قلمرو مکانی پژوهش، اعضای جامعه حسابداران رسمی ایرا ن ( مؤسسات عضو جامعه ،اعضای جامعه شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو و اعضای جامعه شاغل در سازمان حسابرسی )می‌باشد.
قلمرو موضوعی پژوهش
قلمرو موضوعی پژوهش، در چارچوب فرضیه های تدوین شده و محدود به بررسی تاثیر اجزای کنترل داخلی بر اثربخشی برنامه حسابرسی می‌باشد.
۳-۵- مدل تحلیلی پژوهش
در این تحقیق برای پاسخ دادن به سئوال های تحقیق ویا آزمون فرضیه‌ها ، تشخیص متغیرها امری ضروری است. در این تحقیق دونوع متغیردرنظرگرفته شده است.
الف) متغیرهای مستقل: یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعدازانتخاب، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق، مقادیری را می پذیرد تا تأثیرش برروی متغیر دیگر(متغیروابسته)مشاهده شودبنابراین در این پژوهش متغیرهای مستقل را همان گونه که درفرضیات پژوهش ذکرشده است، می توان برخی اجزاء کنترل داخلی(کنترل محیط، کنترل فعالیتهاوارزیابی ریسک) را نام برد.
ب) متغیروابسته: متغیری است که تغییرات آن تحت تأثیرمتغیرمستقل قرارمی گیرد. براین اساس درپژوهش حاضرمتغیر وابسته اثربخشی برنامه حسابرسی است که تحت تأثیرمتغیرهای مستقل قرارمی گیرد.
رابطه ی خطی بین متغیروابسته ومتغیرمستقل به شرح زیربیان می شود:
Y=a0 +β۱x1+ β۲x2+ β۳x3+e
که:
Y: اثربخشی برنامه ی حسابرسی
X1: محیط کنترلی
X2: ارزیابی ریسک
X3: فعالیت‌های کنترلی
A0: مقدارثابت
E: درصدخطا
قابل توجه اینکه این تحقیق برخی از اجزای کنترل داخلی ازجمله نظارت وارتباط را صرفنظر کرده‌است.
۳-۶- تعاریف عملیاتی
تعریف عملیاتی یعنی شکستن مفهوم به ابعاد و عناصر به طوری که آن متغیر قابل اندازه گیری باشد ابعاد مفاهیم تحقیق به شرح ذیل تعریف می شود که با طرح پرسشنامه در طیف لیکرت کمی شده و قابل اندازه گیری می‌باشد.
محیط کنترلی
برقراری اهمیت صداقت ورفتاراخلاقی
ساختارسازمانی امن وایجادچارچوبی درآن
تفکیک وظایف انجام شده است.
اهداف روشن برای تمام اقدامات ومسئولیت کارکنان
نگرش و شیوه اجرایی مدیریت
تعیین اختیار و مسئولیت
ارزیابی ریسک
برآورد موانع درموجود در راستای دستیابی به اهداف شرکت
بررسی مفهوم ریسکهای مرتبط با گزارشگری مالی
تعیین دامنه ی حسابرسی داخلی مناسب
فرایند شناسایی و برخورد با خطرهای تجاری و نتایج آن ها
توجه به ریسک سوءاستفاده های احتمالی و تقلب از طریق کامپیوتر
برخورداری حسابرسان داخلی از ویژگی‌های مناسب از جمله صلاحیت حرفه ای ، مراقبت حرفهای، بیطرفی و استقلال
فعالیت‌های کنترلی
توصیف سیاست‌ها وروشهای همه ی عملکردها وسمت ها
بررسی و ارزیابی سیستم کنترل داخلی به صورت دوره ای
داشتن سیستم حسابداری یکپارچه
درک اساسی از عملکرد سیستم های کامپیوتری مورد استفاده شرکت ونرم افزارهای آن و آشنایی با تکنیک های پردازش داده ها
کنترل خط مشی ها و روش های بکارگرفته شده برای اطمینان از اجرای دستورهای مدیریت
برنامه حسابرسی
پایایی برنامه حسابرسی
پیشنهادمقدارهایی که باید آزمایش شود
پیشنهاد زمانبندی آزمایش
پیشنهادجزئیات برنامه حسابرسی
۳-۷- متغیرهای پژوهش
متغیرها یکی از عناصر اصلی پژوهش می‌باشند. متغیر به ویژگی، صفت یا عاملی اطلاق می شود که بین افراد جامعه مشترک بوده و می‌تواند مقادیر کمی و ارزش‌های متفاوتی داشته باشد. متغیر چیزی است که می‌تواند از لحاظ مقدار تغییر کند و معمولا چیزی است کهمی تواند ارزش‌های عددیمتفاوتی را بپذیرد(خاکی، ۱۳۸۶).
الف) متغیرهای مستقل: یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعدازانتخاب، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق، مقادیری را می پذیردتا تأثیرش برروی متغیر دیگر(متغیروابسته)مشاهده شودبنابراین در این پژوهش متغیرهای مستقل را همان گونه که درفرضیات پژوهش ذکرشده است، می توان برخی اجزاء کنترل داخلی(محیط کنترلی، کنترل فعالیتهاوارزیابی ریسک) را نام برد.
ب) متغیروابسته: متغیری است که تغییرات آن تحت تأثیرمتغیرمستقل قرارمی گیرد. براین اساس درپژوهش حاضرمتغیر وابسته اثربخشی برنامه حسابرسی است که تحت تأثیرمتغیرهای مستقل قرارمی گیرد.
۳-۸- جامعه و نمونه آماری
یک جامعۀ آماری عبارت است ازمجموعه ای ازافراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند.صفت مشترک صفتی است که بین همۀ عناصر جامعه ی آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه حسابرسان ارشدو بالاترشاغل درسازمان حسابرسی وحسابرسان عضوانجمن حسابداران خبره ایران است.
جدول(۳-۱) اطلاعات جامعه آماری بر حسب نوع عضویت
نوع عضویت
تعداد
مؤسسات عضو جامعه
۲۳۰
اعضای جامعه شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو
۹۷
اعضای جامعه شاغل در سازمان حسابرسی
۲۵۷
کل
۵۸۴
در این پژوهش از نمونه‌گیری تصادفی طبقه ای سادهاستفاده شده است. نمونه گیری تصادفی، روشی برای انتخاب بخشی از جامعه یا کل، به گونه ای که همه نمونه های ممکن که دارای تعداد ثابت n هستند برای انتخاب شدن احتمال یکسان داشته باشند. (کرلینجر، ۱۳۷۴،ص ۱۸۸).
به منظور تعیین حجم نمونه در این پژوهش با توجه به محدود بودن حجم نمونه و اطلاعات موجود، از فرمول کوکران استفاده شده است؛
فرمول کوکران
که در آن :
= n حجم نمونه آماری
=N حجم جامعه آماری
= Z مقدار متغیر نرمال متناظر با سطح اطمینان مورد نظر برای فاصله اطمینان ۹۵%که برابر ۱٫۹۶ می‌باشد
= p احتمال موفقیت(۵٫)
= qp– ۱احتمال شکست(۵٫)
= e مقدار خطای مجاز که برابر «۵%»می‌باشد.
n=231
(بست و همکاران، ۲۰۰۱،ص۸۹)
جدول(۳-۲) اطلاعات نمونه آماری بر حسب نوع عضویت
نوع عضویت
تعداد
مؤسسات عضو جامعه
۹۱
اعضای جامعه شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو
۳۸
اعضای جامعه شاغل در سازمان حسابرسی
۱۰۲
کل
۲۳۱
۳-۹- روش و ابزار گردآوری داده ها
اطلاعات و داده های این پژوهش به دو روش کتابخانه ای و می‌دانی جمع آوری شده است . از روش کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات به منظور تدوین ادبیات پژوهش و تنظیم فصل دوم استفاده شده است و برای جمع آوری داده های مورد نیاز از روش می‌دانی استفاده شده و محقق با بهره گرفتن از پرسشنامه و توزیع آن در عرصه و میدان تحقق به جمع آوری داده ها اقدام نموده است
هر پدیدهای از نظر کمی و کیفی ویژگیهایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگیها به ماهیت و نحوه دستیابی به آن ها وابسته است؛ این پدیده ها به عنوان متغیر در طول زمان دچارتحول و دگرگونی میگردند. هدف از هر تحقیق اعم از توصیفی یا تبیینی دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است .
یافتن پاسخ و راه حل برای مسأله انتخاب شده در هر تحقیق مستلزم دست یافتن به دادههایی است که از طریق آن ها بتوان فرضیه هایی را که به عنوان پاسخهای احتمالی و موقتی برای حل مسأله تحقیق مطرح شده‌اند را آزمون کرد (خاکی، ۱۳۸۶،ص۱۵۹).
