^**۷۸/۰

^**۷۷/۰

^**۷۳/۰

^**۸۵/۰

مشکلات رفتاری کل

**p<01/0
همچنین پایایی این پرسشنامه در این پژوهش از طریق آلفای کرونباخ محاسبه گردید که نتایج آن در جدول ۳-۴- مشاهده می­ شود.
جدول ۳-۴- ضرایب آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس­های پرسشنامه مشکلات رفتاری

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

زیر مقیاس

تعداد گویه

آلفای کرونباخ

مشکلات سلوک

۱۷

۸۳/۰

مشکلات اضطراب­خجالتی

۶

۶۷/۰

مشکلات روان­تنی

۹

۶۸/۰

مشکلات اجتماعی

۱۰

۷۸/۰

۳-۶-۲- پرسشنامه سبک­های فرزندپروری رابینسون
پرسشنامه سبک­های فرزندپروری به منظور ارزیابی شیوه ­های فرزندپروری والدین توسط رابینسون، ماندلکو، السن و هارت درسال ۱۹۹۵ساخته شده است و توسط علیزاده به فارسی ترجمه شده است. این پرسشنامه در سال ۸۳-۱۳۸۲ توسط قربانی، خادمان و یاری به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته کودکان استثنایی مورد پژوهش قرار گرفت. این پژوهشگران پرسشنامه را در گروه ­های ۱۲۰ نفری، ۴۰ نفری و ۶۰ نفری از دانش‌آموزان مقطع راهنمایی شهر تهران اجرا کردند. این پرسشنامه دارای ۳۲ سؤال در مقیاس لیکرت پنج درجه ای(هیچ وقت= ۱، گاهی­اوقات= ۲، تقریباً بعضی از مواقع= ۳، خیلی از مواقع= ۴ و همیشه=۵) است(به نقل از حسینی، احقر، اکبری و شریفی، ۱۳۸۷). حداقل نمره در این آزمون ۳۲ و حداکثر ۱۶۰ است .این پرسشنامه سه نوع سبک فرزندپروری را می­سنجد که شامل:
استبدادی: این زیر مقیاس از ۱۲ گویه تشکیل شده است. در مورد تنبیه بدنی، خشونت کلامی و اطاعت بی­چون و چرا می­باشد. نمونه ­ای از سؤال­های این زیر مقیاس شامل: ” هنگام نافرمانی کردن فرزندمان دست او را با تحکم می­گیریم.”
اقتداری: این زیر مقیاس از ۱۵ گویه تشکیل شده است و در مورد پیوند گرم و حمایتی، استدلال، استقلال و مشارکت آزادمنشانه میان والدین و فرزندان می­باشد. نمونه ­ای از سؤال­های این زیر مقیاس شامل:"در تصمیم ­گیری­های خانواده عقیده و نظر فرزندمان را هم در نظر می­گیریم.”
سهل­گیرانه: این زیر مقیاس از ۵ گویه تشکیل شده است. نمونه ­ای از سؤال­های این زیر مقیاس شامل: “وقتی فرزندمان در مورد چیزی آشوب و قشقرق راه می­ اندازد، کوتاه می‌آییم.”
جدول ۳ -۵- زیر ­مقیاس­های پرسشنامه سبک­های فرزندپروری

شکل (۴-۵): نمودار باقیمانده ها در مقابل مقادیر برازش شده ۱۲۷
شکل (۴-۶): نمودار پراکنش متغیرهای مربوط به مدل رگرسیونی فرضیه دوم ۱۲۸
شکل (۴-۷): نمودار باقیمانده ها در مقابل مقادیر برازش شده ۱۳۴
چکیده
در پژوهش حاضر رابطه بین مدیریت سود و سیاست های تقسیم سود در شرکت‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور نمونه ای از شرکت های حاضر در بورس که صورت‏های مالی و گزارش فعالیت هیات مدیره مربوط به پایان سال های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ را منتشر کرده بودند، به روش حذف سیستماتیک انتخاب و با توجه به محدودیت های تحقیق در نهایت شامل ۷۰ شرکت گردید. اقلام تعهدی اختیاری با بهره گرفتن از مدل تعدیل شده جونز (۱۹۹۵)، که در مطالعات قبلی (هاشمی و بهزادفر ، ۱۳۹۰ ، آقایی و دیگران ، ۱۳۹۱) نیز به کار رفته است به عنوان شاخصی برای اندازه‏گیری مدیریت سود در شرکت‏ها تعیین گردید و به منظور سنجش سیاست‏های تقسیم سود، از نسبت سود سهام پرداختی و مدل کاملا تعدیل شده لینتنر (۱۹۵۶) استفاده شد. فرضیه ‏های پژوهش با بهره گرفتن از رگرسیون خطی چند متغیره مورد واکاوی قرار گرفته است. نتایج آزمون فرضیه های تحقیق نشان می دهد که بین دامنه اتکا به فعالیت های مدیریت سود و نسبت پرداخت سود سهام رابطه معنی داری وجود ندارد. نتیجه دیگر اینکه بین فعالیت های مدیریت سود در شرکت‏هایی که تغییرات سود تقسیمی پایداری دارند رابطه معنی‏داری وجود دارد. به عبارت دیگر، در این‏گونه شرکت ها، مدیریت سود نسبت به سایر شرکت ها بیشتر است. یافته های پژوهش در انطباق با تحقیق جهانزیب و همکاران (۲۰۱۲) که مدیریت‏ سود و سیاست های تقسیم سود در بورس کراچی در پاکستان را مورد بررسی قرار دادند و نیز منطبق با تحقیق تحقیق تهرانی و ذاکری (۱۳۸۸) که به بررسی رابطه بین کیفیت سود و سود تقسیمی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند است، اما با تحقیقات پورحیدری و دیگران (۱۳۸۸) و خدادادی و جان جانی (۱۳۹۰) که به ارزیابی مدیریت سود و سودآوری در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند، مغایر است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کلید واژه: مدیریت سود، سیاست های تقسیم سود، اقلام تعهدی اختیاری، مدل تعدیل شده جونز
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
وجود بازارهای سرمایه، یکی از ابزارهای توسعه اقتصادی می باشد. بازارهای سرمایه و شرکت های سهامی این امکان را فراهم می آورند که تعداد زیادی از صاحبان سرمایه، با سرمایه های کوچک و بزرگ، در یک واحد اقتصادی مشارکت کنند و به این ترتیب، مشکل تأمین سرمایه های کلان برای ایجاد طرح های صنعتی بزرگ برطرف می گردد. هر کشوری می تواند با ایجاد بازار بورس مطمئن و امن، سرمایه های سرگردان جامعه را جمع آوری کرده و آن را در مسیرهای تولید و ایجاد ارزش افزوده هدایت کند و از طریق این ارزش افزوده (حقوق، سود سهام و سهم دولت به عنوان مالیات و غیره) گامی به طرف توسعه اقتصادی کشور بردارد. پژوهش هایی که در مورد مسائل مختلف مربوط به بورس صورت می گیرد، می‏تواند نقاط ضعف و قوت را مشخص نموده و کمک شایانی به سازمان بورس اوراق بهادار در ایفای نقش بزرگی که به عهده دارد بنماید، همچنین این پژوهش ها می تواند به تصمیم گیری صحیح سهامداران کمک کند و تخصیص بهینه منابع اقتصادی، به نحو مطلوب تری صورت گرفته و وضع سرمایه گذاری بهتر گردد.
سود متشکل از اقلام نقدی و تعهدی است و اقلام تعهدی سود تا حدود زیادی در کنترل مدیریت هستند و وی می ­تواند برای بهتر جلوه ­دادن عملکرد شرکت و افزایش قابلیت پیش بینی سودهای آینده در اقلام تعهدی سود دست برده و به اصطلاح امروزی سود را مدیریت کند. به بیان دیگر، مدیران تلاش می‏کنند تا با انتخاب روش­های مجاز حسابداری، نتایجی قابل پیش بینی و ثابت خلق کنند. زیرا اغلب سرمایه ­گذاران و مدیران اعتقاد دارند شرکت­هایی که روند سودآوری مناسبی دارند و سود آن­ها دچار تغییرات عمده نمی­ شود نسبت به شرکت­های مشابه، ارزش بیشتر و قابلیت پیش ­بینی و مقایسه­ بیشتری دارند. از سوی دیگر، با توجه به تئوری نمایندگی مدیران می توانند از انگیزه لازم برای دستکاری سود به منظور حداکثر کردن منافع خود برخوردار باشند. مدیریت سود، برآیند درجه‏ای از قابلیت انعطاف و اعمال نظری است که مدیران در گزارشگری خود دارند. مدیران ممکن است از این قدرت خود برای مدیریت فرصت طلبانه سود یا انتقال اطلاعات محرمانه درباره عملکرد آتی شرکت استفاده نمایند. بیشتر محققین دریافته اند که مدیریت سود با انگیزه گمراه کردن استفاده کنندگان از صورت های مالی و یا انحراف از نتایج قراردادی که بستگی به سودهای حسابداری دارد انجام می شود. معمولا سود به عنوان عاملی برای تدوین سیاست های تقسیم سود و راهنمایی برای سرمایه گذاری و بالاخره عاملی برای پیش بینی به شمار می آید.
مدیران، تحلیل گران و سرمایه گذاران بیشترین توجه خود را به سود گزارش شده شرکت ها اختصاص داده ‏اند. مدیران، از حفظ روند رو به رشد سود منتفع می شوند، زیرا پاداش آن ها به میزان سود شرکت ها بستگی دارد. مدیریت سود به یکی از عوامل موثر در رسوایی اخیر برخی شرکت های بزرگ دنیا تبدیل شده است، از این رو از آن، به عنوان یک عامل زیان بخش برای شرکت ها قضاوت می شود. انرون و ورلدکام^[۱] هر کدام به نحوی با فرصت هایی از مدیریت سود مواجه شدند که منجر به ورشکستگی آنان شد به طوری که از آنها به عنوان بزرگترین ورشکستگی در تاریخ ایالات متحده یاد می شود. به هر ترتیب برخی معتقدند که مدیریت سود می تواند سودمند باشد چرا که آن، با انتقال اطلاعات خصوصی به سهامداران و دولت، ارزش اطلاعات را بالا می برد.
۱-۲- بیان مسئله
در سال های اخیر در حوزه تحقیقات حسابداری، موضوع مدیریت سود مورد توجه حسابداران قرار گرفته است. پژوهشگران عموما بر این باورند که مدیران به منظور نشان دادن تصویری ثابت از روند سودآوری در چارچوب منعطف اصول و روش های حسابداری، به مدیریت سود دست می زنند. بنابراین به نظر می رسد مدیران شرکت هایی که عملکرد اجرایی ضعیف دارند و از آن ها عملکرد اجرایی ضعیف یا خوب در آینده انتظار می رود، با مصلحت اندیشی درآمد شرکت را افزایش یا کاهش می دهند تا با تهدید از دست دادن شغل‏شان مبارزه کنند. تا کنون تعریف واحدی از مدیریت سود صورت نگرفته است. دی جورج^[۲] (۱۹۹۹) مدیریت سود را نوعی دستکاری مصنوعی سود توسط مدیریت، جهت حصول به سطح مورد انتظار سود برای بعضی از تصمیم‏های خاص، مثل برآورد روند سودهای قبلی برای پیش بینی سودهای آتی تعریف کرده است. بطور کلی مدیریت سود به عنوان اقدامات آگاهانه به عمل آمده توسط مدیریت جهت رسیدن به اهداف خاص در چارچوب رویه های حسابداری تعریف می شود (اسکات^[۳] ، ۲۰۰۳). حداکثر سازی سود و شیوه توزیع آن از جمله موضوعات مهمی هستند که مدیریت هر واحد تجاری باید بررسی و تفکر در مورد آن ها را به عنوان مهم ترین وظیفه خود در نظر داشته باشد. اگر یک واحد تجاری در تحصیل سود و برنامه ریزی وجوه نقد ناموفق بوده و قدرت بازپرداخت دیون و تعهدات در هنگام سررسید و توزیع سود سهام به موقع را نداشته باشد، قطعا قادر به نیل به اهداف مورد نظر نبوده و تداوم فعالیت آن زیر سوال خواهد رفت.
محرک های اساسی پدیده هموارسازی سود سهام که ابتدا لینتنر^[۴] (۱۹۵۶) آن را مطرح کرد، هنوز شناخته نشده است. با وجود آن که مدل لینتنر بهترین توضیح ارائه شده از فرایند تعیین سود سهام است، اما توجیه نظری ندارد. علاوه بر این درک درستی از علت تغییر سود سهام وجود ندارد، به ویژه زمانی که شرکت ها سود تقسیمی را افزایش می دهند. موضوع سیاست تقسیم سود سال ها است که موضوع جالب و بحث برانگیز در مدیریت مالی می باشد که تا کنون پاسخ مشخصی برای آن ارائه نشده است، تا جایی که فیشر بلک^[۵] (۱۹۷۶) از آن به عنوان معمای سود سهام یاد می کند. برای مثال هنوز روشن نشده است که چرا شرکت ها سود تقسیم می کنند یا چرا سود تقسیمی خود را تغییر می دهند و هنوز معلوم نیست که چرا شرکت ها بخش زیادی از سود خود را تقسیم می کنند، در حالی که مودیلیانی و میلر ^[۶](۱۹۶۱) نشان داده ‏اند که چگونگی تقسیم کردن سود تاثیری بر ارزش شرکت ندارد. سیاست تقسیم سود را می توان ایجاد تعادل بین سود انباشته شرکت از یک طرف و پرداخت وجه نقد و انتشار سهام جدید از طرف دیگر تعریف کرد (خدادادی ، ۱۳۸۸: ‏۱۰۷). سرمایه گذاران معتقدند که سود ثابت در مقابل سود دارای نوسان، پرداخت سود تقسیمی بالاتری را تضمین می کند. همچنین نوسانات سود به عنوان یک معیار مهم از ریسک کلی شرکت قلمداد می شود و شرکت های دارای سود هموارتر دارای ریسک کمتری می باشد. بنابراین شرکت‏هایی که از سود ثابتی برخوردارند، بیشتر مورد علاقه سرمایه گذاران بوده و از نظر آن ها محل مناسب‏تری برای سرمایه گذاری محسوب می شوند. سود حسابداری بر اساس مبنای تعهدی شناسایی می‏گردد. معمولا استفاده از مبنای تعهدی موجب متفاوت شدن میزان سود عملیاتی گزارش شده با خالص جریان های نقدی حاصل از عملیات و گزارش یک سری اقلام تعهدی در صورت های مالی می شود (ثقفی و هاشمی ، ۱۳۷۳ ، مشایخی و ایوری ، ۱۳۸۸). مدیریت سود در شرکت هایی رخ می دهد که از طریق اقلام تعهدی اختیاری تصویر مطلوبی از عملکرد شرکت و وضعیت مالی آن ارائه نمایند. بطور کلی تشخیص سیاست های تقسیم سود (تغییرات تقسیم سود) و هم چنین منبع مالی جهت توزیع سود سهام برای مدیران، سهامداران و سرمایه‏گذاران شرکت های بزرگ و شرکت های دارای فرصت های سرمایه گذاری سودآور حائز اهمیت است که در تحقیق حاضر به بررسی امکان وجود رابطه بین مدیریت سود و سیاست های تقسیم سود در شرکت‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. در این پژوهش، پژوهشگر در تلاش است تا به پرسش های زیر پاسخ دهد :
۱) آیا شرکت هایی که بیشتر به فعالیت های مدیریت سود مبادرت می ورزند، نسبت پرداخت سود بالایی دارند؟
۲) آیا شرکت هایی که مدیریت سود بالایی دارند، سود با ثبات تری توزیع می کنند؟
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه مدیریت سود یکی از موضوعات بحث برانگیز و جذاب در پژوهش های حسابداری به شمار می‏رود. به دلیل این که سرمایه گذاران به عنوان یکی از فاکتورهای مهم تصمیم گیری، به رقم سود توجه خاصی دارند. پژوهش ها نشان داده است که نوسان کم و پایدار سود، حکایت از کیفیت آن دارد. به این ترتیب، سیاست سود تقسیمی با ثبات به سرمایه گذاران امکان می دهد که با اطمینان خاطر بیشتر در سهام شرکت هایی سرمایه گذاری کنند که روند سود آنها باثبات تر است. یکی از روش هایی که گاهی اوقات برای آرایش اطلاع رسانی وضعیت مطلوب شرکت ها مورد استفاده قرارمی گیرد، مدیریت سود می باشد. مدیریت سود به مداخله عمومی مدیریت در فرایند تعیین سود که غالباً در راستای اهداف دلخواه مدیریت می باشد اطلاق می گردد. مدیریت سود روشی است که توسط مدیریت جهت دستکاری داده ها به کار می‏رود. به عنوان مثال، هموار نمودن سود برای کسب اطمینان بیشتر سرمایه گذاران از پایداری سود، نمونه‏ای از دستکاری داده ها محسوب می شود. این قبیل اقدامات ممکن است داده های موجود در صورت‏های مالی را به میزان قابل ملاحظه ای تحت تأثیر قرار دهد. مدیران شرکت ها ممکن است به منظور نشان دادن ثبات در بهبود و کارایی مدیریت، اقدام به دستکاری در ثبت های حسابداری معاملات شرکت نمایند و در این ارتباط برای خود اعتبار کاذبی ایجاد کنند. هدف مدیریت این است که شرکت را در نظر سرمایه گذاران و بازار سرمایه با ثبات و پویا نشان دهد. از طرفی سودآوری یکی از معیارهای اصلی سنجش عملکرد مدیریت واحد انتفاعی محسوب می شود. علاوه بر آن مبنا و معیار ارزش گذاری سهام واحدهای انتفاعی که در نهایت موجب تحقق حداکثر شدن ثروت سهامداران است، نیز می باشد. سیاست تقسیم سود در بین سهامداران، تداوم فعالیت شرکت را ممکن می سازد و حداکثر نمودن ثروت سهامداران را تحقق می‏بخشد و بر انتظار سهامداران، منابع نقد در دسترس، شیوه تامین مالی، ساختار مالی و تداوم فعالیت واحد انتفاعی تاثیر مستقیم دارد. آشنایی با روش های تقسیم سود و آگاهی از تاثیر این سیاست ها بر وضعیت مالی شرکت و فعالیت های کوتاه مدت و بلند مدت واحد تجاری، کارایی و اثر بخشی سیاست های تقسیم سود را ارتقا می‏بخشد (رضوانی راز ، ۱۳۸۸: ۹۳). پژوهش های وسیعی در مدیریت سود انجام شده است، اما پژوهش در خصوص عوامل تأثیرگذار در انتخاب نوع خاصی از مدیریت سود کاملاً کم است و به طور کلی اهمیت و ضرورت این پژوهش این است که به گونه تجربی به سرمایه گذاران و صاحبان سود نشان دهد که مدیران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار چه نوع مدیریت سودی را اعمال می کنند تا بدان وسیله با اتخاذ سیاست های تقسیم سود مناسب بیشترین منافع را برای سهامداران داشته باشد. با توجه به موارد ذکر شده می توان به اهمیت و ضرورت تحقیق حاضر پی برد و انجام این‏گونه پژوهش ها را ضروری دانست.
۱-۴- اهداف تحقیق
پژوهش حاضر، در راستای احساس نیاز به غنی تر نمودن پژوهش های حسابداری در زمینه مدیریت سود و سیاست تقسیم سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران صورت گرفته است که شامل اهداف زیر می باشد:
الف) هدف کلی:
ارزیابی تأثیر دامنه فعالیت های مدیریت سود بر سیاست های تقسیم سود در میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
ب) اهداف ویژه:
توسعه ادبیات مرتبط با مدیریت سود به ویژه نتایج کاربرد مدل تعدیل شده جونز
توسعه ادبیات مرتبط با سیاست های تقسیم سود با کمک مدل کاملا تعدیل شده لینتنر
توسعه و ردیابی آثار و ارتباط سیاست پرداخت مبلغ ثابت سود سهام و ثبات در پرداخت نرخ سود سهام
ج) اهداف کاربردی:
ایجاد اطمینان و افزایش اعتماد سرمایه گذاران خرد: چنانچه اثر بخشی دامنه فعالیت های مدیریت سود بر سیاست های تقسیم سود مورد تأیید قرار گیرد، با برقراری سامانه های نظارتی و مقرراتی کارا در بازار سرمایه، ریسک سرمایه گذاری کاهش می یابد. در نتیجه سرمایه گذاران خرد با اطمینان بیشتر اقدام به تحصیل سهام شرکت هایی می نمایند که در آنها فعالیت های مدیریت سود کمتری توسط مدیران به کار رفته است.
کمک به هیأت های تدوین کننده استاندارد و مراجع تدوین کننده قوانین و مقررات: این مراجع با توجه به نتایج پژوهش، باید استانداردها و مقرراتی را وضع کنند که امکان مدیریت سود را به مدیران ندهد. به طور مثال تدوین کنندگان استاندارد باید در ارتباط با اقلام تعهدی اختیاری استانداردهایی را وضع کنند که اعمال مدیریت سود با دستکاری این اقلام توسط مدیریت امکان پذیر نباشد.
۱-۵- چارچوب نظری تحقیق
در این پژوهش مدیریت سود و سیاست های تقسیم سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق
بهادار تهران مورد ارزیابی قرار می گیرد.
محور مباحث این پژوهش دامنه فعالیت های مدیریت سود و فرصت طلبانه یا کارآ بودن آن می باشد. در پژوهش حاضر تلاش می شود تا نوع مدیریت سود اعمال شده توسط مدیران شرکت ها بررسی شود. فلسفه مدیریت سود، بهره گیری از انعطاف روش استاندارد و اصول پذیرفته شده حسابداری می باشد. البته تفسیرهای گوناگونی که می توان از روش های اجرایی یک استاندارد حسابداری برداشت کرد، از دیگر دلایل وجود مدیریت سود می باشد. این انعطاف پذیری دلیل اصلی تنوع موجود در روش های حسابداری است. در زمانی که تفسیر یک استاندارد بسیار انعطاف پذیر است، یکپارچگی داده های ارائه شده در صورت‏های مالی کمتر می شود. این پژوهش با بررسی ابعاد مختلف مدیریت سود به ارتقای سطح دانش بازار سرمایه کمک خواهد کرد. پژوهش های متعددی در زمینه مدیریت سود انجام شده است که چارچوب نظری تحقیق برگرفته از این پژوهش ها می باشد. سیاست تقسیم سود یکی از تصمیمات مهم مالی شرکت‏ها بوده و نظریات فراوانی در این زمینه وجود دارد. با توجه به شواهد موجود سیاست های تقسیم سود هنوز به عنوان یک معما در امور مالی شرکت ها مطرح می گردد (بلک ، ۱۹۷۶: ۱۱). بریلی و مایرز^[۷] (۱۹۹۱) یکی از ده مسأله حل نشده در امور مالی شرکت ها را سیاست های تقسیم سود دانسته که با وجود نرخ مالیات و هزینه‌های معاملاتی پرداخت سود توسط شرکت ها قابل توجیه نیست. سیاست تقسیم سود عامل مهمی در تصمیم گیری سهامداران بالقوه و فعلی می باشد و سرمایه گذاران می خواهند بدانند که میزان سود پرداخت شده به آنها چه نسبتی با نتیجه حاصل شده از فعالیت شرکت داشته است، آیا عدم توزیع سود به علت وضع نامساعد مالی شرکت است و یا اینکه سود تحصیل شده در جهت بهبود وضع بنیه مالی شرکت به کار گرفته شده است که باعث سوددهی بهتر در آینده می شود لذا هر شرکت باید سیاست تقسیم سود مشخص داشته باشد. بدیهی است که داشتن سیاست مشخص باعث خواهد شد که ارزش سهام آن شرکت افزایش یابد. این سیاست باید بیانگر نیازهای شرکت و سهامداران آن باشد (رهنمای رودپشتی و دیگران ، ۱۳۸۵: ۲۷۶). به منظور آشنایی بیشتر با ادبیات موضوع، بیان دیدگاه های مختلف و مرور و بررسی یافته های تحقیقات پیشین، در فصل دوم پژوهش به تشریح و بررسی آنها خواهیم پرداخت.
۱-۶- فرضیه های تحقیق
تحقیق حاضر بر مبنای پژوهش های مشابه خارج از کشور و با توجه به مدل تعدیل شده جونز^[۸] (دچو
و همکاران، ۱۹۹۵) و مدل تعدیل شده لینتنر (۱۹۵۶) در بازار نوظهور بورس ایران انجام شده است و انتظار می‏رود که رفتار مدیران را در نحوه مدیریت سود شرکت ها و نحوه تقسیم سود آن ها توجیه نموده و برای سرمایه گذاران و سیاست گذاران بورس از جهت رابطه بین دامنه اتکا بر فعالیت‏های مدیریت سود و سیاست های تقسیم سود مفید باشد. بر این مبنا بر اساس ادبیات تحقیق و پاسخ به سوالات یاد شده، فرضیه ‏های تحقیق به صورت زیر بیان می شوند:
فرضیه اول : بین دامنه اتکا به فعالیت های مدیریت سود و نسبت پرداخت سود سهام رابطه معنی‏داری وجود دارد.
فرضیه دوم : بین دامنه اتکا به فعالیت های مدیریت سود و تغییرات سود تقسیمی رابطه معنی‏داری وجود دارد.
۱-۷- روش تحقیق
تحقیق حاضر، تحقیقی توصیفی است و به لحاظ اینکه نتایج آن برای کلیه ذینفعان، به خصوص سرمایه‏گذاران بالقوه و بالفعل شرکت ها در اخذ تصمیمات مناسب سرمایه گذاری قابل استفاده است از حیث هدف، کاربردی می باشد. اطلاعات مربوط به تحقیق از طریق روش کتابخانه ای با بررسی گزارش‏های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران گردآوری شده است. به منظور جمع آوری داده های مربوط به متغیر مستقل و وابسته تحقیق، از صورت های مالی مندرج در بانک های اطلاعاتی و سایت اینترنتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران استخراج شده است و برای تحلیل آنها از نرم‏افزارهای Excel، Spss و Eviews استفاده شده است.
۱-۸- قلمرو تحقیق
الف) قلمرو موضوعی تحقیق: شامل بررسی ارتباط بین مدیریت سود و سیاست های تقسیم سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
ب) قلمرو مکانی تحقیق: از آنجا که در این تحقیق برای اندازه گیری متغیرهای مربوط به مدیریت سود و سود سهام از گزارش ها و صورت های مالی موجود در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است، بنابراین بورس اوراق بهادار تهران به عنوان قلمرو مکانی تحقیق تعیین گردیده است.
ج) قلمرو زمانی: قلمرو زمانی این تحقیق از ابتدای سال ۱۳۸۶ تا انتهای سال ۱۳۹۰ می باشد.
۱-۹- جامعه آماری و نمونه آماری
جامعه آماری این تحقیق شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و نمونه آماری پژوهش بر اساس شرایط زیر به روش حذف سیستماتیک انتخاب شده است:
۱) تا پایان سال ۱۳۸۶ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند.
۲) پایان سال مالی آن ها ۲۹ اسفند ماه باشد و از سال ۸۶ تا ۹۰ در بورس فعال باشند.
۳) اطلاعات مالی مورد نیاز جهت استخراج داده ها در دسترس باشد.
۴) شرکت ها طی قلمرو تحقیق، تغییر سال مالی نداشته باشند.
۵) جزء بانک ها و سایر موسسات سرمایه گذاری نباشند.

۳

موانع قانونی

۴

رقابت زیاد

۵

کمک فنی

۶

بازاریابی

۷

قیمت مواد اولیه

۸

۲-۱۱-۱۳- سنگاپور
جامعه سنگاپور شکست در شغل یا کسب و کار را به منزله نابودی و و پایان همه چیز می‌دانند و تحمل کمی برای شکست دارند. در بررسی Wong et al (1994) در کشور سنگاپور ۴۴ کارآفرین در پاسخ های خود، ترس از شکست را به عنوان عامل بازدارنده کارآفرینی مورد اشاره قرار دادند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱۲- مطالعات انجام شده در ایران
در کشور ما تا شروع اجرای برنامه سوم توسعه ، به کارآفرینی توجه چندانی نشده و حتی در محافل علمی و دانشگاهی نیز به جز موارد بسیار نادر، فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته است. مشکل بیکاری و پیش بینی حادتر شدن آن در دهه ۱۳۸۰ موجب شد که در زمان تدوین برنامه سوم توسعه کشور، موضوع توسعه کارآفرینی مورد توجه قرار گیرد. در این برنامه، توسعه کارآفرینی در سطح وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، صنایع و معادن و فلزات و همچنین مؤسسه جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط با فعالیت های آنها، مطرح شده است. لازم به ذکر است محقق علی رغم تحقیقات گسترده به تحقیق جامعی در زمینه عوامل موفقیت کارآفرینی در داخل کشور دسترسی پیدا نکرد. در اینجا به ذکر چند نمونه از تحقیقات انجام شده در داخل کشور می پردازیم:
نیا الاشلو(۱۳۷۳) به بررسی نظام مند و سیستماتیک مشکلات و تنگناهای ایجاد و گسترش صنایع روستایی پرداخته است. از میان عواملی که در این تحقیق باعث عدم گسترش صنایع روستایی شناخته شده است، عوامل زیر مربوط به نظام اداری و بانکی کشور می شود:

• اعمال نظرهای شخصی مسئولین ذیربط و مجریان

• تغییر زودهنگام مدیریت ها و ضعف آنها

• سلیقه ای برخورد کردن مسئولین نسبت به امور اجرایی

• تعدد سازمان های مورد مراجعه

• عدم هماهنگی لازم میان سازمان های ذیربط و بانک ها

• طولانی بودن فرایند امور و گردش کارها

• تناقض میان استعلام و اجرای امور محوله

• انجام امور تکراری و استعلام های متعدد

• عدم همکاری و هماهنگی میان امور مختلف اداری کشور

مدنی(۱۳۷۵) دلایل اصلی عقب ماندگی صنعتی و اقتصادی ایران را به موانع و مشکلات اداری و فرهنگی مربوط می داند و نظریه آن گروه که استعمار را تنها عامل نابسامانی های اقتصادی کشور می دانند تأیید نمی کند. مدنی به بسیاری از مشکلات و موانع اداری گفته شده در دیگر تحقیقات، از جمله عدم احساس مسئولیت و بروز کم کاری در میان مدیران دولتی و کارمندان، نامناسب بودن معیارهای گزینش مدیران، تعویض زودهنگام مدیریت ها، تعدد تشکیلات و تداخل مسئولیت ها، دوباره کاری و اسراف، فساد اداری و سوء استفاده از قدرت اجرایی اشاره دارد.
در یک طرح تحقیقاتی تحت عنوان «مطالعات جامع کارآفرینی» که با هدف بررسی تنگناهای توسعه کارآفرینی در ایران، توسط سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران انجام شده است، موانع توسعه کارآفرینی در ایران به دو دسته موانع بیرونی و موانع درونی تقسیم شده اند (جدی و زنجانی،‌۱۳۸۰)
موانع بیرونی شامل موارد زیر می باشد:

• قانون کار

وجود قوانین که باعث می شوند مدیریت بنگاه های اقتصادی نتوانند بر اساس ضرورت ها و مقتضیات بنگاه اقتصادی خود عمل کنند. قوانینی که باعث افزایش هزینه نیروی انسانی می شوند و مواردی از این قبیل موانع توسعه کارآفرینی محسوب می شوند.

• قانون تأمین اجتماعی

تقسیم نمود ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که ناشی از خصوصیات خاص شرکت از جمله نوع محصول ساختار سرمایه سهامداران عمده و غیره می‌باشد. ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات کلی بازار و اقتصاد بوده و تنها مختص به شرکت خاصی نمی‌باشد به دیگر بیان ریسک سیستماتیک در اثر حرکتهای کلی بازار به وجود می‌آید. طبق نظریه‌های پرتفولیو با پرگونه سازی سبد سهام می‌توان ریسک غیر سیستماتیک را از میان برد ولیکن ریسک سیستماتیک همچنان باقی می‌ماند. شاخص بتا شاخصی برای اندازه گیری همنوایی حرکت یک شرکت با حرکت کل بازار و یا شاخصی برای اندازه گیری ریسک سیتماتیک است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

روش های اندازه گیری ریسک متنوع می باشند که در اینجا از روش شاخص بتا استفاده خواهد شد.
ریسک سیستماتیک از حاصل ضرب درجه حساسیت تغییرات قیمت یک سهم به کل تغییرات پرتفوی بازار ( (βiو نوسان پرتفوی بازار (σmt) محاسبه می گردد.

۶

اندازه شرکت

اندازه شرکت بسته به موضوع و هدف پژوهش متفاوت است. برای مثال در پژوهش های منابع انسانی اندازه شرکت را تعداد نیروی انسانی می دانند. اما در پژوهش های مالی اندازه شرکت را میزان کا دارایی ها لحاظ می کنند. مبلغ کل دارایی های شرکت از ترازنامه حسابرسی شده شرکت ها قابل استخراج است.

۷

نقدشوندگی سهم

نقدشوندگی شرکت در ادبیات مالی به دو مفهوم است؛ نقدشوندگی داراییهای واقعی آن و نقدشوندگی سهام آن.
منظور از نقدشوندگی صرفاً سهولت در خرید و فروش دارایی مورد نظر است(مهرانی و رسائیان،۱۳۸۸). برخی از عوامل مربوط به نقدشوندگی سهام شامل تعداد سهام معامله شده در هر روز، تعداد شرکت‌های معامله شده در هر روز، ارزش سهام معامله شدۀ روزانه، درصد حجم کل معامله به کل ارزش بازار، تعداد خریداران و دفعات خرید است (رسائیان، ۱۳۸۵).
نقدشوندگی قابلیت خرید و فروش مقادیر قابل توجهی از اوراق بهادار به سرعت و با تاثیر بسیار اندک در قیمت است. داده های مربوط به شاخص نقدشوندگی سهام از طریق دیتابیس های موجود در بورس اوراق بهادار قابل استخراج است.

۸

نسبت قیمت به سود سهمی (P/E)

نسبت میان قیمت و درآمد هر سهم شرکت را نسبت قیمت به درآمد (یا نسبت (P/E) می‌نامند. اگر نسبت P/E یک شرکت بیشتر از شرکت دیگر باشد، نشان‌دهنده این است که بازار نسبت به درآمد سهام شرکت در آینده خوش‌بین است.
P/E کوتاه شده‌ی نسبت price) P یا قیمت سهم) به Earning Per Share) EPS) یا سود هرسهم است. همان گونه که از نام آن پیدا است، برای محاسبه P/E آخرین قیمت روز سهام یک شرکت به سود هر سهم (EPS) آن تقسیم می شود :
قیمت سهم
—————— = P/E
سود هر سهم
کاربرد P/E:
به لحاظ نظری، P/E یک سهم به ما می گوید که سرمایه گذاران چند ریال حاضرند به ازای هر ریال سود یک شرکت پرداخت نمایند. به همین جهت به آن ضریب سهام نیز می گویند.

۱-۹: روش تحقیق

تحقیق از نظر کرلینجر عبارتست از بررسی نظام یافته ،کنترل شده ،تجربی و انتقادی در مورد پدیده ها که روابط احتمالی این پدیده ها را به وسیله نظریه و فرضیه هدایت می کند (خاکی، ۱۳۸۹). به عبارتی دیگر، روش تحقیق به عنوان یک فرایند نظام مند برای پاسخ یک پرسش یا حل یک مساله می باشد که مجموعه ای از قواعد ، ابزارها و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راحل مشکلات است (خاکی، ۱۳۷۹). روش پژوهش حاضر بر اساس طبقه بندی های مشخص، روش توصیفی می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از روش های آمار توصیفی، آمار استنباطی و همچنین رسم جداول استفاده شده است.

۱-۱۰: قلمرو تحقیق

الف) قلمرو مکانی: قلمرو مکانی پژوهش، بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
ب) قلمرو زمانی: سال های مورد بررسی، سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ به مدت ۷ سال می باشد.
ج) قلمرو موضوعی : در این پژوهش با توجه به اهداف و فرضیاتی که به دنبال پاسخگویی به آنها هستیم، و نیز با توجه به متغیرهای پژوهش در حیطه مدیریت مالی مبحث سرمایه گذاری ها مطرح می باشد.

۱-۱۱: جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری

جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد و یا واحدها که حداقل دارای یک صفت مشترک باشند (سرمد و همکاران،۱۳۷۹). در این پژوهش، جامعه آماری کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشند. همچنین حجم جامعه شرکت های سرمایه گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که تعداد این شرکت ها در خلال سالهای مورد بررسی به طور متوسط ۲۱ شرکت است. این حجم جامعه از طریق تکنیک غربالی انتخاب شده اند. تکنیک غربالی از جمله روش های غیراحتمالی در انتخاب حجم جامعه است که در پژوهش های مالی و حسابداری بسیار مورد استفاده است. به این ترتیب که ابتدا تعداد کل شرکت های بورسی را در نظر گرفته ایم. سپس شرکت های سرمایه گذاری را لحاظ کرده ایم. تعداد این شرکت ها ۲۱ شرکت حاصل گردید.
نمونه گیری فرایندی است که طی آن تعدادی از واحدها به گونه ای برگزیده می شوند که معرف جامعه بزرگتر (جامعه آماری) که از آن انتخاب شده اند، باشد (خاکی، ۱۳۸۹). در این پژوهش ابتدا حجم جامعه آماری با بهره گرفتن از تکنیک غربالی انتخاب می گردد و سپس برای انتخاب بهترین حجم نمونه که بتواند بیانگر کل جامعه باشد از روش نمونه برداری کوکران استفاده خواهد شد.
همچنین برای انتخاب بهترین حجم نمونه پژوهش از روش کوکران با فرمول ذیل استفاده شده است:.
(۱-۱)
:n حجم نمونه
Z: مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۹۵ درصد برابر ۱٫۹۶ می باشد
:p مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. اگر در اختیار نباشد می توان آن را ۰/۵ درنظر گرفت. در این حالت مقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می رسد.
:q درصد افرادی که فاقد آن صفت در جامعه هستند (q =1-p)
:d مقدار اشتباه مجاز
حجم نمونه مورد نظر ۲۰٫۸۶ بدست می آید که ما (روند به بالا) تعداد ۲۱ نمونه در نظر می گیریم که این البته با درصد خطای ۵% می باشد. بنابراین حجم نمونه پژوهش تعداد ۲۱ شرکت سرمایه گذاری می باشد .

۱-۱۲: روش و ابزار جمع آوری اطلاعات

در این تحقیق از روش کتابخانه ای مانند استفاده از کتب معتبر داخلی و پایان نامه های دانشگاهی، سایت های معتبر و مقالات علمی برای تهیه چارچوب نظری، مدل، فرضیات و … استفاده شده و خواهد شد. همچنین در بخش گردآوری داده ها جهت انجام آزمون های آماری مربوط به فرضیات پژوهش، از اطلاعات موجود در صورت های مالی شرکت ها، که در نرم افزار ره آورد نوین و همچنین در کتابخانه سازمان بورس موجود است، استفاده خواهد شد. در این بخش می توان از سایت های زیر که اطلاعات صورت های مالی شرکت ها در آنها موجود است و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار است بهره جست: WWW.RDIS.IR , WWW.BOURS.IR , WWW.CODAL.IR .
همچنین در این پژوهش با توجه به اینکه از اطلاعات تاریخ(گذشته) شرکتها استفاده می شود‏، بنابراین داده های پژوهش با مراجعه به صورتهای مالی شرکتها گردآوری می شوند. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای می باشد.

۱-۱۳: روش تجزیه وتحلیل

برای کامل کردن کار شروع شده فرصت های گوناگونی دارم.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این کار می توانم کل تکه های کار را ببینم.
فرصت های بسیاری برای انجام کار از شروع تا پایان دارم.
اهمیت شغل میزانی که شغل دارای اهمیت و ارزش بوده و اثرات محسوسی بر زندگی یا کار افراد دیگر دارد(کوالهو و همکاران، ۲۰۱۱).
کارم بر زندگی یا خوش بختی دیگران اثرگذار است.
شرایط مشتریان از اینکه چگونه کارم انجام شود تحت تاثیر قرار می گیرد.
رابطه با سرپرست:
تعریف نظری: کیفیت رابطه تبادلی میان فردی بین کارمند و مدیرش که مربوط به رضایت کارمند از مدیر و شامل همه نوع رضایت از عملکرد، تعهد، تعارض نقش، وضوح نقش، صلاحیت فرد و گردش تمایلات می شود (جو،۲۰۰۷).
تعریف عملیاتی: منظور از رابطه با سرپرست در این پژوهش میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۱۹ تا ۲۴ پرسشنامه به صورت زیر می باشد.
مدیرم واقعا˝ به ایده های من توجه دارد.
مدیرم در تعامل با من منصفانه برخورد می کند.
مدیرم بخاطر انجام درست کار به من هدیه یا پاداش می دهد.
مدیرم به من کمک می کند تا مشکلات کاری را حل نمایم.
من رابطه خوبی با مدیرم دارم.
من حمایت کاری خوبی از مدیرم می بینم.
رابطه با همکار:
تعریف نظری: میزان رابطه عاطفی و کاری که بین همکاران وجود داشته را گویند (کوالهو و همکاران، ۲۰۱۱).
تعریف عملیاتی: منظور از رابطه با همکار در این پژوهش میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۲۵ تا ۲۷ پرسشنامه به صورت زیر می باشد.
همکارانم وفادارند.
همکارانم برای من دل نشینند.
همکارانم رفتار دوستانه ای دارند.
رابطه با مشتری:
تعریف نظری: میزان رابطه به وجود آمده بین کارکنان و مشتریان را گویند (کوالهو و همکاران، ۲۰۱۱).
تعریف عملیاتی: منظور از رابطه با مشتری در این پژوهش میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۲۸ تا ۳۰ پرسشنامه به صورت زیر می باشد.
مشتریان قابل اعتمادند.
مشتریان به وعده های خود عمل می کنند.
مشتریان وفادارند.
۱-۸) قلمرو تحقیق:
قلمرو موضوعی تحقیق: قلمرو موضوعی تحقیق مربوط به حوزه مدیریت منابع انسانی و مدیریت دانش است که به عوامل موثر بر خلاقیت کارکنان پرداخته می شود.
قلمرومکانی :این تحقیق در شعب بانک صادرات شهر رشت اجرا شد.
قلمروزمانی : قلمرو زمانی مطالعه، مربوط به سال ۱۳۹۲ می باشد.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱) مقدمه:
خلاقیت از مقوله های مهم دنیای کار و زندگی فعلی است و این به خاطر آن است که شتاب و سرعت در تولید کالا و خدمات، ایجاد تنوع و پاسخگویی سریع به انتظارات و خواسته های مشتری مدیون سرعت خلاقیت، ایده پردازی و تبدیل ایده به عمل و محصول است. داشتن دیدگاه همه جانبه نگر به مقوله خلاقیت در بارور شدن توسعه و تعمیم خلاقیت نقش مهمی دارد. خانواده ها، جوامع و سازمان ها ناگزیرند برای کسب مزیت رقابتی، خلاقیت را محور قرار دهند. خلاقیت در خانواده موجب استفاده استفاده بهینه از زمان، فرصت ها و رفاه مادی و معنوی گردیده و در جوامع نیز رفاه اجتماعی، اخلاق و برخورداری بهتر از مواهب را به دنبال دارد و در سطح سازمان ها منجر به بازآفرینی فرآیندها، محصول و جوان سازی سازمان می گردد. بنابراین برای پرورش خلاقیت نیاز است بسترهای آن فراهم شود (سلطانی، ۱۳۸۷).
از طرفی عوامل متعددی وجود دارند که می توانند بر خلاقیت افراد موثر باشند. عوامل زمینه از دسته عواملی هستند که در سال های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته اند. در این فصل ابتدا به ذکر مقدماتی در خصوص خلاقیت پرداخته می شود و سپس به نقش عوامل زمینه ای از جمله پیچیدگی شغلی، رابطه با سرپرست، رابطه با همکار و رابطه با مشتری اشاره خواهد شد. در انتها نیز پیشینه مطالعات در این خصوص بیان می شوند.
۲-۲) مفاهیم خلاقیت:
از خلاقیت تعریف های زیادی شده است.که اغلب اندیشمندان خلاقیت و نوآوری را با تغییر یکسان دانسته و برخی هم آن‌را فراتر از تغییر می دانند. علی الرغم سابقه طولانی خلاقیت در حیات بشری، سازمان ها اخیرا به واسطه سرعت شگرف تغییرات تکنولوژی، رقابت جهانی و عدم اطمینان اقتصادی کشف نموده اند که منبع کلیدی و حیاتی برای بقا و مزیت رقابتی، خلاقیت است . در اینجا برخی تعاریف مهم را مورد بررسی قرار می دهیم:
تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی:
پدیدار گردیدن تلفیقی از اندیشه های نو به وسیله ی شهودگرایی از منابع ناشناخته نعریف روانشناسان می باشد (آقایی فیشانی،۱۳۷۷). هم چنین خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر و اندیشیدن است. تفکر عبارت است از فرایند بازآرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت.
تفکر بر دو نوع است:
تفکر همگرا^[۲۷]: عبارت است از فرایند بازآرایی یا دوبارسازی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه ی دراز مدت.
تفکر واگرا^[۲۸]: عبارت است از فرایند ترکیب و نوآوری اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه (شریعتمداری و مهدی،۱۳۸۷)
افرادی که تفکر واگرا دارند در فکر و عمل خود با دیگران تفاوت دارند و از عرف و عادت دور می شوند و روش های خلاق و جدید را به کار می برند.برعکس کسانی که از این خصوصیات برخوردار نیستند،تفکر همگرا دارند. به نوعی با دیگران همسویی فکری دارند.پس تفکر واگرا یعنی دور شدن از یک نقطه مشترک که همان رسم و سنت و عرف اجتماع است و تفکر همگرا یعنی نزدیک شدن به آن نقطه (شکل ۲-۱) (آقایی فیشانی،۱۳۷۷، ص ۱۴).
تفکر واگرا تفکر همگرا
شکل ۲-۱) تفکر واگرا در مقابل تفکر همگرا (آقایی فیشانی،۱۳۷۷، ص ۱۴).
در اینجا لازم است یادآوری گردد که به عقیده آقای فیشانی، تفکر واگرا زمانی مترادف با خلاقیت است که منجر به نتیجه مثبت و اثربخش شود، وگرنه در عین حال که واگرا است، خلاقیت محسوب نمی شود.
تعریف خلاقیت از دیدگاه اجتماعی:
* خلاقیت عبارت است از فرایند یافتن راه های جدید برای انجام دادن بهتر کارها.
* خلاقیت یعنی توانایی ارئه راه حل جدید برای حل مسائل.