علامه طباطبایی در ابتدای ورودش به قم به قاضی معروف بود، چون از سلسله سادات طباطبایی هم بود، خودش ترجیح داد به طباطبایی معروف شود. با ظاهری ساده، عمامه‌ای کوچک و قبایی از جنس کرباس آبی رنگ و دگمه‌های باز قبا و بدون جوراب با لباس کمتر از معمول، در کوچه‌های قم تردد داشت و در ضمن خانه بسیار محقر و ساده‌ای داشت. سید علی قاضی، مهم‌ترین استاد او و مؤثرترین شخص در تربیت روحی وی بود. به طوری که خود او گفته‌است: ما هر چه داریم از قاضی داریم. مرتضی طالقانی (فلسفه )، سید حسین بادکوبی( ریاضیات)، سید ابوالقاسم خوانساری( خارج فقه و اصول ) ،محمدحسین غروی اصفهانی میرزا حسین نائینی (رجال)حجت کوه کمری.(حسینی تهرانی،۱۳۷۹،ص۱۳۲)
۳-۲-۲-تألیفات و آثار:
علامه طباطبایی دو اثر شاخص دارد، که بیشتر از سایر آثار وی مورد توجه قرار گرفته‌است.نخست تفسیر المیزان است، که در ۲۰ جلد و طی ۲۰ سال به زبان عربی تالیف شده‌است. در این تفسیر، از روش تفسیر قرآن به قرآن» استفاده شده‌است، و علاوه‌بر تفسیر آیات و بحث‌های لغوی در بخش‌هایی جداگانه با توجه به موضوع آیات مباحث روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی و اجتماعی نیز دارد. این اثر به دو شکل منتشر شده‌است: نخست در چهل جلد، و سپس، در ۲۰ جلد. این اثر توسط سیدمحمد باقر موسوی همدانی به زبان فارسی ترجمه شده‌است.اثر مهم دیگر او اصول فلسفه و روش رئالیسم است. این کتاب شامل ۱۴ مقاله فلسفی است، که طی دهه های ۲۰ و ۳۰ شمسی تالیف شده و توسط مرتضی مطهری و با رویکرد فلسفه تطبیقی شرح داده شده‌است این کتاب نخستین، و یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که به بررسی مباحث فلسفی، با توجه به رویکردهای حکمت فلسفی اسلامی و فلسفه جدید غربی پرداخته‌است. ( فدایی مهربانی،۱۳۹۱،ص۵۴)
آثار محمدحسین طباطبایی (به استثنای تفسیر المیزان) را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:کتاب‌های به زبان عربی،کتاب توحید که شامل ۳ رساله‌است: رساله در توحید،رساله در اسماء الله،رساله در افعال الله.کتاب انسان که شامل ۳ رساله‌است: الانسان قبل الدنیا،الانسان فی الدنیا،الانسان بعد الدنیا، رساله وسائط که البته همگی این رساله‌ها در یک مجلد جمع آوری شده و به نام هفت رساله معروف است.رساله الولایه،رساله النبوه و الامامه،بدایه الحکمه،نهایه الحکمه،(این دو کتاب از متون درسی فلسفی حوزه و دانشگاه محسوب می‌شود.)کتاب‌های به زبان فارسی:شیعه در اسلام،قرآن در اسلام (به بحث درباره مباحث قرآنی از جمله نزول قرآن، آیات محکم و متشابه ناسخ و منسوخ و… پرداخته‌است.)، وحی یا شعور مرموز،اسلام و انسان معاصر،حکومت در اسلام، سنن النبی (درباره سیره و خلق و خوی پیامبر اسلام در بخش‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی ایشان است.) اصول فلسفه و روش رئالیسم (در مورد مبانی فلسفی اسلامی و نیز نقد اصول مکتب ماتریالیسم دیالکتیک است.علی و فلسفه الهی:خلاصه تعالیم اسلام،رساله در حکومت اسلامی،نسب‌نامه خاندان طباطبایی (اولاد امیر سراج الدین عبدالوهاب)،شرحی کوتاه بر دیگر آثار: بدایه الحکمه:کتابی که یک دوره تدریس فشرده فلسفه برای دوستداران علوم عقلی در قم و سپس دانشگاه‌های کشور شد.نهایه الحکمه:این اثر برای تدریس فلسفه با توضیحی بیشتر، عمقی افزون تر و سطحی عالی تر تدوین شده‌است.حاشیه بر کفایه:کتابی اصولی پیرامون قوانین استنباط است.مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن:او که محققی فرانسوی است پیرامون چگونگی شیعه و مباحث اعتقادی و… مذاکراتی با وی داشته که در این کتاب وجود دارد. رساله انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا:این کتاب که اکنون با نام «انسان از آغاز تا انجام» ترجمه شده‌است مباحثی مفید از عوالم سه گانه ماده، مثال و عقل مطرح کرده و پیرامون شبهات و دغدغه خاطر جوانان مطالبی بسیار مفید و لازم ارائه کرده‌است. (نصری،۱۳۸۳، ص ۳۵)
در محضر علامه طباطبائی:این کتاب توسط محمد حسین رخشاد نوشته شده‌است و شامل پرسش‌ها و پاسخ‌های زیادی در موضوعات مختلف از علامه‌است.شیعه در اسلام:علامه این کتاب را برای معرفی عقاید شیعه به طور عقلانی نوشته‌است. ولایت‌نامه،این یک رساله عرفانی از وی است که همایون همتی آن را ترجمه کرده‌است و انتشارات روایت فتح آن را منتشر کرده‌است. علامه شاگردان زیادی تربیت کرد، که در زیر نام مهم‌ترین آن ها ذکر می‌گردد: مرتضی مطهری، محمد جواد باهنر، عبدالله جوادی آملی، سید محمد حسینی بهشتی، حسن حسن زاده آملی، محمدتقی مصباح یزدی، محمدرضا نکونام، غلامحسین ابراهیمی ینانی، محمد محمدی گیلانی، محمد صادقی تهرانی، سید جلال الدین آشتیانی، علی قدوسی، سید مرتضی جزایری، آیت الله شیخ محمود امجد، عبدالله فاطمی نیا، بیات زنجانی، محمدمفتح،محمد ماعیل صائنی زنجانی، ابراهیم امینی،عزالدین حسینی زنجانی، دکتر جواد مناقبی، یحیی نصاری شیرازی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید محمد علی موحد ابطحی، حسینلی منتظری، سید محمدحسین حسینی طهرانی، امام موسی صدر، ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی،سید علی خامنه‌ای،سید محمد خامنه‌ای،سید حسین نصر،داریوش شایگان، حسین مظاهری ،علی اصغر کرباسچیان و همچنین بسیاری از روشنفکران در جلسات مباحثه از ایشان بهره گرفتند.( فدایی مهربانی،۱۳۹۱،ص۵۵)
۳-۲-۳-مفهوم تربیت:
در زبان فارسی، واژه «تربیت» به معنای پروردن و آموختن آمده است.(دهخدا) در زبان عربی نیز چون از دو ریشه اشتقاق یافته، معانی گوناگون پیدا کرده‌است؛ ریشه نخست تربیت، «ربب» است که به معنای اصلاح و تدبیر و سرپرستی کردن، خوب رسیدگی کردن و به اتمام رساندن و کامل کردن آمده است. ریشه دوم تربیت «ربو» است که به معنای رشد و نمو، افزودن و پرورش جسمی است.
معنای اصطلاحی تربیت عبارت است از:برانگیختن و فراهم آوردن موجبات رشد و پرورش و شکوفایی تمام استعدادها و توانایی‌های انسان، به منظور رسیدن به کمال و سعادت مطلوب(بهشتی ،۱۳۸۷)
