بانکداری اینترنتی به معنی انجام تراکنش‌های بانکی و مالی به کمک اینترنت و تفاوت آن با سایر تراکنش‌های مالی شبکه های در نوع شبکه‌ای است که مورد استفاده قرار می‌گیرد، یعنی در بانکداری اینترنتی، اینترنت به عنوان شبکه گسترده جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی طیف وظایف مالی که از طریق اینترنت قابل دسترسی است، عبارتند از:
نمایش حساب‌ها و صورت‌حسابها، صورت‌حسابهای پرداخت، انتقال پول بین حساب‌ها، مشاهده ترتیب پردازش حساب‌ها، مشاهده تراکنش‌ها، ترتیب لیست چک‌ها
۳-۲-۲- بانکداری خانگی
نوع دیگری از بانکداری الکترونیک، بانکداری خانگی و یا انجام امور بانکی از منزل می‌باشد. در این نوع از بانکداری دسترسی به اطلاعات حساب‌ها و خدمات بانکی از طریق کامپیوترهای شخصی و با بهره گرفتن از یک مودم و یک خط تلفن به علاوه یک نرم‌افزار کاربردی مالی و یا بانکی صورت می‌پذیرد. تفاوت عمده‌ای که بین این نوع از بانکداری و بانکداری اینترنتی وجود دارد در نوع شبکه ها مورد استفاده می‌باشد. در مجموع بانکداری اینترنتی به عنوان زیرمجموعه بانکداری خانگی است.
۴-۲-۲- خدمات بانکی مبتنی بر تلویزیون
در این روش با بهره گرفتن از تلویزیون‌های ماهواره‌ای ارائه اطلاعات حساب‌های مشتریان بر روی صفحه تلویزیون آن ها ارائه می‌شود. در سال ۱۹۹۷ آزمایش‌های علمی متعددی در مورد ارائه خدمات بانکی به خانه مشتریان از طریق تلویزیون صورت گرفته است. با به وجود آمدن تلویزیون‌های دیجیتالی و امکانات موجود در آن دامنه ارائه این‌گونه خدمات به سرعت افزایش یافته است. امتیاز عمده این نوع خدمات در این است که نیازمند استفاده از کامپیوترهای شخصی نبود و این امر توسعه بازاری این نوع سیستم‌ها را تشویق می‌کند.
دو نمونه از این بانک‌ها عبارتند از:
HSBC،LIYED.
۵-۲-۲ – بانکداری تلفنی
در بانکداری تلفنی مشتریان قادر خواهند بود که عملیات مالی خودشان را از طریق تلفن انجام دهند که این خدمات به دو طریق انجام می‌گیرد یکی بانکداری تلفنی مبتنی بر اپراتور انسانی و دیگری به طور اتوماتیک. در بانکداری الکترونیکی مبتنی بر اپراتور، یک فرد مسوول پاسخ‌گویی و راهنمایی ارباب‌رجوع است که این امر به صورت شبانه‌روزی هزینه عملیاتی بالایی را در پی داشته و از کارایی و اثربخشی لازم برخوردار نخواهد بود اما در بانکداری الکترونیکی اتوماتیک این کار از طریق یک سیستم کامپیوتری پاسخگو انجام می‌گیرد.
در سیستم بانکداری از طریق موبایل این امکان برای مشتریان بانک‌ها بوجد می‌آید تا خدمات و اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق تلفن همراه خود دریافت کنند و بدین صورت از مراجعه غیر ضروری آن ها به شعب جلوگیری می شود. در این شیوه مشتری اطلاعات مربوط به تغییرات حساب خود را از بانک دریافت و دستوراتی مبنی بر انتقال وجه از حسابی به حساب دیگر را صادر می‌کند.
خدمات بانکداری الکترونیک را می توان به گروه‌های مختلفی همچون:
بانکداری بر اساس شبکه[۱]
بانکداری از طریق موبایل[۲]
عابر بانک ها[۳]
کارت های اعتباری و هوشمند[۴]
سیستم های پرداخت الکترونیکی[۵]
انتقال الکترونیکی وجوه و… تقسیم بندی کرد.در حال حاضر از بارزترین خدمات بانکداری الکترونیک در ایران می توان به کارت‌های بانکی(درداخل کشور) و SWIFT بانکداری بین‌المللی و حساب جاری الکترونیک اشاره نمود.
بخش سوم
۳-۲- کارت‌های بانکی:
در سال‌های اخیر اکثر بانک‌های کشور اقدام به ارائه خدمات مربوط به کارت‌های بانکی نموده اند. کارت‌های بانکی بدون شک وسیله ای جهت مبادله می‌باشند. به عبارت دیگر آن‌ها وظیفه اول پول را انجام می‌دهند. کارت‌های مذکور به دو گروه اعتباری و کارت‌های بدهکار تقسیم می شود.
کارت‌های اعتباری وسیله ای برای پرداخت می‌باشند ولی به عنوان پول مد نظر قرار نمی گیرند چرا که:
اولاً: کارت اعتباری توانایی از بین بردن یک بدهی را ندارد. اگر شما یک بلیط هواپیما توسط کارت اعتباری خریداری کنید شما بدهی خود را به شرکت صادر کننده کارت اعتباری انتقال داده اید.
ثانیاًً: فرض کنید شما می خواهید با کارت اعتباری خرید کنید. خرید خود را انجام می دهید و سپس پائین برگه فروش را امضأ می کنید.آیا این روش همان استفاده از پول نقد است؟جواب منفی است. چن کارت اعتباری به عنوان ذخیره ارزش محسوب نمی گردد و قبل از اینکه خرید انجام گیرد هیچ اتفاقی رخ نداده است. شما هنگام خرید با کارت اعتباری در حال قرض کردن پول از بانک می باشید و به بانک دستور می دهید تا پول فروشنده را از محل پولی که شما قرض کرده اید پرداخت نماید. بعد از اینکه بانک پول فروشنده را پرداخت نمود در انتهای ماه برای شما صورتحساب می فرستد و به شما این فرصت را می‌دهد تا در همان موقع قرض خود را باز پرداخت نمائید و یا اینکه آن را بعداً همراه با سود متعلقه بپردازید. دارنده کارت بدهکار پس از انتخاب کالای خود، کارت خود را ارائه داده و پائین برگه فروش را امضأ می‌کند ولی ازنظر ماهیتی این کارت شبیه چک می‌باشد چرا که وقتی از طریق آن معامله ای انجام می شود در واقع به بانک دستور داده می شود تا مبلغ مشخصی را از حساب دارنده برداشت نموده و به حساب پذیرنده کارت واریز نماید. کارت بدهکار مانند چک وسیله ای است برای استفاده از پولی که دارنده کارت قبلاً مالک آن بوده است.
صدور کارت‌های بانکی در ایران با هدف تسهیل در امور دریافت و پرداخت پول نقد، کاهش مسافرت‌های درون شهری جهت دریافت و پرداخت پول نقد، انجام امور حوالجات درون شهری و بین شهری، ایجاد مراکز اعتباری و جذب نقدینگی برای کارت‌های داخلی و همچنین کنترل بر خروج ارز و چگونگی استفاده از آن و رسوب مقادیر متنابهی ارز درسیستم بانکی کشور برای کارت‌های بین‌المللی انجام پذیرد.
خودپرداز یا عابر بانک دستگاهی الکترونیکی است که مشتری از طریق آن با کارت پولی که بانک صادر کرده، مبالغ محدودی وجه نقد از موجودی حساب شخصی برداشت می‌کند و درموارد اندکی از فروشگاه‌ها خرید می‌کند. (شیخانی، ۱۳۷۷)
۱-۳-۲- سوئیفت:
در سال ۱۳۷۱ ایران به صورت سوئیفت در آمد و در سال ۱۳۷۲ به شبکه بین‌المللی متصل گردید. دلیل عمده راه اندازی سریع سیستم سوئیفت استفاده از زیرساخت ها و سیستم های ارتباطی پیشرفته موجود در خارج از کشور بود.در حال حاضر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک های ملی، صادرات، تجارت، سپه، ملت و بانک توسعه صادرات و بانک صنعت و معدن عضو شبکه بین‌المللی سوئیفت
می‌باشند.تمامی اعضای سوئیفت در یکی از بانک‌های سوئیفت دارای حساب می‌باشند،و حق برداشت از این حساب‌ها توسط اعضا به مؤسسه سوئیفت داده شده است. مؤسسه سوئیفت حق اشتراک سالانه اعضاء هزینه تجهیزات وجزواتی را که برای اعضاء ارسال می‌دارد را از این حساب‌ها برداشت می نمایند.
بانک‌های ایرانی در حال حاضر از انواع پیام‌های سوئیفت از جمله پیام‌های مربوط به حواله شخصی، ارسال منابع بین بانکی و حساب به حساب، پیام‌های مربوط وام، اعتبارات اسنادی وصولیها و پیام‌های غیر مالی استفاده می کند.تعداد پیام‌های ارسالی ایران از طریق سیستم سوئیفت در سال‌های مختلف عبارتند از سال تعداد پیامها:
-
- ۱۹۹۴ ۴۲۲۶۶
-
- ۱۹۹۵ ۱۲۶۰۳۰
-
- ۱۹۹۶ ۱۵۹۵۷۶
