در پایان مزایای تولید ناب را نیز می‌توان به قرار زیر آورد(جعفرنژاد و همکاران، ۱۳۹۰: ۱۸۵):
-
- کاهش نیروی کار و بالا بردن بهره وری نیروی کار
-
-
- کاهش در زمان بازده (مدت زمان لازم برای رسیدن یک محصول به دست خریدار از مواد اولیه تا محصول نهایی)
-
-
- بالا بردن کیفیت و کاهش میزان عیوب
-
- کاهش زمان عرضه محصول به بازار (کاهش زمان طراحی و تغییر محصول)
-
- کاهش موجودی انبار و موجودی در جریان ساخت
-
- کاهش فضای تولید مورد نیاز
- کاهش زمان راه اندازی و زمان تولید
۲-۳-۱) تولید ناب و تولید چابک
با توجه به روند ظهور سیستمهای مختلف تولید که در تاریخچه سیست های تولید مطرح گردید، سیستمهای تولید را می توان به چند دسته اساسی سیستم تولید انبوه و سیستم تولید نوین (بهنگام و ناب) و سیستم تولید در آینده (چابک) تقسیم نمود. پیروی از سیستم ناب باعث کاهش زمان تولید، افزایش کارایی کارکنان و کیفیت محصولات، انعطاف پذیری بیشتر نسبت به بازار، افزایش عمر ماشین آلات و تجهیزات و کاهش هزینه های سربار می شود.
در سال ۱۹۹۱ دانشگاه لی های، با حمایت مالی نیروی دریایی ایالات متحده ی امریکا به همراه مؤسسه آیکوا مطالعاتی بر روی ۱۳ سازمان تولید کننده ی بزرگ جهان جنرال موتور[۵۳]، جنرال الکتریک[۵۴] و… انجام دادند که هدف از مطالعه ی فوق، پاسخ به این سؤال بود که سازمان موفق در سال ۲۰۰۶ دارای چه ویژگی هایی خواهند بود. تولید چابک، یک سیستم تولید با قابلیت های فوق العاده برای رسیدن به تغییرات سریع بازار است. سیستم تولیدی به سرعت بین مدل های محصول یا بین خطوط تولید جا به جا شده و به تقاضای قشری در زمان واقعی به صورت ایده آل پاسخ می‌دهد. به طور کلی تولید ناب روشی است که در آن بهبود مستمر فرآیندهای تولیدی و کاهش ضایعات و هزینه ها و افزایش کیفیت توجه می شود در حالی که در تولید چابک، حالت تکامل یافته ی تولید ناب است و به انعطاف پذیری تولید و پاسخ‌گویی سریع به نیازهای مشتری توجه می کند (Rachel, 2000: 54) .
یکی از مواردی که در ترکیب و یکپارچه سازی عرضه ناب و چابک نقش اساسی دارد نقطه جدایش[۵۵] است. نقطه جدایش بخشی از زنجیره عرضه که درگیر با سفارشهای مستقیم مشتری است را از بخشی که بر مبنای برنامه ریزی فعالیت می‌کند جدا میسازد. از منظری دیگر نقطه جدایش نقطه ای است که در آن موجودی استراتژیک به عنوان نقطه جدایش ذخیره، بین سفارشهای نوسانی مشتری و تولید، تغییر می‌کند. درنظرگرفتن نقطه جدایش با بحث تأخیر[۵۶] نیز مرتبط است. یعنی نقطه جدایش به افزایش کارایی و اثربخشی در زنجیره عرضه کمک می‌کند. میزان این کارایی و اثربخشی[۵۷] با نزدیک تر کردن نقطه جدایش به مشتری نهایی بیشتر می شود. به تأخیر انداختن نقطه تغییر محصول خطر مواجه شدن با کمبود و همچنین مازاد موجودی را کاهش می‌دهد (Stratton, 2003:10) .
شکل ۲-۶) پیاده سازی مدل درخت حقیقت جاری برای ترکیب عرصه ناب و چابک (Rachel, 2000: 17)
تولید چابک و تولید ناب دارای تفاوتهایی هستند که به طور خلاصه در جدول زیر نمایش داده شده است.
جدول ۲-۲) تفاوت های تولید ناب و چابک (Rachel, 2000: 17)
وجه تمایز
تولید چابک
تولید ناب
اصول
ارج نهادن به مشتری / همکاری در جهت بهبود رقابت / سازماندهی در جهت پیشرو بودن در تغییرات/ بهره گرفتن از اطلاعات و افراد
کاهش ضایعات / کیفیت برتر/ خطوط تولید / نعطاف پذیر/ بهبود مداوم
فلسفه و نحوه اداره سازمان
رهبری
مدیریتی
سازمان
چند مهارتی / تفویض قدرت و اختیار
کار تیمی و مشارکتی / ساختار تخت
مرکز توجه و تمرکز
افراد و اطلاعات
فنآوری و سیستم ها
محصول
بر اساس خواسته مشتری و منطبق با هدف (توجه به مشتری)
تنوع زیاد و کیفیت بالا (توجه به بازار)
فرایند تولید
سازگار / دانش گرا
انعطاف پذیر / خودکار
صرفه جویی
صرفه جویی در تنوع (با تحلیل هزینه/ منفعت)
صرفه جویی در ضایعات
تامین کنندگان
انتخاب از میان تعداد زیادی تامین کننده / ایجاد اطمینان و اعتماد در کوتاه مدت / تقسیم ریسک و سود با آن ها
انتخاب از میان تعداد کمتری تامین کننده/ ایجاد اطمینان و اعتماد در بلندمدت / همکاری و تشریک مساعی
بازار
کوچک و غیرقابل پیش‌بینی
قابل پیش‌بینی
محرک ها
مشتری / اقتصاد تنوع / بازار غیرقابل پیش‌بینی/ تولید بر اساس سفارش
بازار / اقتصاد ضایعات/ بازارهای قابل پیش‌بینی/ تولید بر اساس پیش‌بینی
جدول ۲-۳) مقایسه ویژگی های زنجیره ناب و چابک (Rachel, 2000: 12)
ویژگی ها
زنجیره تامین ناب
زنجیره تامین چابک
هدف اصلی
برآورد تقاضا با کمترین هزینه
برآورد تقاضا با بیشترین سرعت
نوع محصول
کالای عمومی و محصولات میانی
کالاهای مد و محصولات مصرفی
تقاضای بازار
قابل پیش‌بینی
فرار و بی ثبات
تنوع محصول
کم
زیاد
حاشیه سود
کم
زیاد
هزینه غالب
هزینه های فیزیکی
هزینه های بازاریابی و حضور در بازار
استراتژی تولید
حداکثر استفاده از تجهیزات جهت کاهش هزینه
ظرفیت تولید بسیار منعطف جهت پاسخ به نوسانات تقاضا
استراتژی کنترل موجودی
کاهش سطح موجودی جهت کاهش هزینه ها
نگهداری موجودی جهت برآورده کردن تقاضای پیش‌بینی نشده
استراتژی تامین مواد
انتخاب تامین کننده بر مبنای هزینه و کیفیت
انتخاب تامین کننده بر مبنای کیفیت، انعطاف پذیری و سرعت تحویل
استراتژی حمل و نقل
انتخاب روش های کم هزینه و قابل اطمینان
انتخاب روش های سریع و قابل اطمینان
۲-۳-۲) چالش های توسعه تفکر ناب
پیاده سازی تولید ناب از نقطه نظر استراتژی چه در محیط درونی و چه در محیط عمومی و عملیاتی سازمان بسترهای مناسب را می طلبد. یکی از بارزترین این بسترها بروز یک بحران است، کما اینکه بحران صنعت خودروسازی در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم، سنگ بنای این تفکر در شرکت تویوتا شد و توسعه این نگرش جدید در ژاپن نیز پس از بحران نفتی ۱۹۷۴ رخ داد. در کشور ما عدم وجود سیاست های مناسب و فعالیت های جدی به منظور ایجاد امکان رقابت در کلاس جهانی از یک سو و ساختار سنتی صنعت از سوی دیگر ایجاد زمینه ای نامطلوب را در این خصوص به دنبال داشته است. از سوی دیگر اجرای عملیات ناب مستلزم شناخت ابعاد مختلف تفکر ناب و حصول یک بینش ناب است. در کشور ما آنچه که از تولید به هنگام در وهله اول به ذهن آمده است، ایده موجودی صفر است که با بازار پرتلاطم موجود و عدم ثبات قیمتها در آن تأمین موجودی به هنگام را با شکست مواجه می‌کند، حال آنکه این مفهوم تنها جزئی کوچک از تفکر نظام مند تولید ناب است (عسگری، ۱۳۹۲: ۲) .
۲-۳-۳)راهبردهای سازمانی توسعه تفکر ناب
راهبردهای سازمانی توسعه تفکر ناب را می‌توان به صورت زیر طبقه بندی نمود (مرادی، ۱۳۹۲: ۲):
