فصل پنجم

نتیجه‌گیری

از آنجائیکه نتیجه هر تحقیق و پژوهش پاسخگوئی به سؤالاتی است که پیرامون آن انجام می‌گیرد، لذا موضوع رقابت سیاسی مبحث تحقیقی قرار گرفته و لازم است ابتدا به تعریف مفهومی رقابت که در لغت‌نامه‌های معتبر به آن پرداخته شده نگاهی داشته و قالب اصطلاحی آن را تبیین نمائیم تا ماهیت آن مشخص شده و با توجه به رقیبان موجود جامعه، چه جایگاهی را به خود اختصاص داده، تا اینکه آن رقابت موردنظر که دارای یک الگوی قابل استناد از الگوی دیگراست مورد نقد قرار گیرد. پس برای رسیدن به پاسخ، ماهیت آنرا مورد بحث قرار دادیم تا چیستی آن نیز روشن گردد، لذا با شناخت آن خاستگاه که در گستره حزب جریان می‌یابد آنرا به بحث گذاشتیم تا پاسخ اولین فرضیه فرعی را روشن‌تر تبیین نمائیم. هرچند ماهیت رقابت‌های سیاسی کسب قدرت است، اما گروهی که منافع آنان به این کسب قدرت مشروعیت می‌بخشد مردم‌اند، چرا که پایداری قدرت در گروه پاسخگویی به مطالبات و پرداختن به شعارهای انتخاباتی از سوی حزب پیروز خواهد بود، لذا ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها در رقابت‌های سیاسی می‌بایست در تامین یا عدم تامین منافع مردم و میزان کاستی یا افزودن بر آسیب پذیریهای حکومت جست و جو شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در واقع هرچند رفاه، بیشتر ملموس و فراگیر باشد و به هر میزان عدالت اجتماعی بیشتر بتواند سایه گستر شود، مشروعیت گسترده‌تری برای نظام فراهم خواهد شد، به طوری که تأمین کننده امنیت ملی نیز خواهد بود؛ لذا متعهد بودن نسبت به برنامه‌های انتخاباتی در این زمینه، ارزشی بس مهم محسوب می‌گردد؛ همچنین رقابت مسالمت آمیز که می‌تواند رعایت اخلاق سیاسی و پرهیز از هرگونه تخریب رقیب را نیز همراه داشته باشد و متقابلاً عدم رعایت این موارد می‌تواند بستر انحراف افکار عمومی را از واقعیت فراهم آورد. و همین علت است که شهید مظلوم آیت الله دکتر بهشتی حزب جمهوری اسلامی را معبد می‌دانست؛ یعنی اینکه یک فعالیت سیاسی و یک کار سیاسی باید جنبه عبادی و خدایی و ارزشی داشته باشد و در یک کلمه همانگونه که انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی بر مبنای ارزش‌ها می‌تواند مورد حمایت مردم قرار بگیرند، احزاب نیز تنها در چارچوب این ارزش‌ها می‌توانند مورد حمایت مردم قرار بگیرند و از تعاملاتی که موجب دوری مردم می‌شود برحذر و دور بمانند.
در این بخش آسیب شناسی در این حوزه را با استدلال منتقدان که ضعف روحیه دگرپذیری و تکثرگرایی که مانع اقتدار نظام میشود و ناپایبندی حزب‌ها و گروه ها بر رعایت قوانین و مقررات قاعده بازی سیاسی در نبود نهادهای مدنی و یا نبود جامعه پذیری سیاسی را دنبال می‌کنند مورد توجه قرار دادیم که شاه کلید این نوع ضعفها، ضعف جامعه‌پذیری سیاسی در بین نخبگان است که خواهان رعایت قاعده بازی سیاسی‌ای در فرایند رقابت هستند که دچار مشکل شده است.
از طرفی نوپا بودن نظام حزبی در ایران و نگرش‌های سیاسی افراطی و ناآگاهی و نا آشنائی به قاعده و اصول رقابت و تمایلات خاص گرایانه و انحصارطلبی و تمامیت خواهی و مطلق انگاری و پائین بودن آستانه تحریک پذیری اعضاء باعث رفتار سیاسی حزبی، ایران را دچار نوسانات «تند روی و کندروی» بسیار شدید کرده که از جمله مشکلاتی است که حق‌گرائی و عدالت جوئی را با توجه جامعه ارزشی قابل بررسی می‌کند، لذا با این نگاه لازم شد که نهادهای رقابت در جهان امروز را در حوزه رقابت‌ سیاسی که در سطوح مختلف؛ یکی انتخابات و دیگری احزاب سیاسی در انواع مختلف آنرا مورد نظر قرار دهیم تا روشن گردد رقابت سیاسی در این دو حوزه، تکیه‌اش افزون بر دیگر حوزه های احزاب هستند که در حقیقت ماشین متحرک دیگر حوزه‌ها است و این ماشین متحرک محموله‌ای غیر از مشارکت را حمل نمی‌کند و این بار پرارزش است که به این ماشین ارزش دو چندان داده است و در دنیای امروز احزاب با طرفداران خود ارزش و جایگاه خود را پیدا می‌کند. در نتیجه وقتی مشارکت سیاسی واقعی وجود عینی پیدا میکند که رقابت سیاسی شکل گرفته باشد و در جامعه خود را نمایان کرده باشد.
«لیسترمیل براث» عوامل تعیین کننده مشارکت را وضعیت اقتصادی و اجتماعی و مرکزیت اجتماعی می‌شمارد و آنرا چنان امری عقلانی و اصولاً معطوف به هدف نشان می‌دهد که این نوع برنامه‌های حکومت را مرتبط با علایق و منافع می‌بیند که بر تصمیمات حکومت اثر می‌گذارد، لذا از این دید احزاب، کسب قدرت را هدف نهائی خود نشناخته، بلکه در جهت حفظ منافع طرفداران و منافع و خواسته‌ها و ارزش‌های پای‌بند آنها توجه می‌نمایند و تلاش می‌کنند.
اما در فرضیه‌های دوم و سوم فرعی منافع شخصی و امتیازات و پاداش‌ها منشاء رقابت شناخته نشده و در دیگری مشارکت مردم در تعیین سرنوشت موردنظر قرار گرفته که براساس رویکرد اول:
سرشت دیوان سالاری دولتی هم به چالش کشیده میشود چرا که برخی جامعه شناسان سیاسی هم به این عقیده‌اند که تعارض موجود براساس روند فراطبقاتی، فراساختاری و فرا ایدئولوژیک شکل گرفته، لذا رفتار گروه های اجتماعی و جنبشهای اجتماعی نه تنها انگیزه شخصی را تداعی نمی‌کند بلکه به مبارزه با چنین ناهنجاریهای اجتماعی برخاسته و در جهت استحکام هنجارهایی چون نفع عمومی و صلاح عمومی تلاش می‌کنند،در این بخش از تحقیق تلاش شده چگونگی چالش‌هایی را که در یک نظام در جهت کسب عرصه‌های تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد و پیوند میان رقابت سیاسی با جنبش‌های اجتماعی که در انسجام سیاسی و ساختار حکومتی به چالش کشیده، باعث کاهش آن میشود را بیان دارد؛ بنابراین در درون گروه های حکومتی سطح رویاروئی و جدال افزایش یافته و زمینه اصلاحات درون ساختاری کاهش می‌یابد و هم اکنون عرصه مطبوعات را به عنوان یکی از نمادهای جدال ساختاری می‌توان تلقی کرد، چرا که مطبوعات می‌تواند هنجارهای ساختار شده را با چالش‌هایی روبرو نماید که نمونه آن انتخاب خرداد ۱۳۸۰ است که می‌توان که به عنوان نقطه عطف جدیدی در رویاروئی‌های سیاسی تلقی کرد و در اینجا بود که سطح جدال بین بازیگران به حداکثر دیده شد که البته همین رقابت و جدال ساخته‌های حزبی است که وظیفه دارند تا جامعه را با آگاهی سیاسی روبرو سازند و به آنان (مردم) نقش‌های جدیدی را برای مشارکت سازنده در درون نهادهای نظام سیاسی بدهند و به این ترتیب جذب زمینه نیروهای جدید در ساختار حکومتی را فراهم آورند.
بنابراین مشارکت سیاسی و آگهی سیاسی پیوند نهایی درون ساختاری نوعی رابطه ارگانیک (اندام وار) را دارد، پس احزاب با فراهم کردن زمینه‌های مشارکت مردم و آگاهی دادن به مردم که مشارکت باعث تعیین سرنوشت و تسهیل در دریافت و بدست آوردن مطالبات خواهد شد را آموزش می‌دهند تا با این روش رقابت سیاسی رونق بیشتری گرفته و هدفها سریعتر بدست آید؛ چرا که مشارکت سیاسی، تأثیرگذاری بر قدرت سیاسی است و در این جریان توده مردم و تشکل‌های سیاسی به منزله طرف حساب‌های نظام سیاسی هستند و براساس رابطه دولت و جامعه و تعادل این دو با یکدیگر از انواع مختلف مشارکت سیاسی شکل می‌گیرد. در واقع مشارکت سیاسی مفهومی است که با رقابت سیاسی نسبت مادری دارد و در واقع رقابت سیاسی زائیده آن محسوب میشود، ولی همزاد دمکراسی نمی‌تواند باشد، در زبان دیگر مشارکت به طور منطقی می‌تواند از رقابت جدا باشد؛ پس مشارکت به معنی تلاش‌های مردم عادی در هر نوع نظام سیاسی جهت نفوذ بر کادرهای حاکمان خود و گاهی تغییر دادن آنان است، دامنه و الگوی مشارکت البته در انواع مختلف نظامها تفاوت دارد، بنابراین مردم با مشارکت خود باعث پاسداری از آزادی، ترویج عدالت و تشویق ثبات هستند تا بدین طریق مطالبات خویش را به راحتی به دست آورند.
سرانجام در بخش سوم پژوهش به بررسی فرضیه اصلی پرداختیم که تأثیر رقابت سیاسی در تأمین امنیت ملی و تقویت آن که عامل ثبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است و تامین امنیت در هر جامعه‌ای زمینه‌ساز تامین منافع ملی ملتها و دولتها در عرصه‌های مختلف داخلی و خارجی خواهد شد. با روشن نمودن مفهوم امنیت که مانند بسیاری از مفاهیم سیاسی از ثبات و استقرار چندانی برخوردار نیست، چگونگی پیچیدگی و بهره‌گیری از این مفهوم و فرایند آن ارزش‌های اجتماعی انسان تعیین می کند، مانند عقیده و فرهنگ، آبرو و حیثیت، ناموس و جان و مال و کشور و چیزهایی که به نوعی تعلق به انسان دارد به طوری که با تأمین امنیت آنها امنیت ملی هم مستقر خواهد شد؛ چرا که تلاش در تامین آنها که تعلق به انسانها دارد باعث داشتن پشتوانه عظیم مردمی خواهد شد که این مردم با حضور پرتلاش خویش با اندیشه در بخش اندیشه و در اقتصاد با تولید و در محور اجتماعی با حضور فعال و بالنده در امور عمومی و در حوزه سیاست با مشارکت عمومی در تحکیم پایه‌های نهادهای سیاسی اقدام خواهند نمود. حال به جهت شناخت امنیت جمهوری اسلامی و اینکه چه عناصر و عواملی در تامین آن اهمیت دارد، لازم آمد تا اصول بنیادین آن مشخص گردد تا با شناخت آن، چارچوب امنیتی آن ترسیم گردد و حوزه‌هایی چون واحد سیاسی و اسلامیت و جمهوریت آن که در تفسیر از عرصه رقابت سیاسی به دور است نیز معلوم شود.
در ادامه تأثیر رقابت سیاسی بر امنیت ملی مورد تحلیل قرار گرفت و عوامل تأثیرگذار آن - مثبت و منفی- فهرست گردید تا معلوم شود هر نوع تحول و حرکت مثبت در امور سیاسی و در کار اهل سیاست بر هر جامعه و بر افراد آن اثر مثبت دارد و برعکس حرکتها و گفتار و رفتارهای منفی، اثرات منفی بر فرد و اجتماع دارند؛ چرا که هر نظامی همچون افراد دارای منافعی است که کلیت جامعه ملی از آنها منتفع میشود، و لذا رقابت سیاسی حتماً باید در جهت حفظ مراتب منافع ملی و امنیت آن قرار گرفته باشد تا بتواند پشتوانه عظیم مردمی را هم به همراه داشته باشد، زیرا هر جامعه‌ و ملتی در جهت کسب و حفظ منافع ملی خود و کشورشان است و مهمترین آن که سایر شرایط امنیتی را به همراه می‌آورد وفاق ملی است، چرا که رقابت سیاسی نباید وفاق ملی و استقلال کشور را خدشه‌دار نموده و باعث لطمه به قانون اساسی گردد، بلکه باید به ایجاد نظم و استقلال و اجرای قانون در یک نظام سیاسی کشور منجر شود. حال در پایان پژوهش به تبیین سیاست‌های امنیتی جمهوری اسلامی بعد از انقلاب در محورهای سه‌گانه پرداخته شد که در گذر این مبحث به آسیب‌های ساختاری که نبود مدیریت امنیت ملی را بدنبال دارد اشاره گردید و لازم آمد به مبحث امنیتی شدن رقابت، جهت توضیح و تفسیر بیشتر این مبحث در خاتمه اشاره شود، همچنین در نهایت دیدگاه های احزاب و گروه ها به صورت جداول جهت شناخت بیشتر و ارائه تحلیل نزدیک به واقعیت به بخش آخر افزوده گردید.

منابع

۱ـ ایران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رویارویی اندیشه‌ها (مجموعه مقالات، ج۱(تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،۱۳۷۹).
۲ـ ایوبی، حجت اله، «پیدایی و پایایی احزاب سیاسی در غرب»؛ تهران:انتشارات سروش، ۱۳۷۹.
۳ـ ــــــــــــــــــ، «اکثریت چگونه حکومت می‌کند؟»؛تهران: انتشارات سروش، ۱۳۷۹.
۴ـ ابوترابیان، حسن؛ «محمدرضا پهلوی پاسخ به تاریخ»؛ تهران: ناشر، مترجم، ۱۳۷۱.
۵ـ افتخاری، اصغر؛ «مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی»؛ تهران:انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی؛ ۱۳۸۱.
۶ـ افتخاری، اصغر؛ با مقدمه دکتر تاجیک؛ «درآمدی برخطوط قرمز در رقابت‌های سیاسی»، [تهران]: چاپ گلبان، ۱۳۸۱).
۷ـ اینترنت؛ «سایت وزارت کشور، بخش انتخابات، www.moi.ir.»
۸ـ ادوارد، ای. چونگ این مون؛ «امنیت ملی در جهان سوم»، چاپ اول، تهران: ناشر پژوهشکده مطالعات راهبردی، ۱۳۷۹.
۹- «امنیت ملی و نقش نیروی انتظامی، مقالات»، انتشارات نیروی انتظامی.
۱۰ـ آقاپور، خلیل؛ «نقش فرهنگ سیاسی مشارکتی بر امنیت ملی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، علوم سیاسی، تهران: دانشکده علوم انسانی تربیت معلم، ۱۳۸۳.
۱۱ـ آرمین، محسن و حجت رزاقی؛ «بیم‌ها و امیدها»، چاپ اول، تهران: همشهری،۱۳۷۷.
۱۲ـ بشیریه، حسین؛ «دیباچه‌ای بر جامعه شناسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران»، تهران : موسسه نگاه معاصر، تهران ۱۳۸۱.
۱۳ـ بهار، ملک‌الشعرا؛ «تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران»، چاپ چهارم، ج۱، تهران: انتشارات امیرکبیر،۱۳۷۱.
۱۴ـ تاجیک، محمدرضا و دیگران؛ «مجموعه مقالات رقابت‌ها و چالش‌های سیاسی در ایران امروز»، چاپ اول، ج۲، تهران: انتشارات گرافیک گستر، چا۱۳۸۱.
۱۵ـ «تحزب و امنیت ملی در جمهوری اسلامی» (بولتن)، (پژوهشکده مطالعات راهبردی سال ۱۳۷۸).
۱۶ـ تاجیک، محمدرضا؛ «مجموعه مقالات همایش رقابت‌های سیاسی و امنیت ملی»، (تهران، فرهنگ گفتمان ۱۳۸۱).
۱۷ـ «تحزب و توسعه سیاسی» کتاب دوم تحزب در ایران، دفتر مطالعات وزارت کشور، ناشر همشهری، ۱۳۷۸.
۱۸ـ جاسمی، محمد و بهرام جاسمی؛ «فرهنگ علوم سیاسی»، انتشارات گوتنبرگ، ۱۳۵۸.
۱۹ـ جعفری، محمدتقی؛ «اصول حکمت سیاسی»، تهران، ناشر، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۷۳.
۲۰ـ «جایگاه و ضرورت امنیت»، مقالات؛انتشارات روابط عمومی سپاه.
۲۱ـ چاکرالحسینی، حبیب اله؛ «بررسی نقش مشارکت سیاسی در امنیت ملی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی،(تهران:دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران، ۱۳۸۱.
۲۲ـ خواجه سروی، غلامرضا؛ «رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۱۳۸۲.
۲۳ـ خواجه سروی، غلام‌رضا؛ «خبرگزاری فارس، چارچوبی برای تحلیل رقابت و ثبات سیاسی با نگاهی به تجربه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ»،(۴ شهریور ۱۳۸۳)، آدرس e-mail: inFo@Farsnews.com).
۲۴ـ دهخدا، علی اکبر؛ «لغت‌نامه»، چاپ دوم، ج۸،تهران: ‌انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷.
۲۵ـ دارابی، علی؛ «کارگزاران سازندگی از فراز تا فرود»، تهران، سیاست، ۱۳۸۰.
۲۶ـ ــــــــــــــ؛ «سیاستمداران اهل فیضیه، بررسی، نقد، پیشینه و عملکرد جامعه روحانیت مبارز تهران»، تهران، سیاست، ۱۳۷۹.
۲۷ـ ــــــــــــــ؛ «رویاروئی اندیشه‌ها، مجموعه مقالات منتشر شده»، (جلد اول، تهران: انتشارات سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،۱۳۷۹.
۲۸ـ رنجبر، مقصود؛ «گفتمانهای امنیت ملی در جمهوری اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی؛ ش۹،۱۳۷۹.
۲۹ـ روزنامه ایران؛ ش، ۲۸۵، سال ۱۳۷۴.
۳۰ـ روزنامه ابرار؛ ش ۲۱۹۵، سال ۱۳۷۵.
۳۱ـ روزنامه همشهری، هفتم اردیبهشت ۱۳۷۷
۳۲ـ زیبا کلام، صادق؛ «توسعه سیاسی و امنیت داخلی جمهوری اسلامی»، (تهران : پژوهشکده مطالعات راهبردی، ۱۳۷۹).
۳۳ـ سجادی، سید عبدالقیوم؛ «مبانی تحزب در اندیشه‌های سیاسی اسلام»، (چاپ اول، قم: ناشر موسسه بوستان کتاب قم،۱۳۸۲).
۳۴ـ سلامتی، محمد؛ هفته نامه عصر ما، ش۱، ۱۳۷۳.
۳۵- شادلو، مهندس عباس؛ «اطلاعاتی درباره احزاب و جناحهای سیاسی ایران امروز»، (تهران : نشر گستر ۱۳۷۹).
۳۶ـ شهبازی، محبوب؛ «تقدیر مردم‌سالاری ایران»، چاپ اول، تهران: (چاپخانه لیلا، ۱۳۸۰).