کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

ج-۲- پرخاشگری تربیت نشده اجتماعی‌‌: این افراد ضمن انجام تکراری رفتارهای‏ پرخاش‌گرانه در مقابل افراد و قانون از وضعیت‏ تربیت شده مناسبی بهره نمی‏برند و ممکن است‏ رفتارهای آنان موجب بر هم خوردن نظم‏ اجتماعی گردد. این افراد معمولا با مراجع‏ قانونی دچار دردسر و درگیری می ‏شوند. روانشناسان در تحلیل رفتار این دسته از افراد می‏گویند‌: «این‌گونه پرخاشگری می‏تواند معلول‏ هر موقعیت ناخوشایند یا ملال‏انگیز از قبیل درد، دلتنگی و غیره باشد. مهم‌ترین عامل در ایجاد اینگونه پرخاشگری از میان همه موقعیت‌های ملال‏ انگیز ناکامی است. اگر فردی در نیل به هدف‏ خود با شکست مواجه شود ناکامی حاصل احتمال‏ پاسخ پرخاش‌گرانه او را افزایش می‏ دهد (کریمی، ۱۳۷۵).

ج-۳- پرخاشگری تربیت شده اجتماعی‏ بدون خشونت‌: از مشخصه‏‌های بارز این افراد ممکن است دعوا بین همسالان و همکلاسی‏ها باشد که ضمن آزار و اذیت رساندن همدیگر بعد از مدت کوتاه آشتی نموده و می ‏توانند دوستی‏های خود را ادامه دهند. مطالعاتی که در زمینه پرورش کودکان به عمل آمده حاکی از این‏ است والدین که برای متوقف ساختن پرخاشگری‏ کودکان خود تنبیه سخت به کار می‏برند، دارای‏ کودکانی هستند که با این که در خانه خیلی‏ پرخاش‌گر نیستند، در مدرسه و در موقع بازی در خارج از خانه پرخاشگری زیادی ابراز می‏دارند (کریمی، ۱۳۷۵).

ج-۴- پرخاشگری تربیت نشده اجتماعی‏ همراه با خشونت‌: نگرش‌ها و الگوهای رفتاری که‏ کودکان در جریان رشد خود فرا می‏ گیرند شبیه‏ نگرش‌ها و الگوهای رفتاری است که در والدین‏ آن‌ ها دیده می‏ شود. گاهی شباهت بین فرزند و پدر و مادر از لحاظ ویژگی‌هایی مانند راه رفتن، اطوارها و زیروبم صدا بسیار چشمگیر است. از این نظر است که می‏گوییم کودک با پدر و مادرش‏ همانندسازی می ‏کند‌ (برکویتز، ۱۹۸۶).

مغز و پرخاشگری

به نظر نمی‏رسد که پرخاشگری جزء غریزی طبیعت انسان باشد و نیز به نظر نمی‏رسد که عناصر ژنتیکی به تنهائی آن را باعث شوند، ما نمی‏توانیم مغز را که مرکز کنترل پرخاشگری است مستقیما مطالعه کنیم. مغز رفتارهای پیچیده ما را کنترل و هدایت‏ می ‏کند. آیا در مغز جائی مخصوص پرخاشگری‏ وجود دارد؟ اگر چنین مرکزی در مغز باشد، باید انتظار داشت که هرچند وقت یکبار انسان دست به‏ پرخاشگری زند و چیزی نتواند مانع بروز آن‏ شود جز در مواقعی که آن بخش از مغز به‏ کمک جراحی برداشته شود. وجود چنین‏ مرکزی مورد قبول عده زیادی است. متأسفانه‏ چنین افرادی علل پرخاشگری را بسیار ساده‏ تصور کرده ‏اند و آن را بدرستی درک نکرده‏اند. اعتقاد به وجود مرکز پرخاشگری در مغز از مطالعه روی حیوانات و تحریک الکتریکی‏ بخش‌های آن و گاه حذف آن بخش‌ها از طریق‏ جراحی پدید آمده است. مطالعه روی حیوانات‏ نشان می‏ دهد هنگامی که مراکز خاصی در مغز تحریک می ‏شوند، خشم و رفتار تهاجمی‏ به صورت حمله روی می‏ دهد و به نظر می‏رسد که‏ مرکز خاص پرخاشگری تحریک شده است و ناحیه ‌کنترل کننده خشم ایزوله شده است. و نیز بنظر می‏رسد که این مراکز با انگیزش‏های‏ دیگر نظیر گرسنگی، تشنگی و میل جنسی‏ مرتبط هستند. تحریک سایر مراکز اثراتی ضد آنچه موردنظر است پدید می ‏آورد یعنی رفتار پرخاش‌گرانه قطع و حیوان آرام می‏ گیرد‌ (سخاوت، ۱۳۶۹).

با توجه ‌به این اطلاعات ممکن است فکر کنیم آنچه روشن نشده است این است که هنوز نمی‏دانیم این مراکز تحت تأثیر چه عواملی‏ به طور معمول برانگیخته می ‏شوند. امّا مسئله به‏ این سادگی نیست. اولاً امروز متوجه شده‏اند که مراکز متعددی‏ در مغز رفتار پرخاش‌گرانه را پدید می ‏آورد. ثانیاًً زمانی‏که این بخش‌ها را از مغز برداشته‏اند عکس العمل خشم باز هم بروز ‌کرده‌است. بنظر می‏رسد که تمامی مغز به نحوی در ایجاد پرخاشگری دخالت دارد. ثالثاً عکس العمل در مقابل تحریک مراکز مذکور به عوامل متعددی‏ بستگی دارد. مثلاً تصور کنید میمونی در کنار میمون دیگر در یک قفس قرار دارند. میمون اول در نزاع با سایر میمون‌ها به‏ دفعات با توفیق روبرو بوده است. وقتی ناحیه‏ پرخاشگری آن تحریک می‏ شود به میمون دیگر که مطیع او است حمله می‏برد امّا اگر همین‏ میمون با میمون سومی روبرو شود که در گذشته‏ مغلوب او شده است به هنگام تحریک مرکز پرخاشگری از او روی برمی‏گرداند و فرار می ‏کند. یعنی تحریک نقطهء معینی در مغز هم‏ خشونت و حمله و هم ترس و فرار را پدید می ‏آورد و بروز هریک از این حالات به گذشته‏ رابطه آن‌ ها باهم و جریان یادگیری مربوط می‏ شود. به طور خلاصه باید گفت که شبکه پیچیده‏ای‏ از عوامل محیطی و فیزیولوژیکی در تعیین‏ بروز پرخاشگری یا عدم بروز آن دخالت دارد. حاصل مشاهدات مشابه همان نتایجی است که‏ در رابطه با صفات ژنتیکی و پرخاشگری بیان‏ کردیم. مغز سازمانی است که توانایی یا زمینه‏ بروز پرخاشگری را در انسان فراهم می ‏کند. اما اینکه این توانایی یا زمینه به صورت رفتار پرخاش‌گرانه بروز پیدا می ‏کند یا نه. به عوامل‏ متعدد دیگر مربوط می‏ شود. اگر انسان این‏ زمینه یا توانایی را دارد به آن معنی نیست که‏ حتماً باید به مرحله اجرا درآید و یا اینکه بروز پرخاشگری امری طبیعی است‌ (سخاوت، ۱۳۶۹).

منشاهای خشم و رفتار پرخاش‌گرانه

۱-مورد حمله قرار گرفتن

یکی از عمومی‏ترین منشاهای خشم، مورد حمله قرار گرفتن یا اذیت شدن، به‏وسیله‏ شخص دیگر است تصور کنید که پشت چراغ قرمز هستید و راننده‏ی ماشین پشت‏سر شما بی‏درنگ بعد از سبز شدن چراغ، بوق‏ می‏زند. یا تصور کنید در حال خوان یک روزنامه هستید و کسی‏ غیرمنتظره یک لیوان آب پشت گردنتان بریزد، یا سرانجام تصور کنید واکنش یک دانش‏آموز را وقتی که او یک عقیده ای را در کلاس بیان‏ می ‏کند و کسی دیگر با او مخالفت می ‏کند و می‏گوید که او احمق است‏ که چنین عقیده‏ای دارد در همه‏ این نمونه ها، کسی کاری غیرمنتظره‏ نسبت به شخص دیگر انجام داده است بسته ‌به این که شخص آسیب دیده‏ چگونه می‏پندارد این که او اذیت شده است یا مورد حمله قرار گرفته‏ است، کاملاً ممکن است که شخص عصبانی خواهد شد و احساس‏ پرخاش‌گرآن‌های نسبت به منشا حمله می ‏کند‌ (بردبار، ۱۳۸۴).

۲- محرومیت

محرومیت دومین ریشه‏ی مهم خشم است. محرومیت برخورد با، یا، نرسیدن به مقصود است اگر شخص بخواهد به جایی برود اعمالی انجام‏ می‏ دهد، یا اگر بخواهد چیزی به دست آورد و در صورتی که بازداشته شود می‏گوییم محروم شده است یکی از اساسی‏ترین اصول در روان‏شناسی، محرومیت است که تمایل به برانگیختن احساسات پرخاش‌گرانه است‌ (بردبار، ۱۳۸۴).

اثر محرومیت ممکن است در دورنمای وسیع‏تر در جامعه بزرگ دیده‏ شود. رکود اقتصادی محرومیت را به وجود می ‏آورد که تا حدودی بر همه‏ تأثیر می‏ گذارد. مردم نمی‏توانند شغل به دست آورند یا چیزهایی را که‏ نیاز دارند بخرند و در همه‏ حالت‏های زندگیشان محدود می ‏شوند. نتیجه آن‌که حالت‏های مختلف پرخاشگری عمومی‏تر می‏ شود‌ (بردبار، ۱۳۸۴).

مدیریت خشم و خشونت

مدیریت خشم به معنای داشتن مهارت‌های خاص است که احساس‌های هیجانی و برانگیختگی فیزیولوژیکی ناشی از خشم را کاهش می‌دهد (انجمن روان شناسی آمریکا^[۲۷]، ۲۰۰۴).