۲۰٫ اداره زندان مکلف است نسبت به بیمۀ درمانی زندانیان در اسرع وقت پس از ورود اقدام نماید.
۲۱٫ اداره زندان مکلف است کلیه امکانات ورزشی را برای تمام زندانیان فراهم نماید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲۲٫ اداره زندان مکلف است کلیه زندانیان را در مقابل حوادث ناشی از کار بیمه نماید.
۲۳٫اداره زندان مکلف است نسبت به پیشگیری از بیماری‌های واگیر بلافاصله اقدام نموده و در این زمینه همه ساله بودجه کافی در اختیار وی نهاده شود.
۲۴٫ زندانیان این حق را خواهند داشت که در مسابقات خارج از کشور شرکت نمایند.
۲۵٫ اداره زندان مکلف است که وسایل و امکانات بهداشتی (مانند صابون، شامپو و …) برای زندانیان تهیه نماید.
۲۶٫ رژیم تغذیه سالمندان، زنان باردار و افرادیکه بکارهای سخت اشتغال دارند باید از سایرین مجزا باشد. در این موارد لازم است که نظر پزشک زندان جلب گردد.
۲۷٫ اشتغال در زندان برای محکومین امری اجباری است و در خصوص متهمان در صورت تمایل می‌توانند بکارهای هنری و مشاغل انفرادی مشغول شوند.
۲۸٫ اختصاص مکانی ویژه جهت ملاقات زندانی با وکلای دادگستری.
۲۹٫ لزوم تفکیک بیماران خطرناک نظیر زندانیان مبتلا به ایدز، بیماری‌های پوستی و اعصاب و … از سایرین.
۳۰٫زندانیان این حق را خواهند داشت که بدون هیچ قید و شرطی با دوستان و بستگان خود ملاقات نمایند.
۳۱٫ در صورت استفادۀ زندانیان خارجی از مترجم، هزینۀ ترجمه بعهده اداره زندان خواهد بود.
۳۲- تشکیل دوره‌های آموزش ضمن خدمت و ارتقاء مستمر سطح علمی کار در زندان به تناسب علوم روز.
۳۳- استفاده از تجربیات کشورهای دیگر و متخصصین، در تنظیم مقررات زندانها.
۳۴- تشکیل هیأتهای بازرسی غیر وابسته به قوه قضائیه که بدون اذن سازمان زندان‌ها، از تمام زندان‌ها بازدید کرده و ضمن استماع شکایات زندانیان و رسیدگی به آنها، از اختیار کافی برای بررسی امور زندانها و نظارت بر حسن اجرای قوانین برخوردار باشد.

فهرست منابع

الف) کتاب های فارسی
۱- قرآن کریم
۲- اصفهانی، محمد بن علی بن محمد حسین بن مهریزد. التاویل لمحکم التتزیل. ] بی‌جا[، ] بی‌تا[
۳- اصفهانی، محمد تقی بن مقصود. روضه المتقین. ج ۶، تهران: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، ]بی‌تا[
۴- بحرانی، سید هاشم. البرهان فی تفسیرالقران . ج۱،قم: اسماعیلیان، ۱۳۶۳٫
۵- پورهاشمی، سید علی. زندان هنر تنبیه یا مجازات قانونی. مرکز مطبوعات و انتشارات معاونت امور اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاعیه، ۱۳۸۳٫
۶- حسینی شیرازی، سیدمحمد، الحکم فی الاسلام. قم: دارالقرآن الحکیم.
۷- خویی، سید ابوالقاسم. البیان فی تفسیرالقران. قم: المطبعه العلمیه، ۱۳۹۴ هـ.ق.
۸- خویی، سیدابوالقاسم. مبانی تکمله المنهاج. ج۱،۲،۳،۷، نجف: مطبعه الاداب ، (بی تا).
۹- دانش، تاج زمان. حقوق زندانیان و علم اداره زندان ها . تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۶٫
۱۰- راوندی، مرتضی. سیر قانون و دادگستری در ایران. چاپ اول. نشر چشم و کتاب سرای بابل. ۱۳۶۸ ، ص۱۹٫
۱۱- زبیدی، مرتضی. تاج العروس، بیروت: منثورات دارالمکتبه الحیاه، (بی تا).
۱۲- شیرازی، سیدمحمدحسین. حقوق زندانی در اسلام. قم: انتشارات امام عصر (عج)، ۱۳۸۴
۱۳- طباطبایی، سیدمحمدحسین. المیزان فی تفسیرالقران. ج۲،۵، ۶، تهران: دارالکتب الاسلامیه،۱۳۹۳ هـ.ق.
۱۴- طبرسی، فضل بن حسن. مجمع البیان. ج ۲، ۳، بیروت: دارالمعرفه، ۱۴۰۶ هـ.ق.
۱۵- طوسی، ابی جعفرمحمدبن حسن. النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی. قم: انتشارات قدس،۱۳۷۶٫
۱۶- طوسی، ابی جعفرمحمدبن حسن. المبسوط، ج۸ ، تهران: المکتبه المرتضویه۱۳۶۲٫
۱۷- طوسی، ابی جعفرمحمدبن حسن. الخلاف، ج۳ و ۴، تهران: المکتبه تابان ۱۳۷۶٫
۱۸- فیض، علیرضا، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی، ج۱، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۸٫
۱۹-فیض کاشانی، محسن، الصافی، ج۱ ، اصفهان: مکتبه صدر، ۱۴۱۵ هـ .ق.
۲۰- گلپایگانی، سیدمحمدرضا. مجمع المسائل. ج ۳، قم: دارالقران الکریم، (بی تا).
۲۱- لنگرودی، محمدجعفر. دایره المعارف علوم اسلامی، جلد۲٫ انتشارات گنج دانش، ۱۳۶۳٫
۲۲- مکارم شیرازی. ناصر، تاریخچه ماجرا زندان در اسلام. ۱۳۲۵، ج۸ .
۲۳- موسوی خمینی، روح ا… ، تحریرالوسیله، نجف، مکتبه الآداب، ج ۷ ، ۱۳۸۴٫
۲۴- منتظری، حسین علی. مبانی فقهی حکومت اسلامی. ج ۴، قم: انتشارات سرایی، ۱۳۸۶٫
۲۵- نجفی، محمد حسن. جواهرالکلام. ج ۴۱، ۲۶، ۴۲، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۳ هـ.ق.
۲۶- نوربها، رضا، حقوق جزای عمومی، ج۱، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۷، ص۴۷٫
۲۷- نوری طبرسی، میرزا حسین. مستدرک الوسایل. ج ۱۸، ۱۵، ۶، ۱، قم: موسسه آل البیت(ع)، ۱۴۰۷ هـ.ق.
ب) کتاب های عربی
۲۸- ابن ادریس، ابی‌جعفر محمدبن منصور، السرائر. ج ۲، قم: انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ هـ.ق
۲۹- ابن حزم، علی‌بند احمد. المحلی. ج ۱۰، ۱۱، بیروت: دارالآفاق الجدیده، ]بی‌تا[
۳۰- ابن تمیمی مغربی، نعمان بن محمدبن منصور، دعائم الاسلام. ج۲ ، قاهره دارالمعارف، ۱۳۸۳ هـ .ق.

تصمیم ­گیری شماره ۱ به ۲(ESM_1,2) ، به صورت زیر گردآوری می شود:
n: تعداد واحدهای تصمیم ­گیری که در این مطالعه برابر با ۱۶ است.
m: تعداد ورودی­های سیستم که در این مطالعه برابر با ۲ است.
s: تعداد خروجی­های سیستم که در این مطالعه برابر با ۳ است.
x_ij-ها: مقادیر ورودی­ ها (x_ij = میزان ورودی i-ام از واحد j-ام) برای مثال X₁₁=4,860,687

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

Y_rj-ها: مقادیر خروجی­ها (y_rj = میزان خروجی r-ام از واحد j-ام) برای مثال Y₂₁=8.07
k: شناسه واحدی که حاشیه امنیت کارایی آن تحت بررسی است که در این مطالعه برابر با ۱ است.
t: شناسه واحدی که حاشیه امنیت کارایی واحدk نسبت به آن سنجیده می­شودکه دراین مطالعه برابر با ۲ است.
δ: پارامتر دقت حاشیه امنیت کارایی که در این مطالعه برابر با ۰۱/۰ است.
نتیجه گام یک مراحل اجرایی الگوریتم در جدول شماره ۴-۱۰ منعکس است لذا گام های بعدی به شرح زیر پیگیری می شود:
گام ۲- = ۱۰۰ % E₁⁰ E_k⁰ =
گام ۳- ۱۵٫۹۶ Y_2,2⁰ =۱۱٫ ۶۱ Y_3,2⁰ =۴۷ Y_1,2⁰
گام ۴- ۰٫۰۱ α =
گام ۵- Y_1,2=Y_1,2⁰ (۱+۰٫۰۱)= ۱۶٫۱۲
۱۱٫۷۳ Y_2,2=Y_2,2⁰ (۱+۰٫۰۱)=
Y_3,2=Y_3,2⁰ (۱+۰٫۰۱)=۴۷٫۴۷
گام ۶- براساس خروجی های جدید واحد شماره ۲، مجدداً کارایی واحد شماره ۱ محاسبه می شود:
E₁= 100 %
گام ۷- چون کارایی محاسبه شده در گام ۶ کمتر از کارایی به دست آمده در گام ۲ نیست، لذا بدون رفتن به گام ۱۰، گام بعدی اجرا می شود.
گام ۸- =۰٫۰۱+۰٫۰۱=۰٫۰۲ α+δ α =
گام ۹- به گام ۵ رفته و مجدداً خروجی های جدید واحد شماره ۲ محاسبه می شود:
Y_1,2=Y_1,2⁰ (۱+۰٫۰۲)= ۱۶٫۲۸
Y_2,2=Y_2,2⁰ (۱+۰٫۰۲)= ۱۱٫۸۴
Y_3,2=Y_3,2⁰ (۱+۰٫۰۲)= ۴۷٫۹۴
مثل گام ۶ و براساس خروجی های جدید واحد شماره ۲، مجدداً کارایی واحد شماره ۱ محاسبه
می شود: E₁= 100 %
چون این دفعه هم کارایی محاسبه شده کمتر از کارایی به دست آمده در گام ۲ نیست، لذا α جدید محاسبه می شود:
=۰٫۰۲+۰٫۰۱=۰٫۰۳ α+δ α =
مجدداً خروجی های جدید واحد شماره ۲ محاسبه می گردد:
Y_1,2=Y_1,2⁰ (۱+۰٫۰۳)= ۱۶٫۴۴
Y_2,2=Y_2,2⁰ (۱+۰٫۰۳)= ۱۱٫۹۶
Y_3,2=Y_3,2⁰ (۱+۰٫۰۳)= ۴۸٫۴۱
با توجه به اینکه کارایی محاسبه شده برای واحد شماره ۱، با خروجی های جدید واحد شماره ۲ همچنان فاقد شرط مندرج در گام ۷ است، این عملیات ادامه می یابد تا نهایتاً با ۲۳/۰ = α کارایی واحد شماره ۱ کاهش می یابد، یعنی:
E₁=0.999<100 % گام ۱۰- لذا حاشیه امنیت کارایی واحد شماره ۱ نسبت به واحد شماره ۲ برابر است با ۲۲ درصد، یعنی:
ESM_1,2=22 %
ذکر این نکته ضروری است که اگر خروجی های واحد شماره۲، تا سقف ۲۰ درصد افزایش یابد، این واحد همچنان نا کارا بوده اما از آن به بعد کارا شده ( با ۲۱% افزایش )، سپس باعث جابجایی مرز کارا نیز می شود.
براساس الگوریتم فوق و به کمک یک برنامه کامپیوتری که در محیط دلفی عمل می کند، حاشیه امنیت کارایی تمام گروه ­های شانزده­گانه آموزشی، نسبت به هم مورد سنجش قرار گرفته که نتایج آن در جدول ۴-۱۱ منعکس است . این جدول پارامتر مورد نظر را در چهار وضعیت واحد کارا به کارا، ناکارا به ناکارا، کارا به ناکارا و ناکارا به کارا به صورت نسبی نشان می دهد.
جدول ۴-۱۱: حاشیه امنیت نسبی کارایی واحدها بر حسب درصد (سطر نسبت به ستون)^[۶۴]

امیرالمؤمنین۷ نیز در مواجهه با تخلّفات کارگزاران از روش سرزنش استفاده کرده است و با توجه به نوع تخلّف و به تناسب روحیات و شخصیت کارگزاران خاطی، به سرزنش و توبیخ آنان پرداخته است. حال گاهی به سرزنش و توبیخ بسنده کرده است و گاهی در کنار توبیخ، مجازاتها دیگری نیز اِعمال شده است.
امروزه نیز در ادارات دولتی، از روش توبیخ برای مجازات کارمندان خاطی استفاده می‌شود^[۷۴۹] امّا آنچه که شیوه‌ی حضرت را از دیگر شیوه‌ها متمایز می‌کند این است که حضرت برای سرزنش کارگزاران خاطی از الفاظ خشک و بی محتوا استفاده نمی‌کند بلکه با بیان سخنانی ضمن سرزنش افراد، لغزشگاههایشان را نیز به آنان نشان می‌دهد و بدینوسیله سعی در اصلاح رفتارهای نادرست آنان دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • سرزنش کمیل

کمیل بن زیاد نخعی کارگزار أمیرالمؤمنین۷ در شهر هیت بوده است.^[۷۵۰] مأمورین معاویه به اطراف عراق یورش می‌بردند ولی کمیل جلوی آنها را نمی‌گرفت و ضعف خود را با حمله به سرحدّات تحت سلطه معاویه جبران می‌کرد؛ مثل حمله به قرقیسیا و اطراف آن از روستاهای اطراف فرات. حضرت امیر۷ این روش کمیل را نمی‌پسندید و طی نامه‌ای ضمن سرزنش وی، او را از این کار بازداشت، زیرا حضرت معتقد بود که وظیفه‌ی یک کارگزار، حفظ حوزه‌ی مأموریت اوست، نه این که بخواهد به مناطق دیگر حمله کند و در همان حال حوزه‌ی مأموریت او مورد تعرّض قرار بگیرد.^[۷۵۱]
کمیل در هنگام یورش سفیان بن عوف به شهر انبار، هیت را رها کرده بود و سفیان از این شهر، خود را به انبار رسانده بود. کمیل به ناحیه‌ی قرقیسیا رفته بود تا با گروهی که تصوّر می‌کرد قصد یورش به شهر هیت و نواحی اطراف آن را دارند، درگیر شود. سفیان وارد هیت شد و عده‌ای را کشت و شهر را غارت کرد و سپس به انبار رفت و آنجا را نیز غارت کرد وقتی این خبر به گوش حضرت امیر۷ رسید طی نامه‌ای، اقدام کمیل در حمله به قرقیسا و نسنجیده رها ساختن حوزه مأموریتش را نکوهش کرد و فرمود :
«اقدام تو به تاراج مردم قرقیسا در مقابل رها کردن پاسداری از مرزهایی که تو را بر آن گمارده بودیم و کسی در آنجا نیست تا آنجا را حفظ کند، و سپاه دشمن را از آن مرزها دور سازد، اندیشه‏ای باطل است. تو در آنجا پلی شده‏ای که دشمنان تو از آن بگذرند و بر دوستانت تهاجم آورند، نه قدرتی داری که با تو نبرد کنند، و نه هیبتی داری که از تو بترسند و بگریزند، نه مرزی را می‏توانی حفظ کنی، و نه شوکت دشمن را می‏توانی در هم بشکنی، نه نیازهای مردم دیارت را کفایت می‏کنی، و نه امام خود را راضی نگه می‏داری».^[۷۵۲]
۴ـ تهدید
تهدید، وعده‌ی انجام عمل یا اعمالی است که باعث ضرر جانی، مالی و یا حیثیتی به کسی می‌شود که گاه به خاطر انگیزه‌های شخصی مانند انتقام و گاه برای وادار کردن شخص به انجام و یا ترک عملی صورت می‌پذیرد.
تهدید، دو جنبه‌ی مثبت و منفی دارد؛ جنبه‌ی منفی آن، استفاده‌ی نادرست از تهدید برای رسیدن به خواسته‌های نامشروع است که امروزه در برخی از موارد، در قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می‌شود و با مرتکبِ آن طبق قانون برخورد می‌شود. جنبه‌ی منفی تهدید از بحث ما خارج است. امّا تهدید افراد برای وادشتن آنها به انجام تکالیف و یا جلوگیری آنها از ارتکاب اعمال ناشایست جنبه‌ی مثبتِ استفاده از تهدید است.
تهدید، زمانی مؤثر خواهد بود که در تهدید شونده بیم بر جان یا مال یا عِرض خود یا خویشاوندان ایجاد کند و شخص تهدید شده به توانائی تهدید کننده در اجرای تهدید خود آگاه باشد و در غیر این صورت تأثیر چندانی نخواهد داشت.
حضرت امیر۷ در مواجهه با تخلّفات کارگزاران، به تناسب روحیات و شخصیت کارگزار خاطی از شیوه‌ی تهدید استفاده کرده است.

• • تهدید زیاد بن ابیه

زیاد بن ابیه کارگزار حضرت امیر۷ در منطقه‌ی فارس بود. او قصد داشت بخشی از خراج را برای حضرت نفرستد از اینرو به فرستاده‌ی حضرت گفت عده‌ای از اکراد، سرکشی و طغیان کرده و خراج خود را نپرداخته‌اند و کمبود از این ناحیه می‌باشد. وقتی این خبر به حضرت رسید طی نامه‌ای به زیاد ضمن متهم کردن وی به دروغگویی، او را تهدید کرد که اگر خراج را نفرستد به او سخت خواهد گرفت. در بخشی از این نامه آمده است :
«یا زیاد! و أقسم بالله انّک لکاذب و لئن لم تبعث بخراجک لأشدن علیک شده تدعک قلیل الوفر، ثقیل الظهر، إلا أن تکون لما کسرت من الخراج محتملا».^[۷۵۳]
«ای زیاد! به خدا قسم می‌خورم که تو دروغ می‌گویی و اگر خراج آنجا را نفرستی، بر تو سخت خواهم گرفت؛ آن چنان که تو را کم مایه و گران پشت گرداند؛ مگر این که برای کمبود خراجت، دلیلی داشته باشی».

• • تهدید اشعث بن قیس

اشعث بن قیس کارگزاران عثمان در آذربایجان بود که حضرت امیر۷ تا مدتی او را از منصبش برکنار نکرد.^[۷۵۴]
اشعث در دوران زمامداری‌اش صدهزار درهم اندوخته بود. امام۷ فرمان داد تا آن را پس دهد. او گفت این ثروت را در دوران حکومت شما به دست نیاورده‌ام. حضرت فرمود :
«والله لئن أنت لم تحضرها بیت مال المسلمین لأضربنک بسیفی هذا أصاب منک ما أصاب».^[۷۵۵]
«به خدا سوگند، اگر آن را در بیت المال مسلمانان حاضر نسازی، این شمشیر را چنان بر تو فرود آورم که هر چه خواست، از تو باز ستانَد».
به نقل دیگر حضرت به اشعث فرمود :
«أد و إلا ضربتک بالسیف فأدی ما کان علیه، فقال له من کان علیک لو کنا ضربناک بعرض السیف؟ فقال إنک ممن إذا قال فعل».^[۷۵۶]
«آنچه بر عهده‌ی توست، ادا نما؛ وگرنه تو را با شمشیر خواهم زد. او نیز آنچه بر عهده‏اش بود ادا کرد. آنگاه حضرت به وی فرمود چه کسی از تو نگهداری می‏کرد، اگر بدون پرس و جو و بررسی تو را با شمشیر می‏زدیم؟ اشعث گفت تو از کسانی هستی که وقتی سخن می‏گوید، انجام می‏دهد».

• • تهدید یکی از کارگزاران^[۷۵۷]

حضرت امیر۷ طی نامه‌ای به یکی از کارگزارانش که در بیت المال خیانت کرده بود ضمن انتقاد شدید از وی، او را این چنین تهدید می‌کند :
«فَاتَّقِ اللَّهَ وَ ارْدُدْ إِلَی هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ أَمْوَالَهُمْ فَإِنَّک إِنْ لَمْ تَفْعَلْ ثُمَّ أَمْکنَنِی اللَّهُ مِنْک لَأُعْذِرَنَّ إِلَی اللَّهِ فِیک وَ لَأَضْرِبَنَّک بِسَیْفِی الَّذِی مَا ضَرَبْتُ بِهِ أَحَداً إِلَّا دَخَلَ‏ النَّارَ وَ وَ اللَّهِ لَوْ أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ فَعَلَا مِثْلَ الَّذِی فَعَلْتَ مَا کانَتْ لَهُمَا عِنْدِی هَوَادَهٌ وَ لَا ظَفِرَا مِنِّی بِإِرَادَهٍ حَتَّی آخُذَ الْحَقَّ مِنْهُمَا وَ أُزِیحَ الْبَاطِلَ عَنْ مَظْلَمَتِهِمَا»^[۷۵۸]
«از خدا پروا کن و به این قوم اموالشان را برگردان، که اگر بر نگردانی و خداوند به من قدرت دست یابی به تو را بدهد تو را کیفر خواهم کرد که نزد خدا عذرخواه من باشد، و با شمشیرم تو را می‏زنم؛ شمشیری که احدی را با آن نزدم جز اینکه وارد جهنّم شد. به خدا قسم اگر حسن و حسینم۸ آنچه را تو انجام دادی انجام می‏دادند، از من نرمشی نمی‏دیدند، و به مرادی نمی‏رسیدند، تا اینکه حق را از آنان باز ستانم، و باطلی را که از ستمشان به وجود آمده نابود سازم».
۵ـ نفرین
انسانها به طور طبیعی نسبت به خوبیها و زیبایی‌ها، واکنش مثبت نشان می‌دهند و با گفتن آفرین و دعای نیک و خیر، سرور و خوشحالی خویش را هویدا می‌سازند؛ چنان که با دیدن زشتی‌ها و بدیها، با فرستادن لعن و نفرین ابراز انزجار و تنفّر می‌کنند.
گاهی انسان با بهره گرفتن از روش های عادی قادر به مجازات شخص ظالم نیست از اینرو به خدا پناه می‌برد و با لعن و نفرین ستمگر، مجازات عمل او را به خداوند واگذار می‌کند.

• • مفهوم نفرین

«نفرین»، به معنای دعای بد برای مرگ، ناکامی و بدبختی کسی یا چیزی است.^[۷۵۹] به عبارت دیگر، دعا بر دو نوع است؛ دعای مثبت که همان دعای معروف و شناخته شده است و دعای منفی و بر علیه کسی، که نفرین باشد. نفرین، به معنای لعن، لعنت، ذم، تقبیح و نکوهش نیز آمده است.^[۷۶۰]

• • جایگاه نفرین در اسلام

در آموزه‌های دین مبین اسلام، موضوع لعن و نفرین به عنوان یک مسئله‌ی جدی تلقی شده است‌؛ به گونه‌ای که در قرآن کریم^[۷۶۱] و در روایات اهل بیت، بعضی از اشخاص، گروه ها، اعمال، افکار و عقاید، مورد لعن و نفرین خدا، انبیا و امامان معصوم قرار گرفته‌اند^[۷۶۲] و برای برخی از لعنها ثواب و پاداش الهی نیز در نظر گرفته شده است.^[۷۶۳]

• • آثار نفرین

لعن و نفرین و دعا بر علیه دیگران، آثار دنیوی و اخروی دارد و تأثیرات شگرفی به جا می‌گذارد و این گونه نیست که آن را صرفاً یک لقلقه‌ی زبان بدانیم. به دیگر سخن، نفرینِ حق و به جا، تنها یک واکنش بی تأثیر نیست، بلکه واکنشی است با آثار و تبعات سخت و شدید که شخص باید مواظب باشد تا گرفتار آن نشود.
در قرآن کریم نمونه‌هایی از نفرین انبیا وجود دارد که مورد اجابت خداوند قرار گرفته است مثل نفرین حضرت نوح در مورد کفار و مشرکان که منجر به غرق شدن آنها گردید و همه‌ی آنها را هلاک کرد.^[۷۶۴]
خداوند سبحان در آیاتی از سوره‌ی یونس^[۷۶۵] تباهی اموال و بهره نبردن از آنها را از پیامدهای نفرین حق می‌شمارد و در این آیات گزارش می‌دهد که چگونه نفرین حضرت موسی۷ موجب شد تا فرعون و فرعونیان نتوانند از همه نعمتها و مواهبی که در اختیار داشتند بهره ببرند و خود و اموالشان تباه شود.
همچنین سرگردانی انسانها نیز از آثار نفرین است چنانکه نفرین حضرت موسی۷ موجب سرگردانی یهودیان به مدت چهل سال شد.^[۷۶۶]

به منظور ارزیابی میزان کاربردی بودن و قابلیت اجرایی پروتکل فراتشخیصی مبتنی بر افکار تکرارشونده منفی، یک پژوهش مقدماتی از نوع طرح موردی^[۲۲۴] اجرا شد (اکبری و همکاران، زیرچاپ). نمونه پژوهش مقدماتی شامل سه مراجع مبتلا به اختلال­های اضطرابی و افسردگی همزمان بر اساس برنامه­ی مصاحبه­ی اختلال­های اضطرابی برای DSM-IV (ADIS-IV) بود که به مرکز مشاوره دانشگاه شریف و خدمات روانشناختی مراجعه کردند. ملاک­های ورود و خروج نمونه پژوهش همانند پژوهش اصلی بود. در این پژوهش برای تحلیل نتایج از تحلیل نموداری و ترسیمی، استفاده شد. مراجعین در مراحل خط پایه، پایان درمان و پیگیری یک­ ماهه، پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II)، پرسشنامه اضطراب بک (BAI)، پرسشنامه افکار تکرارشونده منفی (RTQ)، مقیاس عاطفه مثبت و منفی (PANAS)، مقیاس سازگاری اجتماعی و کاری (WSAS)، پرسشنامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا (PSWQ) و مقیاس وسواسی اجباری یل براون (Y-BOCS) را تکمیل کردند. همچنین در طول جلسات درمانی BDI، BAI و PANAS به آزمودنی­ها داده شد. لازم به ذکر است برای اطمینان از ثبات خط پایه، آزمودنی­ها ابزارهای پژوهش را سه بار تکمیل کردند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب) یافته­های پژوهش مربوط به پژوهش مقدماتی

در جدول ۵-۴ ویژگی­های جمعیت شناختی و شرایط بالینی آزمودنی­های مورد مطالعه پژوهش ارائه شده است. همان­طور که در جدول ۵-۴ مشاهده می­شوید همه آزمودنی­ها علاوه بر یک تشخیص اصلی، به دو اختلال همراه، مبتلا هستند و از لحاظ وصعیت تأهل، هر سه مجرد می­باشند. بیمار دوم و سوم چند سال قبل از پژوهش، درمان شناختی رفتاری دریافت کرده ­اند و از بین آزمودنی­ها فقط بیمار دوم دارو مصرف می­کرد که قبل از شروع پژوهش میزان و نوع آن ثابت نگه داشته شد.
جدول ۵-۴٫ ویژگی­های جمعیت­شناختی و شرایط بالینی آزمودنی­های پژوهش

عملکرد در جو تابعی از تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه در سنبله است تعداد سنبله در مترمربع یکی از اجزای عملکرد است که بیشتر اثر آن را در تولید محصول دارد؛ و تعداد دانه در سنبله تابعی از شرایط محیطی فتوسنتز و فراهم بودن مواد غذایی در این مرحله از رشد می‌باشد. با افزایش مقدار نیتروژن تعداد سنبله در مترمربع به طور معنی‌داری افزایش می‌یابد پنجه زنی نقش اصلی را در تولید سنبله در مترمربع دارد و عمدتاً تحت تأثیر میزان رطوبت و نیتروژن است که در مراحل اولیه رشد در دسترس گیاه است (بهنیا ۱۳۷۳). ریشک یکی از آخرین اعضایی است که در گیاه ظاهر می‌شود احتمالاً تحت تأثیر شرایط نامساعد محیطی قرار می‌گیرد تأثیر ریشک بر عملکرد عمدتاً به دلیل زیادتر شدن متوسط وزن دانه‌ها می‌باشد (بهینا ۱۳۷۳).
۱-۱۱- اجزای عملکرد دانه:
فرایندهای تولید مواد فتوسنتزی باید با اجزای تشکیل دهنده عملکرد هماهنگ باشد در این رابطه توانایی گیاهان در انتقال مواد فتوسنتزی بهدانه حائز اهمیت است. روابط بین فرایندهای تولید مواد فتوسنتزی و عملکرد اقتصادی غلات نسبت به سایر گیاهان زراعی پیچیده‌تر می‌باشد این پیچیدگی بدان علت است که شرایط مطلوب برای تولید عملکرد بیولوژیکی بالا متفاوت از شرایط مطلوب برای تولید عملکرد اقتصادی بیشتر است عملکرد دانه غلات (Y) را می‌توان به سه جزء اصلی تقسیم کرد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

(E) تعداد سنبله در واحد سطح
(G) تعداد دانه در سنبله
وزن هزار دانه بر حسب گرم (W) (Ton/ha)Y=E.G.W.
البته تعداد سنبله در واحد سطح به نوبه خود از دو جزء دیگر یعنی کل پنجه‌های تولید شده و نسبتی از پنجه‌ها که می‌تواند سنبله تولید نمایند، تعیین می‌شود (انیس و بلک ویل ۱۹۸۱). اثر متقابل ژنوتیپ – محیط با تأثیر در اجزاء فوق‌الذکر عملکرد تعیین می‌کنند. هیچ یک از اجزای عملکرد به تنهایی عامل تنوع موجود در عملکرد نمی‌باشد (داروینکل ۱۹۸۷). بر اساس پژوهش‌هایی که تا به حال انجام گرفته است، بیشترین تأثیر عملکرد را از اثر توأم ۳ جزء مذکور دانسته‌اند ولی ویژگیهائی از گیاه نیز وجود دارد که مستقیم و غیر مستقیم بر روی عملکرد تأثیر داشته و بایستی در نظر گرفته شوند.
۱-۱۱-۱- سنبله:
از نظر انتوژنیک تعداد سنبله اولین جزء عملکرد می‌باشد. تعداد سنبله با محصول دانه همبستگی مثبت نشان داده است (داروینکل ۱۹۸۷، نرسون ۱۹۸۰ و مورگان ۱۹۳۸). تعداد سنبله به طور بالقوه باعث افزایش عملکرد می‌شود، زیرا تغییر تعداد سنبله باعث افزایش سطح برگ یا منبع فتوسنتزی و نیز ظرفیت مخزن یا محل ذخیره می‌شود (کوالست ۱۹۶۵). از طرف دیگر اگر شرایط محیطی مطلوب باشد، هر گونه افزایش در یکی از اجزاء تشکیل دهنده عملکرد یک رابطه معکوس وجود دارد و پر محصول ترین غلات آنهایی هستند که این اجزاء در آن‌ها در حد متوسطی قرار دارد (علیزاده ۱۳۶۶) و راسموسنوکنل ۱۹۷۰).
با استناد به رابطه مثبت عملکرد دانه و تعداد سنبله، تولید زیاد پنجه را مطلوب دانسته‌اند. درحالی‌که برخی دیگر از محققان بر این عقیده‌اند که برای دستیابی به عملکرد بالا، تولید کم پنجه (دونالد ۱۹۶۸) و یا مرگ‌ومیر اندک پنجه‌ها (کربی و جونز ۱۹۷۷ و جانسون ۱۹۷۵) لازم می‌باشد؛ اما اغلب پژوهشگران بر این عقیده‌اند که حذف کامل پنجه زنی، توانایی گیاه را برای جبران پوشش‌های کم پشت مزرعه‌ای و تغییرات آب و هوایی کاهش می‌دهد. البته جمعیت مطلوب سنبله برای ارقام مختلف و اقلیم‌های متفاوت، تغییر می‌کند (بننت و هینچ ۱۹۷۳). تعداد سنبله‌ها پایین‌تر از حد بهینه ممکن است به علت تراکم پایین بذر بوده باشد (دانیال ۱۹۸۲) که می‌تواند عملکرد را کاهش دهد (اسکات ۱۹۸۳). رابطه بین عملکرد دانه و تعداد سنبله در گندم به صورت منحنی پا را بول یک سر پهن می‌باشد (هولایدی ۱۹۶۰، دانیال ۱۹۸۲).
ناحیه سر پهن در شرایطی اتفاق می‌افتد که رقابت پنجه‌های بارور یا تنش‌های محیطی باعث کاهش در تعداد دانه هر سنبله می‌شود و یا تعدادی زیاد سنبله از پنجه‌های جوان ناشی می‌شود و موقعیت آن‌ها درون تاج پوشش گیاهی به نحوی است که تمایل به داشتن محصول کمتر در مقایسه با پنجه‌ها مسن‌تر دارند (دانیال ۱۹۸۲). طرف نظر از تفاوت در طبیعت، رابطه عملکرد و تعداد سنبله در تراکم‌های بالای سنبله، داده‌های موجود در بسیاری از گزارشات به گونه‌ای که برای تولید عملکرد بالا، نیاز به تراکم‌های بالای سنبله می‌باشد (همپتون ۱۹۸۵). زمانی که تراکم سنبله پایین باشد، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه نمی‌توانند به حد نیاز جوابگوی تعداد سنبله پایین بوده باشند و عملکرد را تأمین نمایند (نرسون ۱۹۸۰ و دانیال ۱۹۸۲).
۱-۱۱-۲- تعداد دانه در سنبله
دومین جزء عملکرد در جو و سایر غلات تعداد دانه در سنبله می‌باشد. تعداد سنبلچه ها نیز مبین این صفت است. در طی دوره آغازش سنبلچه ها انتهایی‌ترین بافت‌های آغازین، دارای بالاترین سرعت رشد هستند (کربی ۱۹۸۱). زمانی که حداکثر تعداد بافت‌های آغازین سنبلچه تأمین شد، سنبل جنینی جوهای دو ردیفه در حدود ۲/۰ میلی‌گرم وزن و حدود ۳ میلی‌متر طول دارند. در مرحله آنتزیز وزن سنبل حدود ۲۰۰ میلی‌گرم و طول آن در حدود ۸۰ میلی‌متر می‌باشد. (کربی ۱۹۸۱). لذا دوره بین حداکثر عملکرد بافت‌های آغازین و گلدهی دوره‌ای با رشد خیلی سریع است (کربی ۱۹۸۷). نظر به این که حداکثر عملکرد در یک شرایط محیطی دارای سقفی معین است که از آن نمی‌توان تجاوز کرد؛ بنابراین افزایش تعداد دانه ناچاراً کاهش وزن دانه را به همراه خواهد داشت و برعکس (سرمدنیا ۱۳۶۸). افزایش ظرفیت ذخیره‌ای مخزن که به وسیله تعداد بیشتر دانه هر سنبله ایجاد می‌شود می‌تواند مزیتی برای دستیابی به عملکرد بیشتر باشد. تعداد دانه در درجه اول بستگی به سنبلچه های تشکیل شده دارد که برای هر ژنوتیپ و بر حسب شرایط محیطی متفاوت است. عواملی که نسبت گلچه های بارور در سنبلچه را کنترل می‌کنند ژنتیکی هستند ولی تغییراتی که در فواصل گرده‌افشانی تا رسیدن دانه در گلچه ممکن است رخ دهد، محیطی می‌باشد (مقدم ۱۳۷۲). به طور کلی عواملی که در اوایل فصل رشد عمل می‌کنند، عمدتاً بر تعداد دانه اثر می‌گذارند، درحالی‌که اندازه دانه تحت تأثیر عوامی می‌باشد که بعد از گرده‌افشانی عمل می‌کنند (مقدم ۱۳۷۲). از آنجایی که اجزای محصول در زمان‌های متفاوت تعیین می‌شوند، لذا این اجزاء به طور متفاوتی توسط تغییرات محیطی متأثر می‌شوند. برای مثال در مورد گندم، دمای پایین بین مرحله آغازش سنبلچه ها و گلدهی تعداد پنجه را کاهش می‌دهد. روزهای کوتاه در طی همان دوره تعداد دانه در هر سنبله را کاهش می‌دهد و روزهای کوتاه بعد از گلدهی وزن دانه را کاهش می‌دهد (تورنه و واتسون ۱۹۶۸).
بعد از تأمین تعداد معینی از سنبلچه ها در مراحل اولیه رشد، وزن دانه بعد از مرحله گلدهی و باروری و تشکیل دانه، عملکرد را متأثر خواهد نمود. تجمع ماده خشک در دانه ابتدا آهسته می‌باشد و تا زمانی که وزن آن به حدود ۴ میلی‌گرم برسد، با روند تقریباً ثابتی افزایش می‌یابد (گالاگر ۱۹۷۶). حداکثر دامنه رشد دانه ۹/۰ تا ۲/۲ میلی در روز می‌باشد. (گالاگر ۱۹۷۶). دانه‌های که در مرکز سنبله قرار داند، بالاترین میزان رشد را دارا هستند (مورگان ۱۹۷۱). سرعت رشد دانه اغلب با طول دوره پر شدن رابطه معکوس دارد (گالاگر ۱۹۷۶). اغلب وزن دانه را به صورت مضرب و به صورت وزن هزار دانه بیان می‌کنند. وزن هزار دانه صفتی است ژنتیکی – محیطی که از رقمی به رقم دیگر متفاوت بوده و تحت تأثیر حاصلخیزی خاک، میزان رطوبت خاک، حرارت، آفات و امراض مقادیر مختلفی را نشان خواهد داد (بوکرو و راسماسون) ۱۹۹۰). وزن دانه از اجزای نسبتاً پایداری عملکرد در جو می‌باشد (گارسیا ۱۹۸۰). این پایداری در ارتباط با تحریک ذخایر فتوسنتزی از ساقه و سایر بافت‌های رویشی می‌باشد که می‌تواند کاهش معمول مواد فتوسنتزی را جبران نماید آستین ۱۹۸۰). گزارش شده است که وزن دانه با افزایش میزان بذر و نیز کشت‌های دیرتر تمایل به کاهش دارد (استوسکوف ۱۹۷۴ و لرتر ۱۹۷۱).
۱-۱۲- اهمیت شاخص برداشت (HI)
آن قسمت از عملکرد بیولوژیکی که عملکرد اقتصادی را تشکیل می‌دهد با نام ضریب برداشت یا شاخص برداشت یا ضریب کارایی نامیده می‌شود. تمام این اصطلاحات نشان دهنده انتقال ماده خشک به قسمتی از گیاه است که برداشت می‌گردد. شاخص برداشت به صورت نسبت عملکرد دانه به کل وزن خشک بالای سطح خاک (عملکرد بیولوژیک) تعریف گردیده است و از رابطه زیر به دست می‌آید: (پیر دشتی؛۱۳۷۸ غلامی قاجانی ۱۳۷۶ کوچکی و نصیری ۱۳۶۷).
۱۰۰^* عملکرد بیولوژیک / عملکرد اقتصادی =HI
این ضریب به صورت درصد بیان می‌شود و نیازی به تفسیر فیزیولوژیک ندارد (جارل ۱۹۸۱)
عملکرد یک گیاه زراعی را می‌توان از طریق افزایش کل ماده خشک تولیدی در مزرعه یا افزایش سهم عملکرد اقتصادی (شاخص برداشت) و یا هر دو بالا برد. افزایش عملکرد دانه در بعضی از غلات عمدتاً به علت افزایش شاخص برداشت می‌باشد ولی افزایش عملکرد دانه ذرت ناشی از افزایش عملکرد بیولوژیک و ضریب برداشت گزارش شده است (پیر دشتی ۱۳۷۸ غلامی قاجانی ۱۳۷۶ کوچکی و راشد محصل ۱۳۷۶ بابا ۱۹۶۱).
افزایش عملکرد ممکن است ناشی از افزایش شاخص برداشت یا عملکرد بیولوژیک (کل ماده خشک بالای سطح خاک) و یا هر دوی آن‌ها باشد (رلسماسون ۱۹۷۰٫ اغلب بررسی‌ها نشان داده است که افزایش عملکرد به مقدار زیادی با تسهیم ماده خشک کل دانه، با عدم تغییر در تولید ماده خشک کل، یا تغییر اندک آن مرتبط می‌باشند یعنی به صورت کلی، شاخص برداشت افزایش پیدا کرده است (راسماسون ۱۹۷۰). (آستین و همکاران ۱۹۸۰) محاسبه کردن که به فرض ثابت ماندن عملکرد بیولوژیک، کاهش وزن خشک ساقه به نصف مقدار کنونی و اختصاص این ماده خشک به سنبله ممکن است شاخص برداشت را از حدود ۵/ به ۶۲/ افزایش دهد. معمولاً شاخص برداشت به سهم ماده خشک موجود در اندام‌های برداشت شده از کل ماده خشک تولید شده گیاه مربوط می‌باشد. شاخص برداشت یک نسبت بوده که می‌تواند از طریق افزایش وزن دانه بدون افزایش وزن اندام‌های هوایی دیگر، با افزایش نسبی کمتر آن‌ها، بیشتر شود و یا اینکه عملکرد دانه افزایش نیابد، ولی وزن ساقه کم شود که در حالت دوم جز در گیاهانی که دوره رشد کوتاه‌تری دارند، سودی نخواهد داشت. در حالت اول مطمئناً شاخص برداشت همبستگی بالایی با عملکرد خواهد داشت (آستین و همکاران ۱۹۸۰).
(زیارت وشرد ۱۹۷۳) گزارش کردند که شاخص برداشت تحت تأثیر زمان کود دهی نیتروژن قرار می‌گیرد و هر چه نیتروژن در مراحل پیشرفت تر رشد گیاه استفاده شود شاخص برداشت به میزان بیشتری افزایش می‌یابد جهت حصول حداکثر تعادل بین قسمت‌های رویشی گیاه و مواد ذخیره‌ای تشکیل دهنده عملکرد اقتصادی ضروری است. (راسماسون ۱۹۷۰) با مطالعه شش رقم جو مالت که از سال ۱۹۲۰ به بعد در سه ایالات مینوسوتا، داکوتای شمالی و جنوبی معرفی شده بودند، مشاهده کردند که شاخص برداشت در ارقام جدید. ۳۱/ تا ۴/ نسبت به ارقام قدیمی افزایش داشتند در انگلستان شاخص برداشت جو بهری بین سال‌های ۱۸۸۰ و ۱۹۸۰ از ۳۳/۰ به ۵۰/۰ افزایش یافته است. در آمریکا نیز در بین سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۸ شاخص برداشت جوی مالتی از ۲۷/۰ به ۴۰/۰ افزایش یافته است (تاکیدا ۱۹۸۵). (هیلبیک ۱۹۶۵) می‌گوید از زمانی که شاخص برداشت در ارقام جدید از حدود ۳۲/۰ به ۵۰/ افزایش یافته است، تغییری در بیوماس دیده نشده است.
فصل دوم
بررسی منابع
۲- مروری بر تحقیقات انجام شده
۲-۱- تحقیقات انجام شده
تغذیه گیاه عبارت است از ایجاد شرایط مناسب از نظر تأمین مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به منظور افزایش کمی و کیفی محصول در راستای کشاورزی پایدار، بدون اینکه به محیط زیست لطمهای وارد شود.
امروزه تغذیه گیاهی در ارتقاء سطح کمیت و کیفیت محصول نقش بسزایی دارد. بر این اساس مدیریت تغذیه گیاهی پایهگذاری شده و بر این اصل استوار است که پایداری تولید حفظ و در صورت امکان ارتقاء صنایع از جمله آب و خاک بهبود یابد.
در حقیقت میبایست بین تغذیه گیاه، با نیاز گیاه و حفظ منابع آب و خاک چنان هماهنگی ایجاد شود که خطری برای محیط زیست گیاه نگردد. فعالیتهای کشاورزی سبب برداشت مواد غذایی از خاک توسط گیاهان میشود.
در نتیجه اگر سیستم کشاورزی مانند یک مزرعه بزرگ چنانچه دارای شرایط پایدار (Sus Tainable) باشد، بدین معنی است که مواد برداشت شده از خاک، از منابع دیگری که در دسترس هستند جایگزین میشوند.
اگر شرایط تعادل یا پایداری در سیستم وجود نداشته باشد، گیاه بعدی که کشت میشود با مشکل کمبود مواد غذایی روبرو خواهد شد. در واقع برای کشاورز، از دست رفتن عناصر غذایی خاک به معنای از دست دادن سرمایه است (پناهی کرد لاغری ۱۳۹۰).
رشد مطلوب گیاه و حصول حداکثر کیفیت و کمیت محصول مستلزم وجود مقدار کافی و متعادلی از عناصر پرمصرف و کم مصرف در خاک است. در صورتی که کمبود عنصر یا عناصر غذایی در خاک وجود داشته باشد می‌بایستی به صورت کود به خاک اضافه گردد؛ به عبارت دیگر کود ماده‌ای است که برای تأمین متعادل عنصر یا عناصر مورد نیاز گیاه به طور مستقیم به خاک اضافه می‌شود. در مواردی عنصر مورد نظر به مقدار زیادی در خاک یافت می‌شود، اما به فرم غیرقابل استفاده بوده و یا جذب آن به دلیل وجود مقدار زیادی از یک عنصر دیگر به خوبی انجام نمی‌شود. در این موارد ممکن است از طریق تغییر در وضعیت شیمیایی خاک به رفع مشکلات پرداخت و یا کود را به صورت مایع با غلظت مناسب روی گیاه محلول پاشی کرد. این‌گونه عملیات را نیز کود دهی می‌گویند. تمامی کودی که به خاک اضافه می‌شود جذب گیاه نمی‌گردد، بلکه قسمت قابل‌توجهی از آن به طرق مختلف از دسترس گیاه خارج می‌شود. بخشی از کود داده شده از خاک شسته شده و وارد آب زهکش و سرانجام آب‌های زیرزمینی می‌گردد و آن را آلوده می‌سازد. بخشی دیگر از کود توسط خاک، مواد آلی و میکروب‌ها تثبیت می‌شود. قسمتی نیز تجزیه گشته و به صورت گاز وارد جو می‌گردد. باقی‌مانده کود به تدریج جذب گیاه می‌شود. انتخاب و مصرف کود می‌بایستی با توجه به موجودی و سرنوشت عناصر در خاک، اثر متقابل عناصر با یکدیگر و نیاز گیاه به عناصر انجام گیرد (خواجه پور، ۱۳۸۶).
استفاده از پساب فاضلاب به عنوان یک منبع غذایی گیاهی در تولیدات زراعی و یا به منظور حاصلخیز کردن خاک‌ها از قدیم‌الایام در برخی نواحی آسیا معمول بوده است؛ اما اطلاعات مدون در این زمینه و به خصوص در مورد کاربرد پساب در کشاورزی مربوطه به سال ۱۳۵۱ در Banzlau آلمان (گرهارد) و (روچینگ، ۱۹۱۱) و سال ۱۶۵۰ در Edrnburgh اسکاتلند (استنبرینگ، ۱۹۷۵) است. با توسعه روش‌های تصفیه پساب فاضلاب توجه به استفاده از پساب حاصله از تصفیه‌خانه‌ها در کشاورزی افزایش پیدا کرد (چیس، ۱۹۶۴).
به خصوص این که برخی از متخصصان بر این باورند که بهترین روش برای دفع پساب پخش آن در اراضی کشاورزی است زیرا با این روش چرخه مواد غذایی تکمیل شده و عناصری که در اثر زراعت از خاک خارج شده است دوباره به آن بازگردانده می‌شود (چیس، ۱۹۶۴). از طرف دیگر وارد ساختن پساب به خاک خطر آلودگی محیط و به خصوص رودخانه را نیز کاهش می‌دهد (ادن و همکاران، ۱۹۷۷) بنابراین ایده اولیه استفاده از پساب در کشاورزی به دو دلیل عمده شکل گرفت که عبارتند از
۱) جلوگیری از آلوده شدن رودخانه‌ها ۲) استفاده از مواد غذایی موجود در آن برای زراعت. به تدریج موضوع حفاظت آب و استفاده مجدد از آن در مناطق کم آب نیز به آن اضافه شد. گرچه این سه دلیل هنوز هم به قوت خود باقی می‌باشند اما پیشرفت‌های علمی، ملاحظات اقتصادی و به خصوص تجاربی که تا به حال کسب شده است در پاره‌ای موارد مشوق مردم در استفاده از پساب برای زراعت در مواردی مانع از کاربرد آن می‌باشند. از اواخر سال ۱۸۰۰ و اوایل قرن حاضر استفاده از پساب به تدریج در بسیاری از کشورهای اروپا گسترش پیدا کرد.
فیضی و رضوانی (۱۳۸۷) گزارش کردند تیمار آبیاری با پساب فاضلاب در تمام مراحل رشد گیاه ذرت منجر به حصول بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی گردید. همچنین نتایج نشان داد غلظت نیتروژن در تیمار آبیاری با آب پساب فاضلاب در تمام مراحل رشد گیاه بیشتر از سایر تیمارها میباشد. (یون و کوان، ۲۰۰۱) نشان دادند به منظور استفاده پایدار از پساب فاضلاب تصفیه شده شهری باید روش های مدیریتی صحیح در مورد آبیاری با پساب فاضلاب اعمال گردد.
در حال حاضر در شهرستان زابل سطح وسیعی از مزارع گندم، جو، یونجه و سورگوم با پساب خروجی تصفیه‌خانه پساب فاضلاب شهری آبیاری میشود. شوری بالای پساب این تصفیه‌خانه، زهکشی ضعیف خاکهای منطقه، بارش کم سالانه و تبخیر بسیار زیاد در طول سال از جمله عواملی است که ممکن است در آینده باعث شور شدن خاکهای این مناطق گردد (قنبری و همکاران، ۱۳۸۵).
عابدی کوپایی و همکاران (۱۳۸۲) در پژوهش خود نشان دادند که آبیاری با پساب فاضلاب باعث کاهش شوری خاک گردید، به طوری که خاکهای شور سدیمی منطقه مورد آزمایش به یک خاک با شوری ۱ تا ۲ دسی زیمنس بر متر تغییر یافت.
بر اساس آزمایشی که قنبری و همکاران (۱۳۸۵) بر روی گندم انجام دادند و گزارش کردند به‌کارگیری آب پساب فاضلاب در آبیاری گندم در مقایسه با آب چاه باعث افزایش عملکرد گردید. همچنین کارآیی مصرف آب در تیمارهای استفاده شده افزایش معنیداری نسبت به شاهد نشان دادند. ولی نژاد و همکاران (۱۳۸۱) در تحقیقات خود بر استفاده از پساب تصفیه شده منطقه شاهین‌شهر اصفهان در آبیاری ذرت، اعلام کردند که استفاده از پساب اثر معنیداری بر افزایش سرعت نفوذ نهایی آب به خاک در مقایسه با کاربرد آب چاه داشته است.
عرفانی و همکاران (۱۳۸۱) در پژوهش خود روی گیاه کاهو گزارش کردند وزن اندام هوایی، اندام زیرزمینی، کل مادهتر و خشک گیاهی تحت تأثیر تیمار آبیاری با پساب فاضلاب تصفیه شده شهری افزایش معنیداری داشته است. همچنین در این تحقیق مشخص گردید، غلظت عناصر پر مصرف در گیاه در تیمارهای مختلف نسبت به شاهد افزایش داشته است.
محققان نشان دادند گیاهانی که تحت تأثیر آبیاری با پساب فاضلاب و مصرف کود دامی قرار گرفته بودند، زودتر از سایر تیمارها به مرحله گلدهی رسیدند (ولی نژاد و همکاران، ۱۳۸۱). صفری سنجانی (۱۳۷۴) در بررسی خود روی زمینهایی که در منطقه برخوار اصفهان به مدت ۷ سال با پساب فاضلاب آبیاری شدهاند، نشان داد آبیاری با پساب فاضلاب نه تنها مسئلهای از لحاظ شور شدن اراضی ایجاد نمیکند، بلکه از میزان شوری خاک این اراضی نیز کاسته شد. همچنین تجمع میزان عناصر سنگین در خاک افزایش معنیداری نداشت (فیضی و رضوانی مقدم، ۱۳۸۷).
پاپادوپلوس و همکاران (۱۹۹۱) دریافتند که عملکرد گیاه پنبه در نتیجه آبیاری با پساب فاضلاب تصفیه شهری، از آبیاری با آب معمولی بیشتر بود. آن‌ها همچنین در یک بررسی مزرعه‌ای اعلام نمودند که علوفه سبز تولیدی در گیاه جو ۱۱۲ درصد، گندم ۲۶۳ درصد و در یولاف ۲۴۹ درصد در تیمار پساب فاضلاب در مقایسه با آبیاری با آب معمولی بیشتر بود.
در پژوهشی دیگر (دای و تکر، ۱۹۷۷) روی گیاه سورگوم نشان دادند آبیاری با پساب فاضلاب باعث افزایش عرض برگ شده و زمان رسیدگی را به تعویق انداخته است. همچنین میزان عملکرد دانه را افزایش داده اما تأثیری در میزان پروتئین دانه نداشته است، البته باعث کاهش میزان برخی از آمینواسیدها شده است. فیضی (۲۰۰۱) در پژوهشی در زمینه تأثیر آبیاری با پساب فاضلاب روی تجمع برخی عناصر در خاک و گیاه در مدت ۸ سال گزارش کرد مقدار آهن و منیزیم در گیاه ذرت در مزارعی که با پساب فاضلاب آبیاری شده بودند بیشتر بود. یون و کوان (۲۰۰۱) نشان دادند آبیاری با آب پساب فاضلاب باعث افزایش قدرت پنجه زنی، طول ساقه، طول پانیکولها و تعداد سنبله در برنج شده است.
گروهی از محققین آزمایشی به منظور بررسی اثر پساب شهری تصفیه شده بر عملکرد گندم، جو و تریتیکاله در مشهد انجام دادند. نتایج به دست آمده از آزمایش نشان داد که در گونه‌های مورد بررسی، با افزایش پساب فاضلاب تا سطح ۵۰ درصد، عملکرد دانه به طور معنی‌داری افزایش یافت و پس از آن ثابت باقی ماند. بیشترین عملکرد کاه در تریتیکاله به دست آمد. از نظر وزن هزار دانه، هر چند افزایش معنیداری در بین میانگین‌ها نشان داده نشد ولی بیشترین وزن هزار دانه در جو و تریتیکاله به دست آمد. عملکرد بیولوژیک نیز در هر سه گیاه به طور معنیداری افزایش نشان داد (فیضی، ۲۰۰۱)
پارامسواران (۱۹۹۹) گزارش کرد آبیاری با آب پساب فاضلاب نیاز بالای کنگر فرنگی به کود را تأمین میکند، به طوری که هیچ کدام از علائم ناشی از کمبود عناصر غذایی و همچنین علائم مسمومیت ناشی از غلظت بالای برخی عناصر غذایی در گیاه مشاهده نشد. در این آزمایش مشخص شد غلظت عناصر غذایی در اندامهای هوایی بیشتر از غده و عملکرد نیز در تیمار آبیاری با پساب فاضلاب بیشتر از سایر تیمارها بوده است.
فصل سوم
مواد و روشها
۳-مواد و روش‎ها
۳-۱- زمان و محل اجرای آزمایش
این تحقیق در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ در روستای بلهزار در ضلع غربی شهر یاسوج و در ۲ کیلومتری این شهر بین ۴۹ درجه و ۴۴ تا ۵۲ درجه شرقی و ۲۹ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۲۹ دقیقه عرض شمالی و در ارتفاع ۱۸۱۳ متر از سطح دریا اجرا شد.
۳-۲-خصوصیات خاک محل اجرای آزمایش