(۳-۳)تعریف جامعه آماری
جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر مدیران مالی و کارشناسان حسابداری شرکتهای بزرگ تولیدی (فعال در بورس اوراق بهادار) و خدماتی شامل مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی و پوشاک است. منبع شناسایی شرکتهای بزرگ، سازمان ثبت شرکت‌ها در سطح استان تهران است که جهت بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت برگزیده شده‌اند (سازمان ثبت شرکتهای استان تهران، ۱۳۹۲). تعداد ۶۰ شرکت بزرگ تولیدی و خدماتی مواد غذایی، آرایشی – بهداشتی و پوشاک مورد بررسی قرار گرفتند؛ بنابرین، تعداد ۱۲۰ پرسشنامه تکمیل شده است. (پرسشنامه ضمیمه می‌باشد).
(۴-۳)نمونه آماری
در این تحقیق به دلیل اینکه روش توصیفی است نمونه‌گیری به صورت تصادفی انجام شده است. به این صورت که از بین مدیران مالی و حسابداران شرکتهای بزرگ، تعداد ۶۰ نفر انتخاب شدند که تمام پرسشنامه برگشت داده شده است.
(۵-۳)روش گردآوری داده ها
به طور کلی برای جمع آوری اطلاعات به شرح زیر عمل شده است:
-
- ابتدا با مراجعه به کتابخانه‌ها و مطالعه مداوم و مستندات موجود در خصوص موضوع و گردآوری اطلاعات مقدماتی، معیارهای پیشنهادی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
-
- با مراجعه به مراکز اینترنتی و جستجو در سایت‌های علمی در جهت غنی‌سازی اطلاعات جمع آوری شده اقدامات مقتضی به عمل آمد.
- در جهت شناسایی نهایی معیارهای مورداستفاده در ارزیابی و ارتباط شدت رقابت و تغییر سیستم حسابداری مصاحبه با کارشناسان و متخصصان و توزیع پرسشنامه در بین خبرگان و همچنین استفاده از مقالات مرتبط انجام گردید و بر اساس ادبیات موضوع و نظرات کارشناسان معیارهای نهایی انتخاب گردید.
(۶-۳) روش گردآوری داده ها
همان طور که پیشتر بحث گردید ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه است. برای آزمون فرضیه یک پرسشنامه شامل ۴۳ سؤال (به صورت طیف لیکرت) بین مدیران مالی و کارشناسان حسابداری ۶۰ شرکت تولیدی و خدماتی پوشاک، مواد غذایی و آرایشی- بهداشتی (۳۰ پرسشنامه برای شرکتهای تولیدی و ۳۰ پرسشنامه برای شرکتهای خدماتی) تکمیل‌شده است. لازم به یادآوری است که برای هر صنعت تولیدی و خدماتی پوشاک، مواد غذایی و آرایشی- بهداشتی تعداد ۱۰ شرکت مورد بررسی قرار گرفتند.
۲۷ سؤال پرسشنامه در ارتباط با متغیرهایی است که رقابت در صنعت را تعیین می‌کند، به عنوان معیارهای رقابت در صنعت طرح گردیده و سؤالات متغیرهای تغییر رقبای اصلی، تنوع کالا و تأسیس شرکتهای جدید در صنعت، نیز در این تحقیق به عنوان معیارهای تعیین‌کننده شدت رقابت به آن ها اضافه گردیده است.
۱۶ سؤال دوم پرسشنامه نیز به عنوان معیارهای استفاده از اطلاعات حسابداری مدیریت برای برخورد با رقابت توسط شرکت‌ها مطرح گردید.
سؤالات به صورت طیف لیکرت طراحی گردید (از شماره یک = خیلی کم تا شماره پنج = خیلی زیاد). از تعداد ۱۲۰ پرسشنامه، همه موارد توسط شرکتهای مورد آزمون تکمیل گردید. که با بهره گرفتن از رگرسیون و آزمون همبستگی، ارتباط بین شدت رقابت در بازار (۲۷ سؤال اول) و میزان استفاده از اطلاعات حسابداری مدیریت (۱۶ سؤال دوم) بررسی شد.
(۷-۳) روش‌ها و ابزار تجزیه‌و تحلیل داده ها
تجزیه و تحلیل داده ها فرایندی است که طی آن داده هایی که از طریق به‌کارگیری ابزارهای جمع آوری در نمونه (جامعه آماری) فراهم آمده‌اند، خلاصه، کدبندی، و دسته‌بندی و در نهایت پردازش می‌شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل و ارتباط بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه‌ها فراهم آید.(خاکی،۱۳۸۷)
جهت سهولت در امر پردازش داده ها از نرم‌افزارهای Ms-Excel ویرایش ۲۰۱۰ و نرم افراز SPSS ویرایش ۲۰ که به ترتیب جهت پردازش اولیه داده ها و تجزیه و تحلیل و محاسبات آماری استفاده شده است. به منظور بررسی و مقایسه بین عوامل مؤثر در رقابت و سیستم حسابداری مدیریت با یکدیگر از آنالیز واریانس و جهت مقایسه مقدار میانگینها از آزمون دانکن استفاده شد. همچنین از همبستگی و رگرسیون جهت تعیین نوع رابطه و عوامل تأثیرگذار آن استفاده شد.
جدول شماره (۱-۳): آمار توزیع پرسشنامه
نوع صنعت
تعداد توزیع پرسشنامه در بین شرکت‌ها
تعداد پرسشنامه‌های تکمیل‌شده (دریافت شده)
تولیدی
مواد غذایی
۲۰
۲۰
پوشاک
۲۰
۲۰
بهداشتی آرایشی
۲۰
۲۰
خدماتی
مواد غذایی
۲۰
۲۰
پوشاک
۲۰
۲۰
بهداشتی آرایشی
۲۰
۲۰
جمع
۱۲۰
۱۲۰
روایی و اعتبار پرسشنامه
به منظور افزایش روایی پرسشنامه از نظرات چند تن از اساتید دروس حسابداری مدیریت، استفاده گردیده و نیز با بهره گرفتن از پرسشنامه مقدماتی نقطه نظرات پاسخ دهندگان جمع آوری و پرسشنامه نهایی تهیه گردید. به منظور بررسی اعتبار ابزار جمع آوری اطلاعات، از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد آلفای مذکور ۸۴ درصد به دست آمد که نشانگر اعتبار بالای پرسشنامه است.
(۸-۳) مدل تحقیق:
- متغیرهای موردبررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه‌گیری متغیرها:
۱) رابطه کلی: y=f
۲) تعریف متغیرها:
= شدت رقابت
= تغییر در حسابداری مدیریت و سیستم کنترل
Y= عملکرد سازمان
- دسته‌بندی متغیرها:
الف متغیر وابسته:
شدت رقابت () و متغیر در حسابداری مدیریت و سیستم کنترل() متغیرهای وابسته مدل می‌باشند.
ب متغیرهای مستقل:
عملکرد سازمان(Y) متغیر مستقل مدل می‌باشد.
-
- رابطه بین متغیرها:
- نحوه اندازه‌گیری:
معیار سنجش عملکرد در این تحقیق خالص سرمایه در گردش و نسبت حقوق صاحبان سهام
معیار سنجش رقابت سهم بازار (سهم شرکت از فروش کل بازار) و حاشیه قیمت- هزینه
- نحوه برآورد متغیرها:
ارزیابی رابطه بین رقابت و تغییر سیستم حسابداری بر عملکرد شرکت از مدل رگرسیون خطی استفاده شده است.
مراحل اجرای تحقیق :
-
- انتخاب جامعه آماری پژوهش که شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و شرکتهای خدماتی در سه صنعت (مواد غذایی، آرایشی – بهداشتی و پوشاک)
-
- نمونه گیری
-
- طراحی پرسشنامه
-
- پس از طراحی پرسشنامه اولیه به منظور تعیین پایایی یا اعتبار از اساتید دانشگاه نظرخواهی شد.
-
- ارسال تعدادی از پرسشنامه اولیه برای مدیران مالی و کارشناسان حسابداری
-
- اصلاحات پرسشنامه اولیه پس از برگشت
-
- ارسال پرسشنامه اصلاح شده بین مدیران مالی و کارشناسان حسابداری
- جمع آوری داده ها و آنالیز آن ها
فصل چهارم
نتایج
(۱-۴) مقدمه
