از سویی دیگر نحوه تامین مالی از طریق حسابهای پرداختنی نیز می تواند بر درماندگی مالی تاثیر داشته باشد؛ چرا که تامین مالی از این طریق نسبتاً گران می‌باشد. بنابرین ممکن است این نوع تامین مالی باعث کاهش بازده شرکت گردد (مولینا و پریو، ۲۰۱۲، ۱۸۸). بنابرین ضرورت دارد که علاوه بر تاثیر درماندگی مالی بر میزان حسابهای دریافتنی، اثر این نوع از تامین مالی بر روی بازده نیز مورد مطالعه قرار گیرد که این مورد نیز در ایران دارای پیشینه تحقیقی نمی باشد. بعلاوه بررسی مورد دوم مشخص می کند که آیا تامین مالی از طریق حسابهای پرداختنی در شرایط درماندگی مالی به عنوان یک راه حل برای مشکلات تامین مالی عمل خواهد کرد یا مصداق ضربالمثل از چاله درآمدن و به چاه افتادن است.
با توجه به موارد مذکور لازم خواهد بود تا با اجرای تحقیق حاضر، زوایای پنهان تاثیر درماندگی مالی بر حسابهای پرداختنی تجاری و تاثیر این نوع از تامین مالی بر عملکرد شرکتهای مبتلا به درماندگی مالی آَکار گردد.
۱-۴ اهداف تحقیق
اهداف این تحقیق عبارتند از:
-
- تحلیل تاثیر درماندگی مالی بر روی استفاده از حسابهای پرداختنی تجاری به عنوان جانشینی برای سایر منابع تامین مالی.
-
- کمی سازی تاثیر افزایش استفاده از حسابهای پرداختنی تجاری بر هزینه های درماندگی مالی.
- مطالعه برخی ویژگی‌های شرکت (اندازه و رشد فروش) که احتمال استفاده بیشتر از حسابهای پرداختنی تجاری را افزایش می‌دهند.
۱-۵ سوالات و فرضیه های تحقیق
سوالات تحقیق به شرح زیر است:
-
- آیا درماندگی مالی باعث افزایش استفاده از حسابهای پرداختنی تجاری به عنوان یکی از راههای تامین مالی خواهد شد؟
- آیا تامین مالی با بهره گرفتن از حسابهای پرداختنی تجاری باعث بدتر شدن عملکرد شرکتهای مبتلا به درماندگی مالی خواهد شد؟
با توجه به سوالات مطرح شده فرضیه های تحقیق به صورت زیر تدوین خواهند شد:
-
- فرضیه اول: درماندگی مالی باعث افزایش استفاده از حسابهای پرداختنی تجاری خواهد شد.
- فرضیه دوم: تامین مالی از طریق حسابهای پرداختنی تجاری باعث کاهش عملکرد شرکتهای مبتلا به درماندگی مالی خواهد شد.
۱-۶ چارچوب نظری تحقیق
هنگامی که شرکت ها به درماندگی مالی دچار می‌شوند، توان آن ها در تامین مالی شدیداًً کاهش خواهد یافت، زیرا ترس از ورشکستگی شرکت مانع از این می شود که سرمایه گذاران منابع مالی دیگری برای شرکت فراهم آورند (مولینا و پریو، ۲۰۱۲، ۱۸۷). آنچه برای اعتبار دهندگان در خصوص اعطای وام و اعتبار اهمیت دارد، توان پرداخت اصل و بهره وام و اعتبارات پرداختی توسط وامگیرنده می‌باشد (امیری و محمدی خورزوقی، ۱۳۹۱، ۶۱). با توجه به اینکه درماندگی مالی با مشخصه هایی همچون نسبت پوشش بهره کمتر از یک و یا وقوع زیانهای عملیاتی متوالی و کاهش توانایی شرکت در ایجاد جریان نقد خروجی همراه است، اعتبار دهندگان و بانکها در اعطای وام و اعتبارات به شرکتهای مبتلا به درماندگی مالی محتاطانه عمل کرده و طبیعی است که منابع خود را در سایر فرصتهای سرمایه گذاری در سایر شرکتها اختصاص دهند. به عبارت دیگر، سرمایه گذاران و اعتباردهندگان فرصتهای مطلوب سرمایه گذاری را از فرصتهای نامطلوب تشخیص می دهند و منابع خود را در فرصتهای مطلوب و مناسب سرمایه گذاری خواهند نمود (محسنی، آقابابایی و محمدقربانی، ۱۳۹۲، ۱۲۴).
بنابرین یکی از راههای باقیمانده برای تامین مالی، تامین مالی از طریق حسابهای پرداختنی تجاری می‌باشد. بستانکاران تجاری یا همان حسابهای پرداختنی تجاری، نوعی از تامین مالی است که در مبادلات تجاری، به وسیله عرضه کنندگان (تامین کنندگان مواد اولیه و سایر عوامل تولید) فراهم شده و منبعی معمولی از تامین مالی کوتاه مدت بوده که به وسیله شرکتها مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرد (مولینا و پریو، ۲۰۱۲، ۱۸۷).
امکان پذیر بودن تامین مالی از این طریق حتی در شرایط درماندگی مالی به این دلیل است که تامینکنندگان مواد اولیه دارای روابط چندین ساله با مشتریان خود بوده و به راحتی حاضر به از دست دادن مشتریان خود نخواهند بود و از سویی دیگر به دلیل محدود بودن فعالیت آن ها در حیطهای خاص و شرایط رقابتی با سایر تامین کنندگان، به اندازه سرمایه گذاران و اعتباردهندگان فرصت متنوع سرمایه گذاری ندارند. بنابرین ممکن است که با مشتریان خود کنار آمده و تحت شرایط خاص مانند قیمت بیشتر، حاضر به فروش نسیه با دوره پرداخت غیرمعمول باشند. لذا انتظار میرود که در شرکتهایی که به درماندگی مالی مبتلا هستند، میزان حسابهای پرداختنی تجاری افزایش یابد. بنابرین اولین مسئله ممکن به شرح مذکور خواهد بود.
مطالعات قبلی نشان داده‌اند هنگامی که اعتبارات مالی در دسترس نباشد، حسابهای پرداختنی افزایش می‌یابد. ملتزر[۲] (۱۹۶۰) گزارش کرده که در تنگناهای مالی و پولی، حسابهای پرداختنی افزایش می‌یابد. پترسن و راجان[۳] (۱۹۹۷) دریافتند شرکتهای کوچکی که روابط آن ها با بانکها ضعیف است، با افزایش در حسابهای پرداختنی تجاری همراه هستند. لاو، پریو و ساریا-آلندی[۴] (۲۰۰۷) دریافتند که در هنگام بحران‌های مالی اقتصادی گسترده، حسابهای پرداختنی تجاری افزایش می‌یابد. آتاناسوا[۵] (۲۰۰۷) دریافت که شرکتهایی که با محدودیت های مالی مواجه هستند، به استفاده از حسابهای پرداختنی تجاری به عنوان جایگزینی برای اعتبارات بانکی، تمایل بیشتری دارند. همچنین مولینا و پریو (۲۰۱۲) دریافتند که شرکتهای کوچکتر که قدرت بازار کمتر دارند و محصولات منحصر بفردتری را عرضه می‌کنند، در هنگام دچار شدن به بحران و درماندگی مالی، بیشتر از حسابهای پرداختنی تجاری استفاده می‌کنند.
در ایران نیز در این باره تحقیقی صورت نگرفته است و بیشتر تحقیقات حول پیش بینی درماندگی مالی و ورشکستگی مالی بوده اند و تحقیقات اندکی رفتار شرکتهای مبتلا به درماندگی مالی را مورد بررسی قرار داده اند، به عنوان مثال دستگیر و همکاران (۱۳۹۰) با بررسی کیفیت سود در شرکتهای درمانده مالی دریافتند که شرکتهای مبتلا به درماندگی مالی بیشتر سود خود را به صورت افزایشی مدیریت می‌کنند.
به هر حال، ادبیات موجود نشان می‌دهد که شرکتهایی که دچار بحران و درماندگی مالی هستند، با احتمال بیشتری به مشکلاتی با عرضه کنندگان و تامین کنندگان خود مواجه خواهند شد. باکستر[۶] (۱۹۶۷) نشان می‌دهد که شرکتهای دچار به درماندگی مالی به سختی می‌توانند از عرضه کنندگان به صورت نسیه خرید کنند. آلتمن[۷] (۱۹۸۴) دریافت که ممکن است عرضه کنندگان نسبت به فروش نسیه محصولات خود به شرکتهای دارای مشکل مالی میل و رغبتی نداشته باشند، مگر تحت شرایط خاصی که در آن محدودیت هایی اعمال شده باشد و بهای فروش بیشتر باشد. آندراده و کاپلان[۸] (۱۹۹۸) گزارش کردند که یک سوم از شرکتهای مبتلا به درماندگی و بحران مالی نمونه آن ها با تامین کنندگان عوامل تولید مورد نیاز خود مشکلاتی را تجربه کرده‌اند.
