« راهنمای نگارش مقاله با موضوع قواعد و قوانین حاکم بر ... | طرح های پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاه ها در مورد ارزیابی کیفیت برنامه ... » |
این دشت از ارتفاعات بید سرخ آغاز و تا ارتفاعات نعل شکن ادامه دارد که حدود ۹۰ کیلو متر عرض دارد. وسعت تقریبی دشت صحنه ۴۶۰ کیلومتر مربع و ارتفاع از سطح دریا ۱۴۰۰ متر میباشد.
ت: دشت بیلوار
این دشت از رسوبات رودخانه کامیاران به وجود آمده است. مساحت اراضی این دشت در حدود ۱۱ هزار هکتار است.
بررسی کوهها در استان کرمانشاه
الف: کوههای دالاهو
ارتفاعات دالاهو دارای قلل بسیار بلندی است که بلندترین قله آن ۲۲۵۰ متر ارتفاع دارد و اکثر مدت سال به وسیله برف پوشیده شده است. پوشش جنگلی این ارتفاعات دارای درختان بلوط، بنه، کیکم، زالزالک و پوشش مراتع شامل گونه های کما، جاشیر، توت روباه، ماشک و اسپرس در دامنه است که از یکسو بر دشت بینالنهرین مسلط است و از سوی دیگر به جنگل های کرند و اسلام آباد غرب که شامل گونه های درختی بلوط، بنه، کیکم، زالزالک و ارژن دید ممتدی دارد [۲۷،۳۲،۴۷].
ب: کوه پرآو
رشته کوه پرآو، امتداد ارتفاعات الوند است و بلندترین کوه این رشته کوه، کوه بیستون می باشد. این رشته کوه در جهت شمال غربی به سمت کوههای طاق بستان پیش رفته و پس از طاق بستان به طرف کردستان متمایل میگردد. این ارتفاعات بصورت سنگی و غیر مشجر بوده که دارای معابر محدود است. طول این رشته کوه از شمال غربی تا جنوب شرقی ۶۲ کیلومتر و عرض آن از شمال به جنوب در پهن ترین نقاط به ۲۶ کیلومتر میرسد [۱۷،۳۲].
پ: ارتفاعات قلاجه
این ارتفاعات دارای جهت شرقی ـ غربی بوده که حد فاصل استانهای ایلام و کرمانشاه را شکل می دهند و بلندترین قله کوه آن ۲۳۵۵ متر ارتفاع دارد. این ارتفاعات بوسیله درخت بلوط، بنه و زالزالک و درختچه های خودرو پوشیده شده است [۱۷،۳۲].
خصوصیات اقلیمی استان
وضعیت آب و هوای استان کرمانشاه
پارامترهای مختلفی در آب و هوای یک منطقه موثرند، که بر روی پوشش گیاهی آن نواحی تاثیر میگذارند. بعضی از پارامترها دارای اهمیت بیشتری نسبت به سایر پارامترها میباشد که در زیر به آنها اشاره می شود. مهمترین تودههای ورودی و جهت آن به استان کرمانشاه در شکل (۳-۳) نشان داده شده است. استان کرمانشاه در معرض تودههای هوای مدیترانهای قرار داشته، برخورد این تودهها با ارتفاعات زاگرس موجب ریزش برف و باران میگردد. متوسط میزان بارندگی در مناطق مختلف استان بین ۳۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر در نوسان است. میزان متوسط بارندگی درازمدت استان بالغ بر ۵۳۷ میلیمتر بوده که از میانگین بارندگی کشور (در حدود ۲۷۰ میلیمتر در سال )، بسیار بیشتر است. [۱۷،۱۹].
شکل (۳-۳): مهمترین تودههای ورودی به استان کرمانشاه
دما
دما یکی از عناصر اصلی شناخت هوا است. با توجه به دریافت نامنظم انرژی خورشیدی توسط زمین، دمای هوا در سطح زمین دارای تغییرات زیادی است که این تغییرات به نوبه خود سبب تغییرات دیگری در سایر عناصر هوا میگردد. دمای هوا در یک منطقه تحت تاثیر عواملی چون عرض جغرافیایی، ارتفاع، جریانهای دریایی، فاصله از دریا، باد، جهت و پوشش ابری قرار می گیرد و در هر منطقه با نظر به این عوامل شرایط اقلیمی و جغرافیایی ویژهای را به وجود می آورد. همچنین بسیاری از رخداد های مهم جوی مثل بارش و تبخیر وتعرق تحت تاثیر مستقیم دما قرار دارد. عامل اصلی و محرک شروع دوره رشد پوشش گیاهی در تمامی مناطق دما میباشد [۴۳]. دما به عنوان یکی از عوامل کنترل کننده استقرار پوشش گیاهی در منطقه ایفای نقش می کند و در واقع نقش گزینشی بر گیاهان دارد و تعیین می کند که در هر منطقهای چه نوع پوشش گیاهی مستقر گردد. همچنین پدیده های تبخیر و تعرق که پدید آورنده ابرها و بارش است، تحت تاثیر دمای محیط قرار دارند [۴۵]. میانگین دمای سالیانه استان کرمانشاه در حدود ۲/۱۳ درجه سانتیگراد برآورد شده است.
درجه حرارت در قسمت غرب استان و نوار مرزی از مقدار بیشتری نسبت به سایر مناطق استان برخوردار می باشد،که این حاصل ارتفاع پست منطقه ( کمتر از ۵۰۰ متر ) و تاثیر آب و هوای صحراهای خشک عربستان و عراق می باشد . با عبور به سمت شرق استان و افزایش ارتقاع مقدار دمای متوسط سالانه کاهش می یابد که حدود آنرا می توان از منطقه کرند غرب، ارتفاعات دالاهو و قلاجه را نام برد. به دنبال آن با ورود به مناطق کوهستانی استان اقلیم آن از گرمسیری به معتدل کوهستانی تغییر یافته و شهرهائی از استان در این اقلیم قرار میگیرد که می تواند کرمانشاه، اسلام آباد، کرند، روانسر، جوانرود، صحنه، هرسین و مناطق کمتراز آنها را نام برد.
بارش
بارندگی یا بارش شامل کلیه نزولات جوی مانند باران و برف و تگرگ می باشد که بر حسب اقالیم مختلف باران یا برف قسمت عمدهای از آن را تشکیل می دهد. برای تشکیل یک قطره باران عوامل زیادی از جمله دما، رطوبت، ذرات گرد و غبار، نیروی ثقل و … الزامی است. از مهمترین منابع آب در مناطق مختلف کره زمین آبی است که از طریق باران تامین می شود و برای گیاهان و موجودات زنده دارای اثرات حیاتی بسیار است [۲]. متوسط بارش در استان کرمانشاه از ۳۰۰ تا ۸۰۰ میلی متر در سال متغیر میباشد. به طور کلی متوسط بارش در سطح استان ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی متر متغیر میباشد [۱۷]. در ارتفاعات بارش بیشتر به صورت برف و در مناطق دشتی بارش به صورت باران میباشد. قسمت غربی استان بارش کمتری نسبت به سایر مناطق دیگر استان دریافت می کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
تبخیر و تعرق
تبخیر ممکن است از سطح آزاد آب، از سطح مرطوب خاک و یا به صورت تعرق از سطح گیاه صورت گیرد. در بین پدیده های مختلف هوا شناسی، اندازه گیری تبخیر واقعی مشکل ترین آنها است. میزان تبخیر در یک منطقه از این نظر حائز اهمیت است که طبقه بندیهای اقلیمی معمولاً بر اساس آن صورت میگیردکه یک فرایند کاملاً فیزیکی است و بر اثر آن بیش از نیمی از آب موجود در بیشتر حوضههای آبخیز کشور از دسترس خارج میشود، لذا تبخیر نقش مهمی در میزان آب قابل دسترس در یک منطقه دارد. نوع دیگر برگشت آب به اتمسفر، عمل فیزیولوژیکی گیاهان است که به آن تعرق میگویند و در معادله بیلان آبی نقش یکسانی دارند لذا در یک منطقه با هم در نظر گرفته میشوند و مورد محاسبه و اندازه گیری قرار میگیرد. میزان تبخیر تحت تاثیر کمبود رطوبت اشباع، دمای هوا، سرعت باد، عمق آب، میزان تشعشع خورشید، غلظت املاح موجود در آب و رنگ مایع و فشار اتمسفر قرار دارد.
نقشه خطوط هم تبخیر سالانه استان شکل (۳-۴) توسط وزارت نیرو تهیه شده است. بالاترین خط هم تبخیر در سومار که بدلیل ارتفاع پست و افزایش قابل ملاحظه درجه حرارت خورشید و همچنین تاثیر آب و هوای گرم صحاری عربستان و عراق نام برد. کمترین آن در مناطق سردسیر در شرق شهرستان سنقر مشاهده میگردد. با عبور از سمت غرب به شرق استان و بالا رفتن ارتفاع متوسط منطقه مقدار تبخیر به طبع کاهش درجه حرارت کاهش مییابد، که میتوان به خطوط هم تبخیر ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ میلی متر اشاره نمود که بیشترین سطح استان را پوشش می دهد، در این میان مناطق شمال کنگاور و شرق سنقر کمترین مقدار تبخیر را با منحنی ۱۸۰۰ میلی متر دارا می باشد.
شکل (۳-۴): نقشه خطوط هم تبخیر سالانه استان کرمانشاه
باد
باد یک متغیر مهم اکولوژیک است که در گرد افشانی و بذر افشانی گلها و دانه گرده آنها سهم بسزای دارد. همچنین می تواند باعث ایجاد صدمات مکانیکی مانند شکستن شاخ و برگ گیاهان و ریشه کن شدن گیاهان که دارای ریشه های کم عمق هستند و نیز صدمات فیزیولوژیکی مانند افزایش شدت تبخیر گیاه و تعریق گیاه که در صورت جبران نشدن آب مورد نیاز گیاه باعث خشکی گیاه می شود. بر این اساس سرعت باد در فصل پاییز یعنی فصل بذر افشانی گیاه و سرعت باد سالانه به عنوان متغیر ورودی در نظر گرفته شود.
بادهای مهم استان کرمانشاه عبارتند از:
الف: بادهای باختری: این بادها رطوبت نسبی اقیانوس اطلس و مدیترانه را به سمت استان هدایت می کنند که موجب بارش در استان می شود که معمولا در زمستان و بهار بیشتر رخ میدهد.
ب: بادهای شمال: در فصل گرم سال میوزند و در اعتدال آب و هوای بخشی از استان و کاهش گرمای آن موثر است.
پ: بادهای سام یا سموم: تنها در بخش مرزی استان میوزد و هوای آن در تابستانها بسیار گرم و غیر قابل تحمل بوده که آسیب زیادی به محصولات کشاورزی و باغات میرساند [۱،۱۹].
نور
نور عامل موثری است که بر کلیه اعمال حیاتی گیاه به طور مستقیم یا غیر مستقیم دخالت دارد. نور شکل و ساختمان داخلی گیاه را تحت تاثیر قرار میدهد و باعث جذب مواد غذایی گیاه می شود. گیاهان برای بدست آوردن نور بیشتر به رقابت میپردازند و در هر محیط، بسته به میزان و شدت نور ممکن است گیاهان نور پسند یا سایه پسند باستقرار یابند [۴۲].
مناطق آب و هوایی در استان
الف: منطقه سردسیر: این نوع آب و هوا در مناطق مرتفع استان مشاهده می شود. بخشهایی از شهرستانهای کنگاور، سنقر، پاوه، جوانرود و همچنین بخش هایی از ثلاث باباجانی از این نوع آب و هوا برخوردارند. تابستانهای ملایم تا گرم و زمستا نهای سرد تا خیلی سرد، از مهمترین ویژگیهای این نوع آب و هوا میباشد. میانگین دمای تابستان و زمستان این منطقه به ترتیب ۶/۲۶ و ۴/۳ درجه سانتی گراد است. و میانگین بارش۵۳۸ میلی متر که بیشتر آن به صورت برف است.
ب: منطقه گرمسیر: اراضی پست واقع در غرب استان، شامل قصرشیرین، سومار، سرپل زهاب و گیلان غرب از مناطق گرمسیری استان به شمار میرود. ارتفاع کم و استقرار در مجاورت بیابانهای خشک عراق از عوامل مؤثر در گرم بودن این منطقه است. از ویژگیهای این آب و هوا، تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای ملایم می باشد. میانگین دمای تابستان و زمستان این منطقه آب و هوایی به ترتیب ۵/۳۲ و ۱۱ درجه سانتی گراد است. این منطقه به طور میانگین ۳٨۵ میلی متر بارش دارد و برف به ندرت در این منطقه آب و هوایی مشاهده می شود.
پ: منطقه معتدل: مناطقی که در حد فاصل دو منطقه گرمسیری غرب و سردسیری شرق و شمال استان قرار دارند، دارای زمستانهای ملایم تا سرد و تابستانهای گرم هستند. میانگین دمای تابستان و زمستان این منطقه به ترتیب ۱/۲۶ و ۱/۴ درجه سانتی گراد و میانگین بارش ۴۴١ میلی متر است. بخش اعظم شهرستانهای کرمانشاه، اسلام آباد، روانسر، صحنه، هرسین و بخشی از دالاهو در این منطقه آب و هوایی قرار گرفتهاند [۱۷،۱۹].
خصوصیات پوشش گیاهی
استان کرمانشاه دارای مراتع درجه یک و سرسبزی است و درههای مناطق غربی تا جنوب شرق آن یعنی ارتفاعات اورامانات تا زردلان و هلیلان از جنگل پوشیده شده است. این درهها با توجه به داشتن آب و هوای معتدل و مناظر طبیعی زیبا، یکی از بهترین مناطق کشور برای اتراق و تفریح و استقرار ایلات محسوب میشوند. پوشش جنگلهای استان بیشتر شامل گونه بلوط ایرانی Quercus persica و گونه Q. infectoria است که گونه های همراه آنPistacia atlantica، Pistacia khinjuk، Acer Acineran، Cerataegus sp، Amygdalus orientalis، Amygdalus escoparia،Amygdalus lycioides ، Pyrus hyrcanica، Prunus Serotina، Ficus carica میباشد. همچنین گونه های مهم مرتعی در استان کرمانشاه شامل گون (Astragalus)، فستوکا (Festuca ovina)، جاشیر (Prangus sp)، علف باغ (Dactylys glomerata)، کما (Ferula sp) و گونه های که کاربرد دارویی و صنعتی دارند که شامل گلگاوزبان (Echium amoenum fisch et)، ترشک (Rumex alpinus L)، خاکشیر(Descurainia sophia)، درمنه (Artimisia sp)، تلخه بیان (Sophora alopecuriodes)، آویشن(Thymos spp) که در بیشتر سال میرویند. جنگلهای استان کرمانشاه از شمال به جنوب شامل جنگلهای ( اورامان)، نوسود، پاوه، جوانرود، سرپلذهاب، کرند تا پاطاق است شکل (۳-۵). گسترش و پراکنش این جنگلها بسیار نامنظم بوده که بخاطر توپوگرافی، اقلیم، زمین شناسی و خاک منطقه میباشدکه از طرف جنوب با جنگلهای لرستان و بختیاری و از غرب نیز به جنگلهای شمال عراق متصل میشوند[۱،۲۷،۴۷].
تهیه نقشه پوشش گیاهی و انتخاب گونه های گیاهی
لازمه پهنه بندی اقلیم رویشی نقشه پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه میباشد. نقشه پوشش گیاهی استان [۳۷] از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه تهیه گردید. روش انتخاب گونه های گیاهی برای انجام مطالعه در استان کرمانشاه بدین صورت انجام شد که گونه های انتخابی بایستی جزء گونه های غالب و هم گونه همراه باشد همچنین پراکنش مناسبی در منطقه داشته باشد. بررسی نقشه پوشش گیاهی استان کرمانشاه نشان داد که ۴ گونه Festuca ovina، Quercus persica، Bromos tomentellus،Hordeom bulbosa جزء گونه های غالب منطقه بوده اند همچنین در منطقه دارای گسترش مناسبی هستند.
شکل (۳-۵): نقشه پراکنش جنگل در استان کرمانشاه
جمع آوری آمار و اطلاعات هواشناسی
جمع آوری اطلاعات هواشناسی درکشور توسط وزارت نیرو و وزارت راه و شهرسازی صورت میگیرد که هرکدام از این وزارت خانه ها دارای ایستگاههای هستند. ایستگاههای تحت نظر وزارت نیرو شامل دو ایستگاه باران سنجی و تبخیر سنجی میباشد و ایستگاههای سازمان هواشناسی کشور شامل ایستگاههای باران سنجی، کلیماتولوژی و سینوپتیک هستند.
انتخاب ایستگاههای لازم
برای انجام مطالعات اقلیم شناسی نیاز به داده های هواشناسی در ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی و … میباشد. آمار ایستگاههای مورد نیاز در منطقه مورد مطالعه را از اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه و اداره آب منطقهای استان کرمانشاه تهیه شد. تعداد ایستگاه موجود در استان کرمانشاه ۱۷ تعداد میباشد که برای چنین مطالعه ای بسیار اندک بوده و نمی توانند کل استان را پوشش دهد. همچنین پهنه بندی اقلیم رویشی نیازمند اطلاعات هواشناسی کافی در تمام سطح منطقه میباشد. به همین دلیل داده های هواشناسی ایستگاههای استان بایستی به سطح کل استان با روش های درونیابی تعمیم داده شوند [۷]. با توجه به اینکه درونیابی تنها در داخل شبکه می تواند به خوبی انجام گیرد نیاز به تعدادی ایستگاه در خارج از منطقه مورد مطالعه است تا بتوان به طور صحیح درونیابی صورت گیرد و منطقه را کامل پوشش دهد. از اینرو ایستگاههای از استانهای کردستان، همدان، لرستان و ایلام که هم مرز و نزدیک به استان کرمانشاه هستند برای بالا بردن دقت درونیابی داده ها انتخاب شدند. آمار ایستگاههای اطراف منطقه مورد مطالعه از اداره کل هواشناسی استانهای همسایه و مجاور استان کرمانشاه تهیه شد. همچنین هم مرز بودن استان کرمانشاه با کشور عراق نیاز به داده های هواشناسی منطقه مرزی کردستان عراق برای درونیابی امری الزامی بود که متاسفانه داده های این ایستگاهها در دسترس نبود و درونیابی بدون داده های این مناطق صورت گرفت جدول (۳-۱). موقعیت ایستگاههای مورد مطالعه در منطقه در شکل (۳-۶) آمده است.
شکل (۳-۶): پراکنش ایستگاهها در منطقه مورد مطالعه
جدول (۳-۱): طول، عرض و ارتفاع ایستگاههای مورد مطالعه
فرم در حال بارگذاری ...