کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

۳-۸-۲- DEMATEL

از روش ^[۱۲۲]DEMATEL برای برقراری رابطه های میان عوامل معیارها در جهت ایجاد تأثیر یک NRM^[123] استفاده می‌شود(تزنگ و همکاران، ۲۰۰۷).

گام ۱: ماتریس میانگین اولیه را با بهره گرفتن از امتیازها محاسبه کنید.

فرض کنید که مقیاس‌های ۰,۱,۲,۳ و ۴ نشان دهنده گستره‌ی (دامنه) «بدون تأثیر» تا «تأثیر بسیار بالا» را نشان دهند، از پاسخ دهندگان خواسته می‌شود تا میزان تأثیر مستقیم اعمال شده‌ توسط عامل/معیار i بر عامل/معیار j را که با aij نشان داده می‌شود‌ را با بهره گرفتن از مقیاس فرض شده تعیین کنند. هر پاسخ دهنده‌ای یک ماتریس مستقیم را به وجود می‌آورد سپس ماتریس میانگین A از طریق میانگین معیارها/عواملِ مشابه در ماتریس‌های مستقیم متفاوت (گوناگون) پاسخ‌دهندگان به دست می‌آید. ماتریس میانگین A به وسیله معادله‌ی زیر نشان داده می‌شود:

رابطه ۳-۱

گام ۲: ماتریس تاثیر اولیه را محاسبه کنید.

ماتریس تاثیر مستقیم اولیه X(X=[xij]n*n) را می‌توان به وسیله نرمال کردن ماتریس میانگین A به دست آورد. به ویژه ماتریس X می‌تواند از طریق معادله‌های ۳-۲ و ۳-۳ که در آن‌ ها معیارهای قطر اصلی برابر با صفر هستند به دست آید.

رابطه ۳-۲

گام ۳: ماتریس کلی تأثیر مستقیم/غیرمستقیم را استخراج کنید.

رابطه ۳-۳

تقلیل پیوسته تأثیرات غیرمستقیمِ مسایل حول توان‌های X، برای مثال را به دست آورید که X=[xij]n*n، ۰<xij<1،) < 1 0< ( و تنها مجموع یک ستون یا مجموع یک سطر برابر با یک می‌باشد. ماتریس مجموع تاثیرات به صورت زیر محاسبه می‌شود.

رابطه ۳-۴

که T=[tij]n*n و (I-X)(I-X)-1=I می‌باشد. به علاوه این روش مجموع هر ستون و هر سطر از ماتریس مجموع T را نیز به دست می‌دهد.

رابطه ۳-۶

رابطه ۳-۵

که ri به مجموع سطر i ام از ماتریس T اشاره دارد و مجموع تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم عامل/معیارِ i را بر دیگر عوامل/معیارها نشان می‌دهد. مشابه این cj به مجموع ستون j ام از ماتریس T اشاره دارد و مجموع تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی که عامل/معیار j از دیگر عوامل/معیارها دریافت ‌کرده‌است. افزون بر این هنگامی که i=j (یعنی مجموع سطر و ستون بر روی هم)، (ri+ci) شاخصی برای قدرت تأثیرات داده و گرفته شده را نشان می‌دهد بدین معنی که (ri+ci) میزان نقش مرکزی عامل/معیار i در مسئله بازی می‌کند را نشان می‌دهد. اگر (ri-ci) مثبت باشد، پس عامل i بر دیگر عوامل تأثیر می‌گذارد و اگر منفی باشد پس عامل i از دیگر عوامل تأثیر می‌پذیرد.

گام ۴: یک مقدار آستانه را تنظیم کنید و NRM را به دست آورید.

بر مبنای ماتریس T هر عامل tij از ماتریس T اطلاعات شبکه‌ای درباره‌ چگونگی تأثیر عامل i بر عامل j را نشان می‌دهد. تنظیم مقدار آستانه‌ی برای فیلتر کردن تأثیرات کوچکِ (اندک) اعمال شده توسط عوامل ماتریس T برای جدا کردن ساختار روابط عوامل ضروری است. در عمل اگر همه‌ اطلاعاتِ ماتریس T به NRM منتقل شود، نقشه برای نشان دادن اطلاعات شبکه‌ای ضروری برای تصمیم گیری بسیار پیچیده می‌باشد. در جهت کاهش پیچیدگی NRM تصمیم گیرنده مقدار آستانه‌ای را برای سطح تأثیر برقرار می‌کند: تنها عواملی که مقدار تأثیر آن‌ ها در ماتریس T بزرگ‌تر از مقدار آستانه باشد می‌توانند انتخاب شوند و به NRM منتقل شوند. این مقدار آستانه را می‌توان از طریق توفان مغزی متخصصان مشخص شود. هنگامی که مقدار آستانه و NRM تقریبی (نسبی) مشخص شدند، NRM را می‌توان رسم کرد.

۳-۸-۳- فرایند تحلیل شبکه (ANP)

ANP شکل کلی و عمومی AHP می‌باشد که در MCDM برای صرف‌ نظر از محدودیت ساختار سلسله مراتبی استفاده شده است. این روش را می‌توان به صورت گام‌های زیر توصیف کرد.

روش تحلیل شبکه ای فرایند (ANP) حالت کلی و تکامل یافته ای از روش فرایند سلسله مراتبی (AHP) است که به منظور اولویت بندی تصمیمات در فرایند تصمیم‌گیری چند معیاره استفاده می شود. روش AHP در سال ۱۹۸۰ توسط ساعتی ارائه گردید(ساعتی، ۱۹۸۰). فرض روش AHP وجود استقلال زیرمعیار‌ها و معیار‌های تصمیم گیری می‌باشد در حالی که این فرض در عمل همیشه برقرار نیست.

ساعتی در سال ۱۹۹۶ روش گسترش یافته تحلیل شبکه‌ای فرایند (ANP) را ارائه داد (ساعتی، ۱۹۹۶) در این روش تمام ارتباطات سیستمی بین معیار‌ها ( وابستگی خارجی مجموعه) و نیز ارتباطات بین زیر معیار‌ها (وابستگی داخلی مجموعه) را در نظر می‌گیرد و آن ها را ارزیابی می‌کند از این‌رو این روش یک روش غیر خطی است. مزیت اصلی این روش در حل مسائل تصمیم‌گیری با روابط پیچیده است. این روش نه تنها قادر به انجام مقایسات زوجی بین زیر معیار‌ها است بلکه به تصمیم گیرنده این امکان را می‌دهد که تمام زیر معیار ها را به طور مستقل بررسی و اولویت بندی کند.طبق گفته دکتر ساعتی (ساعتی، ۱۹۹۹) ، ANP یک روش کلی­تر از AHP است و برای مقایسه این دو روش ‌می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:ANP با مجاز شمردن وابستگی، از AHP که فقط شامل حالت استقلال است، فراتر می‌رود. در حقیقت AHP به عنوان حالت خاصی از ANP به‌شمار می­رود.

ANPبا وابستگی عناصر در یک مجموعه (وابستگی داخلی) و وابستگی عناصر در مجموعه ­های مختلف (وابستگی خارجی) در ارتباط است. ساختار شبکه ای ANP، این امکان را فراهم می‌سازد که هر مسئله تصمیم ­گیری را بدون نگرانی از اینکه چه چیزی نخست و چه چیزی در پی آن می‌آید، ارائه کنیم. (شکل ۳-۲ )ANP یک ساختار غیر‌خطی است، در حالی که یک سلسله مراتب، با یک هدف در بالاترین سطح، و گزینه‌ها در سطح زیرین، ساختار خطی دارد. ANP نه فقط عناصر، بلکه گروه­ ها یا خوشه­هایی از عناصر را که اغلب در دنیای واقعی نیز نیاز می‌شود، از نظر حق تقدم، مرتب می­ کند (ساعتی، ۲۰۰۴).

شکل (۳-۲)- تفاوت ساختاری میان یک شبکه خطی و یک شبکه غیر خطی

فرایند تحلیل شبکه ای نسبت به فرایند سلسله مراتبی حالت کلی تری دارد که برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ معرفی شد. در این فرایند روابط متقابل میان معیارها و گزینه ها نسبت به تحلیل سلسله مراتبی کامل‌تر بوده و می توان روابط پیچیده تری را میان معیارها و گزینه ها از طریق آن نشان داد و به تصمیم گیری دقیق تری دست یافت.

در روش تحلیل سلسله مراتبی وابستگی ها باید به صورت خطی و از بالا به پایین یا برعکس باشند ولی اگر وابستگی ها به صورت دو طرفه یعنی وزن معیارها به وزن گزینه ها و وزن گزینه ها نیز به وزن معیارها مرتبط باشند درآن صورت مسئله دیگر حال سلسله مراتبی ندارد و نمی توان از از فرمول‌های تحلیل سلسله مراتبی استفاده نمود، اجرای تکنیک تحلیل شبکه ای فرایند شامل مراحل ذیل است:

گام اول: ساخت مدل شبکه