کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

علی‌رغم رابطه روشن و تردیدناپذیر میان مدیریت نیروی‌انسانی یک مجموعه و موفقیت استراتژی‌های متمرکز بر مشتریان، تحقیقات این حوزه بسیار اندک می‌باشد. تحقیقات حوزه منابع‌انسانی سازمان‌ها در تخصص مدیران منابع‌انسانی بوده و مفاهیم و تحقیقات مرتبط با مشتریان در حوزه علم بازاریابی مورد بررسی قرار گرفته و در اکثر مواقع به صورت همزمان بررسی نمی‌شوند. در قرن حاضر حرکت و تمرکز بر ارائه خدمات به جای تولید محصول کارخانه ای بیش از هر زمان دیگری اهمیت توجه و سرمایه‌گذاری جدی بر نیروی‌انسانی یک سازمان را روشن نموده‌است. در همین راستا مطالعات فرانسیس و همکارانش در بررسی رابطه مدیریت منابع‌انسانی و فرهنگ خدمت‌محوری نشان می‌دهد که در فرایند شخصی‌سازی محصولات برای مشتریان معمولا تکنیک ها، ساختار فرآیندها، چیدمان سازمان و تکنولوژی های پشتیبان مورد توجه قرار می‌گیرند اما در بسیاری موارد نقش نیروی‌انسانی و اهمیت قابلیت‌های این افراد در ایجاد شخصی‌سازی انبوه مورد غفلت واقع می‌شود. (فرانسیس، گرین، ۲۰۰۵)

ادبیّات نظری

در این بخش مهم‌ترین واژه های مورد بحث در این تحقیق به صورت زیر تعریف می‌شود. طبیعتا تعاریف بسیار متفاوتی در مراجع مختلف ‌در مورد هر کدام از این واژه ها ارائه شده‌است . اما مفهوم کلی آن‌ ها یکسان بوده و تغییری در مسیر نهایی پایان‌نامه ایجاد نمی‌کند.

منابع‌انسانی: عبارت است از مجموعه دانش و مهارت‌های جمع شده در نیروی‌انسانی یک سازمان.( اندرسن، ۲۰۰۶)

مدیریت منابع‌انسانی: عبارت است از مدیریت و اداره استراتژیک و پایدار با ارزش‌ترین دارایی های شرکت یعنی کارکنانی که در آنجا کار می‌کنند و منفردا” در کنار هم به شرکت در وصول به اهدافش کمک می‌کنند. (آرمسترانگ، ۱۹۹۲)

کارکردهای مدیریت منابع‌انسانی: کارکردهای مدیریت منابع‌انسانی در مدل‌های متفاوت انواع مختلف دارند. برخی از این کارکردها در مدل‌های گوناگون اسامی متفاوتی بخود گرفته‌اند. در این تحقیق منظور از کارکردهای مدیریت منابع‌انسانی کارکردهای مدل استاندارد مایکل آرمسترانگ شامل فرآیندهای جذب، ارزیابی عملکرد(مدیریت عملکرد)، توسعه پرسنل و جبران خدمت می‌باشد.

مشتری ‌مداری: بازاریابی به مجموعه فعالیت‌هایی که برای ایجاد ‌و رساندن محصول و خدمات به مشتری انجام می‌شود اطلاق می‌شود. در این تعریف مشتری ‌مداری، نوعی از جهت‌گیری بازار است که در آن مشتری محور تمرکز استراتژی سازمان قرار می‌گیرد. .( اندرسن، ۲۰۰۶)

پیشینه پژوهش

تغییر روندهای کسب و کار به سمت ارائه خدمات

دپارتمان کار و آمار کار ایالات‌متحده آمریکا اعلام نموده‌است که تنها در فاصله سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۸ ۱۹٫۱ میلیون شغل در بخش خدماتی ایجاد شده‌است . این تعداد حدود ۹۵ درصد از رشد نیروی کار در کل این زمان را نشان می‌دهد. همچنین در سال‌های اخیر حدود سه چهارم از کل شغل های ایجاد شده در بخش خدماتی بوده است.(آنانزا، رادرفورد، ۲۰۱۲) همچنین مطالعات باچر و همکارانش در بررسی “طبیعت روابط میان کارمندان و مشتریان در بخش خدماتی” اثبات می‌کند که بخش خدماتی در طی بیست سال گذشته به طور قابل ملاحظه‌ای رشد کرده تا جایی که حدود سه چهارم درآمد ناخالص ملی، سه چهارم استخدام نیروی‌انسانی در حال حاضر و بخش قابل توجهی از سهم رشد شغل در آینده را به خود اختصاص خواهد داد. (باچر، اسپارک، کالاگان، ۲۰۰۲) مجموعه‌ این تحقیقات و سایر مطالعات مشابه، حرکت سریع فضای کسب و کار به سمت خدمات را نشان می‌دهد. باید توجه کرد که مهم‌ترین تمایز میان فعالیت‌های خدماتی و تولیدی در افزایش تعامل میان مشتریان و کارمندان است.

سولنت و پالسن در “بررسی اثر کارمندان بر جو خدمت‌محور” می‌نویسند: باید پذیرفت در اکثر مواقع ارائه خدمات یک سازمان به مشتریان، به وسیله پرسنل شرکت انجام می‌شود. از اینرو ارتباط میان مدیریت نیروی‌انسانی و خدمات مشتری چه به لحاظ مفهومی و چه فیریکی و روانی بسیار قوی است. (سولنت، پالسن، ۲۰۰۵) همچنین گاراوان در مطالعات خود نتیجه می‌گیرد: در محیط دینامیک امروز، شکل و اهمیت مشارکت مشتریان در فرآیندهای خدماتی در حال تغییر است. همه این تغییرات اثرات قابل ملاحظه‌ای بر رابطه میان مشتریان، پرسنل و سازمان داشته و باعث تغییرات اساسی در عملکردهای اساسی سازمان مانند مدیریت منابع‌انسانی خواهد شد. اگر چه تاکنون مدیریت منابع‌انسانی و فعالیت‌های مرتبط با مشتری به صورت کاملا جداگانه بررسی می‌شده‌است .(گاراوان، ۱۹۹۷) از سوی دیگر (سولنت،پالسن، ۲۰۰۵) پیشنهاد می‌کنند که فعالیت‌های مدیریت منابع‌انسانی بر ایجاد محیط مشتری‌محور و رفتارهای مناسب پرسنل در این محیط مؤثر است. مطالعات (ریچارد، جانسون، ۲۰۱۱) نیز بیان می‌کند که مشخصات منحصربفرد محیط‌های خدماتی به ساختار متفاوت سازمانی از جمله سیستم‌های منابع‌انسانی نیاز دارد که ممکن است برای سازمان‌های مختلف مناسب نباشد.

مشتری‌محوری

در طی ۴۰ سال گذشته، مشتری- محوری به عنوان نتیجه قطعی تیوری‌ها و تجربیات حوزه بازاریابی شناخته شده‌است. مشتری‌محوری مجموعه ای از اعتقادات است که در طی آن تمایلات مشتری در جایگاه اول قرارداد. اگرچه سایر دینفعان سازمان نیز در فرایند کسب سود طولانی مدت دخیل هستند. مشخص شده که جهت‌گیری در راستای مشتری منجر به ایجاد مشتریان راضی‌تر می‌شود.(جونگ و یون، ۲۰۱۳) از اینرو امروزه تمرکز بر مشتری برای تعداد زیادی از سازمان‌ها به عنوان اصلی‌ترین مزیت رقابتی قابل حصول شناخته شده‌است . تعداد زیادی شرکت بدنیال دستیابی به مشتری‌محوری به عنوان اصلی‌ترین استراتژی کسب و کار خود هستند. محبوبیت و عمومیت این مفهوم را می‌توان در تعداد بسیار زیاد کارگاه‌های عملی و کنفرانس‌های مربوطه تشخیص داد.(بولر و مکوی، ۲۰۱۲) بیشتر تحقیقات ‌در مورد جهت‌گیری‌های به سمت مشتری، موفقیت یک سازمان را مستقیما مرتبط با توانایی آن سازمان برای رفع نیازمند‌ی‌های مشتریان از طریق استراتژی‌های بازاریابی می‌دانند (ادسیت و همکاران، ۱۹۹۶) وی و همکارانش معتقدند که توانایی یک سازمان برای درک کافی مشتریان، آموختن از بازار و توانایی برای ایجاد ارزش برای مشتری برای به دست آوردن مزیت رقابتی پایدار ضروری است. ‌به این علت جهت‌گیری‌های مشتری‌مدارانه یکی از اجزای حیاتی توجه به بازار و کانون توجه محققان در ۲۰ سال گذشته بوده است.(وی، چانگ مینگ، ۲۰۰۵) در این راستا مدیریت ارتباط با مشتریان به معنای فرآیندها، راهبردها، فلسفه‌ها، توانایی‌ها و ابزارهای تکنولوژیک مورد استفاده برای تشخیص، ایجاد، حفظ و بهبود رابطه با مشتریان تعریف شده‌است.(کیم،۲۰۰۴)

۳-۱۳-۱-۲ تحلیل عاملی تائیدی

تحلیل عاملی تاییدی در واقع یک مدل آزمون تئوری است که در آن پژوهشگر تحلیل خود را با یک فرضیه قبلی آغاز می‌کند. این مدل که مبتنی بر یک شالوده تجربی و نظری قوی است مشخص می‌کند که کدام متغیر با کدام عامل و کدام عامل با کدام عامل همبسته است. برای ارزشیابی روایی سازه نیز یک روش قابل اعتماد به پژوهشگر عرضه می‌کند تا از این طریق بتواند به گونه بارزی فرضیه‌هایی را درباره ساختار عاملی داده ها که ناشی از یک مدل از پیش تعیین شده با تعداد و ترکیب مشخصی از عامل‌ها می‌باشد (هومن؛ ١٣۸۵، ص۱۵۸).

تفاوت اصلی بین تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی در این است که روش اکتشافی با صرفه‌ترین روش تبیین واریانس مشترک زیربنایی یک ماتریس همبستگی را مشخص می‌کند در حالی که روش تاییدی، تعیین می‌کند که داده ها با یک ساختار عاملی معین، هماهنگ است یا نه. در تحلیل عاملی اکتشافی، مقصود تجسس داده های تجربی به منظور کشف و آشکارسازی ویژگی‌های خاص و روابط مورد علاقه آن‌ ها است بدون آنکه مدل معینی بر داده ها تحمیل شود. چنین تحلیلی می‌تواند ساختارساز، مدل‌ساز یا فرضیه‌ساز باشد. اما در تحلیل عاملی تأییدی، پژوهشگر به دنبال تهیه مدلی است که فرض می‌شود داده های تجربی را بر پایه چند پارامتر نسبتا اندک، توصیف، تبیین یا توجیه می‌کند. این مدل مبتنی بر اطلاعات پیش تجربی درباره ساختار داده ها است که می‌تواند به شکل تئوری یا فرضیه، یک طرح طبقه‌بندی کننده معین برای گویه‌ها یا پاره تست‌ها در انطباق با ویژگی‌های عینی شکل و محتوا، شرایط معلوم تجربی، و یا دانش حاصل از مطالعات قبلی درباره داده های وسیع باشد (هومن؛ ١٣۸۵، ص۱۵۹).

۳-۱۳-۲ معادلات ساختار یافته:

یکی از قوی‌‌ترین و مناسب‌ترین روش‌های تجزیه و تحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی برای موضوعات چند متغیره، مدل معادلات ساختاری است. تجزیه وتحلیل ساختارهای کوواریانس یا مدل‌سازی علّی یا همان مدل‌های معادلات ساختاری، یکی از اصلی‌ترین روش‌های تجزیه و تحلیل ساختار داده ها‌ی پیچیده است و به معنی تجزیه وتحلیل متغیرهای مختلفی است که در یک ساختار مبتنی بر تئوری، «تاثیرات همزمان» متغیرها را بر هم نشان می‌دهد. در این فرایند ابتدا یک سری مراتب علّی مطرح می‌شود که در آن برخی از متغیرها ممکن است علت احتمالی متغیرهای دیگری باشد، اما به طور قطع نمی‌توان معلول آن باشد. این روش ترکیب ریاضی و آماری پیچیده‌ای از تجزیه و تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر است که در یک سیستم پیچیده گردهم آمده‌اند. از جمله مفاهیم اولیه آماری به کار رفته در ارتباط با میانگین و انحراف معیار است که با ضرب کلیه اعداد مرتبط در عدد ثابت K، میانگین و انحراف معیار K برابر می‌شوند. بر این اساس، ما می‌توانیم وجود رابطه خطی بین دو متغیر X و Y را به طور غیرمستقیم با مقایسه واریانس X و Y آزمون نماییم. این ایده در ارتباط با چندین متغیر به وسیله مجموعه‌ای از معادلات خطی گسترش یافته است. ‌به این ترتیب آماردانان روش‌هایی برای آزمون اینکه آیا مجموعه‌ای از واریانس‌ها و کوواریانس‌های موجود در ماتریس کوواریانس از ساختار خاصی پیروی می‌کنند، توسعه داده‌اند. در واقع مدل معادلات ساختاری، یک ساختار علّی مشخص شده بین مجموعه‌ای از سازه‌های مشاهده ناپذیر است که هر یک توسط مجموعه‌ای از نشانگرها اندازه‌گیری می‌شود و می‌توان آن را از لحاظ برازش در یک جامعه مشخص نمود. یک مدل کامل معادلات ساختاری شامل مدل ساختاری متغیرهای مکنون یعنی سازه‌های نظری مشاهده ناپذیر و مدل اندازه گیری روابط بین متغیرهای مشاهده پذیر یا همان نشانگرها و متغیرهای مکنون یعنی مشاهده ناپذیر است. محققان پژوهش‌های رفتاری مایل به دانستن میزان پیش‌بینی تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای موجود در مدل هستند. برای این کار به یا ضرایب ثابت هریک از روابط علّی نگاه می‌کنیم. این مقدار نشان دهنده درجه تطابق مدل طراحی شده با دنیای واقعی یا میزان کاربردی بودن مدل است. لازم به ذکر است که حداقل نمونه لازم برای اجرای مدل‌های معادلات ساختاری ١۰۰مورد است (عسگری؛ ١٣۸۶، ص۱۰۳).

۳-۱۳-۲-۱ مدل یابی معادلات ساختاری^[۱۱۴]

یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری است که به پژوهشگر امکان می‌دهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم زمان مورد آزمون قرار دهد (هومن،١٣۸۴، ص۱۱)

روش لیزرل ضمن آنکه ضرایب مجهول مجموعه معادلات ساختاری خطی را برآورد می‌کند برای برازش مدل هایی که شامل متغیرهای مکنون، خطاهای اندازه گیری در هر یک ازمتغیرهای وابسته و مستقل، علیت دو سویه، هم زمانی و وابستگی متقابل می‌باشد طرح ریزی گردیده است. اما این روش را می توان به عنوان موارد خاصی برای روش های تحلیل عاملی تاییدی، تحلیل رگرسیون چند متغیری، تحلیل مسیر، مدل های اقتصادی خاص داده های وابسته به زمان، مدل های برگشت پذیر و برگشت ناپذیر برای داده های مقطعی / طولی، مدل های ساختاری کوواریانس و تحلیل چند نمونه ای (مانند آزمون فرضیه های برابری ماتریس کوواریانس های، برابری ماتریس همبستگی ها، برابری معادلات و ساختارهای عاملی و غیره) نیز به کار برد.

۳-۱۳-۲-۲ مدل اندازه گیری

در مدل اندازه گیری روابط بین صفت های مکنون و نشانگر ها در خور توجه است. منظور از صفت مکنون متغیری است که به صورت مستقیم نمی توان اندازه گیری نمود و باید آن را از طریق نشانگر ها یا متغیر های مشاهده پذیری که به صورت مستقیم قابلیت اندازه گیری را دارند مورد سنجش و اندازه گیری قرار دهیم. تحلیل عاملی تاییدی اساساَ یک روش آزمون فرضیه است و این مطلب را بیان می‌کند که آیا نشانگر هایی که برای معرفی سازه یا متغیرهای مکنون در نظر گرفته شده اند واقعا معرف آن ها هستند یا نه، را می آزماید و همچنین مشخص می کند که نشانگر های انتخابی با چه دقتی معرف یا برازنده متغیر مکنون هستند. در مدل معادلات ساختاری برای آزمون معناداری پارامترهای مد نظر در مدل از شاخص آماری t استفاده می شود لذا پارامترهایی که دارای مقادیر بزرگتر از ۹۶/۱ هستند از لحاظ آماری معنی دار هستند (هومن،١٣۸۴، ص۲۴).

مدل کارت امتیازی متوازن، استراتژی کل سازمان را به اهداف کمی تبدیل نموده و بخشی از عامل‌های موفقیت نامشهود که جز مؤلفه‌های سرمایه فکری، یعنی: سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری است را به صورت مستقیم موردسنجش قرار می‌دهد.

روش جویا^[۳۶]

ادوینسون و مالونه^[۳۷] عنوان کرد که سرمایه فکری، پس از محاسبه اجزای آن، محاسبه خواهد شد. آن‌ ها معتقدند که سرمایه فکری شامل اجزای زیر است

۱- سرمایه انسانی ۲- سرمایه نوآوری ۳- سرمایه فرآیندی ۴- سرمایه ارتباطی

که با قرار دادن این اجزاء در یک فرمول مالی، می‌توان گفت:

MV ^[۳۸] = BV ^[۳۹] + IC ^[۴۰] (۲-۱)

که در آن:

MV = ارزش بازاری

BV = ارزش دفتری = (PC ^[۴۱] + MC ^[۴۲])

MC = سرمایه مالی (پولی)

PC = سرمایه فیزیکی

IC = سرمایه فکری (HC+IVC+RC+SC)

HC ^[۴۳] = سرمایه انسانی

IVC ^[۴۴] = سرمایه نوآوری

RC ^[۴۵] = سرمایه مشتری / سرمایه ارتباطی

SC ^[۴۶] = سرمایه فرآیندی / سرمایه ساختاری

که این محاسبات پیشرفته، توسط اصول حسابداری گپ^[۴۷] پذیرفته‌شده است و منطبق بر ترازنامه شرکت می‌باشد. .[۷۸]

مدل‌های سنجش پولی و مالی سرمایه فکری

نرخ بازده دارایی‌ها^[۴۸]

نرخ بازده دارایی‌های شرکت، نرخی است که می‌توان آن را با متوسط صنعت مقایسه نمود تا اختلاف آن با متوسط صنعت به دست آید. اگر اختلاف مذکور صفر یا منفی باشد، شرکت از سرمایه فکری اضافی برخوردار نیست. اگر این اختلاف مثبت باشد، فرض می‌شود که شرکت در صنعت خود از سرمایه فکری اضافی برخوردار است. در صورت وجود مازاد بازده نسبت به صنعت، این بازده دارایی‌های اضافی در متوسط دارایی‌های ملموس شرکت ضرب می‌شود تا متوسط عایدات اضافی سالیانه شرکت محاسبه شود. تقسیم این عایدات اضافی بر هزینه سرمایه شرکت، ارزش سرمایه فکری شرکت را به دست می‌دهد. مزیت عمده این روش فرمول ساده آن و قابل‌ دسترس بودن تمامی اطلاعات موردنیاز در صورت‌های مالی تاریخی شرکت می‌باشد. عیب عمده این روش در فقدان ارائه اطلاعاتی است که مدیران برای مدیریت مؤثر سرمایه فکری‌شان به آن‌ ها نیازمند می‌باشند. .[۶۹]

روش تشکیل سرمایه بازار

این روش معیاری بازاری از سرمایه فکری شرکت را ارائه می‌کند. در این روش فرض بر آن است که تشکیل سرمایه اضافی یک شرکت نسبت به حقوق صاحبان سهام آن، همانا بیانگر سرمایه فکری موجود در آن می‌باشد. این روش مبتنی بر عرف بازارهای سرمایه و برآورد قیمت سهام است. در این روش، جهت سنجش و اندازه‌گیری سرمایه فکری ضروری است تا صورت‌های مالی تاریخی در مقابل اثرات تورم یا هزینه های جایگزینی آن‌ ها تعدیل شود. گرچه یکی از اهداف اندازه‌گیری سرمایه فکری، تشریح میان اختلاف ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت‌ها است، اما این نوع تشریح و تفسیر قادر به بیان این حقیقت نمی‌باشد که دارایی‌های ناملموس شرکت تنها پدیدآورنده این اختلاف بوده‌اند.

بر اساس روش یادشده، سرمایه فکری در شرکت‌های تکنولوژی اطلاعات، تمامی ارزش شرکت را تشکیل خواهد داد چراکه تفاوت فاحشی میان ارزش بازار و ارزش دفتری پایین این‌گونه شرکت‌ها وجود دارد. .[۷۸]

روش‌های اندازه‌گیری مالی سرمایه فکری

بر اساس این روش سرمایه فکری یک شرکت متشکل از سرمایه انسانی، سرمایه ارتباطی (مشتری) و سرمایه ساختاری است و نقاط تلاقی آن‌ ها باهم ترکیبی از سرمایه فکری را نشان می‌دهد. .[۷۳] ترکیب سرمایه انسانی و ارتباطی منجر به روابط افراد و نزدیکی آن‌ ها با مشتریان و به‌کارگیری خلاقیت‌های آن‌ ها جهت پاسخ‌گویی به نیازهای خاص مشتریان می‌گردد. ترکیب سرمایه ساختاری و ارتباطی ‌منعکس کننده توانایی شرکت در انتقال نام‌های تجاری به مشتریان است و به کیفیت ارزشی که مشتریان به نام تجاری شرکت می‌دهند مرتبط می‌باشد. ترکیب سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری در فرایند دانش نهفته است. به عنوان‌مثال می‌توان به اشتراک در بهره‌گیری از دانش موجود و یا انتشار آن اشاره نمود.

این روش قادر ‌به اندازه گیری پولی سه جزء یادشده بوده و ابزار مناسبی را جهت ارزیابی، مدیریت و مقایسه عملکرد شرکت‌ها، در طول زمان به مدیران ارائه می‌کند. جهت سنجش و ارزش‌گذاری مالی سرمایه های فکری مراحل زیر پیشنهاد می‌گردد.

گام اول – تعیین سرمایه فکری مشهود

ارزش بازار = ارزش ملموس + ارزش ناملموس

ارزش بازار = ارزش دفتری + ارزش سرمایه فکری مشهود

ارزش بازاری قابل‌ دسترس = ارزش بازار + فرسایش سرمایه فکری

ارزش بازاری قابل‌ دسترس = سرمایه ملموس + (سرمایه فکری مشهود + فرسایش سرمایه فکری)

گام دوم – شناسایی اجزای مرتبط با سرمایه فکری

گام سوم – تخصیص اوزان مناسب به اجزای سرمایه فکری بر اساس تجربه و شناخت از آن‌ ها

گام چهارم – تعدیل ضرایب همبستگی

گام پنجم – ارزش‌گذاری

حاکمیت شرکتی^[۴۹]

مقدمه

موضوع حاکمیت شرکتی در دهه های اخیر، به دلیل حمایت از منافع سهام‌داران و توجه به‌سلامت اقتصادی شرکت‌ها و رفاه اجتماعی، دارای عملکرد موفقی بوده است زیرا به صورت بالقوه جوانب متعددی از پیامدهای سلامت مالی یک شرکت را پوشش می‌دهد. توسعه ‌پاسخ‌گویی‌ و مسئولیت‌های اجتماعی مدیریت شرکت‌های سهامی در ابتدای قرن بیست و یکم منتهی به مطرح‌شدن بحث نظام راهبری شرکت‌ها گردیده است. در دهه های اخیر موضوع برقراری سیستم‌های کنترل داخلی و چگونگی مشارکت دادن و سهیم نمودن همه‌ سهام‌داران و یا به بیانی دیگر؛ لحاظ نمودن حقوق تمام گروه‌های ذینفع موضوع کار محافل مالی و اقتصادی جهان قرارگرفته است. بی‌شک نظام راهبری شرکت‌ها جزء کوچکی از قلمرو حکمرانی و راهبری سالم در مجموعه کشور تلقی می‌شود. راهبری شرکت تنها بخشی از محیط اقتصاد بزرگ‌تری است که شرکت‌ها در آن به فعالیت می‌پردازند که برای مثال شامل سیاست‌های اقتصادی کلان، میزان رقابت در محصول و بازارها می‌باشد. چارچوب راهبری هر شرکت بستگی به محیط قانونی، نظارتی و نهادی دارد نظام مناسب راهبری شرکت‌ها به دنبال استقرار چارچوبی مدون و مکانیزم های مناسب برای برقراری رابطه‌ای متعادل میان منافع سهام‌داران جزء از یک‌سو و سهام‌داران کنترلی یا اکثریت از سوی دیگر می‌باشد و در دیدگاه‌های جدیدتر سمت توجه جدی به حقوق کلیه گروه‌های ذینفع، اجتماعی، بازار سرمایه و مجموع شرکت‌ها گرایش یافته است. نظام راهبری شرکت‌ها بر شفافیت و افشای اطلاعات و حذف اطلاعات درونی تأکید داشته و با بهره گرفتن از تمهیدات و مکانیزم هایی سعی در عدم تمرکز قدرت در شرکت‌ها و تفکیک کامل مدیریت از مالکیت، سعی در رعایت صرفه و صلاح سهام‌داران به طور یکسان دارد.

تعریف حاکمیت شرکتی

همچنین برای تبدیل دارایی به اوراق بهادار از طریق انتشار صکوک، گام اول این است که دارایی های واجد شرایط از شرکت اصلی جدا شده و به شرکت ناشر منتقل شود. زیرا شرکت ناشر معمولاً یک شرکت با مسئولیت محدود است و با انتقال دارایی به شرکت ناشر کلیه ریسک های مربوط به دارایی از شرکت اصلی دور شده و به شرکت ناشر منتقل می شود و همچنین دارندگان صکوک نیز مطمئن می‌شوند که کلیه حقوق مربوط به دارایی متعلق به آن ها ‌می‌باشد و هیچ شخص دیگری نسبت به آن ادعایی ندارد. اما اگر این دارایی در ترازنامه شرکت اصلی وجود داشته باشد و به شرکت ناشر منتقل نشود، آنگاه طلبکاران نیز ممکن است نسبت به آن ادعا داشته باشند.

۲-۵- فرایند انتشار اوراق صکوک

شرکتی که در نظر دارد اوراق بهادار صکوک منتشر کند. ابتدا یک شخصیت حقوقی ایجاد می‌کند و بخشی از دارایی‌های خود را در آن شخصیت حقوقی قرار می‌دهد. ‌به این ترتیب یک “بانک سرمایه‌گذاری^[۸]” با انعقاد قراردادی اقدام به انتشار اوراق صکوک در بازار می‌کند و پول فروش آن را در اختیار شخصیت حقوقی قرار می‌دهد. این شخصیت حقوقی با افتتاح حسابی در یک بانک نقش حسابدار و خزانه‌دار را به آن بانک محول می‌کند که وظیفه دارد سود سرمایه‌گذاری خرید اوراق صکوک را به حساب خریداران اوراق واریز کند. چنانچه انتشار اوراق صکوک بین‌المللی باشد دارا بودن رتبه اعتبار الزامی است که این رتبه‌بندی توسط شرکت‌هایی مانند”مودیز” و مؤسسه‌ “اس اند پی” و “فیش^[۹]” انجام می‌شود. شخصیت حقوقی ایجاد شده که دارای عمری حداکثر ۷ ساله است حتماً باید در منطقه آزاد مالیاتش ثبت شود تا در تبادل اوراق هزینه گزافی برای مالیات پرداخت نکند و سود بیشتری نصیب خریداران اوراق شود. شرکت حقوقی پس از سررسید اوراق صکوک منحل می‌شود و شرکت مادر یا همان هلدرها اعلام می‌کنند افراد به جای این که اصل پول خود را بگیرند می‌توانند دارای سهام شوند. برای آن که هلدرها در شخصیت حقوقی تأسيس شده به منظور انتشار اوراق صکوک حرفی برای گفتن داشته باشند، یک سهامدار طلایی محسوب می‌شوند. نکته قابل توجه این است که عامل پرداخت سود خریداران اوراق را می پردازد. به ساده ترین بیان روش کار بدین صورت است که ابتدا بانی توسط واسط ایجاد یا انتخاب می شود. در ادامه واسط امین را مشخص نموده و دارایی ارزش گذاری می شود. در مرحله بعد مؤسسه‌ رتبه بندی اعتباری اوراق صکوک که قرار است رتبه بندی شود را رتبه بندی اعتباری می‌کند. واسط شرکت تامین سرمایه را مشخص می‌کند. سپس واسط امیدنامه اوراق را تهیه نموده و از طریق شرکت تامین سرمایه اقدام به پذیره نویسی صکوک می کند. شرکت تامین کننده سرمایه با توجه به نوع دارایی اقدام به انتشار صکوک می‌کند. در شکل زیر فرایند انتشار صکوک نشان داده شده است (همان منبع).

تسویه وجوه + تسویه اوراق

مراجعه به بانک عامل

تأسيس ناشر(SPV)

بانی

انتشار صکوک

عرضه به سرمایه ­گذاران

آخرین پرداخت اجاره بها+مبلغ کل دارایی یا فروش دارایی

پرداخت اجاره بها به سرمایه ­گذاران

دریافت اجاره از بانی

اجاره دارایی به بانی

خرید دارایی

جمع ­آوری منابع

(شکل ۲-۱) نمای شماتیک سیستم انتشار اوراق صکوک

انتشار اوراق صکوک نیازمند پنج عنصر زیر است:

1. 1. بانی: منظور هر شخصیت حقوقی است که به منظور تامین مالی، اقدام به فروش دارایی‌های خود به واسط نموده و مجدداً به منظور انتفاع از دارایی­ ها اقدام به اجاره آن ها از واسط می­ نماید.

1. 1. واسط: واسط معمولاً یک شرکت سهامی خاص یا با مسئولیت محدود است که به منظور خاص (انتشار اوراق) تأسيس می شود. واسط ممکن است از نظر زمانی به صورت محدود یا نامحدود باشد. این شرکت معمولاً توسط بانی و به منظور کاهش هزینه های تامین مالی تأسيس می شود. البته در کشورهای پیشرفته که میزان اوراق منتشره زیاد است معمولاً چنین شرکت هایی صرفاً به عنوان واسط تأسيس می­شوند. وظیفه اصلی واسط انتشار اوراق صکوک می‌باشد. از نظر حقوقی واسط به عنوان حق العمل کار یا وکیل می‌تواند اقدام به فعالیت نماید.

1. 1. سرمایه گذاران: منظور صاحبان اوراق ‌می‌باشد.

1. 1. امین: منظور نهادی است که حافظ منافع سرمایه ­گذاران است و وظیفه بررسی وثائق و ضمانت‌های لازم جهت انتشار اوراق را بر عهده داشته و بر کل فرایند صکوک اجاره نظارت کامل دارد.

1. مؤسسه‌ اعتبار دهنده: مؤسسه‌ ای است که اقدام به رتبه‌بندی اعتباری صکوک اجاره می کند.

۲-۶- انواع اوراق صکوک

به طور کلی اوراق صکوک را می توان به دو دسته اوراق صکوک دولتی و اوراق صکوک شرکتی تقسیم کرد، ولی در استاندارد شریعت شماره ۱۷ سازمان حسابرسی و بازرسی نهادهای مالی اسلامی ‌انواع مختلف صکوک سرمایه گذاری ‌به این شرح ارائه شده است:

۲-۶-۱- اوراق اجاره

اوراق اجاره اوراق بهاداری است که دارنده آن مالک بخشی از دارایی است که بر اساس قرارداد اجاره واگذار شده است. در بین انواع صکوک، اوراق اجاره یک محصول متمایز به شمار می‌رود که جایگاه خوبی در بین سرمایه ­گذاران مسلمان نسبت به سایر اوراق پیدا نموده است و ناشران نیز صکوک اجاره را روش مناسبی برای تجهیز منابع می‌دانند. روش کار در اوراق اجاره ‌به این صورت است که یک مؤسسه‌ مالی با انتشار اوراق اجاره منابع مورد نیاز را جمع‌ آوری می‌کند، سپس با بهره گرفتن از آن منابع، کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی با دوام مورد نیاز دولت، بنگاه‌ها، مؤسسه‌ ها و اشخاص حقیقی و حقوقی را خریداری کرده و به آنان اجاره می‌دهد. از آنجا که کالاهای ذکر شده با بهره گرفتن از منابع صاحبان اوراق خریداری می‌شود آنان مالک کالاها بوده و به تبع آن مالک اجاره بها نیز خواهند بود. اوراق بهادار اجاره به طور عمده به دو نوع تقسیم می‌شوند:

۲-۶-۱-۱- اوراق اجاره عادی

در این اوراق، مؤسسه‌ مالی کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی با دوام را متناسب با عمر مفید آن ها برای مدت زمان مشخص به متقاضیان اجاره می‌دهد و در پایان قرارداد کالای ذکر شده را تحویل گرفته، در بازار کالاهای مستهلک به فروش می‌رساند و قیمت حاصل از فروش را به خرید کالاهای جدید اختصاص می‌دهد و یا به حساب صاحبان اوراق منظور می‌دارد.

ویژگی های زیر را می توان برای اوراق اجاره عادی برشمرد:

• • اوراق اجاره عادی می‌تواند برای یک کالای سرمایه‌ای خاص، برای ترکیبی از انواع کالاهای سرمایه‌ای برای یک دوره زمانی مشخص و یا به صورت همیشگی (دائمی) طراحی شود.

• • به مقتضای عقد اجاره، هزینه های حفظ و نگهداری و ترمیم و بازسازی اموال اجاره داده شده به عهده موجر (مؤسسه‌ مالی) است.

• اجاره بهای کالاهای اجاره داده شده به گونه‌ای تعیین می‌شود که افزون بر پوشش هزینه های حفظ و نگهداری، بیمه و ما به التفاوت قیمت خرید و قیمت مستهلک اموال و حق الوکاله مؤسسه‌ مالی، سود خالصی را برای صاحبان اوراق به همراه داشته باشد (نجفی، ۱۳۸۵).

۲-۶-۱-۲- اوراق اجاره به شرط تملیک

۱-۵-­اهداف تحقیق

هدف اصلی از اجرای این پژوهش، دسترسی به یک برنامه درسی بهینه با رعایت کردن تمامی شرایط برای مقاطع کارشناسی ارشد در دانشکده فنی­- مهندسی دانشگاه علم و هنر ‌می‌باشد. اهداف فرعی که در طول اجرای پروژه محقق گردیده به شرح ذیل است:

1. 1. دستیابی به مدلی با در نظرگرفتن ترجیحات اساتید

1. یافتن بازه ­های زمانی مناسب با رعایت کردن حداقل فاصله بین بازه ها برای دروس هر گروه

۱-۶-سوالات پژوهشی

در این پژوهش به سوالات زیر پاسخ داده می­ شود:

1. 1. با توجه به محدودیت­های مسئله زمان­بندی دروس دانشگاهی چه مدلی مناسب است؟

1. کدام بازه ­های زمانی به عنوان جواب نهایی مدل، به دست آمده و مطلوب می‌باشند؟

۱-۷-قلمرو تحقیق

قلمرو تحقیق در سه بعد موضوعی، مکانی و زمانی در این پژوهش به شرح زیر ‌می‌باشد:

قلمرو موضوعی: قلمرو موضوعی این پژوهش بر اساس مسئله زمان­بندی برای دروس دانشگاهی ‌می‌باشد که این دسته مسائل جزء مسائل بسیار سخت و پیچیده شناخته ‌شده‌اند و برای حل این­گونه مسائل نیاز به مدل­سازی­های ریاضی ‌می‌باشد که بتوان تمامی محدودیت­های نرم و سخت را در آن گنجاند و به دلیل زیاد بودن متغیرها نیاز به استفاده از الگوریتم­های هوشمند و فراابتکاری ‌می‌باشد. در این پژوهش پس از نوشتن مدل از الگوریتم ژنتیک برای حل مدل استفاده شده است.

قلمرو مکانی: قلمرو مکانی این پژوهش دانشکده فنی- مهندسی دانشگاه علم و هنر یزد است، که با توجه به وجود مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این دانشکده، ۴ گروه­ از مقاطع کارشناسی ارشد سال ۱۳۹۱ انتخاب

‌شده‌اند، ‌می‌توان این پژوهش را برای گروه ­های مختلف و تعداد بیشتری از گروه­ ها در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در این دانشکده اجرا نمود.

قلمرو زمانی: قلمرو زمانی این پژوهش اطلاعات تمامی گروه ­های مقطع کارشناسی ارشد در نیم­سال دوم تحصیلی سال ۱۳۹۱ ‌می‌باشد. که داده ­های این نیم­سال، مورد استفاده جهت نوشتن مدل و سپس حل آن بوده است.

۱-۸-روش انجام تحقیق

در این پژوهش ابتدا کلیه منابع اطلاعاتی در زمینه مسئله مورد نظر یعنی مدل­سازی برای زمان بندی دروس دانشگاهی مطالعه شد و با در نظر گرفتن محدودیت­های سخت و نرم این مسئله و مصاحبه­ای که با مسئولان برنامه­ ریزی دروس دانشگاهی در دانشکده فنی- مهندسی دانشگاه علم و هنر یزد انجام شد، مدل ریاضی دو­مرحله­ ای غیر­خطی با متغیرهای صفر و یک نوشته شد و پس از آن برای حل مدل کدهای مورد نظر برای الگوریتم ژنتیک، ثبت و برای دست­یابی به جواب نهایی مسئله اجرا شدند.

روش حل با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک

۱

طراحی مسئله

۲

خصوصیات

۳

تابع برازش

۴

شروع خاتمه الگوریتم

۵

نمایش کروموزوم­ها

۶

اندازه جمعیت

۷

مقدار اولیه

۸

تقاطع یا جابجایی ضربدری

۹

جهش

۱۰

محدودیت­ها و تابع ارزیابی

­­

شکل ۱-۱- فلوچارت روش انجام تحقیق

۱-۹-موارد کاربرد تحقیق

در عمل کاربرد­های برنامه­ ریزی و زمان­بندی کاملاً مستقل از هم نیستند. زمان­بندی در حل مسائل اساسی مدیریتی مربوط به انتخاب محصولی که باید ساخته شود، یا مسائل مربوط به ساخت، برنامه­کاری ماشین­های موازی، مسائل مربوط به کار­کارگاهی، زمان­بندی پروژه­ ها با منابع محدود و بسیاری از مسائل نقش اساسی دارد.

حوزه کاربرد این پژوهش کلیه دانشگاه­ها و مراکز آموزشی است که به نوعی با محدودیت­های سخت و نرم حاکم بر این برنامه­ ریزی­ها و نیز وجود تعدادی منابع محدود نظیر کلاس، اساتید و غیره روبرو هستند، ‌می‌باشد. در رابطه با حل موضوعاتی نظیر برنامه­ ریزی نیروی انسانی در کارگاه­ها، برنامه­کاری پرستاران در بیمارستان­ها و دیگر موضوعاتی از این دست، ‌می‌توان از روش­های به کارگرفته در حل این مدل کمک گرفت ( بیکر، ۱۳۸۷).

۱-۱۰-شرح اصطلاحات و واژه­ های به کار­گرفته در تحقیق

• • زمان­بندی دروس دانشگاهی: مجموعه ­ای از نشست­های هم­زمان استادان و دانشجویان در شماری از بازه ­های زمانی که نیازمند برخی منابع است و باید شماری از محدودیت­ها را برآورده نماید (بابایی زاده، ۱۳۹۰).

• • الگوریتم­ ژنتیک: یک روش جستجوی کلی که با انبوهی از جواب­ها ‌سروکار دارد و به دلیل پیروی از قوانین تکامل بیولوژیک طبیعی، امکان اجرای موازی الگوریتم و مهاجرت بین زیر جمعیت­ها را که باعث تنوع ژنتیکی می­شوند، فراهم ‌می‌آورد ( باوی و صالحی، ۱۳۸۹).

• • ترجیحات اساتید: منظور از این واژه در نظر گرفتن اولویت­های زمانی و درسی برای اساتید است که نشان­دهنده این موضوع است که هر استاد تمایل دارد چه دروسی را در کدام بازه ­های زمانی ارائه دهد (دهقانی و ذاکر تولائی، ۱۳۸۵).

• • محدودیت سخت: منظور از محدودیت­های سخت، محدودیت­هایی هستند که حتما باید برقرار باشند، محدودیت­هایی نظیر مقررات و قوانین آموزشی (بابایی زاده، ۱۳۹۰).

• محدودیت نرم: منظور از محدودیت­های نرم، محدودیت­هایی هستند که تا حد امکان ترجیحاً بایستی برقرار باشند، به عنوان مثال اگر اتاق انتخاب شده برای استاد مورد نظر در نزدیکی اتاق او قرار داده شود، یک محدودیت نرم برقرار شده است (بابایی­ زاده، ۱۳۹۰).

۱-۱۱-محدودیت­های تحقیق

محدودیت­های یک پژوهش مواردی هستند که اگر چه ما را به واقعیت مسئله نزدیک می‌کنند اما شرایط حل مسئله را برای محقق سخت­تر و پیچیده­تر ‌می‌کنند. در مسائل زمان­بندی دروس دانشگاهی ارضای محدودیت­های نرم تا حدودی بر پیچیدگی­های مسئله می ­افزاید، ولی ارضا کردن محدودیت­های سخت جهت رسیدن به جواب نهایی مطلوب در اولویت قرار دارد، بنابر­این در اکثر مسائلی از این دست، محقق با درنظرگیری اهم محدودیت­های سخت و نرم مدل خود را طراحی می­ کند.

۱-۱۲- خلاصه و جمع ­بندی