تعهد عاطفی: شامل وابستگی عاطفی کارکنان به سازمان و درگیر شدن در فعالیت‌های سازمانی است..
تعهد مستمر: شامل تعهدی است که مبتنی بر ارزش نهادن به سازمان است و در طی آن کارکنان در زندگی سازمان سهیم می‌شود..
تعهد هنجاری یا تکلیفی: شامل احساسات افراد، مبنی بر ضرورت ماندن در سازمان است.
تعریف کاربردی تعهد سازمانی : در این پژوهش مطابق با تعریف تئوری آن می‌باشد.
فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
مقدمه
مفهوم سرمایه اجتماعی یک مفهوم فرارشته ای است که طی پانزده سال اخیر موردتوجه بسیاری از شاخه های علوم انسانی قرار گرفته است .این مفهوم به طور کلی بر روابط میان انسان ها تمرکز دارد .روابطی که در تمام لحظات زندگی روزمره و در طول عمر انسان‌ها،جریان داشته و رفتار و نگرش آن ها را تحت تاثیر قرارمی دهد. به همین لحاظ،سرمایه اجتماعی در هر جایی حاضر است،چه در رفتار بانزدیکان و دوستان درخانه و مدرسه،چه در رفتاربا همکاران و آشنایان در محل کار و تحصیل،و چه در رفتار با مردم در جامعه. (مجله تحققات اقتصادی، ۸۴).
وجود سرمایه اجتماعی،شرط لازم و نه کافی برای نتیجه بخشی سرمایه و سیاست های اقتصادی است.بررسی دقیق تر سرمایه اجتماعی ،ما را به این مطلب می رساند که بدون این سرمایه ،هیچ اجتماعی به هیچ سرمایه ای نمی رسد.(رنانی ۱۳۸۱ )
در دیدگاه های سنتی مدیریت توسعه سرمایه های اقتصادی،فیزیکی،و نیروی انسانی مهم ترین نقش را ایفا می کردندامادر عصر حاضر برای توسعه،بیش تر از آنکه نیازمند سرمایه اقتصادی،فیزیکی و انسانی باشیم،نیازمند سرمایه اجتماعی هستیم.زیرا بدون این سرمایه،استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه صورت نمی گیرد.در جامعه ای که فاقد سرمایه اجتماعی کافی است سایر سرمایه ها ابتر می مانندو تلف می‌شوند.از این روست که موضوع سرمایه اجتماعی محور اصلی مدیریت در سازمان ها محسوب می شود و مدیرانی موفق قلمداد می شوندکه بتوانند در ارتباط با جامعه به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتری نایل شوند.(دکتر سید مهدی الوانی،۱۳۸۸)
۲-۱ تاریخچه سرمایه اجتماعی:
بحث سرمایه اجتماعی،قبل از سال ۱۹۱۶،در مقاله ای توسط هانی فان از دانشگاه ویرجینیای غربی برای نخستین بار مطرح شد.اما باوجود اهمیت آن در تحقیقات اجتماعی تا سال ۱۹۶۰ میلادی که توسط جین جاکوب در برنامه ریزی شهری به کار برده شد،مغفول واقع شد.در دهه ۱۹۷۰ این تئوری توسط لوری وارد عرصه اقتصاد شد.(نقش سرمایه اجتماعی در توسعه.(دکتر اصغر حق شناس، ۸۶).
کاربرداین مفهوم به تدریج از دهه ۱۹۹۰به این سودر نظریه ها و مقالات دانشگاهی_ به ویژه در رشته‌های جامعه شناسی،اقتصاد،سیاست وآموزش _با کارهای افرادی چون جیمز کلمن،پیربوردیو،رابرت پاتنام و فرانسیس فوکویاماافزایش یافت.در دهه ۱۹۹۰بانک جهانی موضوع سرمایه اجتماعی را با جدیت مورد توجه قرار داد.انتشار آثار پاتنام و دیگران در سال ۲۰۰۰ و تداوم آن در دهه اول قرن ۲۱ اهمیت مطالعه در این زمینه را بالا برده است.
نکته مورد توجه این است که با وجود اهمیت و جایگاه اقتصادی سرمایه اجتماعی،این مفهوم صرفا اقتصادی نیست. به عبارت دیگر،سرمایه اجتماعی در قالبی میان رشته ای شکل می‌گیرد. به همین دلیل است که برخی از صاحب‌نظران در سرمایه اجتماعی، سرمایه های اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی را از هم جدا می‌کنند تا مفهوم سرمایه اجتماعی روشن تر شود.آن ها سرمایه اجتماعی را مجموعه منابع انباشت شده بالفعل یا بالقوه تعریف می‌کنند که کم و بیش در شبکه های اجتماعی نهادینه شده اند. (بوردیو۱۹۸۶،فاستر۱۹۸۷)
همچنین استفاده از مفهوم سرمایه اجتماعی با توجه به روند جهانی شدن و تضعیف نقش دولت های ملی،به عنوان راه حلی اجراشدنی در سطح اجتماعات محلی برای مشکلات توسعه،مورد توجه سیاست گذاران و مسولان سیاست اجتماعی قرار گرفت.( سیدرضاصالحی امیری،۱۳۸۷)
۲-۲ ارتباط عمیق دیدگاه مدیریت اسلامی با مفهوم سرمایه اجتماعی
ویژگی های مدیریت اسلامی با محور ها و خصایص سرمایه اجتماعی (اعتماد، همکاری، مشارکت، عدالت، مسولیت پذیری و تشریک مساعی و تعهد)ارتباط قابل توجهی دارند. شکل گیری اعتماد، صداقت، توجه به نهادهای کارساز، وجدان کاری، مشارکت و ارتباط معقول با دیگران، مسولیت پذیری، زمینه سازی برای گسترش امنیت و عدالت، احترام متقابل و تلاش برای انجام کار مولد، از عناصر اصلی سرمایه اجتماعی محسوب می‌شوند.به طور کلی می توان در یافت:بدون آنکه در اندیشه اسلامی و ادبیات رفتاری پیامبر اسلام و امامان معصوم از سرمایه اجتماعی سخن به میان آمده باشد،مصادیق ،مضامین و مفاد فراوانی در ان یافت می شود.پیامبر در خصوص رفتار مومن واقعی سه خصلت را تأکید می‌کند:اول،اخلاص در عمل،دوم داشتن روحیه نقد و نصیحت سازنده درباره رهبران جامعه و سوم روحیه اتحاد و مشارکت.(کلینی،یعقوب ،۱۳۵۰)
تعابیری از قبیل همه شما در برابر توده مردم مسول هستید و جامعه ای که در آن حقوق ضعیفان پایمال شود،نمی تواند طاهرو پاک شود.(الصالح،۱۹۷۵) همگی در جهت تولید و بازتولید سرمایه اجتماعی است.
۲-۳ سرمایه اجتماعی چیست؟
سرمایه اجتماعی را می توان حاصل روابط مبتنی بر اعتماد در جامعه دانست وآن رابه مجموع منابعی که در ذات روابط سازمان اجتماعی به وجود می آیند و زندگی اجتماعی را دلنشین تر و مطلوب ترمی سازنداطلاق کرد.جامعه ای از سرمایه اجتماعی برخوردار است که مردمان در مراودات با یکدیگر و در ارتباط با سازمانهاازسهولت،سادگی و انعطاف بسیار بالایی برخوردار باشند.سرمایه اجتماعی در مقایسه با سرمایه فیزیکی و انسانی به این دستاورد منتج می شود که همان طور که سرمایه فیزیکی با ایجاد تغییرات در مواد برای شکل دادن به ابزارهایی که تولید را تسهیل می‌کند به وجود می‌آید،سرمایه انسانی با تغییردادن افراد از طریق دادن مهارت ها و توانایی‌های جدید به آنان پدید می آیدوآن ها را توانامی سازد تابه شیوه های جدیدی رفتارکنند.سرمایه اجتماعی نیزهنگامی ایجاد می شودکه روابط میان افرادبه شیوه ای دگرگون شودکه کنش میان آن ها تسهیل شود.به این ترتیب سرمایه اجتماعی در روابط بین افرادیا گروه ها تجسم پیدا می کندوبیش تر از سرمایه های فیزیکی و انسانی می‌تواند فعالیت های جمعی را تسهیل کند.
۲-۴نقش مدیران در ایجاد سرمایه اجتماعی:
الف)پایبندی به اخلاقیات:
مدیرانی که اصول اخلاقی را در عملکردها و تصمیات سازمانی به کار می گیرند،با ایجاد روابطی مبتنی براخلاقیات،سرمایه اجتماعی ایجاد می‌کنند.
ب)حمایت از توسعه پایدار:
توسعه پایدارمفهوم جدیدی را از توسعه اقتصادی،انسانی،و محیطی ارائه می دهدو توسعه واقعی را معادل رشد انسانی و زیست محیطی قلمداد می کند.بر اساس چنین تفکری،مدیریان سازمان ها با ساختارجدیدی از توسعه روبه رو هستندکه در آن ها نه تنها اهداف اقتصادی مورد نظر نبوده ،بلکه جنبه‌های زیست محیطی و انسانی نیز مورد تأکید فراوان قرار می گیرند.
ج)احساس مسولیت اجتماعی:
