بند دوم: انواع اعتیاد
اعتیاد دارای انواع و دامنهای بس وسیع و مورث عوارض فردی و اجتماعی بسیار است. شایعترین آن
در بحث مربوطه به آسیبها و عوارض اجتماعی دو نوع است:
۱- اعتیاد به مواد مخدر
۲- اعتیاد به الکل، که در درجه بالای ابتلای آن به الکلیسم منجر می شود.
۱ـ موادمخدر: غرض از آن داروها و اشیایی است که آدمی با مصرف آن به صورت بلعیدن، تزریق کردن، احساس حالت خلسه ونشئهای می کند و در عالمی توأم با احساس رضایت فرو میرود، اهم این موارد مرفین و هروئین است ولی انواع دیگری هم در برخی از جوامع وجود دارد مثل ال.اس.دی وحشیش، ماری جوانا و…. که مبتلایان با احساس لذت ونشاطی که در آغاز از مصرف آن احساس می‌کنند به‌تدریج برطلب خود از مصرف مواد می افزاید و لحظهای به خود میآیند که خود را قادر به ترک آن
نمییابند.
۲ـ الکلسیم: الکلسیم ناشی از مصرف افراطی الکل است به گونه ای که پس از مدتی احساس نوعی وابستگی غیرقابل ترک برای او پدید می آید. فرد ناگزیر است زندگی خود را بر سر مایه بگذارد. الکلسیم حالتی عصبی و هیجان آمیز بر فرد متولی میسازد که این خود حالتی خطرآفرین است و بعلت آثار و عوارض ناگوارش به صورت یک مشکل حاد اجتماعی درآمده است.[۲۹]
بند سوم: تاریخچه اعتیاد
گرچه از دیرباز مسأله اعتیاد به مواد مخدر و نباتات مکیف در بین اجتماعات بشری وجود داشته است، از روزگار باستان، آشنایی و انس با پارهای از تخدیر کننده، به صورت ابتدایی در موارد ضروری و استعلاجی به معرض میرسیده است.. سابقه کشت تریاک را در ایران ، برخی از نویسندگان به ۲۰۰ سال قبل منصوب داشته اند و سابقه صرف آن به عنوان مکیف از ۶۰ سال پیش به این طرف رواج پیدا کرده‌است و تا چند سال پیش اعتیاد در مجامع انسانی، مخصوصاً تریاک، الکل و سیگار بوده است ولی بشر تنها، طلب جو و کامجو در پی تأمین هوسهای زودگذر خود هر چند که به قیمت جان خود تمام گردد، به هر وسیلهای روی می‌آورد
و تفریحات مصنوعی و بدنی و زیانبار را جایگزین تفریح و نشاط حقیقی پذیرا میگردد. امروز افزایش تصاعدی و اعتیاد و آلودگی، ایجاب می کند که مسئله اعتیاد از دیدگاه های مختلف و زاویه های مختلف ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.[۳۰] در ادامه، به بررسی تاریخچه مواد مخدر در جهان، ایران و فقه میپردازیم.
۱ ـ تاریخچه مواد مخدر در جهان
مواد مخدر سابقهای طولانی دارد ، در طول تاریخ انسان از مواد مخدر زمانی به عنوان دارو جهت التیام دردها استفاده می کرده‌است و زمانی هم برای ایجاد لذت یا فرار از ناراحتی ها و همچنین درجشنها و مراسم مذهبی و گاهی توسط جادوگران مورد استفاده قرار میگرفته است . با بررسی آثار مکتوب و لوحه های گلی که از سومریان باقی مانده است، چنین استنباط می شود که سومریان اولین کسانی بودند که تریاک را کشف کردند و علاوه بر اینکه از آن به عنوان یک داروی مسکن استفاده می‌کردند تدریجاً به عنوان یک مکیف
و مخدر نیز مورد استفاده قرار گرفت و نام گیاه شادی بخش نیز بر آن نهادند . علاوه بر سومر اقوام آشورمصر یونان و رم نیز تریاک را می شناختند و از آن استفاده می‌کردند .[۳۱] یونانیها تریاک را اپیوم نامیده و اطبا بزرگی نظیر سقراط ترکیباتی از تریاک را برای بیماری‌های مختلف جسمی و روانی تجویز می‌کردند . سابقه استفاده از مواد مخدر همانطوریکه اشاره شد بیشتر جنبه مصرف طبی داشت و فقط به دستور اطباء مصرف می شد . از آن زمان اعتیاد ابعاد وسیعی نداشت و به صورت مسایل اجتماعی و سیاسی بروز کرده و ابعاد سیاسی
و بین‌المللی به خود گرفته است . با شروع انقلاب صنعتی ( اواخر قرن ۱۷ و اوایل قرن ۱۸) و بسط تجارت
و ارتباط و از همه مهمتر نیاز صنایع نوپا انقلاب صنعتی به سرمایه روند جدیدی در مسایل مختلف جهانی آغاز شد . در این میان تریاک نیز نقش تازه ای پیدا کرد . این ماده در کنار سایر ترفندهای استعماری به عنوان وسیله برای جذب سرمایه کشورهای جهان سوم اضمحلال نیروهای انسانی و نابودی فرهنگ و اقتصادملی کشورها مورد مبادله کلان قرار گرفت .[۳۲]
عملکرد کمپانی هند شرقی در کشورهای آسیایی بخصوص در چین یک نمونه عینی است .با ظهور انقلاب صنعتی در انگلستان این کشور به منظور سرمایه گذاری صنعتی خرید مواد اولیه و خام صنایع و ادویه جات موجود در کشورهای آسیای شرقی نیاز شدید به سرمایه پیدا کرد اما به دلیل ضعف مالی بخصوص کمبود طلا و نقره کافی در این کشورتوجهش را به دیگر کشورها خصوصاًً کشورهای مستعمره متمرکز نموده
و برای نیل به اهداف خود به ترفندهای متعددی دست یابید . یکی از این شگردها توسل به تجارت تریاک درآسیای شرقی بود . [۳۳] این کمپانی با دردست گرفتن تجارت تریاک در آسیای شرقی بخصوص در کشور چین ، طی سالیان دراز تجارت سود برد و بسیاری از مردم این کشور را به دام اعتیاد کشاند . دولت چین که از شیوع تریاک و خروج سرمایه وحشت زده شده بود به مقابله با این کمپانی برخاست و تقاضای منع تجارت تریاک را از کمپانی مذبور نمود . اما این کمپانی به خواست دولت چین توجهی ننموده و بر عمل خود اصرار ورزید . به همین دلیل دولت چین مجبور به مصادره تریاکهای این کمپانی شد که نیروهای نظامی بریتانیا به پشتیبانی از کمپانی هند شرقی وارد مبارزه شدند و طی دو جنگ به نامهای جنگ‌های تریاک شکست سختی بر نیروهای نظامی چین وارد نمودند و نهایتاًً علاوه بر خسارت موفق شدند از چندین بندر چین برای حمل و نقل و توزیع تریاک استفاده نمایند . به این ترتیب کشور چین طی سالیان دراز در اسارت مواد مخدر و اعتیاد قرار گرفت . اینگونه عملکرد استعماری در سطح جهانی برای گسترش مواد مخدر و نتایج مخرب حاصل از آن سبب شد تا درون کشورها قیام و اقداماتی قانونی علیه مواد مخدر و سوء استعمال آن انجام شود از طرفی به واسطه بین‌المللی و جهانی شدن این محفل اجتماعی زنگ خطر به صدا درآمده ، انگیزه همکاری کشورهای جهانی را علیه مواد مخدر برانگیخته و موجب برگزاری کنفرانس ها ، عقد قراردادهای دوجانبه و چند جانبه و تشکیل کنوانسیون های جهانی گردید .[۳۴]
