سرانجام یک دور باطل آغاز میشود که در آن نشانههای مرضی و ناکامی فزایندهای به طور آشکار ایجاد شده، بیاطمینانی هائی پدید می‌آید؛ به طوری که اطرافیان شخص افسرده شروع به گفتن چیزهایی از این قبیل میکنند که شما اگر کوشش کنید میتوانید بهبود یابید، هیچکس مجبور نیست آنگونه عمل کند، البته این موضوع موجب میشود که وضع موجود بدتر شود، وجود اینگونه احساسات، خواه آشکار، خواه پنهان، احتمالاً یکی از دلایلی است که چرا اشخاص تمایل دارند از مصاحبت با افراد افسرده اجتناب ورزند. به همین دلیل ممکن است که آموزش مهارت‌های اجتماعی به افراد افسرده بتوانند یک اقدام درمانی کارساز باشد (آزاد، ۱۳۷۸).
درمان افسردگی از نقطهنظر یادگیری: لوین سوهن و همکارانش، نخست میکوشند که تأثیر متقابل و مشخص بین فرد و محیط و رویدادهای مرتبط افسردگی را به دقت تعیین نمایند. یک گام در این راه عبارت است از: مشاهده مشخص در خانواده، به عنوان قسمتی از ارزیابی اولیه. این کار چند مقصود را عملی می‌کند، یکی آنکه مراجع را نسبت به این اندیشه آگاه میسازد که افسردگی به تأثیر متقابل شخص با دیگران و محیط ربط دارد، دیگر آنکه به درمانگر یک راه سودمند و بالنسبه خالی از تعصب از نحوه کسب اطلاع درباره رفتار مراجع و کسان دیگری که دور و برش هستند، نشان می‌دهد. ابزارهای دیگری که در درمان بر پایه یادگیری اجتماعی مورد استفاده واقع میشود، عبارت است از: فهرستی از رویدادهای خوشایند و ناخوشایند، مراجع از طریق علامت زدن این فهرست معین میسازد که هر رویداد چند بار در زندگیاش پیش آمده و تا چه اندازه وقوع آن حادثه یا احتمال وقوعش برای وی خوشایند یا ناخوشایند بوده است. این فهرست حوادث چنان ساخته شده است که آن را بتوان همه روزه به کار برد. علاوه بر آن مراجع خلق و خوی خود را هر روز رتبهبندی می‌کند. این موضوع هم به مراجع و هم به درمانگر اجازه می‌دهد تا از رابطه بین خلق و خوی و رویدادها آگاه شوند. علاوه بر این علامت زدنهای روزانه، یک برنامه درمانگری مخصوص تهیه شده است که عبارت است از: تعلیم مهارتهایی که در ارزیابی اولیه آشکار شده که مراجع فاقد آنهاست. این برنامه درمانگری میتواند شامل مواردی از قبیل: آموزش ابراز وجود، کارساز بودن در وظایف پدری و مادری، گذراندن وقت و آموزش آرامش عضلانی باشد (اسماعیلی، ۱۳۸۷).
۵- نظریه اصالت وجودی- انسانگرایی درباره افسردگی: در حالی که نظریههای روان پویائی نقطه تأکیدشان از دست دادن شیء مورد علاقه به عنوان علت اصلی افسردگی است، نظریههای اصالت وجود بر محور از دست دادن عزت نفس دور میزنند، شی از دست رفته میتواند واقعی باشد یا سمبلیک مانند قدرت، مقام اجتماعی، یا پول. ولی از دست دادن در نفس خود، نمیتواند به اندازه تغییر حاصل در خودسنجی فرد بر پایه آن از دست دادن مهم باشد. بسیاری از افراد خودپنداری خود را بر پایه اینکه چه کسی هستند و یا چه چیزی دارند بنا میکنند. مثلاً من رئیس هیئت مدیره کارخانه هستم، من همسر یک شخصیت مشهور سینمایی هستم، همانندسازیهایی از این قبیل، تشخص خارجی و ارزش افراد را در اذعان خود نشان می‌دهد، علت شایع افسردگی در مردان از دست دادن شغل است. شغل بیانگر ارزش شخص در نظر خودش است. یک علت شایع افسردگی در زنان از دست دادن همسر است مسئله، تنها از دست دادن شخص مورد علاقه نیست، بلکه منبع اصلی ارزش وی است، زیرا موقعیت اجتماعی سنتی یک زن مبتنی بر نقش شوهر است. علاوه بر آن، با از دست رفتن نانآور خانواده ممکن است امرار معاش زن دچار مظاهر شود، نظریههای انسانگرایی ممکن است بر اختلاف من آرمانی شخص و ادراک وی از حالت واقعی امور تأکید بگذارد. بر اساس این نظریه افسردگی احتمالاً زمانی ظاهر میشود که اختلاف بین من واقعی و من آرمانی خیلی زیاد شود. به طوری که برای شخص قابل تحمل نباشد. این اندیشه با شواهد تجربی گرد آمده به وسیله پژوهندگانی که میزان خود ارزیابیهای افراد افسرده و غیرافسرده را بررسی کردهاند مطابقت دارد (خیامی، ۱۳۹۲).
۲-۲-۱۱-۳- اضطراب
نوجوانی دوره ای از رشد، در حد فاصل کودکی و بزرگسالی است که در طی آن روابط با همسالان تعمیق می شود. استقلال در تصمیم گیری رشد می‌کند و فرد در پی مشغله های فکری و اجتماعی بر می‌آید. نوجوانی عمدتاًً دوره ی کاوش، انتخاب و فرایند تدریجی حرکت به سمت خودپنداری منسجم است، همچنین بهترین توصیف این دوره، فرایند پیشرفت[۳۸] است که مشخصه ی آن افزایش توانایی تسلط بر چالش های پیچیده ی تکالیف تحصیلی[۳۹]، بین فردی و هیجانی و در عین حال جستجوی استعدادها، هویت های اجتماعی[۴۰] و علایق جدید است(سادوک و سادوک[۴۱]، ۱۳۸۷). با این وجود است که لزوم توجه کارشناسان مسایل تربیتی و روانشناسی در جهت آموزش مهارت های لازم به نوجوانان برای کمک به عبور آنان از موانع، دستیابی به نقاط عطف ویژه ی این دوره از رشد و انطباق روان شناختی موفقیت آمیز، احساس می‌گردد.
اختلالات اضطرابی از شایعترین نوع آسیب روانی در میان کودکان و نوجوانان است (موریس[۴۲] و همکاران، ۲۰۰۴). طبق تعریف اختلاف اضطراب منتشر کودکی و نوجوانی که از همان چاپ چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی در طبقه اختلال اضطراب منتشر بزرگسالان طبقه بندی می شود، اختلالی مزمن که ممکن است در تمام عضر تدوام یابد. این اختلال معمولاً همراه دیگر اختلالات اضطرابی با بیماری های روانی مشاهده می شود(کاپلان و همکاران، ۱۹۹۴، ترجمه پورافکاری، ۱۳۷۹).
اضطراب احساس ناخوشی، نگرانی یا تنشی است که شما در پاسخ به شرایط تهدید کننده یا فشارزا ارائه می دهید. توجه به این نکته لازم است که برخی از افراد بیش از دیگران مضطرب اند(رحمتی، ۱۳۹۰).
اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه جوامع، به عنوان یک پاسخ مناسب و سازگار تلقی می‌گردد. فقدان اضطراب یا اضطراب بیمارگونه ممکن است ما را با مشکلات و خطرات زیادی مواجه سازد. اضطراب در حد متعادل و سازنده ما را وا می‌دارد که برای انجام امور خود، به موقع و مناسب تلاش کرده، بدین ترتیب زندگی خود را بادوام تر و بارورتر سازیم(ابوالقاسمی و همکاران، ۱۳۷۸).
بندرت اتفاق می افتد که در خلال فرایند نوجوانی بحران‌های اضطراب مشاهده نگردند، گاهی این اضطراب به طور ناگهانی و زمانی به صورت تدریجی ظاهر می شود. گاهی فراگیر است و زمانی بالعکس در خلال چند ساعت پایان می پذیرد. بنابرین، اضطراب به منزله بخشی از زندگی کودکان و نوجوانان، یکی از مؤلفه های ساختار شخصیت آن ها را تشکیل می‌دهد و از این زاویه است که پاره ای از اضطراب های دوران کودکی و نوجوانی را می توان بهنجار تلقی کرد و تاثیر مثبت آن ها را بر فرایند تحول پذیرفت. چون این فرصت را برای افراد فراهم می آورد که مکانیزم های سازشی خود را در جهت مواجه با منابع استر س زا و اضطراب آور گسترش دهند. بالعکس، اضطراب مرضی نیز وجود دارد که به منز له منبع شکست و سازش نایافتگی به شمار می شود و طیف وسیعی از اختلال های شناختی و بدنی تا ترس های غیرموجه و وحشتزدگی را شامل می شود و فرد را از بخش عمده ای از امکاناتش محروم می‌کند(دادستان، ۱۳۷۶).
