کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

پارسل و مناگان در تحقیق خود ‌به این نتیجه رسیدند که سرمایه انسانی و ویژگی های زمینه ای^[۱۰] مرتبط با هنجارها یا سرمایه اجتماعی، جامعه پذیری فرزندان را سهولت می بخشند. (رستمی، ۱۳۹۰: ۴۷).

نظام تمایلات و گرایش های فرد از طریق مواجهه او با آژانس های جامعه پذیری و نیز تجربه های منحصر به فرد او در محیط های گوناگون شکل می‌یابد، به طور مثال اینکه بیشتر تاثیر ‌گروه‌های باز را تجربه کرده باشد یا تجربه بودن با ‌گروه‌های بسته را؛ و اینکه تجربه های عاطفی او در خانواده بیشتر خصلت خاص گرایانه داشته است یا عام گرایانه و شرایط متفاوتی نظیر این ها، می‌توانند به طور بالقوه از او شخصیتی پایبند به اصول اخلاقی بسازند یا بالعکس فردی بی تفاوت به وقایع پیرامون خود و بدون نظارت بر خود و خواستهای فردی پرورش دهند. (آلموند و ربا ۱۹۶۳؛ رستمی: ۴۷).

باین و هیکس در سال ۱۹۹۸ سرمایه اجتماعی را به دو جزء رفتاری/کنشی و شناختی/ ادراکی تقسیم نمودند. جزء رفتاری/کنشی مربوط به آن چیزی است که افراد «انجام» می‌دهند (به عنوان مثال مشارکت در گروه ها) و جزء شناختی/ ادراکی مربوط به آن چیزی است که افراد فکر یا احساس می‌کنند (به عنوان مثال آیا آن ها به سایر افراد اعتماد می‌کنند؟) این دو جزء به ترتیب به سرمایه اجتماعی ساختاری و سرمایه اجتماعی شناختی اشاره می‌کنند. مضمون سرمایه اجتماعی در بعد عینی و ساختاری در سطح کلان مورد توجه دورکیم، بعد ذهنی یا شناختی آن در سطح خرد مورد توجه وبر و بعد ارتباطی و تعاملی آن در سطح شبکه روابط مورد عنایت قرار گرفته است (رستمی، ۱۳۹۰: ۴۸).

سزرتر و وولکاک در ادامه این مفهوم پردازی، سه مفهوم سرمایه اجتماعی درون گروهی، سرمایه اجتماعی بین گروهی و سرمایه اجتماعی پیوند دهنده را ارائه کردند. در حالی که سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی ماهیت شبکه ها (به عبارتی کمیت و کیفیت شبکه ها) را تبیین می‌کند، سرمایه اجتماعی درون گروهی، بین گروهی و پیوند دهنده، جایی را که این روابط روی می‌دهد، تبیین می‌کند (علیوردی نیا و همکاران، ۱۳۸۷: ۱۱۵)

کلمن دو نوع سرمایه اجتماعی را از هم تفکیک می‌کند: سرمایه اجتماعی در داخل خانه و سرمایه اجتماعی خارج از خانواده. به عبارتی کلمن و بسیاری از پژوهشگران برای سنجش سرمایه اجتماعی ارتباط های درون خانوادگی و بین خانوادگی را به عنوان شاخص های اساسی مورد نظر قرار داده‌اند. سرمایه اجتماعی داخل^[۱۱] خانواده زمانی را در برمی گیرد که والدین با یکدیگر و بچه هایشان می گذرانند (ارتباط های درون خانواده)؛ به عبارت دیگر، تعاملات والدین- کودکان در دل خانواده سرمایه اجتماعی درون خانواده به شمار می‌آید. سرمایه اجتماعی بیرون خانواده به روابط خارج خانه، در درون اجتماع کلی تر می پردازد که هنجارهای قوی تری برای کمک به اعضای خانواده نسبت به اعضای غیر خانواده به وجود می آورد. سرمایه اجتماعی بیرون خانواده شامل ارتباط با گروه ها و نهادها از جمله خویشاوندان و همسایگان است. ‌بنابرین‏ سرمایه اجتماعی در دو بعد سرمایه اجتماعی درون خانوادگی و بیرون خانوادگی تقسیم می شود (نازک تبار و ویسی، ۱۳۸۷:‌۱۳۱)

سرمایه اجتماعی درون خانواده

سرمایه اجتماعی درون خانواده شامل هنجارها، شبکه های اجتماعی و روابط بین والدین و فرزندانشان است که برای فرزندان به ویژه در دوران جامعه پذیری بسیار گران بهاست. این سرمایه اجتماعی از طریق سرمایه گذاری در کنش متقابل بین افراد خانواده با ایجاد فرصت برای کنش های بین شخصی و همچنین فراوانی و مدت زمان کنش ظاهر می شود. (نازک تبار و ویسی، ۱۳۸۷ :‌۱۳۱).

در بررسی کلمن نقش سرمایه اجتماعی در ایجاد سرمایه انسانی است. او بر روابط والدین- فرزندان تأکید می‌کند و از حضور فیزیکی والدین در خانواده و رسیدگی به فرزندان به عنوان شاخص اندازه گیری استفاده می‌کند. او سرمایه اجتماعی را با چند عامل زیر در ارتباط می‌دانست:

• • حضور والدین در خانه (یک یا هر دو نفر)

• • تعداد فرزندان

• • ترکیب متفاوت والدین

• • انتظار مادران از آموزش فرزندان

• • تحرک خانواده

• حضور در کلیسا

به نظر کلمن سرمایه اجتماعی ذاتا در روابط والدین و فرزند وجود دارد. (نازک تبار و ویسی، ۱۳۸۷ :‌۱۳۱)

سرمایه اجتماعی بیرون خانواده

کلمن بر اهمیت سرمایه اجتماعی بیرون خانواده نیز تأکید نموده است. این نوع از سرمایه اجتماعی به شبکه اجتماعی خانواده در اجتماع و رابطه آن با سایر نهادهای اجتماعی از قبیل مدارس، سازمان های اجتماعی و غیره اشاره دارد. (کلمن، ۱۹۸۸: ۱۹۲)

این نوع سرمایه شامل ‌گروه‌های زیر است:

دوستان و همسایگان

پاتنام، شبکه های همسایگی را در تقویت سرمایه اجتماعی مفید و مؤثر می‌داند. مطالعه وی در زمینه زندگی آمریکایی نشان می‌دهد که این نوع زندگی، انواع مختلف شبکه های اجتماعی سرمایه اجتماعی را حمایت می‌کند (نازک تبار و ویسی، ۱۳۸۷ :‌۱۳۵). باوم و دیگران دامنه وسیعی از شبکه ها را ذکر می‌کنند که شخص می‌تواند در آن ها عضویت داشته باشد

خویشاوندان

خویشاوندان به عنوان گروه هایی که می‌توانند حمایت اجتماعی را فراهم سازند، کمتر در مطالعات مربوط به سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته اند. (نازک تبار و ویسی، ۱۳۸۷ :‌۱۳۵)

استون معتقد است برای اندازه گیری دقیق تر شبکه دوستان و همسایگان ابتدا باید وجود چنین شبکه هایی شناسایی شود و سپس این اطلاعات را به ویژگی ها و فرهنگ شبکه ها پیوند زد. مثلا از همسایگان سوال شود که فکر می کنید در این منطقه چه تعداد از مردم می‌توانند بگویند که شخصا شما را می شناسند؟ (استون، ۲۰۰۱: ۱۳)

هانر بیان می‌کند یکی از چندین سرمایه گذاری هایی که خصوصاً روی سرمایه اجتماعی خانواده های خویشاوند متمرکز می شود، سرمایه گذاری زمان و پول است. وی به روش های زیر ذخیره پول و زمان را سنجیده است:

– ذخیره زمان: فرض کنید مسئله ای جدی در خانواده شما ایجاد می شود، آیا دوست یا خویشاوندی در نزدیکی شما زندگی می‌کند که بتوانید به او تلفن کنید تا از او کمک بخواهید و زمانی را برای رفع مشکل شما اختصاص دهد؟ اگر پاسخ بله است، آیا آن شخص خویشاوند است؟

– ذخیره پول: فرض کنید شما شدیداً به مقداری پول نیاز دارید، آیا می توانید به دوست یا فامیل مراجعه کنید، اگر پاسخ بله است، آیا خویشاوند است؟

– سرمایه گذاری زمان: در طی ۵ سال اخیر آیا شما (یا هر کسی که با شما زندگی می‌کند) وقت خود را برای مشکلات دوستان یا خویشاوندان صرف کرده اید؟ اگر بله، آیا این شخص خویشاوند بوده؟

۳-۷٫ طرح تحقیق یا شیوه اجرا:

به منظور اجرای این مطالعه، تلاش ها و اقدامات صورت گرفته از ناحیه ی پژوهشگر را می توان در سه بخش تقسیم نمود. در بخش اول اقدامات صورت گرفته قبل از اجرای پژوهش است. در این بخش مقدمات اجرای پژوهش انجام گرفت. از جمله ی این اقدامات بعد از تعیین و تأیید موضوع در گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه محل تحصیل، تعیین جامعه و نمونه ی آماری و نیز تهیه ی طرح چگونگی اجرای مطالعه، تهیه و طراحی ابزار اندازه گیری متغیرها، و تعیین روایی و پایایی آن ها بود. به منظور تعیین جامعه ی آماری، دانش آموزان دختر پایه دوم مدارس راهنمایی شهرستان اسلام آباد غرب در نظر گرفته شد ‌به این دلیل که پژوهشگر خود نیز از معلمان این شهرستان می‌باشد. نمونه های مورد نیاز برای مطالعه بر اساس شیوه و روش مطالعه شامل دو کلاس می شد که به شیوه ی نمونه های در دسترس انتخاب و به شکل تصادفی در هر یک از دو گروه آزمودنی قرار گرفتند. ابزار مورد مطالعه در دو بخش ابزار استاندارد و ابزار محقق ساخته بر اساس متغیرهای وابسته ی مورد مطالعه، با بهره گرفتن از منابع علمی معتبر و با بهره گیری از نظرات معلمان با سابقه تدریس علوم در مقطع راهنمایی تهیه گردید. در مرحله ی قبل از مداخله تلاش‌های لازم به منظور تعیین و تأیید روایی و پایایی ابزار تهیه شده صورت گرفت و ابزار از نظر روایی و پایایی مورد تأیید قرار گرفت و ضمن اینکه در این مرحله و بعد از مشخص شدن کلاسها، شرایط فیزیکی کلاس ها برای اجرای مطالعه آماده سازی گردید و ابزار و وسایل لازم برای اجرای صحیح روش های آموزشی فراهم گردید. ضمن اینکه در این مرحله با توجه به اینکه مدت زمان ۸ جلسه ی آموزشی برای تدریس مفاهیم درسی در نظر گرفته شده بود، طرح درس های لازم برای اجرای مطالعه آماده سازی گردید. این طرح درس ها با بهره گرفتن از منابع مرتبط در زمینه ی آموزش های مبتنی بر مغز و نیز بر اساس مشورت با سایر دبیران علوم در مقطع راهنمایی آماده گردید.

در مرحله ی دوم، که مرحله ی اجرا، مداخله و کاربندی روش های آموزشی بود. در ابتدا پیش آزمونی از مفاهیم و متغیرهای وابسته ی مورد نظر پژوهش بر اساس، ابزار تهیه شده در مرحله ی اول، به عمل آمده و داده های لازم در این زمینه گردآوری گردید. در ادامه و در مرحله ی عملیاتی طرح، آموزش در هر جلسه بر اساس طرح های نوشته شده صورت گرفت. این آموزش ها در هر یک از کلاس های مورد مطالعه در ۸ جلسه ی ۹۰ دقیقه ای و مطابق با اهداف پژوهش و سرفصل های انتخاب شده از کتاب علوم پایه ی دوم راهنمایی و در هر دو کلاس توسط محقق صورت گرفت.

در مرحله ی سوم و پایانی اجرای مطالعه که شامل اجرای پس آزمون های اول و دوم می‌باشد. بعد از پایان ارائه ی آموزش ها در هر دو کلاس، در یک جلسه پس آزمون های مورد نظر از هر دو کلاس بر اساس متغیرهای وابسته و با بهره گرفتن از ابزار اندازه گیری تهیه شده، به عمل آمد. داده های حاصل از اجرای این آزمون ها، بعد از تصحیح و تعیین عملکرد هر یک از افراد آزمودنی با همکاری یک نفر از دبیران علوم مقطع راهنمایی، به منظور تحلیل در مراحل بعدی در یک فایل اکسل ثبت و ذخیره سازی گردید. در ادامه ی طرح و به منظور تعیین میزان یادداری مطالب ارائه شده در هر دو کلاس بر اساس متغیرهای مستقل آموزشی، پس آزمون دوم با عنوان آزمون یادداری، به مدت سه هفته بعد از اجرای پس آزمون اول با ایجاد شرایط یکسان برای هر دو گروه، اجرا و داده های لازم گردآوری و ثبت و ذخیره سازی گردید.

۳-۸٫ روش اجرای عملی پژوهش در گروه آزمایش:

در یک جلسه ی ابتدایی تدریس به منظور ایجاد شرایط لازم برای اجرای آموزش به صورت یادگیری مبتنی بر مغز، موضوعاتی برای دانش آموزان به صورت کلی بیان گردید. این موضوعات شامل:

مباحثی پیرامون شرایطی که بر کارکرد فیزیولوژیک انسان اثر می‌گذارند، بحث شد از جمله ی موضوعات مورد بحث در این جلسه، مدیریت فشار روانی، تغذیه، ورزش و استراحت کافی برای یادگیری اثربخش بود.

شیوه های ارائه ی آموزش در هر جلسه بر اساس اصول زیر صورت گرفت:

اصل اول: در هر جلسه در ابتدا لازم بود تا تجربیات یادگیری دانش آموزان که می‌تواند برای یادگیری مفاهیم مرتبط با درس جدید مورد استفاده قرار گیرد، بیدار و به نوعی بین تجربیات موجود دانش آموزان و مطالب مورد نظر برای تدریس، ارتباط ایجاد گردد. لذا هر جلسه با پخش قسمت هایی از فیلم هایی مرتبط با موضوعات تدریس آغاز گردید. بدین منظور فیلم هایی در رابطه با بدن انسان و عملکرد قسمت های مختلف بدن در هر جلسه برای دانش آموزان به نمایش درآمد. و از دانش آموزان خواسته شد تا با دقت فیلم ها را نگاه کرده و جزئیاتی را که احتیاج به یادداشت دارند، یادداشت برداری کنند. تا در ضمن ارائه ی درس روی این مباحث بحث و تبادل نظر صورت گیرد. در پایان هر بخش از فیلم ها از دانش آموزان خواسته می شد تا نظرات خود را راجع به مباحث ارائه شده در فیلم ارائه و نظرات خود را با توجه به تجربیات قبلی خود نسبت به آن بگویند.

اصل دوم: برای اجرای آموزش به صورت یادگیری مبتنی بر مغز، نیاز است برای یادگیری، محیطی ملموس، آشنا و پایدار تدارک دیده شود. همچنین، باید زمینه ای را به وجود آورد تا در آن یادگیرندگان حس کنجکاوی، اشتیاق به نوجویی و اکتشاف، و میل به مبارزه با مشکلات را در خود تقویت کنند. از این رو، درس ها باید معنادار و مهیج باشند و به یادگیرنده در انتخاب هایش آزادی عمل بدهند. لذا بدین منظور تمام موضوعات درسی مورد ارائه به صورت مسأله محوری^[۳۸] شروع می گردید. بدین منظور با ارائه یک موضوع چالش انگیز دانش آموزان به تفکر ‌در مورد موضوع وادار می گردیدند.

اصل سوم: بر اساس این اصل که جستجوی معنا از طریق الگو سازی اتفاق می افتد، بعد از ارائه ی مسأله و پیشنهاد راه حل ها و پاسخ های گوناگون از جانب دانش آموزان، بهترین پاسخ ها انتخاب و از یادگیرندگان خواسته می شد تا بهترین الگوی ممکن را برای به یادسپاری پاسخ های تولیدی ارائه نمایند.

اصل چهارم: بر اساس این اصل که عواطف و هیجانات در الگو­سازی نقش حیاتی دارند و مطالب به طور ساده یاد گرفته نمی شوند. هر آنچه که ما یاد می گیریم، از طریق احساسات و عواطف تحت تاثیر قرار گرفته و سازماندهی می شود، از دانش آموزان خواسته می شد تا احساس خود را نسبت به موضوعات مورد تدریس و پرسش ها و پاسخ های ایجاد شده به صورت آزادانه بیان نمایند و هر آنچه را که از محیط خود به شکل احساسی در یادگیری مطالب جدید مؤثر می دانند بیان کنند یا اگر در دسترس باشند به کلاس آورده و به سایر دوستان خود نشان دهند.

اصل پنجم: بر اساس این اصل که مغز اجتماعی است، تمام آموزش های ارائه شده در سر کلاس به صورت تعاملی و بر اساس یادگیری مشارکتی صورت گرفته است. بدین منظور در ابتدای هر جلسه دانش آموزان را به ‌گروه‌های ۳ نفره تقسیم و از آن ها خواسته می شد تا در فرایند آموزش هم در گروه خود فعالیت نمایند و هم فعالیت های بین گروهی داشته باشند.

هدف ها از اهمیت و نقش محوری در برنامه ریزی آموزش کارکنان برخوردارند . مهمترین دلایلی که ضرورت تدوین اهداف آموزشی در برنامه ریزی آموزش کارکنان را توجیه می‌کنند، عبارتند از :

الف : هدف ها، منظور و مقصد روشنی برای آموزش کارکنان ترسیم می‌کنند .

ب : هدف ها، به طراحان برنامه های آموزشی کمک می‌کنند تا در خصوص محتوا، روش ها، فعالیت ها و ساختار برنامه آموزشی تصمیم گیری نمایند .

ج : کارکنان و افراد متقاضی شرکت در دوره های آموزشی نیاز دارند که بدانند که آیا آموزش چیز جدیدی به آن ها خواهد آموخت یا خیر ؟

د : هدف ها این امکان را فراهم می‌کنند تا مدیران در خصوص تناسب دوره های آموزشی با نیازهای کارکنان تصمیم گیری کنند .

ه : هدف ها برای مدرسان و کارآموزان جهت وسیر مشخصی را تعریف می‌کند، به نحوی که آنان می‌توانند در طی فرایند اجرای دوره آموزشی در چارچوب هدف ها فعالیت نمایند .

و سرانجام هدف ها به ارزشیابان دوره های آموزش کارکنان کمک می‌کند از اثر بخشی دوره های آموزشی و میزان تحقق مورد انتظار، ارزیابی واقع گرایانه ای به عمل آورد . ( فتحی واجارگاه، ۱۳۸۳)

صاحب‌نظران تربیت نیروی انسانی هدف های متنوعی را برای آموزش ذکر کرده‌اند، در یک جمع بندی کلی این اهداف را می‌توان به صورت زیر نام برد : هماهنگی با تغییرات و پیشرفت های علمی‌و تکنولوژیک – هماهنگی با تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وسیاسی جامعه – هماهنگی با نیازهای جدید جامعه و ارباب رجوع – توسعه مهارت های ادراکی، روابط انسانی و فنی – کسب نگرش درست و آمادگی برای ایجاد تغییر در سازمان – توسعه شناختی، نگرش و دید کلی افراد نسبت به سازمان – تامین نیروی انسانی به منظور جایگزین کردن افراد جدید به جای افراد خارج شده از خدمت – هماهنگی سیستم ها و فرا سیستم های سازمان – فراهم آوردن زمینه‌های ارتقاء، ترفیعات و چرخش شغلی نیروی انسانی – بروز استعداد و توان بالقوه نیروی انسانی – رشد کمی‌وکیفی تولید – اثر بخشی و کارامد ساختن نیروی انسانی با افزایش نگرش، رضایت شغلی و بهره وری کارکنان – بهره گیری مناسب از امکانات و پرهیز از ضایعات کاری . (میر کمالی، ۱۳۷۷)

۲-۷- محتوای برنامه آموزش کارکنان :

نخستین گام برای تحقق اهداف در برنامه درسی انتخواب محتوای آموزشی مناسب است . از مباحثی که امروز به شدت روی آن تأکید می‌شود، یادگیری « چگونه فکر کردن و چگونه یاد گرفتن است » و به اینکه « چه باید یاد گرفته شود » کمتر اهمیت داده می‌شود . در حالی که در جهان یادگیری چگونه یاد گرفتن مهم است و به صلاح نیست که چگونه یاد گرفتن از چه یاد گرفتن جدا گردد و فاصله بگیرد . هر چند می‌توان گفت همان چیزی که به قصد یاد دادن یا چگونه یاد گرفتن تهیه می‌کنیم محتوای برنامه درسی است . اصول انتخواب محتوا در آموزش ضمن خدمت اولا تابع معیارهای علمی‌است و ثانیاً بر اساس نتایج تحقیقات حاصل از تجزیه وتحلیل شغل و نیازسنجی می‌باشد . ضمنا با شناختی که از رفتارهای ورودی فراگیران حاصل می‌گردد می‌توان محتوا و فعالیت های یادگیری متناسب گروه را جهت وصول به هدف های تعیین شده ارائه نمود . ( سلیمان پور، ۱۳۸۱)

محتوا و مواد آموزشی در یک برنامه آموزش ضمن خدمت تابع اهداف ویژه ای است که برای دوره تدوین شده است . ‌بنابرین‏ در صورتی که هدف، از جامعیت و شفافیت لازم برخوردار باشد، مشخص کردن رئوس اساسی مطالب مورد بحث در دوره آموزشی، تا حد زیادی آسان می‌شود . علاوه بر مشخص کردن سرفصل های اصلی هر درس در یک دوره آموزش، ضرورت دارد کمیته آموزش ضمن خدمت در تصمیم گیری درباره محتوا و مواد آموزشی بهتر است به موارد زیر توجه کنند :

1. 1. به منظور دستیابی به منابع آموزشی مفید وجامع، از صاحب‌نظران و کارشناسان ذیصلاح به طور نظام دار نظرخواهی شود.

1. 1. در تدوین منابع آموزشی، تناسب آن با ویژگی‌های آموزش گیرندگان نظیر اطلاعات قبلی، تجارب شغلی و مسائل و مشکلات آنان مورد توجه قرار گیرد .

1. 1. در تدوین منابع آموزشی، تناسب آن با هدفها و سر فصل‌های تعیین شده برای دوره به دقت مورد توجه قرار می‌گیرد .

1. 1. منابع آموزشی‌‌‌ دست کم به صورت عملی و قابل کاربرد در محیط کار افراد تدوین شود .

1. در منابع آموزشی دروس مختلف، منابع اضافی برای مطالعه بیشتر کارکنان معرفی می‌شود . ( فتحی واجارگاه، ۱۳۸۳ )

۲-۸- اصول سازماندهی محتوای آموزشی:

ترتیب ارائه محتوا مرحله مهمی‌در فرایند تدوین برنامه درسی تلقی می‌شود . اگر محتوای آموزشی از تجریه وتحلیل شغل و وظیفه منتج شده باشد واضح است که شغل و وظایف آن دارای ترتیب منطقی ولازم خواهد بود.

اصل اول : ترتیب محتوای آموزشی باید از مطالب ساده به طرف مطالب مشکل و پیچیده باشد .

اصل دوم : از کل به جزء حرکت کند . اغلب مردم با مفاهیم کلی آشناتر هستند تا مفاهیم جزیی . این امر به ویژه وقتی صادق است که مفاهیم کلی را به آسانی می‌توان درک کرد .

اصل سوم : از یک روش سازماندهی رایج استفاده کنید . محتوای پاره ای از مطالب دارای یک نظم منطقی ذاتی و طبیعی است و باید در ارائه محتوا ترتیب زمانی رعایت شود .

اصل چهارم : مسیر حرکت از معلوم به طرف مجهول باشد. مربی و برنامه ریز آموزش باید ترکیب وترتیب محتوای آموزش را طوری تعیین کند که با معلومات فعلی فراگیران شروع شود و به طرف دانش جدید حرکت کند .

اصل پنجم : استفاده از ترتیب عملکرد شغلی ؛ یعنی اینکه ترتیب آموزش طبق روال عادی انجام وظایف شغلی تنظیم شود . ( ونتلینگ , ۱۳۷۵،)

۲-۹- روش های آموزش کارکنان :

روش به کلیه کوششهایی که در جهت ارتقای سطح دانش و آگاهی، مهارت های فنی و حرفه ای و شغلی و همچنین ایجاد رفتار مطلوب در کارکنان یک سازمان به عمل می‌آید و آنان را آماده انجام و پذیرش مسئولیت های شغلی خود می‌کند (ابطحی، ۱۳۷۹).

۲-۱۰- اجرای برنامه های آموزش کارکنان :

پس از نیاز سنجی و تدوین برنامه های آموزشی،گام بعدی اجرای برنامه های آموزش ضمن خدمت است، منظور از اجرای این برنامه عبارت است از فرایند به بوته عمل گذاشتن یک طرح با برنامه معین . برای اجرای دوره های آموزش کارکنان الگوهای مختلفی ارائه شده است . هدف اصلی این الگوها، فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای توفیق بیشتربرنامه ها درتحقق هدف های آموزشی بویژه افزایش میزان استقبال کارکنان سازمان از دوره هاست. الگوهای آموزش کارکنان به سه دسته سنتی، گاسکی، ترکیبی تقسیم بندی می‌شود.

۲-۱۱- شرایط امکانات اجرایی دوره:

1. 1. شرایط مدرسان . در برگزاری موفقیت آمیز یک دوره، مربی یا مربیان از نقش زیادی برخوردارند . در صورتی که مربیان از توانایی و مهارت لازم برخوردار باشند، نه تنها وظایف محول شده را به خوبی اجرا می‌کنند، بلکه ضعف های احتمالی در اهداف و منابع را نیز پوشش می‌دهد .

1. 1. نحوه گزینش شرکت کنندگان . در آموزش ضمن خدمت افراد از لحاظ سن، تجربیات قبلی، تحصیلات، شغل مورد تصدی، میزان علایق و توانایی، تفاوت های زیادی با هم دارند . این عدم تجانس می‌تواند مشکل زیادی را در اجرای دوره به وجود آورد .

سؤال
میانگین
میانه
مد
انحراف معیار

۱٫ هزینه­ ها و سایر معیارهای مربوط به بخش­های مختلف سازمان

۳٫۶۱

۴

۴

۱٫۱۵

۲٫ اطلاعات تفکیکی (از قبیل تفکیک هزینه­­ها به صورت ثابت و متغیر)

۳٫۶۸

۴

۳

۱٫۰۳

۳٫ اطلاعات مربوط به بخش­ها خاص در سازمان (از قبیل مراکز هزینه و ..)

۴٫۰۹

۴

۵

۰٫۸۹

۴٫ ارائه اهداف دقیق برای هر یک از فعالیت­های انجام شده در حوزه ­های کارکردی مختلف

۳٫۹۴

۴

۴

۱٫۰۴

۵٫ اطلاعات مربوط به تأثیر هر رویداد بر دوره ­های زمانی خاص (به طور مثال در تابستان، زمستان و…)

۳٫۷۲

۴

۴

۱٫۰۳

۶٫ اطلاعات مربوط به قراردادها و سرمایه ­گذاری­های بالقوه که می ­تواند بسته شود – تجزیه و تحلیل آن­ها

۳٫۵۶

۳

۳

۰٫۸۳

۷٫ اطلاعاتی که تأثیر رویدادها بر نقش­های مختلف سازمانی مرتبط با فعالیت­ها و وظایف خاص را نشان می­دهد، از قبیل بازاریابی یا تولید

۴٫۰۰

۴

۴

۰٫۶۳

۸٫ اطلاعاتی که به تأثیر تصمیم ­گیری شما بر عملکرد بخش­های مختلف سازمان مرتبط است

۳٫۹۵

۴

۵

۱٫۰۷

۹٫ اطلاعات مرتبط با تأثیرگذاری تصمصم­گیری­ شما در سرتاسر واحد­های سازمان

۳٫۹۵

۴

۴

۰٫۷۶

۱۰٫ ارائه اطلاعات در شکل­های مناسب برای ورودی­ مدل­های تصمیم ­گیری

۳٫۵۳

۴

۳

۰٫۶۷

جدول ۴-۴- آمار توصیفی پاسخ­های پرسشنامه- نوع تصمیماتی که توسط سیستم‌های حسابداری مدیریت پشتیبانی و حمایت می­ شود

سؤال
میانگین
میانه
مد
انحراف معیار

۱٫ اهمیت سیستم­های حسابداری مدیریت که در سازمان شما اجرا می­ شود، در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۴۰

۳

۴

۰٫۹۱

۱٫ اهمیت سیستم­های حسابداری مدیریت که در سازمان شما اجرا می­ شود، در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۴۰

۳

۴

۰٫۹۱

۲٫ اهمیت اطلاعات مالی (اطلاعات مالی زمان گذشته، حال و آینده) را در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۴۰

۳

۳

۰٫۸۶

۳٫ اهمیت اطلاعات کمی غیرمالی (اطلاعات ارائه شده در قالب سایر معیارها از قبیل سطح بهره ­وری، سهم بازار و …) را در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۹۰

۴

۵

۱٫۰۵

۴٫ اهمیت اطلاعات کیفی (از قبیل ترجیحات مشتریان، کیفیت خدمات، آموزش و تجربه کارکنان و …) را در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۸۶

۴

۴

۰٫۷۷

۵٫ اهمیت سیستم اطلاعاتی رسمی سازمان شما را در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۷۰

۴

۳

۰٫۷۸

۶٫ اهمیت سیستم اطلاعاتی غیررسمی سازمان شما (شبکه­ هایی غیر از سیستم اطلاعات رسمی که برای کسب اطلاعات استفاده می‏ شود) را در حمایت از تصمیمات اول و دوم را درجه­بندی کنید.

۳٫۶۸

۴

۴

۰٫۷۸

در جدول ۴-۵ سوال­های ۱، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶ و ۱۷ مربوط به بعد سرمایه انسانی، سؤال­های ۲، ۳، ۴، ۵، ۷، ۱۰، ۱۳ و ۱۸ مربوط به بعد سرمایه سرمایه ساختاری و سؤال­های ۶، ۸، ۹ و ۱۹ نیز مربوط به بعد سرمایه مشتری ‌می‌باشد.

جدول ۴-۵- آمار توصیفی پاسخ­های پرسشنامه- ابعاد سرمایه فکری

سؤال
میانگین
میانه
مد
انحراف معیار

۱٫ انگیزش و رضایت کارکنان

۳٫۶۱

۴

۴

۰٫۷۸

۲٫ سیستم­ها و فرآیندی که توسعه، حمایت و تحقق راه ­حل­های نوآورانه را تشویق می­ کند

۳٫۶۱

۴

۴

۱٫۰۲

۳٫ حفظ و توسعه روابط داخلی بین اشخاص، گروه­ ها و تیم­های کاری در سازمان

۳٫۸۹

۴

۵

۱٫۰۳

۴٫ به اشتراک گذاری دانش معمول

۳٫۸۷

۴

۴

۰٫۹۶

۵٫ کارایی سیستم­های اطلاعاتی (دسترسی به اطلاعات مناسب، مرتبط و به موقع)

۳٫۶۰

۳

۳

۱٫۰۶

۶٫ توانایی رسیدن به یک شرکت بزرگ بر اساس بازده، با تمرکز بر مشتری و سیر ذینغعان

۳٫۶۲

۴

۳

۰٫۹۱

۷٫ توانایی شناسایی، ارزیابی و افزایش ظرفیت (انفرادی و جمعی) و منابع (انسانی، مواد، دانش) مکمل

۳٫۸۳

۴

۴

۰٫۷۳

۸٫ توانایی تفسیر و همگون ساختن اطلاعات خارجی مرتبط و استفاده از آن در فعالیت های روزانه

۴٫۰۴

۴

۵

۰٫۹۴

۹٫ توانایی برای مقابله با فشار زیست محیطی خارجی و ایجاد تعدیلاتی برای تنظیم مجدد تعادل داخلی

۳٫۷۷

۴

۴

۰٫۹۱

۱۰٫ وجود فرهنگ سازمانی و جو حمایتی

۳٫۴۹

۴

۴

۰٫۸۷

۱۱٫ کارایی کارکنان

۳٫۷۸

۴

۴

۰٫۹۴

۱۲٫ برنامه ­های آموزشی برای کارکنان

۳٫۶۷

۴

۳

۰٫۸۶

۱۳٫ انعطاف پذیری و سادگی رویه­ ها

۳٫۷۸

۴

۳

۱٫۰۵

۱۴٫ مشارکت کارکنان در حاکمیت سازمان و فرآیندهای تصمیم گیری

۳٫۷۰

۴

۳

۰٫۹۱

۱۵٫ توانایی یادگیری از رویدادها و تصمیم ­گیری­های گذشته و استفاده از آن‏ها در فعالیت­های کنونی

۳٫۶۸

۴

۳

۰٫۸۲

۱۶٫ صلاحیت منابع انسانی

۳٫۸۶

۴

۴

۰٫۸۳

۱۷٫ مشارکت کارکنان در فرآیندهای نوآوری

۳٫۸۸

۴

۴

۰٫۷۸

۱۸٫ ارتباطات بین سطوح گوناگون تصمیم گیری

۳٫۶۶

۴

۴

۰٫۸۹

۱۹٫ روابط بلندمدت با مشتریان، تامین کنندگان و سایر ذینفعان، توانایی یادگیری این روابط و استفاده از این آموزش به نفع سازمان

۳٫۸۴

۴

۵

۱٫۰۸

در جدول ۵-۶ نیز هر کدام از متغیرهای پژوهش شامل شیوه استفاده از سیستم‌های حسابداری مدیریت، نوع اطلاعاتی که به وسیله سیستم‌های حسابداری مدیریت تهیه می­ شود، نوع تصمیماتی که توسط سیستم‌های حسابداری مدیریت پشتیبانی و حمایت می­ شود، و سه بعد سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری که با بهره گرفتن از سؤال­های پرسشنامه اندازه ­گیری ‌شده‌اند ارائه شده است.

جدول ۴-۶- آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

سؤال
میانگین
میانه
انحراف معیار
چولگی
کشیدگی

شیوه استفاده از سیستم‌های حسابداری مدیریت

۳٫۶۴

۳٫۶۴

۰٫۳۸

-۰٫۰۹

-۰٫۶۴

نوع اطلاعاتی که به وسیله سیستم‌های حسابداری مدیریت تهیه می‏ شود

۳٫۸۰

۳٫۸۰

۰٫۴۱

-۰٫۳۳

۱٫۱۹

• شبکه های عصبی^[۲۰]

تحقیقات در این زمینه نشان داده است که مغز، اطلاعات را همانند الگو‌ها ذخیره می‌کند. فرایند ذخیره‌سازی اطلاعات به صورت الگو و تجزیه و تحلیل آن الگو‌، اساس روش نوین محاسباتی را تشکیل می‌دهند. این حوزه از دانش محاسباتی به هیچ وجه از روش‌های برنامه‌نویسی سنتی استفاده نمی‌کند و به‌جای آن از شبکه های بزرگی که به صورت موازی آرایش شده‌اند و تعلیم یافته‌اند، بهره می‌جوید.

• الگوریتم جهش قورباغه^[۲۱]

در این الگوریتم یک جمعیت شامل دسته­ای قورباغه ‌می‌باشد. این جمعیت (جواب) به زیرمجموعه­هایی تقسیم می­ شود. هر یک از زیر مجموعه­ها به جستجوی محلی می ­پردازد. این فرایند و عمل جستجوی محلی تا زمانی ادامه می­یابد که شرط همگرایی برآورده شود.

• الگوریتم زنبور عسل^[۲۲]

در این الگوریتم با دریافت دامنه تغییرات هر یک از متغیرها و تحلیل حالت بی­شمار تلفیق دامنه­ها با یکدیگر، حالت بهینه را به دست ‌می‌آورد.

• الگوریتم اجتماع پرندگان^[۲۳]

در طراحی روش­های فراابتکاری، دو معیارمتناقض شامل کاوش در فضای جواب و تبعیت از بهترین راه ­حل­های پیدا شده باید درنظر گرفته شود. این روش­ها را ‌می‌توان برای مسائل ساده با ابعاد بزرگ یا با محدودیت­های زمان واقعی (مسائلی که نیاز به حل در همان زمان دارند) و یک مسئله سخت(Np-hard)، مسائل با توابع هدف یا محدودیت­های پیچیده، مدل­های غیر­تحلیلی مسائل بهینه­ سازی و یا در شرایط غیرقطعی کاربرد دارد (فتاحی، ۱۳۹۰).

• الگوریتم ممتیک

الگوریتم ممتیک گونه ­ای از الگوریتم­های تکاملی است که در آن جستجو­های ابتکاری محلی با الگوریتم ژنتیک ترکیب می­شوند تا در زمان کمتر نتایج بهتری به دست آید ( کاتالیو و جیم، ۲۰۰۵ ).

الگوریتم­های ژنتیک برای شناسایی بخش وسیعی از فضای جستجو ایجاد می­شوند، در حالی که جستجوی محلی می ­تواند حوزه نزدیک به هر پاسخ یافته شده توسط الگوریتم ژنتیک را (که به آن همسایگی گفته می­ شود) برای یافتن پاسخ­های بهتر مورد جستجو قرار دهد. این که برای پیاده ­سازی یک الگوریتم ممتیک و در بخش ژنتیک آن از چه عملگرهایی و یا برای جستجوی محلی از کدام روش استفاده شود، نتایج اجرای بسیار متفاوتی خواهد داشت (جولا و خاتون­ناصری، ۲۰۰۷).

• رنگ­آمیزی گراف

هر گراف شامل چندین رأس یا گره است که با یک سری یال به یکدیگر متصل هستند. به دو راسی که با یک یال به یکدیگر متصل ‌شده‌اند رأس مجاور یا همسایه گفته می­ شود. مسئله رنگ­آمیزی گراف( GCP)، ‌به این صورت است که با داشتن گراف G، حداقل تعداد رنگ­های لازم برای رنگ آمیزی رئوس گراف را می­یابد طوری که هیچ دو رأس مجاوری همرنگ نباشند. حداقل تعداد رنگ­های لازم برای این کار، عدد رنگی گراف نامیده می­ شود.

برای تبدیل مسئله جدول زمان­بندی ‌می‌توان تدریس­ها را به عنوان گره در گراف در نظر گرفت و در صورتی که دو تدریس از نظر هم­زمانی با یکدیگر غیرمجاز باشند بین آن دو گره یک یال رسم کرد. برای رنگ­آمیزی گراف تشکیل شده، دوره ­های زمانی به عنوان رنگ در نظر گرفته می­ شود و به گره­ ها (تدریس­ها)، هر کدام یک رنگ (زمان) الصاق می­ شود، به طوری که هیچ دو گره مجاوری دارای رنگ (بازه زمانی) مشابهی نباشند. رنگ­های در نظر گرفته شده برای هر گره بایستی طوری باشد که محدودیت­های سخت را ارضا کند.

۲-۲-۴- معرفی الگوریتم ژنتیک

نظریه تکامل چارلز داروین که در سال ۱۸۵۹ ارائه گردید، جایگاه ویژه­ای را در مسائل بهینه­ سازی به خود اختصاص داد. این نظریه بر اساس تکامل بهترین­ها ارائه گردید و آن را ‌می‌توان به عنوان نقطه شروعی برای محاسبات تکاملی دانست. ایده محاسبات تکاملی اولین بار در سال ۱۹۶۰ توسط رچنبرگ که در زمینه استراتژی­ های تکاملی تحقیق می­کرد به وجود آمد. در سال ۱۹۷۵ پروفسور هلند این ایده را در کتاب خود با نام ” انطباق بین طبیعت و سیستم­های هوشمند” ارائه کرد (فتاحی، ۱۳۹۰). او ایده استفاده از تکامل طبیعی در حل مسائل بهینه­ سازی را شرح داد که پایه­ای برای الگوریتم ژنتیک محسوب می­گردید. مشهورترین تکنیک در تحقیقات محاسبات تکاملی، الگوریتم ژنتیک است. در این الگوریتم فرض می­گردد که هر موقعیت (نقطه) در رشته معرف یک ویژگی خاص از یک فرد(جواب) است و مقدار مشخص شده برای آن موقعیت، نشان­دهنده نحوه بیان آن ویژگی در جواب است. این الگوریتم، یک تکنیک جستجو را برای یافتن راه ­حل­های نزدیک بهینه برای مسائل بهینه­ سازی ارائه می­ نماید.

الگوریتم ژنتیک با یک جمعیت اولیه از راه ­حل­ها شروع می­گردد. هر راه ­حل از طریق یک کروموزوم که رشته­ای از بیت­ها است و در واقع شکل کد­شده یک جواب ممکن از مسئله مورد نظر ‌می‌باشد، نمایش داده می­ شود. تمامی راه ­حل­های ممکن باید با بهره گرفتن از یک سیستم کدگذاری، تبدیل به کد شوند. سپس مجموعه ­ای از اپراتورهای تولید مثل، باید تعیین گردند. اپراتورهای تولید مثل، مستقیماً روی کروموزوم­ها عمل نموده و سپس کروموزوم­ها تحت اپراتور جهش و رویه ترکیب قرار می­ گیرند. طراحی ساختار کدگذاری تأثیر زیادی روی عملکرد الگوریتم ژنتیک خواهد داشت.

جدول ۲-۱- مقایسه الگوریتم ژنتیک با سیستم­های طبیعی (مسعودیان و استکی، ۱۳۸۸)

سیستم­های طبیعی
الگوریتم ژنتیک

کروموزوم: بسته­های ژنی هستند که اطلاعات وراثتی را از نسلی به نسل دیگر انتقال می­ دهند.

کروموزوم: پاسخ­های ممکن مسئله که به صورت رشته­ های عددی رمزگذاری شده اند.

محیط: شرایط محیطی که جمعیت در آن قرار دارد و دیکته کننده نحوه تحول است.

تابع برازش: محک کیفیت یک کروموزوم که به صورت یک رابطه ریاضی درآمده که آن را تابع برازش می­نامند.

اصل انتخاب طبیعی: معیار بقای موجود زنده و تکثیر آن، سازش با محیط است.

تکثیر: هر رشته جمعیت را به عنوان متغیر تابع برازش در نظر گرفته و مقدار تابع برازش هر رشته محاسبه می­ شود. متناسب با مقدار تابع برازش، رشته­ های والدین برای تولید جمعیت جدید انتخاب می­ شود.

تقاطع: در نتیجه تقاطع یا تبادل قسمتی از کروموزوم­ها، مبادله ژن­های پیوسته صورت ‌می‌گیرد.

ادغام: رشته­ های جمعیت به صورت دو به دو مزدوج می­شوند. زوج رشته­ ها از یک نقطه قطع می­شوند. نیم بخش­های بین دو رشته تعویض می­شوند.

جهش: جانشین شدن ژنی به جای ژن دیگر یا در تغییرات ایجاد شده در DNA طول زنجیره ژن. گاهی قسمتی از یک ژن جانشین ژن دیگری می­ شود.

جهش: یک بیت از رشته عددی به صورت تصادفی انتخاب می­ شود و ‌دچار تغییر می­گردد.

تجدید نسل: ایجاد نسل­های جدید و تکامل موجودات

تجدید نسل: تکرار مراحل الگوریتم بعد از مرحله تکثیرتا حصول پاسخ بهینه یا رسیدن به حد توقف.