همچنین بنا بر نظریه های مطرح شده در زمینه اخلاق شهروندی، شاخص هایی چون اعتماد اجتماعی در دو سطح فردی و عمومی، مشارکت در عرصه های عمومی، حقوق و مسئولیت ها عنوان گردیده است. در تحقیق حاضر نیز تلاش می شود تا این شاخص ها را در دو بعد اجتماعی و فرهنگی اخلاق ترافیک شهروندی، گنجانده شود. همچنین از آنجایی که عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی به عنوان یک رفتار کجرو در این مطالعه مطرح گردید است، بنا بر نظریه های کج‌رفتاری که برخی از آن ها در بخش قبلی تشریح گردید، عواملی چون عدم احساس تعلق، عدم پیوند اجتماعی بین فرد و جامعه، الگوپذیری افراد تحت تاثیر گروه‌های مختلف و همچنین رسانه ها به عنوان یک نماد تکنولوژی که وارد زندگی شهرنشینان شده است می‌توانند در بروز کج‌رفتاری در افراد تاثیر بگذارند. ولی به دلیل تاخر فرهنگی موجود مورد بهره برداری مفید قرار نمی گیرند. در این مطالعه تلاش شده است تا هر یک از این عوامل بنا بر مصلحت در ابعاد اجتماعی و فرهنگی جایگزین شده و مورد سنجش قرار گیرند.
بنابر نظریه مرتون، کج‌رفتاری محصول شرایط آنومی اجتماعی می‌باشد. بنابرین آنومی به عنوان یکی از شاخص های اجتماعی در این مطالعه فرض گردیده است.
بنابر نظریه هیرشی، ضعف بین پیوند افراد و جامعه موجب بروز کج‌رفتاری می‌گردد. این ضعف و عدم پیوند را می توان تحت تاثیر شاخص سرمایه اجتماعی مورد سنجش قرار داد. در اصل بنا بر نظریه پاتنام، روابط بین افراد با یکدیگر و همپچنین با ساختارهای اجتماعی تحت عنوان سرمایه اجتماعی یاد می شود. فقدان و یا ضعف این پیوند می‌تواند موجب کج‌رفتاری های اجتماعی افراد گردد. بنابرین یکی دیگر از شاخص های اجتماعی اخلاق شهروندی را سرمایه اجتماعی فرض می‌گردد.
بنابر نظریه ارتباطات اجتماعی ساترلند، رفتار کجرو تحت آموزش به فرد منتقل می‌گردد. این آموزش می‌تواند از گروه‌های اولیه فرد مانند خانواده، گروه‌های ثانویه مانند پلیس راهنمایی و رانندگی(در حوزه حمل و نقل و ترافیک) و رسانه های جمعی مانند رادیو و تلویزیون حاصل گردد. به طور کلی آموزش به عنوان یکی از شاخص های مهم فرهنگی در هر جامعه می‌باشد. بنابرین در بعد فرهنگی اخلاق شهروندی، الگوپذیری افراد از گروه‌های مختلف می‌توانند بیان گردند. علاوه بر شاخص های فوق، عوامل زمینه ای همچون جنسیت، سن، تحصیلات، شغل، وضعیت تاهل و وضعیت مسکن نیز می‌توانند درنظر گرفته شوند.
مدل نظری تحقیق
با توجه به نظریه های انتخابی پیشین، در این بخش به ترسیم مدل نظری مطالعه پرداخته می شود. شکل، این مدل را نشان می‌دهد.
مدل نظری تحقیق
اعتماد اجتماعی
مشارکت اجتماعی
آگاهی
تعهدات عمومی
تعهدات فردی
سرمایه اجتماعی
تعهدات اجتماعی
احساس عدم امنیت اجتماعی
احساس عدم اعدالت اجتماعی
ناکارآمدی قوانین
آنومی اجتماعی
تایثیر گروه‌های ثانویه
تاثیر گروه‌های اولیه
آموزش و سواد
الگوپذیری فرهنگی
دانش عمومی
اطلاعات رسانه ها
جنسیت
سن
تحصیلات
وضعیت تاهل
وضعیت مسکن
وضعیت اشتغال
۲-۱۱- فرضیات تحقیق
۲-۱۱-۱- فرضیه اصلی
– بین اخلاق ترافیک شهروندی و عدم رعایت قوانین رانندگی (تخلفات رانندگی) رابطه معناداری وجود دارد.
۲-۱۱-۲- فرضیات فرعی
۲-۱۱-۲-۱- بعد اجتماعی
– بین تعهدات اجتماعی افراد و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
– بین شرایط آنومی اجتماعی و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
– بین سرمایه اجتماعی و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
۲-۱۱-۲-۲- بعد فرهنگی
– بین دانش عمومی افراد و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
– بین اطلاعات رسانه ای افراد و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
– بین الگوپذیری افراد و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
۲-۱۱-۲-۳- عوامل زمینه ای
– بین متغیرهای جمعیت شناختی(سن، جنس، تحصیلات، تاهل، وضعیت مسکن و شغل) افراد و میزان تخلفات رانندگی رابطه وجود دارد.
فصل سوّم
روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه
فصل سوم تحقیق، به عنوان روش شناسی تحقیق نامیده می شود. در این فصل، پس از تبیین چهارچوب نظری که در فصل پیشن انجام شد، به چگونگی و روش انجام تحقیق خواهیم پرداخت. آنچه که در این فصل ارائه می‌گردد، شامل روش مورد استفاده برای انجام مطالعه، ابزار مورد استفاده جهت جمع آوری اطلاعات، جامعه آماری، حجم نمونه، روش نمونه گیری، واحد تحلیل، تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای مستقل و وابسته و در آخر چگونگی تجزیه و تحلیل داده ها می‌باشد.
۳-۲- روش تحقیق
روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش روش پیمایش می‌باشد. پیمایش یکی از روش های تحقیق اجتماعی است که در آن اعضای جامعه آماری به پرسش هایی در مورد موضوع مورد مطالعه تحقیق، پاسخ می‌دهند. آن ها این کار را یا از طریق پرکردن پرسشنامه ای که در اختیار آن ها قرار می‌گیرد و یا شفاهاً از طریق مصاحبه انجام می‌دهند. از این رو روش تحقیق پیمایشی از روش های کمی است نه کیفی. به عقیده برخی از جامعه شناسان، پیمایش بهترین شیوه روش تحقیق جامعه شناسانه است. مارش معتقد است پیمایش دقیقاً به معنی روش خاصی در گردآوری اطلاعات نیست؛ هر چند عمدتاًً از پرسشنامه استفاده می شود؛ اما فنون دیگری از قبیل مصاحبه عمیق، مصاحبه ساخت مند، مشاهده، تحلیل محتوا و جز این ها هم به کار می‌روند. مشخصه پیمایش، مجموعه ساخت مند یا منظمی از داده هاست که آن را ماتریس متغیر بر حسب داده های موردی می‌نامند. بدین معنا که اطلاعاتی درباره متغیرها با خصوصیات یکسان، دست کم دو مورد، جمع آوری می شود و یک ماتریس داده ها ترسیم می‌گردد. به عبارت دیگر؛ صفت یا ویژگی هر دو مورد را بر حسب متغیر گردآوری کرده و با کنار هم گذاشتن این اطلاعات به مجموعه ساخت مند یا مستطیلی از داده ها می توان رسید.
۳-۳- روش گردآوری اطلاعات
با توجه به این که روش تحقیقی که برای این پژوهش انتخاب شده است، روش پیمایش می‌باشد، در نتیجه از میان تکنیک های پژوهش، پرسشنامه به عنوان تکنیک جمع آوری و سنجش متغیرهای این پژوهش انتخاب شده است. پرسش نامه، به عنوان یکی از متداول ترین ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی، عبارت است از مجموعه ای از پرسش هدف مدار، که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون نظر، دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می‌دهد. در تحقیق حاضر، برای جمع آوری اطلاعات ابتدا اقدام به تهیه پرسشنامه شد. پرسشنامه تهیه شده با سوالات بسته و در سه بخش تهیه گردیده است. بخش اول سوالات مربوط به اطلاعات فردی (سن، جنس، تحصیلات، وضعیت تاهل و غیره) پاسخگویان است. در بخش دوم، ۶۵ سوال مربوط به سنجش متغیرهای مستقل طراحی گردید. سوالات این بخش در قالب طیف ۵ قسمتی لیکرت از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف تدوین گردید. بخش سوم پرسشنامه جهت سنجش متغیر وابسته یعنی میزان تخلفات رانندگی افراد آماده شد. در این قسمت، ۱۲ تخلف شاخص به دست آمده، و از پاسخگویان می‌خواهد تا دفعات ارتکاب هر یک از این تخلفات را بر مبنای آخرین برگه تخلفات در دست، علامت بزنند.
