کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

۸۴۱/۰

عدالت تعاملی

۹

۹۴۱/۰

محرومیت نسبی

۱۳

۷۷/۰

۳ـ۹ـ تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

۳ـ۹ـ۱ـ متغیر وابسته پژوهش بی تفاوتی اجتماعی

در تعریف جامعه شناختی مفهوم«بی ­تفاوتی»، برخی نویسندگان از مفاهیم مقابل آن مانند مشارکت و درگیری استفاده کرده ­اند؛ بی ­تفاوتی اجتماعی را مترادف با عزلت گزینی، بی­علاقگی و عدم مشارکت افراد در اشکال متعارف اجتماعی معنا کرده، و در اشکال متعارف اجتماعی معنا کرده و در تحلیل خود، آن را مقابل علاقه اجتماعی^[۱۲۷] درگیری در فعالیتهای اجتماعی، روان شناختی و سیاسی قرار داده­اند(محسنی تبریزی، ۱۳۹۰: ۴).
هارولدکاپلان^[۱۲۸]«آن را حاکی از نبود احساس درونی و عاطفه، عدم علاقه و درگیری هیجانی نسبت به محیط خود» تعریف می کنند(کاپلان، ۱۳۷۵: ۲۹):
تعریف عملیاتی:برای سنجش این مفهوم از پرسشنامه دانایی فرد، حسن زاده وسالاریه در (۱۳۸۹)، استفاده شده:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بسیار سرد و کاملا رسمی با مدیر رفتار می کنم.
برای پرهیز از مسئولیت های بیشتر،از اظهار نظر درباره ی توانایی هایم خوداری می کنم.
گاهی اوقات برای فرار از پاسخگوی به دروغ های مصلحتی متوسل می شوم.
بعضی وقت ها خواسته های مدیر را از روی قصد به تعویق می اندازم.
گاهی اوقات که مدیر من را صدا می کند، خود را به نشنیدن می زنم.
از سر اجبار در جلسات شرکت می­کنم و تمایلی به شرکت در جلسات ندارم.
در جلسات به جایی اظهار نظر درباره صحبت های رد و بدل شده، سکوت می کنم.
مدیر را از روند کارها مطلع نمی کنم.
در جلسات عمداً از نگاه کردن مستقیم به مدیر پرهیز می کنم.
گاهی اوقات برای گذران وقت از امکانات سازمان(تلفن و اینترنت) استفاده شخصی می کنم.
بعضی روزها در ساعات اداری به امور شخصی خود می پردازم.
ممکن است در دوره­ های آموزشی نامرتبط با شغل شرکت کنم. اما بی فایده بودن این دوره­ها را پس از اتمام دوره، به سازمان اطلاع ندهم.
در کارهای گروهی همراهی فراوانی از خود نشان نمی دهم.
از برقراری رابطه دوستی با دیگران پرهیز می­کنم.
گاهی اوقات کار دیگران کوچک وضعف های آنها را بزرگ می کنم.
هر عملی که دیگران انجام می دهند، به نظرم خود شرینی نزد مدیر است.میزان دقتم در کار کمتر شده.
تمایلی به نوآوری و خلاقیت در کار ندارم.
بعضی روزها سرعت کارم پایین تر از حد معمول است.
بعضی روزها به هر بهانه ای سعی می کنم در سر کارم حاضر نشوم.
تمام ابعاد این متغیر به گزینه­ های کاملاً موافقم تاکاملاً مخالفم در سطح سنجش فاصله­ای اندازه ­گیری شده است.

۳ـ۹ـ۲ـ بیگانگی اجتماعی

بیگانگی مبین نوعی احساس بی قدرتی و تنفر از خود و مردم می باشد که کنیستون آن را عکس العملی تعریف می­ کند که نسبت به متغیرهای جمعی، فشارهای اجتماعی و زیان های تاریخی ابراز می­ شود و به دنبال آن برخی از این افراد متمایل به طرد جامعه خود شده و مسیر را برای خود تشکیل می دهند(محسن تبریزی، ۲۰۰۴: ۱۳۳).
میچل نیز بیگانگی را به معنای احساس انفصال، جدایی و عدم پیوند ذهنی و عینی بین فرد و محیط پیرامون او(یعنی جامعه، انسان­های دیگر و خود) تعریف می­ کند(محسن تبریزی، ۱۳۷۰: ۳۲).
تعریف عملیاتی:برای سنجش این مفهوم از پرسشنامه بیگانگی اجتماعی حمداله نادری، حسین بنی فاطمه، محمد حریری اکبری(۱۳۸۸( استفاده شده. بیگانگی اجتماعی، احساس بی قدرتی، احساس بی هنجاری، احساس بی معنایی، انزوایی اجتماعی، تنفر فرهنگی و تنفر از خود را بروز می دهد(سیمن، ۱۹۵۹: ۷۸۳).

۳ـ۹ـ۲ـ۱ـ احساس بی قدرتی^[۱۲۹]

عبارت است از احتمال و یا انتظار متصوره از سوی فرد در قبال بی تأثیر عمل خویش و یا تصور این باور که رفتار او قادر به تحقق و تعیین نتایج مورد انتظار نبوده و وی را به هدفی که براساس آن کنش او تجهیز گردیده رهنمون نیست(محسن تبریزی، ۱۳۷۰: ۶۸ـ۶۷).
تعریف عملیاتی بی قدرتی: برای سنجش این مفهوم از پرسشنامه بیگانگی اجتماعی حمداله نادری، حسین بنی فاطمه، محمد حریری اکبری (۱۳۸۸( استفاده شده.
-در برخورد با معضلاتی که روز به روز در سطح جامعه در حال افزایش است، بیش از پیش احساس ناتوانی می کنم.

F(13,132)

Prob

Cross-section

۴۹/۵

۰۰۰/۰

بر اساس آزمون چاو در معادله تولید، آماره به دست آمده طبق داده ­های صنعت ۴۹/۵ که از آماره جدول با درجات آزادی صورت ۱۳ و مخرج ۱۳۲، بیشتر است (F جدول در سطح ۹۵ درصد، ۰۸/۴ است). بر اساس این آزمون استفاده از روش pool برای تخمین نامناسب می­باشد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای معادله دوم نیز این نتایج بدست آمد:
جدول ۴-۵ بررسی آزمون چاو در معادله بهره­وری کل عوامل

Effect test

F(12,69)

Prob

Cross-section

۱۱/۶

۰۰۰/۰

بر اساس آزمون چاو در معادله بهره­وری کل عوامل، آماره به دست آمده طبق داده ­های صنعت ۱۱/۶ است که از آماره جدول با درجات آزادی صورت ۱۲ و مخرج ۶۹، بیشتر است ( F جدول در سطح ۹۵ درصد، ۰۸/۴ است). بر اساس این آزمون استفاده از روش pool برای تخمین نامناسب می­باشد.
۴-۴-۲-آزمون بروش- پاگان^[۹۲]
بروش­­ و پاگان در سال ۱۹۸۰ از ضریب لاگرانژ برای آزمون مدل داده ­های تلفیقی در مقابل مدل اثرات تصادفی استفاده نمودند. چنانچه واریانس اثرات مقطعی ناچیز باشد برای برآورد روابط بین متغیرها می­توان از روش تلفیق کل داده ­ها و تخمین حداقل مربعات معمولی استفاده کرد. بر این اساس، برای تعیین مدل با اثر تصادفی در مقابل مدل داده ­های تلفیق­شده از آزمون بروش-پاگان استفاده می­ شود(مادالا، ۱۹۸۸: ۴۳۵). فرضیات این آزمون به صورت زیر است:
به معنی بهتر بودن استفاده از مدل داده ­های تلفیقی و رد  به معنی وجود اثرات تصادفی در مدل است. که در این فرضیات،  نشان­دهنده واریانس اثر مقطعی مدل برآورد شده از طریق اثر تصادفی می­باشد.
برای محاسبه آماره از خطای برآورد داده ­های تلفیق­شده، از رابطه زیر استفاده می­ شود:

که در آن  خطای برآورد داده ­های تلفیقی و  متوسط خطا در زمان اول است. با درستی فرضیه اول این آماره دارای توزیع کای دو با یک درجه آزادی (  ) است.
جدول ۴-۶ بررسی آزمون بروش-پاگان در معادله تولید

Chi2(3)

Prob

۸۰/۴۲

۰۰۰۰/۰

آماره به دست آمده ۸۰/۴۲ که از آماره کای­دو جدول در سطح ۹۵ درصد بیشتر است (آماره کای­دو جدول ۸۱۵/۷ است). بر همین اساس طبق این آزمون، روش تصادفی به روش pool ارجحیت دارد. برای معادله دوم نیز این نتایج بدست آمد:
جدول ۴-۷ بررسی آزمون بروش-پاگان در معادله بهره­وری کل عوامل

از مضمون این حکایت می توان به نوعی از شیوه دادرسی و اجرای عدالت اشاره کرد که در آن حاکم جهت کوتاه کردن روند دادرسی و اجرای عدالت بیشتر مستقیماً مظلومان را فرا خوانده و مستقیماً سخنان آنها را گوش داده و در همان جلسه دستورات لازم را صادر می نماید اگر نیاز به تحقیق باش دستور تحقیق می دهد و اگر نیاز به صدور حکم باشد حکمی یا خود یا توسط متخصصان موجود در جلسه صادر می نماید.
ارسال نیرو و لشکر جهت اصلاح کارزاری فاسد و ناعادل
«روز پنج شنبه نوزدهم محرم بوعلی کوتوال از غزنی با لشکری قوی برفت بر جانب خلع ، که از ایشان فسادها رفته بود در غیب امیر ، تا ایشان را به صلاح آرد بصلح یا به جنگ» (همان)
از این عبارت آمده در تاریخ بیهقی مستفاده می شود که حاکمان برای اصلاح فساد و بی عدالتی و ظلم کارزار خویش از فرد مورد اطمینان خود استفاده می کردند و از او می خواستند به مکانی که کارزار فاسد دارند یا از دوره های قبل مانده است با لشکری به سراغ او بروند تا او را اولاً نصیحت به صلاح و عدل کنند و در غیر این با لشکر خود اگر او نپذیرد و قصد سرکشی دارد مورد تاخت و تاز قرار گیرد تا شکست خورد. این مورد نشان می دهد که جهت برقراری عدالت با توجه به شرح ماواقعه در تاریخ بیهقی می توان از شیوه بازخواست استانداران و کارزاران حتی به صورت مبارزه فیزیکی جهت اجرای عدالت و وادار کردن آنها به اجرای عدالت و عدم ظلم و تباهی اشاره کرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

عفو گذشت نوعی از دادرسی
با توجه به اینکه حسنک وزیر^[۱]اهل نیشابور بوده است ، مسعود غزنوی تمایل دارد که رسوم ایجاد شده توسط حسنک را در حکومت خود منسوخ نماید ، بیهقی بر این نکته اشاره می کند و می نویسد سلطان مسعود زندانیان حکومت پدر و صدارت حسنک را مورد عفو قرار می دهد .«[مسعود:] اکنون می فرماییم بعاجل الحال تا رسم های حسنکی نو را باطل کنند و قاعده ی کارها به نیشابور در مرافعات و جز ان همه به رسم قدیم باز برند … و فرمان دادیم تا هم امروز زندان ها را عرض کنند و محبوسان را پای برگشایند تا راحت آمدن ما همه ی دل ها برسد . آن گاه اگر پس از این کسی تهور و تعدی رود ، سزای خویش بیند.» (بیهقی ؛۱۳۸۷ :۳۳)
آنچه از مفهوم این حکایت برداشت می شود این است که بیهقی می خواهد عنوان کند که هر چند به حق یا به ناحق حکمی قبلاً صادر و اجرا شده است ولی بعدی ها به خاطر کاستن از جرم و دلگرمی بی گناهان مسئله عفو و گذشت را همواره باید انجام دهند تا مورد توجه مردم واقع شوند در این صورت اگر مجرم واقعی باشد با عفو خوشحال می گردد و جرم را تکرار نمی کند و اگر به ناحق مجازات شده باشد با عفو در واقع کمتر به او ظلم شده و عدالت تا حدی اجرا شود.
به تأخیر انداختن اجرای حکم جهت نزدیک کردن آن به حق و عدالت
در تاریخ بیهقی به مقتضای موضوعات طرح شده ، حکایاتی از پیشینیان آورده شده است که بنابر باور بیهقی نشاط و رغبت خوانندگان را بیفزاید ، از جمله حکایتی از دوران حکومت نصر بن احمد سامانی نقل گردیده که مضمون آن مناسب با موضوع ما می باشد.
نصر بن احمد در کودکی به جای پدر به تخت سلطنت نشست و بالید ؛ لکن تند مزاج و بد خو بود به گونه ای که فرمان هایی می راند که متناسب خطای گناهکاران نبود . او از وزیر خود بلعمی و صاحب دیوان رسالتش ( بوطیب مصعبی ) می خواهد ترتیبی فراهم نمایند تا دستورهایی که برای مجازات مردم از جانب او صادر می شود تا سه روز به مرحله ی اجرا و عمل در بیاید تا در ظرف این مدت خواهش شفیعان شنیده شود و از جانب کار مورد غور و بررسی قرار گیردو «اگر آن خشم به حق گرفته باشم چوب چندان زنند که کم از صد باشد و اگر به ناحق گرفته باشم باطل کنم آن عقوبت را و برداشت کنم آن کسانی را که در باب ایشان سیاست فرموده باشم اگر لیاقت دارند برداشتن را ، و اگر عقوبت بر مقتضای شریعت باشد چنانچه قضات حکم کنند ، برانند.»( بیهقی ؛۱۳۸۷ :۱۶۰)
آنچه از این حکایت مستفاد می شود این است که با توجه به عدالت و صدور حکم مجازات در هر عصر وزمانی مورد توجه حکومتیان بوده است و نیز بنابر متن حکایت ، امکان عفو مجرمان همواره محتمل بوده است ، ضمناً توجه به مطابقت مجازات ها با موازین شریعت ، از ملاکهای مقبولیت قوانین و از مواردی است که مد نظر قانون گذاران و قاضیان و مجریان احکام بوده است . درست است که این حکایت در تاریخ بیهقی طرح گردیده است تا نوعی نظام حقوقی و شیوه دادرسی و اجرای عدالت را بیان نماید .
وجود دلایل و مستندات جهت اتهام به هر فردی لازم و ضروری است
یکی از جذاب ترین وقایعی که در ارتباط با شیوه دادرسی و مصاده اموال متهم در کتب پیشینیان وجود دارد محاکمه و بردار کردن حسنک وزیر است که خامه ی توانای بیهقی به توصیف جزء به جزء آن پرداخته است . از آنجا که مندرجات این بخش از تاریخ بیهقی نیز از مشاهدات شخصی مورخ و استطلاع از معتمدان و مطلعان بوده است لذا اعتبار مطالب آن به هیچ روی مورد تردید نیست در آغاز واقعه می خوانیم:
«[بوسهل ^[۲]] به بلخ در امیر می دمید که به ناچار حسنک را بر دار باید کرد و امیر بس حلیم و کریم بود جواب نگفتی و معتمد عبدوس گفت: روزی پس از مرگ حسنک از استادم شنودم که امیر بوسهل را گفت : حجتی و عذری باید گشتن این مرد را . بوسهل گفت : حجت بزرگتر که مرد قرمطی است و خلعت مصریان استد. تا امیر المؤمنین القادر بالله بیازد و نامه از امیر محمود باز گرفت.»( بیهقی ؛۱۳۸۷ :۲۲۸)
با توجه محتوای گفتگوهای امیر مسعود و بوسهل، می توان دریافت که برای مجازات هر متهم ، دلایل و مستنداتی مورد نیاز بوده است و هر چند برخی از سردمداران حکومت ، خود در پرونده سازی علیه رقبای خود دست داشته اند لکن برای مشروعیت بخشیدن به کار و نیت خود به دنبال انطباق تصمیمات خود با قوانین و عرف بوده اند. لذا هر کسی در هر دوره ای اگر حتی به ناحق خواسته کسی را متهم کند باید با توجه به سیر دادرسی و قوانین موجود آن زمان آن شخص را مورد اتهام قرار دهد و صرف تهمت زدن او را نمی تواند محکوم کند.
تحقیق و تفحص از افراد در جریان اتهامات دادرسی
در واقع حسنک وزیر می خوانیم که امیر مسعود برای اثبات ارتباط حسنک با باطنیان از دیگر افراد مطلع دربار ، حقیقت موضوع را سؤال می کند و از آن جمله از خواجه احمد حسن میبدی ، صدر اعظم خویش می خواهد تا درباره اعتقاد حسنک سخن گوید . هنگامی که پیغام سلطان مسعود توسط عبدوس به احمدحسن می رسد و از او می خواهد تا حقیقت ماجرای خلعت گرفتن حسنک از مصریان و فرمان خلیفه (القادر بالله)را مبنی بر اینکه«حسنک قرمطی است وی را بر دار باید کرد»( بیهقی ؛۱۳۸۷ :۲۲۹)
حضور افراد عادل و پاک در جریان دادرسی
از نکاتی که در جریان محاکمه و مجازات حسنک وزیر مستفاد می شود این است که عادلان و پاکان در جریان دادرسی و تأیید صحت ادعا و اظهارات طرفین دعوی حضور داشته اند . همچنانکه بیهقی می نویسد ؛«امیر خواجه [احمد بن حسن میمندی ] را گفت : به طارم باید نشست که حسنک را آنجا خواهند آورد با قضات و مزکیان^[۳] تا آنچه خریده است . جمله به نام ما قباله نبشته شود و گواه گیرد بر خویشتن.(همان :۲۳۱)
شیوه برگزاری جلسه دادرسی
یکی دیگر از نکاتی که از فحوای گزارش لحظه به لحظه ی محاکمه حسنک دریافت می شود این است که متهمان در مجلس دادورزی ، مکان مشخصی برای استقرار داشته اند و در جای خاصی می نشسته اند . توجه به این بند از واقعه ی بردار کردن حسنک وزیر ، مؤید این مطلب است:
و خواجه[احمد حسن میمندی] امیر حسنک را هر چند خواست که پیش وی [یعنی در جایگاه متهمان]نشیند نگذاشت و بر دست راست من [نصر خلف ] نشست.(همان )
تعیین شیوه های مجازات محکومان و مکان اجرای حکم جلسه دادرسی
«و آن روز و آن شب تدبیر تدبیر بر دار کردن حسنک در پیش گرفتند و دو مرد پیک راست کردند با جامه ی پیکان که از بغداد آمده اند و نامه ی خلیفه آورده که حسنک قرمطی را بر دار باید کرد و سنگ بباید کشت»( بیهقی ؛۱۳۸۷ :۲۳۳)
«و در شهر خلیفه شهر را فرمود داری زدن بر کرانِ مصلی بلخ » (همان)«و حسنک را به پای دار آوردن و دو پیک ایستانیده بودند که از بغداد آمده بودند و قرآن خوان خوانان قرآن می خواندند»(همان :۲۳۴)
از عبارات فوق از تاریخ بیهقی فهمیده می شود که بیهقی شیوه اجرای حکم را بیان کرده است و حتی مکان و روند آن را پس از جریان دادرسی توضیح داده است.
اشاره به عادلانه یا ناعادلانه بودن احکام صادر شده در جریان دادرسی ها
بیهقی در جریان شرح دادرسی ها مستقیماً به عادلانه یا نا عادلانه بودن احکام صادر شده اشاره نکرده است ولی پس از توضیح جریان دادرسی و اجرای حکم اشاره ای به عادلانه یا نا عادلانه بودن احکام داشته است مثلاً پس از اجرای حکم بر دار کردن حسنک وزیر از مضمون کلی سخن بر می آید که بیهقی مجازات و اعدام حسنک وزیر را ناعادلانه می داند . زیرا از حسنک به نیکی یاد می کند آنجائی که می گوید«این است حسنک و روزگارش . و گفتارش رحمه الله علیه» (همان :۲۳۵) و در ادامه از شیوه عزا داری مادر حسنک که نیک بوده است یاد می کند و جهت حقانیت حسنک وزیر داستان عبدالله بن زبیر که توسط عبدالملک مروان شکست می خورد و مادرش به او دلداری می دهد که اگر راه تو حق است از کشته شدن و مثله شدن مترس مثال می آورد.و این شیوه ای هنرمندانه در بیان عادلانه یا ناعادلانه بودن یک حکم است .
جایگاه قضات جهت اجرای عدالت و برگزاری دادرسی عادلانه
بی شک جهت اجرای عدالت و دادرسی عادلانه و مستقل قاضی باید جایگاه خود را داشته باشد و می توان گفت باید مستقل باشد و نوعی امنیت حس کند تا بتواند نظرات و احکام خود را آزادانه عنوان کند، در غیر این صورت عدالت تحت الشعاع قرار می گیرد و به حاشیه رانده می شود و جریان دادرسی فرمایشی می شود و فقط جهت تأمین نظر افراد با نفوذ بخصوص حکومتیان می گردد. بیهقی این موضوع را به خوبی در جریان ورود طغرل سلجوقی به نیشابور تبیین کرده است ، قاضی ساعد از رفتن به استقبال طغرل خود داری می کند با وجود اینکه همه ی بزرگان شهر به پیشواز طغرل می روند ، قاضی صاعد یک روز پس از ورود او به نیشابور به دیدار او می رود . بیهقی در توصیف این واقعه و سخنان قاضی صاعد در حضور طغرل چنین می نویسد:
«وی [طغرل] بر تخت خداوند سلطان [مسعود] نشسته بود و در پیشگاه صفّه قاضی صاعد را بر پای خواست و بزیر تخت بالشی نهادند و بنشست . قاضی گفت زندگانی خداوند درازباد ، این تخت سلطان مسعود است که بر آن نشسته ای و در غیب چنین چیزهاست و نتوان دانست که دیگر(پس از ابن) چه باشد . هشیار باش و از ایزد ، عزَّ ذکره بترس و داد ده و سخن ستم رسیدگان و درماندگان بشنو و یله مکن که این لشکر ستم کنند که بیدادی شوم باشد و من حق تو را به دین آمدن بگزاردم و نیز نیایم که به علم خواندن مشغولم و از آن به هیچ کار دیگری نپردازم و اگر با خرد رجوع خواهی کرد این پند که دادم کفایت خواهد کرد»( بیهقی ؛۱۳۸۷ : ۸۸۵)
سخنان صریح قاضی صاعد با طغرل ، آن هم در زمانی که با لشکر و حشم فراوان نیشابور را به تصرف درآورده است و بزرگان شهر از بیم جان ، از او استقبال کرده اند نشان می دهد که مقام قاضی در عصر غزنویان از جایگاه والایی برخوردار بوده است زیرا پشتوانه معنوی قاضی و حمایت مردمی و منزلت اجتماعی او باعث شده که با شجاعت تمام سخن از داد و عدالت و مبارزی با بی عدالتی و بیدادگری به میان آورد و صریحاً حاکم را به آنها متذکر شود این روشی است که بیهقی در اجرای عدالت به آن اشاره مستقیم نموده است .
تمجید از عدم مادیگرایی و ساده زیستی دادرسان
نویسنده مورد نظر ما در صفحاتی از نوشته خود وضعیت قاضیان را عنوان کرده است تا جایی که در صفحه ای از ساده زیستی و عدم استفاده ابزاری قاضی از موقعیت شغلی خود مثال زده و آن قاضی را مستقیم و غیر مستقیم مورد تمجید قرار داده است تا آنجایی که وضع زندگی قاضی و خانواده او بر همه روشن می گردد و به فکر چاره جهت بهبود وقع او می افتند:
« و می شنویم که قاضی بُست بوالحسن بولانی و پسرش بوبکر سخت تنگدست اند و از کس چیزی نستانند و اندک مایه ضیعتی دارند یک کیسه به پدر باید داد و یک کیسه به پسر تا خویش را ضیعتکی حلال خرند و فراختر بتوانند زیست و ما حق این نعمت تندرستی که بازیافتیم لختی گزارده باشیم»( بیهقی ؛۱۳۸۷ :۷۳۴)
از عبارت « ضیعتکی حلال خرند » می توان دریافت که قاضی مورد نظر نویسنده بسیار به حلال و حرام پایبند بوده و در حین گرفتاری نخواسته است که مال حرام وارد مال و دارای اندکش شود .
به ادامه حکایت دقت کنید تا نکات بسیار جالب تری از آن دریافت نمایید.
« من کیسه بستدم و بنزدیک بونصر آوردم و حال بازگفتم . دعا کرد و گفت : خداوند این سخت نیکو کرد. و شنوده ام که بوالحسن (قاضی) و پسرش وقت باشد که بده درم درمانده اند و به خانه بازگشت و کیسه ها با وی بردند و پس از نماز کس فرستاد و قاضی بوالحسن و پسرش بخواند و بیامدند . بونصر پیغام بقاضی رسانید بسیار دعا کرد و گفت: این صلت فخر است ، پذیرم و بازدادم که مرا بکار نیست و قیامت سخت نزدیک است ، حساب این نتوانم داد. و نگویم که مرا سخت در بایست نیست . اما چون بدانچه دارم و اندک است قانعم ، وزر و وبال این چه به کار آید ؟ بونصر گفت : ای سبحان الله ! زری که سلطان محمود بغزو از بتخانه ها بشمشیر بیاورده باشد و بتان شکسته و پاره کرده و آن را امیر المؤمنین می روا دارد ستدن آن قاضی همی نستاند ؟ گفت زندگی خداوند درازباد حال خلیفه دیگر است که او خداوند ولایت است و خواجه با امیر محمود بغزوها بوده است و من نبوده ام و بر من پوشیده است که آن غزوها به طریق سنّت مصطفی هست و یا نه من این نپذیرم و در عهد این نشوم» (بیهقی ؛۱۳۸۷ :۷۳۵)
از ادامه حکایت می توان دریافت که قاضیان نباید مادیگرا باشند یعنی به خاطر مادیات قضاوت و دادرسی کنند بلکه فقط باید هدف الهی داشته باشند ، آنها باید به مال و ثروت های شبه ناک حتی اگر از جانب حاکم مسلمان باشد دست رد بزنند و آن را نه تنها با حرص و ولع دریافت نکنند بلکه به آن نیز ایراداتی وارد نمایند که اگر مشکلی در حلال یا حرام آن است توسط حاکم اصلاح شود ، دادرسان نباید حتی هدایای شخص اول حکومتها را دریافت کنند ، چه بسا در گرو آن قرار گیرند
دادرسان باید به تربیت خانواده و فرزندان خود نیز توجه کافی داشته باشند
در ادامه حکایت فوق هنگامی که قاضی بوالحسن هدایای بونصر را نپذیرفت آمده است :
«بونصر گفت تو از آن خویش بستان ، گفت: زندگانی خواجه عمید دراز باد علی ای حال من نیز فرزند این پدرم که این سخن گفت و علم از وی آموختم و اگر وی را یک روز دیده بودمی و احوال و عادات وی بدانسته واجب کردی که در مدت عمر پیروی او کردمی ، پس چه جای آنکه سالها دیده ام و من از ان حساب و توقف و پرسش قیامت بترسم که وی می ترسد.» ( همان)
ادامه حکایت جالب قاضی بوالحسن نشان می دهد که او از عهده تربیت فرزند خود نیز به خوبی برآمده است و او را نیز مانند خود ساده زیست و حال خود و عدم سوء استفاده کن از موقعیت های اجتماعی تربیت کرده است که این بسیار قابل تمجید است . و چه بسا این حکایت باید الگویی عملی برای زمان ما باشد تا کس از موقعیت خود و بزرگ خود سؤء استفاده نکند .
نقش عدالت در امنیت و آسایش مردم
بیهقی در جای از تاریخ خود به این نکته اشاره دارد که عدالت و حکومتی باعث آسودگی خاطر و امنیت و اسایش می شود آنجائی که بزرگان را که برای دیدار مسعود غزنوی آورده بودند به آنها می گوید که در مورد حکومتش و دولتش نظر دهند بدون اینکه ترسی یا دلهره ای داشته باشند آنها می گویند:«زندگانی خداوند(مسعود غزنوی) دراز باد تا از بلا و ستم دیلمان رسته ایم و نام این دولت بزرگ همیشه باد برما نشسته است در خواب امن غنوده ایم(آرامش یافته ایم) و شب و روز دست به دعا برداشته که ایزد عزّ ذِکره(یادش گرامی می باشد) سایه رحمت عدل خداوند را از ما دور نکند چه اکنون خوش می خوریم و خوش می خسپیم و بر جان و مال و حُرم(مرد و اهل او) و ضیاع(آب و زمین) و املاک ایمنیم که به روز گار دیلمان نبودیم » (بیهقی ؛۱۳۸۷ : ۱۷)
اگر دقت شود حتی بزرگان از لفظ عدالت در این سخنان خود استفاده کرده اند و به صورت غیر مستقیم عنوان کرده اند که یعنی در واقع همان عدالت غزنویان بوده است که باعث شده بزرگان از امنیت و آسایش و آن سخن به میان آورند .
نقش عدالت در جامعه پذیری اقشار مختلف
در همین رابطه از دولت غزنویان جایی دیگر با لفظ «خداوند عادل » یاد می کند و آنجائی که می گوید که چون دولت غزنوی عادل است اگر از اعیان دو میلیون درم آن هم دو بار مالیات گرفته شود همراهی می کنند زیرا عدالت که سرچشمه تمام نیکی های یک حکومت و دولت است که طبق گفته بیهقی در دولت غزنوی وجود دارد.
« خطیب گفت : این اعیان و مقدمان گروهی اند که هر چه ایشان گفتند و نهادند ، اگر دو بار هزار هزار درم در شهر و نواحی آن باشد ، آن را فرمان بردار باشند و می گویند : قریب سی سال بود تا ایشان در دست دیلمان اسیر بودند و رسوم اسلام مدروس بود که کار ملک از چون فخر الدوله و صاحب اسمعیل عباد بزنی و پسری عاجر افتاد و دستهای بخدای عزّ و جلّ برداشته تا ملک اسلام را محمود در دل افکند که اینجا آمد و ایشان را فریاد رسید و از جور فساد قرامطه و مفسدان برهانید و آن عاجزان را که ما را نمی توانستند داشت برکند و از این ولایت دور افکند و ما را خداوندی گماشت عادل و مهربان و ضابط(هشیار) .» (بیهقی ؛۱۳۸۷ :۱۹)
در چند سطر پایین تر « اکنون به بغداد رسیده بودی و دیگر عاجزان و نابکاران را برانداخته و رعایای آن نواحی را فریاد رسیده و همچنین حلاوت عدل بچشانیده » (همان)
استفاده ادبی از کلمه داد (عدالت)
نویسنده تاریخ بیهقی در صفحه ۴۳۲ از کتاب خود تعبیر زیبایی آورده است که از کلمه داد (عدالت) استفاده ادبی زیبائی نموده است:
«بپایان آمد این قصه ی غراء(نیکو) چون دیبا در او سخنان شیرین با معنی دست در گردنِ یکدیگر زده . و اگر این فاضل از روزگار ستمکار داد یابد و پادشاهی طبع او به نیکو کاری مدد دهد چنانکه یافتند استادان عصرها چون عنصری و عسجدی و زینبی و فرخی رحمهُ اللهِ علیهم اجمعین ، در سخن موی به دو نیم شکافد و دست بسیار کس در خاک مالد فإن اللهی تفتَحُ اللّها ،(زبان گوینده با صله وعطیه گشاده شود) و مگر بیابد که هنوز جوان است و ما ذلک علی اللهِ بعزیز ،و به پایان آمد این قصه»

تصمیم‌گیرندگان در انتخاب یک گزینه از میان گزینه‌های متعدد، غالباً چندین معیار را هم‌زمان در تصمیم‌گیری مدنظر قرار می‌دهند. معیارها گاه هم‌راستا و بعضاً متقابل و متضاد می‌باشند. مدل‌های کلاسیک تحقیق در عملیات مانند برنامه‌ریزی خطی، برنامه‌ریزی عدد صحیح، برنامه‌ریزی غیرخطی و مانند آن مدل‌های تصمیم‌گیری هستند که بهینه‌سازی را فقط بر اساس یک معیار به انجام می‌رسانند. لذا این مدل‌ها در زمره مدل‌های تک هدفه طبقه‌بندی می‌گردند. هدف انتخاب‌شده این‌گونه مدل‌ها عموماً اولی‌ترین و مهم‌ترین هدف بوده و سایر اهداف در سایه این هدف به فراموشی سپرده می‌شوند.
تصمیم‌گیری انتخاب یک گزینه از میان گزینه‌های مختلف است و این انتخاب هنگامی هوشیارانه و حساب‌شده است که بیش از یک معیار در گزینش آن به کار گرفته شود.  تصمیم‌گیری با یک معیار فرایندی ساده و یک‌بعدی است.
فرایند تصمیم‌گیری ، شامل ۳ مرحله است:
شناسایی و درک محیط
حالت‌های ممکن برای پاسخ به محیط

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تبدیل کردن به یک مسئله قابل‌حل
زمانی که برای رسیدن به هدفی چندین راه مختلف را در نظر می‌گیریم، باید در هنگام بررسی این راه‌ها روابط متقابلی که بین آن‌ها است را در نظر بگیریم چون ممکن است کم یا زیادشدن عاملی بر عوامل دیگر تأثیرگذار باشد.
در نظریه تصمیم‌گیری ، راه‌های مختلف تصمیم‌گیری را، با توجه به روابط متقابل آن‌ها به یک مدل تبدیل می‌کنیم. به‌عنوان‌مثال ممکن است سهمیه‌بندی کردن بنزین موجب کاهش استفاده مردم از خودروهای شخصی شود اما از طرف دیگر سبب تورم در جامعه شود.
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها تعریف یک مسئله، شناسایی متغیرهاست. ممکن است برای موضوعی خاص، متغیرهای مختلفی را بتوانیم تعریف کنیم اما باید ببینیم هدفمان چیست و سپس بر اساس آن هدف برای مسئله متغیر تعریف کنیم. سپس باید پیامدهای جواب‌های متغیرها را هم بررسی کنیم.
تصمیم‌گیری چند معیاره (MCDM) شامل تصمیم‌گیری چند شاخصه (MADM) و تصمیم‌گیری چندهدفه (MODM)  می‌شود(رجب زاده، ۱۳۷۷).
تصمیم‌گیری چند شاخصه با یک هدف (MADM):
مدل‌های تصمیم‌گیری با یک تابع هدف را ازنظر پارامترها و ضرایب می‌توانیم به ۳ قسمت تقسیم کنیم:
۱٫ حالت قطعیت: در این حالت تمام پارامترها و ضرایب مشخص و قطعی هستند

2. 2. حالت ریسک: در این حالت ضرایب مشخص و قطعی نیستند اما مقادیرشان از توابع توزیع احتمالی مشخصی پیروی می‌کنند؛ که به‌این‌ترتیب می‌توانیم مقدار آن‌ها را برآورد کنیم.

2. 2. حالت غیر قطعیت: در این حالت ضرایب مشخص و قطعی نیستند، ضمن آنکه از توزیع احتمالی آن‌ها نیز اطلاعی نداریم.در دو حالت ۲ و ۳ مفهوم یافتن جواب بهینه به این معناست که جواب‌هایی که بهینه نیستد را پیداکرده و از گزینه‌های قابل انتخاب حذف کنیم؛ بنابراین در این حالت به‌جای اینکه بگوییم چه جوابی خوب است می‌گوییم چه جواب‌هایی بد است و آن‌ها را حذف می‌کنیم (رجب زاده، ۱۳۷۷).

تصمیم‌گیری با چند هدف (MODM)
گاهی در تصمیم‌گیری‌ها چند تصمیم‌گیرنده داریم. چند تصمیم‌گیرنده داشتن با بیش از یک هدف داشتن در ارتباط است.  زمانی که چند تصمیم‌گیرنده وجود داشته باشد، هرکدام ممکن است دارای هدف‌های متناقضی با دیگر افراد باشند. ممکن است با سود بردن یکی دیگری ضرر کند و بالعکس. در این حالت باید طوری تصمیم‌گیری شود که همه راضی شوند
روش‌های حل در این مسائل به‌صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
روش‌های حل مدل با گرفتن اطلاعات اولیه از تصمیم‌گیرنده
شامل روش‌های:محدودیت توافقی، بهینه‌سازی تقدمی، برنامه‌ریزی آرمانی خطی و…
روش‌های حل مدل با گرفتن اطلاعات از تصمیم‌گیرنده هنگام حل شامل روش‌های جئوفرین، زیونتز والنیوس،  STEM, SEMOPS
روش‌های حل مدل با گرفتن اطلاعات از تصمیم‌گیرنده بعد از حل:شامل روش‌های: پارامتریک و سیمپلکس چند معیاره
روش‌های حل مدل بدون نیاز به کسب اطلاعات از تصمیم‌گیرنده:شامل روش‌های: معیار جامع، حداقل انحراف، برنامه‌ریزی تجدید پذیر(رجب زاده، ۱۳۷۷).
روش TOPSIS
واژه TOPSIS مخفف Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution به معنی روش‌های ترجیح بر اساس مشابهت به راه‌حل ایدئال است. این مدل توسط هوانگ و یون در سال ۱۹۸۱ پیشنهاد شد. در این روش m گزینه به‌وسیله n شاخص ارزیابی می‌شود. منطق اصولی این مدل راه‌حل ایدئال (مثبت) و راه‌حل ایدئال منفی را تعریف می‌کند. راه‌حل ایدئال (مثبت) راه‌حلی است که معیار سود را افزایش و معیار هزینه را کاهش می‌دهد. گزینه بهینه، گزینه‌ای است که کمترین فاصله از راه‌حل ایدئال و درعین‌حال دورترین فاصله از راه‌حل ایدئال منفی دارد. به عبارتی در رتبه‌بندی گزینه‌ها به روش TOPSIS گزینه‌هایی که بیشترین تشابه را با راه‌حل ایدئال داشته باشند، رتبه بالاتری کسب می‌کنند.
فرض بر این است که مطلوبیت هر شخص به‌طور یکنواخت افزایش و یا کاهشی است. حل یک مسئله به روش TOPSIS شامل ۶ محله است که به شرح ذیل مشخص‌شده‌اند.
الگوریتم TOPSIS
ماتریس D را به کمک نرم اقلیدسی به یک ماتریس بی مقیاس شده تبدیل کنید.

ماتریس به‌دست‌آمده، ND نامیده می‌شود.
ماتریس بی مقیاس موزون را به دست آورید.

که در آن V ماتریس بی مقیاس موزون و W یک ماتریس قطری از وزن‌های به‌دست‌آمده برای شاخص‌ها است.
راه‌حل ایدئال مثبت و راه‌حل ایدئال منفی را مشخص نمایید

اندازه فاصله‌ها بر اساس نرم اقلیدسی به ازاء راه‌حل ایدئال منفی و گزینه مثبت و همین اندازه را به ازاء راه‌حل ایدئال مثبت و گزینه منفی به‌صورت زیر به دست آورید:

نزدیکی نسبی Ai به راه‌حل ایدئال به‌صورت زیر محاسبه می‌گردد.

چنانچه  باشد آنگاه  می‌شود درصورتی‌که  باشد آنگاه  خواهد شد بنابراین هر گزینه Ai به راه‌حل ایدئال نزدیک‌تر باشد مقدار Ci آن به یک نزدیک‌تر خواهد بود.
رتبه‌بندی گزینه‌ها در این مرحله انجام می‌گیرد و بر اساس ترتیب نزولی Ci را می‌توان گزینه‌های موجود را بر اساس بیشترین اهمیت رتبه‌بندی نمود (آذر، عادل، رجب‌زاده، علی، ۱۳۸۹).

مشارکت سازمان در جامعه: یک رویکرد استراتژیک

ابعاد اجتماعی زمینه رقابتی

تاثیرات اجتماعی زنجیره ارزش

تاثیرات اجتماعی عمومی

نوع دوستی استراتژیک که از ظرفیت ها جهت بهبود حوزه های برجسته ی زمینه رقابتی استفاده می کند.
CSR استراتژیک

کاهش صدمات ناشی از فعالیت های زنجیره ارزش

شهروند خوب
CSR پاسخگو

تغییر در فعالیت های زنجیره ارزش به سود جامعه همراه با تقویت استراتژی

شکل (۲-۱۴) : چارچوب CSR استراتژیک پورتر و کرامر
منبع: [۲]
همان طور که در شکل دیده می شود پورتر و کرامر مشارکت سازمان در جامعه را به سه بخش تقسیم نموده اند:
مسائل اجتماعی عمومی که ممکن است برای جامعه مهم باشد ولی به عملکرد سازمان وابستگی چندانی نداشته و بر موقعیت رقابتی بلند مدت آن نیز تاثیر چندانی ندارد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تاثیرات اجتماعی زنجیره ارزش که به طور قابل توجهی تحت تاثیر فعالیت های سازمان هستند.
ابعاد اجتماعی زمینه رقابتی که عواملی در محیط خارجی هستند که به طور قابل توجهی بر موقعیت رقابتی سازمان تاثیر گذارند [۲].
۲-۹-۲) خلق شرکت های پایدار اکلز، پرکینز و سرافیم^[۱۲۲]
اکلز و همکارانش [۱۱۹] در مقاله ای با عنوان «چطور می توان به یک شرکت پایدار^[۱۲۳] تبدیل شد؟» به مقایسه ی شرکت های پایدار و شرکت های سنتی^[۱۲۴] پرداخته اند که مقصود آنان از شرکت های پایدار شرکت هایی است که به مسائل اجتماعی و محیط زیستی همراه با خلق ارزش برای سهامداران و سایر ذینفعان توجه می نمایند. نویسندگان این مقاله [۱۱۹] پس از تحقیق به دو سوال زیر پاسخ می دهند:
۱٫ چطور یک شرکت پایدار شرایطی را خلق می کند که از آن طریق بتواند ”پایداری اجتماعی و محیط زیستی“^[۱۲۵] را در استراتژی ها و عملیات های شرکت قرار دهد؟
۲٫ اجزای ویژه ی فرهنگ شرکت های پایدار^[۱۲۶] که باعث تفاوت و تمایز با شرکت های سنتی می شوند چه هستند؟
اکلز و همکاران [۱۱۹] مدلی را برای خلق یک سازمان پایدار ارائه می دهند که شامل دو مرحله ی زیر است:

• ساختن مجدد هویت سازمان از طریق تعهدات رهبری^[۱۲۷] و مشارکت خارجی؛

• تدوین کردن هویت جدید از طریق مشارکت کارکنان و مکانیزم های اجرایی؛

مراحل اول و دوم یکدیگر را تقویت نموده و کاملا بر هم تاثیر گذارند. مشارکت کارکنان ، مشارکت ذینفعان خارجی را بیشتر می نماید چرا که طیف گسترده ای از کارکنان قادر خواهند بود با ذینفعان خارجی ارتباط موثری برقرار نمایند؛ مکانیزم های اجرایی، قدرت و تعهدات رهبری را مقید می نمایند و از سوی دیگر تعهدات رهبری نیز انگیزه لازم را برای کارکنان فراهم می آورند چرا که کارکنان می دانند رهبران نسب به اعمال کارکنان خود توجه و علاقه لازم را دارند و تا زمانیکه فشار ذینفعان بر شرکت منجر به اصلاح و بهبود در کیفیت اش به طور مستمر شود، مشارکت خارجی مکانیزم های اجرایی را تقویت خواهد کرد [۱۱۹].
شرکت هایی که دارای فرهنگ سازمانی مسلم و مشخصی شامل قابلیت های پرقدرت جهت تغییر، تعهد لازم جهت نوآوری و سطوح بالای اعتماد هستند، دارای مزیت های برجسته ای می باشند ولی هنگامی که این اجزاء موجود نباشند تبدیل شدن به یک شرکت پایدار سخت و پیچیده خواهد بود [۱۱۹].
علی رغم حرکت در دو مرحله ی عنوان شده، پیوستگی با ویژگی های فرهنگی مورد نیاز محتمل است و اگر شرکت ها با یک زیرساخت فرهنگی قوی که بر اعتماد و نوآوری استوار است شروع کنند، آن ویژگی های خود را در طول زمان قوی تر و قوی تر خواهند ساخت [۱۱۹]. شرکت های پایدار قادر به خلق فرایند های جدید، محصولات جدید و مدل های کسب و کار جدیدی هستند که عملکرد های کنترلی، اجتماعی و محیط زیستی را بهبود بخشیده و منجر به ترقی در عملکرد های مالی از طریق کاهش هزینه ها، درآمدهای جدید، تقویت برند و مدیریت ریسک بهتر خواهند شد [۱۱۹].
۲-۹-۳) بررسی تاثیرات CSR بر عملکرد سازمان توسط آینو و سرافیم^[۱۲۸]
آینو و سرافیم در مقاله ی خود به بررسی تحقیقات نظری که توسط نویسندگان مختلف روی تاثیرات CSR بر عملکردهای مختلف سازمان انجام شده است پرداخته اند که حاصل بررسی های آنها در جدول (۲-۵) آورده شده است. بخشی از مطالعات آینو و سرافیم به مقالات و پژوهش های مربوط به مدیریت موثر ذینفعان (به عنوان یکی از اجزای پایه ای و اساسی CSR) در تئوری ذینفعان اختصاص دارد. نتیجه برخی از این پژوهش ها این است که مدیریت موثر ذینفعان منجر به عملکرد مالی بهتر خواهد شد. آنها به این بحث می پردازند که شناسایی و مدیریت ارتباط با ذینفعان کلیدی ممکن است احتمال وقوع تنظیمات و اعمال محاسباتی و مقرراتی منفی و ناموفق را کاهش دهد و از سوی دیگر اعتبار سازمان را بالا برده و باعث جذب بیشتر مشتریان و هم چنین سرمایه گذاران علاقمند به مسائل اجتماعی شود. بخش دیگری از این پژوهش ها در حوزه ی تئوری مبتنی بر منابع سازمان به بحث در مورد CSR پرداخته است. در این مطالعات این گونه بحث می شود که رفتار های مسئولانه ی سازمان ها موجب مزیت رقابتی برای آنان خواهد شد. [۱۲۰]
جدول (۲-۵): بررسی تاثیرات اجرای CSR بر عملکرد سازمان

نوع تاثیر

نویسنده

افزایش هزینه های سازمان و در نتیجه کاهش توان رقابتی

Friedman, Aupperle et al, McWilliams & Siegel, Jensen

خلق مزیت برای مدیران به جای سهامداران