تعریف نقش دانش در کسب و کار،
ارزیابی راهبردهای رقابتی و دارایی های دانش،
طبقه بندی سبد دارایی های دانش شرکت،
ارزیابی این دارایی ها به منظور نگهداری، توسعه، فروش یا رها کردن،
سرمایه گذاری در زمینه هایی که در آن ها فاصله ای معنادار مشاهده شده است، و
یکپارچه کردن سبد دانش جدید و تکرار موارد فوق. (بونتیس، ۱۹۹۶)
۲-۴-۵-۹ هدایت کننده اسکاندیا[۸۲]
اسکاندیا، شرکت خدمات مالی سوئدی است که به دلیل جلودار بودن در امر اندازه گیری دانش خود به خوبی برجسته شده است. اسکاندیا برای اولین بار در سال ۱۹۸۵ به صورت داخلی گزارش سرمایه فکری خود را تدوین کرد و در سال ۱۹۹۴ به عنوان اولین شرکت بزرگ، گزارش سرمایه فکری را به پیوست گزارش مالی سنتی به سهام‌داران عرضه کرد. اسکاندیا به طور وسیعی ابزارها و روش های مختلف اندازه گیری سرمایه فکری را تجربه کرد و سرانجام ابزار اندازه گیری خاص خود را با عنوان هدایت کننده اسکاندیا به همراه مدل ایجاد ارزش مربوطه ارائه نمود. ادوینسون اساسا سرمایه های فکری را به عنوان ارزش های نامشهودی تلقی می‌کند که می‌تواند منشا شکاف و اختلاف میان ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت ها و سازمان ها باشد. بر همین اساس معادله زیر را برای تعیین ارزش بازار شرکت پیشنهاد نموده است :
سرمایه های فکری + ارزش دفتری = ارزش بازار
سرمایه های ساختاری + سرمایه های انسانی = سرمایه فکری
هدایت کننده ابزاری برای ارزیابی دارایی های نامشهود سازمان است که همانند سیستم گزارش دهی مدیریت، به مدیران در به تصویر کشیدن و توسعه شاخص هایی کمک می‌کند که دارایی های نامشهود را اندازه گیری می‌کنند. (مالون، ۱۹۹۷) هر واحد سازمانی نیاز دارد تا شاخص هایی از سرمایه فکری را ایجاد نماید که برای توسعه آتی سازمان حیاتی است. ادوینسون به عنوان معمار مباحث ابتکاری فوق در شرکت اسکاندیا، مدل جامع و پویای گزارشگری سرمایه فکری را با عنوان هدایت کننده در پنج حوزه مالی، مشتری، فرآیندها، بازسازی و توسعه و انسان تدوین کرد. بر اساس مدل اسکاندیا، با ترکیب فاکتورهای پنهان سرمایه انسانی و ساختاری، سرمایه فکری تشکیل می شود. (ادوینسون و مالون، ۱۹۹۷)
۲-۴-۵-۱۰ نمایشگر دارایی نامشهود[۸۳]
نمایشگر دارایی نامشهود توسط سویبی تدوین شد و سه نوع از دارایی های نامشهود را تعریف نمود که حاصل اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت می‌باشد. این سه جزء دارایی های نامشهود شامل ساختار خارجی (علائم تجاری، ارتباطات مشتری و تامین کنندگان)، ساختار داخلی (مدیریت، قانون، نظامنامه، روش و رفتار، نرم افزار) و شایستگی فردی (تحصیلات، تجربه، خبرگی) هستند. برای هر جزء دارایی نامشهود، سه شاخص بر رشد و بازسازی، کارایی و نیز پایداری آن جزء متمرکز هستند. وقتی که هدایت کننده اسکاندیا با فرهنگ و فلسفه مدیریت سازمان به عنوان بخشی از سرمایه انسانی برخورد می‌کند، نمایشگر دارایی نامشهود آن ها را به عنوان ساختار داخلی طبقه بندی می‌کند. به دلیل تأکید خاص این مدل بر انسان، این مدل بر این فرض استوار است که انسان تنها عامل درست در کسب و کار است و سایر جنبه‌های ساختاری اعم از داخلی و خارجی، در فعالیت های انسانی مستتر می‌باشد. (سویبی، ۱۹۹۷).
۲-۴-۵-۱۱ ارزش بازار به ارزش دفتری[۸۴]
ارزش بازار به ارزش دفتری، از روش های عمومی شناخته شده برای اندازه گیری دارایی های نامشهود و سرمایه فکری است .این ارزش از طریق اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت محاسبه می شود. این روش به رغم سادگی دارای برخی مشکلات در اندازه گیری و نیز تفسیر نتایج می‌باشد. ارزش دفتری بستگی به استاندارد ملی و یا بین‌المللی دارد که بر اساس آن حساب ها تهیه شده اند که ممکن است در عمل ارزش دفتری را دستخوش تغییر نمایند. از طرف دیگر ارزش سهام در بازار همواره در حال تغییر است که نتایج حاصل را صرفاً برای زمانی کوتاه معتبر می‌سازد. آیا این بدان معنا است که دارایی های نامشهود همواره در حال تغییر است؟ آیا یک معامله و یا تغییر بازار می‌تواند به آسانی باعث ظهور و یا ناپدید شدن دارایی های نامشهود شرکت گردد؟ ارزش بازار به ارزش دفتری اندازه ای غیر قابل اعتماد از دارایی های نامشهود حاصل می‌کند. با این حال می توان در مواردی از این نسبت به شکل درست استفاده کرد. برای نمونه در هنگامی که قصد داریم دارایی های فکری شرکت را در مقایسه با سایر رقبا در صنعت بسنجیم. (استیوارت، ۱۹۹۷).
۲-۴-۵-۱۲ اندازه گیری ارزش نامشهود[۸۵]
مدل اندازه گیری ارزش نامشهود، بر پایه این فرض بنا شده است که درآمد مازاد شرکت، برای نمونه درآمد مازاد بر متوسط درآمد صنعت، از سرمایه فکری آن ناشی می شود. به بیان دیگر، با به کارگیری دارایی های فیزیکی، درآمد شرکت حداکثر به متوسط درآمد آن صنعت نزدیک می شود و تنها با به کارگیری سرمایه فکری است که شرکت به درآمد مازاد دست می‌یابد. داده های مورد نیاز در این روش از صورت وضعیت مالی شرکت تهیه می شود. اجرای این روش را می توان در شش مرحله تقسیم بندی نمود:
* درآمد متوسط قبل از کسر مالیات شرکت مربوط به سه سال قبل را محاسبه کنید(a)،
* متوسط دارایی های فیزیکی پایان سال شرکت در سه سال گذشته را محاسبه کنید(b)،
درآمد را بر ارزش دارایی های فیزیکی تقسیم نموده و از این طریق نرخ بازده دارایی فیزیکی را به دست آورید(c=a/b)،
* متوسط نرخ بازده به دارایی فیزیکی را برای صنعت در سه سال گذشته محاسبه کنید و در صورتی مراحل را ادامه دهید که از متوسط نرخ بازگشت شرکت کمتر باشد. سپس نسبت متوسط مالیات بر درآمد در سه سال گذشته (e) را حساب کنید،
* مازاد بازگشت (f) را از رابطه (f=[a-d*b]*[1-e]) محاسبه کنید، و
* سرانجام مازاد بازگشت (f) را بر یک درصد مناسب، برای نمونه هزینه سرمایه شرکت تقسیم کنید. (استیوارت، ۱۹۹۷)
۲-۴-۵-۱۳ شاخص سرمایه فکری[۸۶]
شاخص سرمایه فکری شکل توسعه یافته روش هدایت کننده اسکاندیا می‌باشد که سعی در یکی کردن اندازه ها در قالب شاخص واحد و سپس مرتبط کردن این شاخص با تغییرات بازار دارد. این شاخص بر بررسی تغییرات سرمایه فکری تأکید دارد. این شاخص مشتمل بر بررسی ذخیره سرمایه فکری و جریان سرمایه فکری می‌باشد. این شاخص بر خلاف سایر مدل ها که سعی در ارزیابی بخش های جداگانه سرمایه فکری دارند، تمام اندازه ها را یکی می‌کند. (روس و همکاران، ۱۹۹۷) تغییرات در این شاخص، وابسته به تغییرات در ارزش بازار شرکت می‌باشد. این روش به عنوان روشی بسیار مفهومی و تخصصی می‌باشد و به صورت محدود در سطح جهان پذیرفته شده است و سرنوشتی شبیه به سایرروش هایی پیدا کرده که به قضاوت های ارزشی بستگی دارند. این شاخص عملکرد گذشته را محاسبه می‌کند و از این رو ممکن است به وسیله برخی تحولات اساسی تحت تاثیر قرار گیرد که در سال های گذشته اتفاق افتاده است.
