیر در مسئله چانه­زنی کاهش می­یابد [۴۰].
Heaney and Dickinson (1982) دو روشSCRBو MCRS^[10]را برای تخصیص هزینه­ یک پروژه منابع آب بین ذینفعان مختلف در یک بازی همکارانه به کار بردند .آن­ها شروط اساسی را که این ­روش­ها مبتنی بر آن می­باشند و همچنین، کارایی و قابلیت آن­ها را از جنبه­ های مختلف با ارائه­ مثالهای عملی مورد بررسی قرار دادند [۱۶].
Tisdell and Harrison (1992) روش­های مختلف بازی­های همکارانه را در تخصیص آب انتقالی در ایالت کویینزلند استرالیا به کار بردند.آن­ها با مقایسه­ نتایج بازی­های همکارانه مختلف به بررسی عادلانه­ترین توزیع آب و درآمد پرداختند. روش­های مورد استفاده­ی آنها شامل ۴ نوع بازی همکارانه مختلف بودکه در۶ منطقه­ کشاورزی به عنوان شاخص به کار برده شدند [۴۳].
Lejano and Davos (1995) از یک روش بازی چندنفره تحت عنوان نوکلئلوس^[۱۱] نرمال شده برای تخصیص هزینه و سود در یک پروژه­ی بهره ­برداری دوباره از آب در کالیفرنیای جنوبی استفاده کردند. سپس آن­ها نتایج این روش را با سایر روش­ها مانند نوکلئلوس و ارزش شاپلی مقایسه کردند [۲۵].
Nachtnebel (1997) با بهره گرفتن از برنامه‌ریزی توافقی روشی برای حل اختلاف ارائه کرد. این روش بر مبنای فاصله از نقطه­ی ایده‌آل استوار است. بر اساس این روش اهداف مختلف و ارگان­های درگیر مسئله، به صورت نسبی و با توجه به درجه اهمیتشان وزن‌دهی می‌شوند. سپس گزینه‌های مختلف براساس فاصله‌شان تا نقطه­ی ایده‌آل ارزیابی شده و بهترین گزینه انتخاب می‌شود. کارایی این مدل در بررسی اختلافات موجود در تقسیم آب رودخانه دانوب بین دو کشور، مورد ارزیابی قرار گرفت. مطابق با نظر محقق، استفاده از این مدل در کاهش تعداد گزینه‌های قابل قبول برای کشورها و انتخاب سریع‌تر گزینه برتر تأثیر بسزایی دارد. لیکن انتخاب گزینه برتر با توجه به این مدل، ممکن است برای طرفین درگیر اختلاف قابل قبول نباشد [۳۴].
Luss (1999) روش­های مختلف تخصیص عادلانه­ی منابع را بین فعالیت­های مختلف بررسی کرد. در این تحقیق، او از روش Lexicographic Minimax برای حل مسئله­ تخصیص بهینه استفاده کرد. در این مقاله، تأکید بر تعیین تابع هدفی است که می ­تواند در مدل بهینه­سازی تخصیص بهینه­ آب مورد استفاده قرار گیرد. او پس از بررسی توابع هدف مختلف مانند تابع Minimax، تابع Lexicographic Minimax را پیشنهاد کرد. برتری مدل پیشنهادی در قالب یک مثال برای تخصیص منابع فرضی نشان داده شده است [۲۷].
Wolf (1999) معیارهای عدالت را در قراردادهای تقسیم آب مورد بررسی و ارزیابی قرار داد و در سه بخش تشریح کرد. در بخش نخست خلاصه­ای از اصول کلی تخصیص عادلانه آب را بیان کرد. این اصول می­توانند در تدوین مدل­های جدید تخصیص آب مورد استفاده قرار گیرند. این بخش شامل تخصیص بر اساس معیارهای حقوقی و قانونی و نیز بر اساس معیارهای کارایی و اقتصادی می­باشد. بخش دوم، مثال­های تخصیص آب را در آب­های مرزی در قالب برنامه ­های اطلاعاتی کامپیوتری از ۱۴۵ معاهده­ی مربوط به منابع آب بین ­المللی که در دانشگاه ایالتی اورگان گردآوری شده، در برمی­گیرد. بخش سوم، اصول تخصیص عادلانه­ی آب و موارد عملی تخصیص آب را مقایسه می­ کند و بیان می­ کند که در عمل، مواردیکه در آن­ها تخصیص آب صرفاً بر اساس اصول تعیین شده انجام می­گیرد، بسیار نادر است [۴۵].
Ben-Haim and Hipel (2002) با بهره گرفتن از مدل‌‌های ترسیمی Information-gap عدم قطعیت‌های موجود در خواسته‌ها و اولویت‌های تصمیم‌گیرندگان را در روند رفع اختلاف در نظر گرفتند. در اصل، مدل­های Info-gap با انجام تحلیل حساسیت، عدم قطعیت‌های موجود را در نظر می‌گیرند. با توجه به اینکه تصمیم‌گیرندگان در مذاکرات ممکن است به دلایلی، خواست‌های خود را پنهان کنند، استفاده از این مدل‌ها می‌تواند در حل جامع‌تر مسائل همراه با اختلاف مؤثر باشد. مدل‌های Info-gap علاوه بر عدم قطعیت‌های موجود در خواسته‌ها و اولویت‌های تصمیم‌گیرندگان، قادر به در نظر گرفتن سایر عدم قطعیت‌ها نیز هستند [۸].
Hipel et. al. (۲۰۰۲) با ارائه­ یک مدل ترسیمی (GCMR II) روشی انعطاف‌پذیر و کارآمد به منظور پشتیبانی در تصمیم‌گیری برای بررسی اختلافات اساسی ارائه کردند. این گونه اختلافات در طرح‌های جامع منابع آب در قالب مدیریت آلودگی، تخصیص و ذخیره‌سازی آب اجتناب‌ناپذیرند. کارایی‌های مدل مورد نظر در بررسی حوضه­ی آبریز مشترک بین آمریکا و کانادا مورد ارزیابی قرار گرفته است. مهمترین قابلیت این مدل، یاری رساندن به ارگان‌های درگیر اختلاف از طریق ارائه­ پیشنهادات مدیریتی و به وجود آوردن شناختی عمیق نسبت به شرایط حاکم بر مسئله است. مطابق با نظر محققین، با توجه به این شناخت، مصرف‌کنندگان دید وسیعی نسبت به تصمیمات اتخاذ شده جهت رفع اختلافات پیدا می‌کنند و این مسئله در حل اختلافات به شکل مطلوبتر نقش اساسی دارد [۱۸].
Kucukmehmetoglu and Guldmann (2002) مسئله­ تقسیم آب رودخانه‌های دجله و فرات میان سه کشور ترکیه، سوریه و عراق را از دید رفع اختلاف مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق پس از محاسبه حداکثر سود ممکن از تقسیم آب میان این سه کشور، از طریق یک مدل برنامه‌ریزی خطی، سناریوهای مختلف تقسیم آب بین این کشورها تعریف شده و توسط روش ارزش شاپلی این سناریوها مورد ارزیابی قرار گرفتند. میزان سود حاصل از تقسیم آب در هر سناریو از طریق این روش محاسبه شد. مطابق نظر محققین، نتایج حاصل از این مدل به منظور ارزیابی سناریوها بسیار مناسب است [۲۳].
Palmer et. al. (۲۰۰۲) با ارائه­ یک مدل تحت عنوان “Shared Vision Model” امکان در نظر گرفتن دیدگاه ­ها و مطلوبیت تصمیم‌گیرندگان سیستم در مدیریت کمی حوضه‌های آبریز را فراهم ساختند.کارایی این مدل جهت رفع اختلاف در حوضه­ی آبریز Kum در کره جنوبی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این مدل با بهره گرفتن از قابلیت‌‌های شبیه‌سازی شی‌گرای STELLA® و با در نظر گرفتن مطلوبیت‌های تصمیم‌گیرندگان سیستم، امکان تدوین منحنی‌ تبادل بین اهداف مختلف از قبیل قابلیت اطمینان تأمین نیاز و تأمین نیاز حداقل زیست محیطی تدوین شده است. بر اساس نظر محققین یکی از مزایای استفاده از مدل­های حل اختلاف، آشنا شدن تصمیم‌گیرندگان و مصرف‌کنندگان با حقایق و وقایع آینده است. این مسأله در کاهش شدت اختلافات بسیار مؤثر است [۳۸].
Karamouz and Kerachian (2004) با تلفیق مدل شبیه‌سازی کیفیت آب در سیستم رودخانه-مخزن و یک مدل حل اختلاف در تخصیص آب، در تدوین سیاست­های بهینه­ بهره‌برداری از مخزن استفاده کردند. در این تحقیق از تکنیک الگوریتم ژنتیک جهت بهینه‌سازی استفاده شده است. تابع هدف مورد استفاده توسط محققین، تابع ضربی Nash بوده است. همچنین به منظور درنظر گرفتن کیفیت آب در مدل بهینه‌سازی، توابع مطلوبیت به صورت کمی-کیفی در نظر گرفته شده‌اند. کارایی مدل توسعه داده شده در جهت بهره‌بردرای کمی - کیفی از سد ۱۵ خرداد مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل نشان دهنده کاهش شوری آب تخصیص یافته به نیازهای مختلف و نیز کاهش رشد شوری آب در مخزن است [۲۰].
Cai et. al. (۲۰۰۴) با استفاده­ی ترکیبی از تحلیل‌های برنامه‌ریزی چندهدفه و روش­های تصمیم‌گیری چندمعیاره مدلی به منظور پشتیبانی در تصمیم‌گیری برای برنامه‌ریزی منابع آب توسعه دادند. با توجه به وجود تصمیم‌گیرندگان و مصرف‌کنندگان مختلف، در چنین مسائلی بروز اختلاف یک امر طبیعی است. کارایی این مدل در برنامه‌ریزی منابع آب شمال کشور چین مورد ارزیابی قرار گرفته است و نتایج حاصل نشان‌دهنده کارایی قابل قبول مدل­های کامپیوتری در تصمیم‌گیری‌های گروهی برنامه‌ریزی منابع آب است. مطابق با نظر محققین، مهمترین قابلیت این مدل در ارائه­ اطلاعات به صورت شفاف جهت بررسی اختلاف است [۹].
Ganji et. al. (۲۰۰۶) از تئوری بازی­ها برای حل اختلاف بین مصرف­ کنندگان آب استفاده کردند. دراین مقاله، بر اساس اصول تئوری بازی­ها، مدل پویای غیرقطعی بازی Nash با اطلاعات کامل^[۱۲](PSDNG) توسعه داده شده است که در آن فرض بر این است که تصمیم­گیرندگان، اطلاعات کافی ازپارامترهای اتفاقی مرتبط با بهره ­برداری از مخزن را دارند. مدل ارائه شده دربهره­برداری از سد زاینده­رود به کار رفته است و نتایج، مبیّن توانایی مطلوب مدل در ارائه­ سیاست­های بهره ­برداری با در نظر گرفتن تعاملات بین مصرف­ کنندگان آب و سازمان مسئول بهره ­برداری از مخزن و مطلوبیت­های آنها است [۱۵].
Shirangi et. al. (۲۰۰۸) ضمن کاهش مشکلات محاسباتی و زمان بالای اجرای مدل­های ارائه شده توسط Kerachian and Karamouz (2006,2007)، به منظور در نظر گرفتن اختلافات ممکن در بین تصمیم­گیرندگان و تأثیرپذیران از مدل رفع اختلاف Young استفاده نمودند.تئوری چانه­زنی تکاملی Youngبه صورت مرحله­ ای بوده و امکان حضور گروهی از تصمیم­گیرندگان به همراه مشخص بودن مفهوم و ساختار بازی از امتیازات آن محسوب می­ شود. محدودیت مدل Young این است که فقط دو گروه از تصمیم­گیرندگان می­توانستند چانه­زنی کنند [۴۲].
Karamouz et. al. (۲۰۰۸) از مدل حل اختلاف Nash در تخصیص کمی و کیفی آب از رودخانه و مخزن کرخه استفاده کردند. در این تحقیق بهره ­برداری از سد به صورت آزادسازی آب از دریچه­های مختلف با هدف تنظیم کیفیت آب مخزن و آب خروجی از دریچه­ها صورت پذیرفت. همچنین به منظور تخصیص آب با کیفیت مطلوب از رودخانه، مدیریت کیفی رودخانه و تعیین بار آلودگی ماهانه که هر یک از مصرف­ کنندگان از رودخانه مدنظر قرارگرفته است [۲۱].
Madani et. al. (۲۰۰۹) در مطالعه­ ای کارایی تئوری بازی­ها را در مدیریت منابع آب بررسی نموده و با بهره گرفتن از آن رفتار گروه­ ها را در مسائل منابع آب شناسایی و تفسیر کرده و توضیح می­دهد که چگونه تعاملات گروه ­های مختلف که اولویت­هایی را نسبت به اهداف خود به جای اهداف سیستم قائلند منتج به تکامل سیستم می­ شود. این مقاله ساختار پویای مسائل منابع آب و اهمیت توجه به مسیر تکامل بازی با مطالعه چنین مسائلی را نشان می­دهد [۲۸].
Madni and Gholizadeh (2011) با بهره گرفتن از روش­های مختلف تئوری بازی­های همکارانه سعی در رفع مناقشات موجود در بین کشورهای هم­جوار دریای خزر داشتند. نتایج، تخصیص مساوی منابع دریای خزر را با روشی مناسب و منصفانه در حل این مناقشه پیشنهاد می­ کند. این روش حل با اجرای رژیم مالکیت مشترک برای اداره کردن دریای خزر که در جهت منافع ایران و روسیه می­باشد، مطابقت می­ کند [۲۹].
Karamouz et. al. (۲۰۱۱) یک مدل چانه­زنی بر پایه­ رویکرد پویایی سیستم برای تخصیص آب با کیفیت قابل­قبول از یک سیستم رودخانه- مخزن به مصرف­ کنندگان مختلف و تعیین ماکزیمم بار آلودگی قابل­قبول که هر مصرف ­کننده به رودخانه تخلیه می­ کند به کار گرفتند و با مدلی بر پایه­ تئوری چانه­زنی Nash مقایسه کردند. کاربرد این مدل­ها در سیستم رودخانه-مخزن کرخه با داشتن داده ­های سری زمانی ۵۰ ساله مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت معیارهای عملکرد برای نتایج حاصل از مدل تعیین و مقایسه شده است. این مطالعات نشان داد رویکرد پویایی سیستم در حل اختلافات برای تخصیص آب به ذینفعان سیستم­های رودخانه- مخزن ارزش قابل توجهی دارد [۲۲].
Madani and Lund (2011) مسئله­ تصمیم ­گیری چندمعیاره را با بهره گرفتن از تئوری بازی­ها حل کرده ­اند. در این مقاله مدل­سازی مسائل تصمیم ­گیری چندمعیاره با بهره گرفتن از مفاهیم تئوری بازی­های غیر همکارانه انجام شده است. روش پیشنهادی می ­تواند در تجویز راه­ حل­های غیر غالب استفاده شود و همچنین می ­تواند به عنوان روشی در پیش ­بینی نتیجه­ یک مسئله­ تصمیم ­گیری به کار رود. برای مقابله با عدم قطعیت در متغیرهای ورودی، رویکرد تئوری بازی Monte-Carlo(MCGT) پیشنهاد شده است. روش پیشنهادی نیازی به وزن­دهی معیارها نداشته و بار محاسباتی را به طور قابل ملاحظه­ای کاهش می­دهد. روش MCGT در آنالیز دلتای Sacramento-San Joaquin واقع در کالیفرنیا به کار گرفته شده است. این روش با فراهم کردن بینش مناسب، گزینه­ های غیر غالب را شناسایی کرده و نتایج محتمل تصمیم ­گیری را پیش ­بینی می­ کند [۳۰].
حل اختلاف در بهره ­برداری از آب­های زیرزمینی
Aimee Bella et. al. (۱۹۹۶) با بهره گرفتن از تکنیک تصمیم ­گیری چندمعیاره، مناقشه­ی تخصیص آب در حوضه­ی آبریز Upper Rio Grande را آنالیز کردند، این معیارها برای رتبه ­بندی گزینه­ های شامل فاکتورهای اقتصادی، فاکتورهای زیست­محیطی، سیاست­های مدیریت آب زیرزمینی و فاکتورهای منابع بیولوژیکی استفاده و به صورت عددی تعریف شدند. رتبه ­بندی گزینه­ ها از طریق برنامه­ ریزی توافقی و ELECTRE III انجام شد و در نهایت نتایج عددی آنالیز، مقایسه و تفسیر شدند [۷].
Frisvold and Caswell (2000) با توجه به وجود اختلاف نسبت به مسئله­­ی آلودگی آب­های زیرزمینی در مرز مشترک ایالات متحده آمریکا و مکزیک، از مدل حل اختلاف غیر متقارن Nash به منظور بررسی این اختلاف استفاده کردند. در این تحقیق اهمیت (وزن) نسبی طرفین اختلاف با توجه به سرعت عمل آن­ها در مذاکرات، تعیین شده است. ارگان‌هایی که آلوده‌کننده­ آب هستند تمایلی به انجام مذاکرات ندارند در حالی که ارگان‌های موجود در پایین دست که مصرف‌کننده­ آب هستند متمایل به انجام مذاکرات و اجرای پروژه‌های کاهش آلودگی هستند. به این ترتیب آلوده‌کنندگان، وزن نسبی کمتر و مصرف‌کنندگان، وزن نسبی بیشتری خواهند داشت. مطابق با نظر محققین، تأثیر این مدل در تخصیص عادلانه سود حاصل از انجام پروژه‌های کاهش آلودگی بین طرفین اختلاف بسیار مؤثر بوده است [۱۴].
Coppola et. al. (۲۰۰۱) برای حل یک مسئله­ واقعی مدیریت آب­های زیرزمینی با توجه به تضاد میان اهداف بهره‌برداری از این منابع به منظور تأمین نیازهای آبی و آلوده نشدن آن­ها توسط منابع آلاینده‌ای نظیر آب‌های شور، در منطقه­ ­Toms River در نیوجرسی از مدل‌های حل اختلاف استفاده کردند. مدل‌های مورد استفاده توسط محققین عبارتند از: مدل غیر متقارن Nash، مدل غیر متقارن Kalai-Smorodinsky، مدل نامتقارن مساحت یکنواخت و مدل نامتقارن افت برابر. نتایج ارائه شده، حاکی از توافق مناسب میان نتایج روش‌های مختلف از نظر تأمین آب از هر چاه است [۱۱].
Loaiciga (2004) نقش همکاری و عدم همکاری را با روش­های ریاضی و از طریق متدهای مختلف تئوری بازی­ها در قالب یک مسئله­ بهره ­برداری مشترک از منابع آب زیرزمینی در آمریکا بیان کرد. او نشان داد که یک تعادل همکارانه وقتی به دست می ­آید که بهره­برداران به قیود مربوط به محدودیت­های تراز آب زیرزمینی و اثرات بهره ­برداری چندجانبه که به آن­ها اجازه دستیابی به سود اقتصادی بر پایه­ پایداری زیست­محیطی می­دهد، اهمیت دهند. در این مطالعه، نشان داده شد که دستیابی به یک تعادل همکارانه از جواب یک مسئله­ برنامه­ ریزی درجه دوم حاصل می­ شود. بر اساس این مقاله دستیابی به یک تعادل همکارانه گاهی بدون ایجاد یک نیروی وادارکننده به همکاری میسر نیست [۲۶].
Salazar et. al. (۲۰۰۷) با بهره گرفتن از نظریه بازی­ها به حل اختلاف در بهره ­برداری از آب زیرزمینی در Mexico پرداختند. در این مسئله، منافع اقتصادی حاصل از افزایش محصولات کشاورزی نیازمند افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی از طریق چاه­ها است، از طرفی افزایش محصول نیز نیازمند استفاده بیشتر از کودهای شیمیایی است که نتیجه­ آن افزایش بار آلودگی شیمیایی خواهد بود و اثرات نامطلوب زیست­محیطی این بارآلودگی قابل ملاحظه می­باشد. آنها در این تحقیق از نظریه بازی­ها برای یافتن جواب بهینه از بین ۱۲ سناریوی مختلف برداشت آب استفاده کردند و به کمک چهار روش مختلف حل اختلاف، سناریوی بهینه را ارائه نمودند [۴۱].
حل اختلاف در بهره ­برداری تلفیقی از آب­های سطحی و زیرزمینی
Bazargan-Lari et. al. (2009) یک روش جدید برای تدوین قوانین بهره برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی در زمان واقعی، ارائه دادند. تعیین سیاست‌های بهینه­­ بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی زمانی که تصمیم­ گیران و ذینفعان متفاوت با اهداف متضادی وجود دارند، مسئله­ای پیچیده است. در روش پیشنهادی، برای تعیین منحنی‌های تعامل بین اهداف، از الگوریتم ژنتیک چندهدفه NSGA-II و در رفع اختلاف بین تصمیم­گیرندگان، از تئوری رفع اختلاف Young استفاده شد. همچنین برای برطرف نمودن مشکل زمان اجرای مدل بلند­مدت در بهره برداری در زمان واقعی، استفاده از ماشین‌های بردار پشتیبان^[۱۳] احتمالاتی که قابلیت ایجاد خروجی احتمالاتی و ارائه­ قوانین مدیریت منابع آب را دارا هستند، پیشنهاد گردید. مدل ارائه شده برای تدوین قوانین بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی تهران (شکل ‏۲‑۱) به کار گرفته شده است. ذینفعان در منطقه­ مورد مطالعه، دارای مطلوبیت‌های متفاوت و بعضاً متضادی نظیر تأمین آب با کیفیت مناسب، کاهش هزینه­ های پمپاژ، بهبود کیفیت آب آبخوان و کنترل نوسانات سطح آب زیرزمینی هستند. در روش ارائه شده، مدل‌های شبیه­سازی جریان آب زیرزمینی MODFLOW و پخش و انتقال آلاینده MT3D با مدل بهینه­سازی NSGA-II تلفیق شدند تا منحنی‌های تعامل بین اهداف به دست آیند. بهترین نقطه روی منحنی تعامل به کمک مدل رفع اختلاف Young انتخاب شد. نتایج مدل پیشنهادی نشان دهنده اهمیت اعمال یک مدل رفع اختلاف یکپارچه و قابلیت مناسب ماشین‌های بردار پشتیبان در تدوین قوانین بهره ­برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی در زمان واقعی در منطقه­ مورد مطالعه است. نتایج نشان می‌دهند که میزان دقت قوانین تخصیص آب محاسبه شده در مرحله صحت­سنجی بیش از ۸۰ درصد است. بر اساس این قوانین، تغییرات تجمعی تراز سطح آب زیرزمینی در آبخوان تهران در یک دوره برنامه ریزی ۱۵ ساله در حد ۸۰ سانتی­متر محدود شده است [۶].
شکل ‏۲‑۱: منابع آب­های سطحی و منطقه کشاورزی آبخوان تهران
جمع­بندی