- آیا قابلیت مقایسه سود میان دو شرکتی که در سال های قبل حسابرسی آن ها توسط یک مؤسسه حسابرسی مشابه(غیر از سازمان حسابرسی) انجام شده، سپس به دو مؤسسه حسابرسی متفاوت (غیر از سازمان حسابرسی) تغییر میکند، کاهش مییابد؟
۱-۷- فرضیه های تحقیق
با توجه به مبانی نظری و نیز در راستای اهداف و سؤالات پژوهش، فرضیه های پژوهشی را به شرح زیر مطرح می نماییم:
-
- شرکتی که در معرض سبک سازمان حسابرسی قرار گرفته است نسبت به شرکت هایی که در معرض سبک یک مؤسسه حسابرسی دیگر بوده اند، کیفیت سود بالاتری را نشان میدهد.
-
- کیفیت سود شرکتی که در سال های قبل حسابرسی آن توسط سازمان حسابرسی انجام شده، سپس به یک مؤسسه حسابرسی دیگر(غیر از سازمان حسابرسی) تغییر میکند، کاهش مییابد.
-
- وقتی شرکتی که در سال های قبل توسط یک مؤسسه حسابرسی مشابه(غیر از سازمان حسابرسی) حسابرسی شده، حسابرس خود را به یک مؤسسه حسابرسی دیگر تغییر میدهد، کیفیت سود آن تغییر میکند.
-
- دو شرکتی که در معرض سبک سازمان حسابرسی قرار گرفته اند قابلیت مقایسه سود میان آن ها بیشتر از دو شرکتی است که در معرض سبک یک مؤسسه حسابرسی مشابه(غیر از سازمان حسابرسی) بوده اند.
-
- دو شرکتی که در معرض سبک یک مؤسسه حسابرسی مشابه(غیر از سازمان حسابرسی) قرار گرفته اند قابلیت مقایسه سود میان آن ها بیشتر از دو شرکتی است که در معرض سبک دو مؤسسه حسابرسی متفاوت(غیر از سازمان حسابرسی) بوده اند.
-
- قابلیت مقایسه سود میان دو شرکتی که در سال های قبل حسابرسی آن ها توسط سازمان حسابرسی انجام شده، سپس به یک مؤسسه حسابرسی مشابه(غیر از سازمان حسابرسی) تغییر میکند، کاهش مییابد.
- قابلیت مقایسه سود میان دو شرکتی که در سال های قبل حسابرسی آن ها توسط یک مؤسسه حسابرسی مشابه(غیر از سازمان حسابرسی) انجام شده، سپس به دلیل تغییر حسابرس توسط یکی از این شرکت ها، در حال حاضر حسابرس متفاوت دارند، کمتر است.
۱-۸-روششناسی پژوهش
این پژوهش از نظر هدف، از نوع پژوهش های بنیادی محسوب میگردد. از طرف دیگر، با توجه به اینکه نتایح حاصل از رویکردهای اجرایی در این پژوهش میتواند مورد استفاده استانداردگذاران حسابداری و مسئولان بازارهای سرمایه قرار گیرد، می توان آن را در زمره پژوهش های کاربردی نیز تلقی کرد. روش مورد استفاده در این تحقیق، روش توصیفی از نوع مقایسه ای است.
این پژوهش حاصل توصیف عینی و واقعی و منظم خصوصیات یک پدیده یا یک موضوع میباشد. هدف هر مطالعه توصیفی عبارت است از تشریح جنبه هایی از پدیده مورد نظر پژوهشگر و با دیدگاهی فردی، سازمانی، صنعتی و نظایر آن. ویژگی این نوع مطالعه آن است که تأکید اصلی آن به جای آزمون یک فرضیه یا اثبات رابطه علی، یک پدیده را توصیف میکند. در پژوهش مقایسه ای، پژوهشگر در صدد آن است که دو یا چند پدیده، اعم از کشور، سازمان، زمینه علمی، تئوری، اندیشه و … مورد مقایسه قرار دهد(طبیبی و همکاران، ۱۳۸۸).
۱-۸-۱- روش و ابزار گردآوری داده ها
در این تحقیق به منظور تدوین مبانی و مفاهیم نظری از روش کتابخانه ای یعنی از طریق مطالعه مقاله، کتاب و پایان نامه های مختلف استفاده شده است. روش مورد استفاده برای جمع آوری داده های مالی و غیر مالی این تحقیق نیز روش کتابخانه ای بوده است. در پژوهش حاضر برای گردآوری داده ها از ابزارهایی از جمله نرم افزار رهآورد نوین، سامانه اینترنتی کتابخانه سازمان بورس اوراق بهادار تهران(www.rdis.ir) و همچنین سامانه کدال(www.codal.ir) که امکان دسترسی به صورت های مالی و سایر گزارش های شرکت ها را فراهم میکنند، استفاده شده است. همچنین به منظور اطمینان از صحت داده های استخراج شده از نرم افزار مذکور، به صورت نمونه ای، اقلامی از این داده ها انتخاب و با اقلام واقعی در صورتهای مالی مطابقت داده شد. برخی از داده ها از جمله نام مؤسسه ای که حسابرسی شرکت مفروض را بر عهده داشته است مستقیماً از گزارش حسابرس مستقل همراه صورت های مالی سالانه شرکت ها استخراج شده است.
۱-۸-۲- جامعه آماری، روش نمونهگیری و حجم نمونه
جامعه آماری در این تحقیق، شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بخش تولیدی میباشد. مؤسسات مالی و سرمایه گذاری به دلیل ماهیت خاص فعالیت آن ها در نظر گرفته نشده اند. شرکت هایی که معیارهای زیر را برآورده نمی سازند به دلیل اختلال بالقوه و اثرات ناخالصی که میتوانند بر روی یافته ها ایجاد کنند از نمونه کنار گذاشته شده اند:
-
- اطلاعات مالی شرکت برای دوره زمانی تحقیق یعنی سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱ موجود باشد.
-
- پایان سال مالی آن ها پایان اسفندماه بوده و در دوره مورد بررسی تغییر سال مالی نداشته باشند.
- حداقل تعداد ۳ شرکت حائز شرایط، در صنعت فعالیت شرکت وجود داشته باشد.
معیارهای ذکر شده در بالا در خصوص جامعه و نمونه باید به عنوان یک محدودیت در مطالعه در نظر گرفته شود. پیامد استفاده از این معیارها محدود شدن تعداد شرکت ها به آن هایی است که برای تحلیل های ما مناسب هستند. بر اساس مطالب بیان شده نمونه آماری تحقیق تعداد ۶۳ شرکت است که از میان ۷ صنعت شامل صنایع خودرو و ساخت قطعات، انواع فرآورده های غذایی و آشامیدنی، مواد و محصولات شیمیایی و دارویی، منسوجات، ماشین آلات و تجهیزات، فلزات اساسی و سایر محصولات کانی غیر فلزی انتخاب شده است. از آنجایی که در پژوهش حاضر آزمون ها مربوط به قابلیت مقایسه صورت های مالی بر اساس جفت شرکت ها صورت میگیرد، از طریق یک طبقه بندی فرعی در هر صنعت و بر اساس تمام ترکیب های دوتایی ممکن، جفت شرکت ها تعیین شده است. برای مثال چنانچه در صنعت مورد نظر تنها سه شرکت A، B و C وجود داشته باشد پس سه جفت شرکت A-B و A-C و B-C خواهیم داشت. بر این اساس در پژوهش حاضر تعداد ۴۳۴۴ جفت شرکت به عنوان نمونه اصلی تعیین گردیده است. با توجه به فرضیات پژوهش از طبقه بندی های فرعی دیگری در درون طبقه بندی اصلی استفاده شده است.
۱-۸-۳- قلمرو پژوهش
دوره زمانی انجام این پژوهش از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱ (۱۲ سال) میباشد. مکان انجام پژوهش بورس اوراق بهادار تهران میباشد. دسترسی آسان به اطلاعات شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، همچنین استاندارد بودن و همگن بودن اطلاعات این شرکتها دلیل انتخاب این شرکتها به عنوان جامعه آماری پژوهش است. قلمرو موضوعی این پژوهش پیامدهای سبک حسابرس بر کیفیت و قابلیت مقایسه صورت های مالی میباشد.
۱-۸-۴- روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها
در تحقیق حاضر ابتدا آماره های توصیفی برای متغیرهای تحقیق ارائه می شود. این آمارهها شمای کلی از تکتک متغیرهای مدل به دست میدهد. در ادامه نیز برای آزمون فرضیات پژوهش، از آماره F برای آزمودن معنادار بودن رگرسیون و آماره t برای آزمودن معنادار بودن ضرایب مدل استفاده می شود. آماده سازی داده ها به کمک نرم افزار اکسل صورت میگردد و پس از آماده شدن داده های اصلی مورد نیاز و انجام محاسبات لازم، تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم افزارSTATA و SPSS صورت گرفته است.
۱-۸-۵- مدلهای رگرسیون مورد استفاده برای آزمون فرضیهها