- میزان درگیری واحد حسابرسی داخلی در فعالیتهای عملیاتی و تصمیمگیری.
۳-۴-۲-۲ صلاحیت حسابرس داخلی
دومین متغیر مستقل تحقیق صلاحیت و شایستگی حسابرس داخلی میباشد حسابرسان داخلی باید دانش، تجربه و مهارتها و سایر شایستگیهای لازم را برای انجام مسئولیتهای فردی خویش داشته باشند. حسابرسان داخلی تشویق میشوند تا صلاحیت و شایستگی خود را بامعلومات و گواهیهای حرفهای نشان دهند مثل گواهینامه حسابرسان داخلی رسمی[۷۷] یا گواهینامه دیگری که توسط انجمن حسابرسان داخلی(IIA)[78] یا سایر سازمانهای حرفهای ذیصلاح صادر میگردد. با توجه به مطالب گفتهشده برای استخراج نگرش حسابرسان مستقل در مورد صلاحیت حسابرسان داخلی سوالات زیردرپرسشنامه گنجانده شده است:
-
- میزان تجربه کارکنان واحد حسابرسی داخلی
-
- میزان تحصیلات و مدارک تحصیلی کارکنان واحد حسابرسی داخلی
-
- تأکید بر داشتن یا کسب مدارک حرفهای (مانند حسابدار رسمی) در استخدام حسابرسان داخلی جدید.
-
- آگاهی کارکنان واحد حسابرسی داخلی از فعالیتها، سیاستها و قوانین حاکم بر شرکت.
- دارا بودن انواع مهارتهای کافی (برای مثال حسابرسی، حسابداری، اقتصاد، مدیریت و…) توسط حسابرسان داخلی.
۳-۴-۲-۳ عملکرد کاری حسابرس داخلی
میرت (۲۰۱۱) یک نظرخواهی بر پایه پرسشنامه درموردحسابرسی داخلی از نظرات حسابرسی مستقل انجام داده وی پنج متغیر که ازجمله این پنج متغیر عملکرد کاری حسابرس داخلی بود را مورد بررسی قراردادهاست، سوالات این متغیر با درخواست از محقق مقاله (میرت) دریافت شده است ومی خواهیم سوالات پژوهش فوق را در تحقیق پیش رو در ایران مورد اندازهگیری قرار دهیم سوالات گنجاندهشده در پرسشنامه مربوط به این متغیر که در مقیاس طیف پنج قسمتی لیکرت پاسخ خواهی شده است به شرح زیر می باشد:
-
- میزان رضایت بخشی از دامنه کار حسابرسان داخلی.
-
- حسابرسی داخلی تا چه حد حسابرسی مالی مورد نظر حسابرس مستقل را پوشش میدهد.
-
- حسابرسی داخلی برنامه حسابرسی را به صورت رضایتبخش آماده و به طور مؤثر از آن استفاده میکند.
-
- کیفیت و کمیت مستندات کار حسابرس داخلی رضایتبخش میباشد.
-
- روشهای مورد استفاده توسط حسابرسی داخلی برای مستند و گزارش کردن کار حسابرسی داخلی رضایتبخش میباشد.
- شکل، محتوا و شفافیت گزارش حسابرس داخلی رضایتبخش میباشد.
۳-۴-۲-۴ اثربخشی حسابرسی داخلی
در کتابهای سازمان و مدیریت غالباً گفته می شود اثربخشی هنگامی تحقق مییابد که سازمان به نتایج مطلوب خود نائل آید (علاقه بند، ۱۳۸۸). در واقع در این تحقیق منظور از نتایج مطلوب همان اهداف تعریفشده برای حسابرسی داخلی میباشد طبق استانداردهای بینالمللی حسابرسی داخلی اهداف واحد حسابرسی داخلی باید در منشور واحد حسابرسی داخلی گنجاندهشده و به تصویب مدیریت ارشد و هیئتمدیره برسد. با مطالعه این استاندارد و مقالات وسایرمتون برای سنجش نگرش حسابرسان مستقل در ارتباط با اثربخشی حسابرسی داخلی سوالات زیر در پرسشنامه آورده شده و در مقیاس طیف پنج قسمتی لیکرت جواب آن ها مورد پرسش قرارگرفته است این سوالات به شرح زیر می باشد.
-
- واحد حسابرسی داخلی دارای اهداف تبیین شده میباشد.
-
- اهداف حسابرسی داخلی با تغیر در اهداف سازمانی و محیط کنترلی به طور مرتب مورد ارزیابی و اصلاح قرارمی گیرد.
-
- دستیابی به اهداف حسابرسی داخلی سازمان رادرنیل به هدفهای خود یاری میکند.
-
- مدیریت مشتری یافته ها و توصیه های مطلوب حسابرس داخلی را در نظر میگیرد.
-
- مدیریت ارشد مشتری پشتیبانی رضایت بخشی از واحد حسابرسی داخلی به عمل میآورد.
- سرعت اجرای توصیه های حسابرسی داخلی رضایتبخش است.
۳-۴-۲-۵ سطح ریسک ذاتی صاحب کار
هر فعالیت و موضوع آن فی النفسه دارای نوعی ریسک است. موضوع فعالیت شرکتها و ماهیت آن به دنبال خود نوعی ریسک دارد. مثلاً فعالیت یک معدن سنگ نمک را با فعالیت یک معدن سنگ طلا را باهم مقایسه کنید، طبیعی است که ماهیت فعالیت یک معدن سنگ طلا دارای ریسک بیشتری است، ماهیت حسابهای یک شرکت نیز چنین وضعیتی دارند. طبیعی است که ریسک اقلامی مانند وجوه نقد و حساب بانک بسیار بالاتر از مواردی مانند زمین، ساختمان و ماشینآلات است. بنابرین ریسک ذاتی را چنین تعریف میکنیم: احتمال خطر تحریف در مانده یک حساب، گروه معاملات مربوط به آن حساب یا گروه حسابهایی که در غیاب کنترلهای داخلی ممکن است رخ دهد. ریسک ذاتی به ترتیب در وجوه نقد، حسابهای برآوردی مانند استهلاک و ذخایر بیشتر از سایر حسابها است (حقی، ۱۳۸۷).
عامل دیگری که در تصمیمات مربوط به اتکای حسابرس مستقل برحسابرسی داخلی، اثرگذار است، میزان ریسک ذاتی میباشد که شرکت صاحب کار شامل آن میشود (کری[۷۹] و دیگران ۲۰۰۶). برای صاحب کاران با ریسک بالا، استفاده حسابرسان مستقل از کار حسابرسان داخلی، ممکن است ریسک ذاتی را کاهش دهد، زیرا حسابرسان داخلی نسبت به حسابرسان مستقل آگاهی بیشتری از عملیات صاحب کارشان دارا هستند (کری و دیگران ۲۰۰۶). همچنین حسابرسان داخلی، اختیارات بیشتری را نسبت به حسابرسان مستقل برای دستیابی به اطلاعات سازمانی دارند (اسپراک[۸۰] من ۱۹۹۶).
با توجه به مطالب گفتهشده پنجمین و آخرین متغیر مستقلی که در تحقیق به دنبال آن هستیم سطح ریسک ذاتی صاحب کار میباشد برای استخراج نگرش حسابرسان مستقل در مورد این متغیر سوالات (گویه ها) زیردرپرسشنامه گنجانده شده است:
-
- جایگاه حسابرس داخلی جهت شناسایی انواع ریسکهای صاحب کار ازجمله ریسک کسبوکار، ریسک معاملات و… بهترازحسابرس مستقل است.
-
- نوع صنعت شرکت صاحب کار در استفاده از خدمات حسابرسان داخلی مؤثر است.
- وضعیت مالی صاحب کار (مانند توان پرداخت بدهی) دراستفاده از خدمات حسابرسان داخلی موثراست.
۳-۵ روشهای تجزیه و تحلیل داده ها
۳-۵-۱ مقیاس اندازهگیری
یکی از مهمترین کارهایی که یک پژوهشگر قبل از شروع به طراحی روش پژوهش و یا طرح مطالعه لازم است آن را به دقت مد نظر قرار دهد، توجه به و شناسایی مقیاسهای اندازهگیری متغیرهای مطالعه است، انتخاب سطح مناسب برای اندازهگیری متغیر مورد مطالعه باعث میشود که داده ها مورد گردآوری گویای واقعیت مورد مطالعه باشند یک متغیر را میتوان در سطوح مختلف به شرح زیر اندازهگیری کرد:
-
- مقیاس اسمی[۸۱]
-
- مقیاس رتبهای [۸۲]
-
- مقیاس فاصلهای [۸۳]