کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

سنجش قدرت احیاء روشی برای اندازه گیری توانایی پاداکساینده‌ها است و به وسیله‌ی تبدیل آهن Fe⁺³ به Fe⁺² در نمونه‌های عصاره مورد ارزیابی قرار می‌گیرد (Gulcin et al., ۲۰۰۳). به طور کلی حضور احیاکننده‌ها نقش مهمی را در خصوصیات احیایی بازی می‌کند. عمل پاداکساینده‌ها به وسیله‌‍‌ی شکستن زنجیره‌های رادیکال آزاد از طریق دادن یک اتم هیدروژن اعمال می‌شود (Rathee et al., ۲۰۰۷).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

Barreira وهمکاران (۲۰۰۸) فعالیت ضداکسایشی عصاره‌های متانولی مغز بادام ۱۰ رقم محلی و تجاری را بررسی کرده و نشان دادند که، بین قدرت احیا کنندگی با محتوای فنولی و فلاونوئیدی رابطه مستقیم وجود دارد، یعنی با محتوای فنول و فلاونوئید بالا دارای قدرت احیا کنندگی بالا هستند که با نتایج ما در تحقیق حاضر مطابقت نمی‌کند.
نمودار ۳-۴: قدرت احیا (جذب در ۵۹۵ نانومتر) بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور و کشمش) انگور کشمشی قرمز در عصاره‌های اتانولی و متانولی (۳ تکرار SE ، ۰۵/۰ < P).
در سال ۲۰۰۹ فعالیت پاداکسایشی عصاره متانولی تعدادی گیاه حاوی ترکیبات فنولی توسط Huda-Faujan و همکاران مطالعه شده است و نتایج نشان دادند که در همه نمونه‌ها هنگامی که غلظت عصاره‌ها افزایش پیدا می‌کند قدرت احیای آن‌ها هم افزایش می‌یابد. در تحقیقی که توسط Alasalvar و همکاران (۲۰۰۹) انجام شده است، فعالیت‌های پاداکسایشی ترکیبات فنلی پوست فندق مورد بررسی قرار گرفته شد. قدرت احیا عصاره پوست فندق در دو حلال استن و متانول آزمایش شده است که هر دو قدرت پاداکسایشی موثری نشان می‌دهند که این گزارش با نتایج ما همخوانی دارد به‌طوریکه هر دو عصاره اتانولی و متانولی قدرت پاداکسایشی موثری را نشان دادند.
Kallithraka و همکاران در سال ۱۹۹۵ اثر حلال‌های مختلف را در استخراج ترکیبات مختلف هسته انگور مورد بررسی قرار دادند. آنها دریافتند که استون و متانول به ترتیب سبب بیشترین استخراج پروسیانیدین‌ها و کاتچین‌ها در هسته انگور می‌گردند. این ترکیبات از مهم‌ترین ترکیبات آنتی اکسیدانی و دارای قدرت احیاکنندگی هسته انگور می‌باشند.
۳-۶ نتایج فعالیت شکستگی زنجیر رادیکال در عصاره‌های مختلف انگور
مقادیر بدست آمده از سنجش فعالیت شکستگی زنجیر، نشانگر سرعت واکنش رخ داده است. نمودار ۳-۵ فعالیت شکستگی زنجیر را برای عصاره‌های اتانولی و متانولی انگور رقم کشمشی قرمز نشان می‌دهد. همان‌طور که در این نمودار مشخص شده است، فعالیت شکستگی زنجیر رادیکال برای عصاره های متانولی بیشتر از عصاره های اتانولی بود. به‌طوریکه فعالیت شکستگی زنجیر در عصاره متانولی غوره بیشتر از سایر عصاره‌ها بود، که تفاوت معنی داری را با سایر عصاره‌ها داشت. فعالیت شکستگی زنجیر در عصاره اتانولی غوره کمتر از سایر عصاره‌ها بود. در مقایسه بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور و کشمش) در هر دو حلال اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. بین انگور و غوره اتانولی اختلاف معنی داری مشاهده نشد.
گزارشات زیادی استفاده از مکمل‌های ضداکساینده را در آهسته کردن و یا مهار توسعه‌ی بیماری‌ها نشان داده‌اند. امروزه روش‌های زیادی برای تخمین ظرفیت ضداکسایشی این محصولات ایجاد گشته است. تعدادی از آن‌ها شامل روش‌های کینتیک هستند، این روش‌ها بر پایه اندازه‌گیری توانایی و سرعت ضداکساینده‌ها در خاموش کردن یک رادیکال شاهد استوارند. به عبارت دیگر، روش‌های کینتیک ذکر شده فعالیت شکستگی زنجیر ضداکساینده‌های انتقال الکترون را اندازه‌گیری می‌کنند. این روش‌ها تنها ظرفیت ضداکسایشی آن دسته از ترکیباتی را می‌سنجند که توان واکنش با رادیکال شاهد را در سرعت‌های مختلف داشته باشند. به عبارت دیگر سنجش های کینتیک نشانگر سرعت تخریب رادیکال می‌باشند. اما اطلاعاتی را در مورد مکانیسم‌های عمل نشان نمی‌دهند به لحاظ ماهیت ترمودینامیکی، سنجش پتانسیل احیا هیچ گونه اطلاعاتی را در مورد سرعت واکنش به دست نمی‌دهد، بلکه تنها برای بررسی توانایی ترکیبات احیا کننده در تحریک انتقال الکترون مناسب است. اما اندازه‌گیری فعالیت شکستگی زنجیر، سرعت نابودی رادیکال را تحت تاثیر ضداکساینده‌های انتقال دهنده الکترون و دهنده هیدروژن تعیین می‌کند. بنابراین اندازه‌گیری این شاخص‌ها در کنار هم، روش جالبی برای تخمین ظرفیت ضداکسایشی یک ترکیب به حساب می آید (Buttner, 1993).
نمودار ۳-۵: فعالیت شکستگی زنجیر بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور وکشمش) انگور کشمشی قرمز در عصاره های اتانولی ومتانولی (۳ تکرار SE، ۰۵/۰ < p).
طی تحقیق روی ظرفیت جمع آوری رادیکال و نیز فعالیت شکستگی زنجیر در عصاره‌های چندین گیاه، نشان داده شده است که در میان گیاهان مطالعه شده سیر دارای بیشترین فعالیت شکستگی زنجیر است (Benkeblia, 2005). مطالعه‌ای روی فعالیت ضداکسایشی گیاهان خوراکی انجام گرفته است، این پژوهش نشان می‌دهد که شاه توت در مقایسه با توت فرنگی سرعت شکستگی زنحیر کمتری را نشان می‌دهد (Pellegrini et al., ۲۰۱۱). در این فاکتور عصاره متانولی نسبت به عصاره اتانولی از سرعت بیشتری در شکستگی زنجیر رادیکال برخوردار بودند.
۳-۷ نتایج مهار رادیکال نیتریک اکسید در عصاره های مختلف انگور
اکسید نیتریک از واکنش نیترو پروسید با اکسیژن برای تشکیل نیتریت به وجود می آید. جمع آوری کننده‌های نیتریک اکسید در رقابت با اکسیژن منجر به کاهش تولید نیتریت می‌شوند. نیتریک اکسید (NO) یک مولکول زیستی تنظیم کننده‌ی مهم می‌باشد که چندین اثر زیستی شامل کنترل فشار خون، انتقال سیگنال‌های عصبی، عملکرد پلاکت‌ها، ضد میکروب و ضد تومور دارد. با وجود این در طی عفونت‌ها تشکیل نیتریک اکسید افزایش پیدا می‌کند و ممکن است برخی آسیب‌های ناخواسته را به وجود آورد (Mimica et al., ۲۰۰۴). این مولکول در واقع یک حدواسط شیمیایی است که توسط سلول‌های اندوتلیال، ماکروفاژها، نورون‌ها و … ایجاد می‌شود و در تنظیم بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیک درگیر است (Lata and Ahuja, 2003). نیتریک اکسید نقش مهمی در عملکردهای فیزیولوژیکی ایفا می کند. اما می‌تواند در بیماری‌های التهابی نیز نقش داشته باشد. نیتریک اکسید می‌تواند با رادیکال سوپراکسید واکنش داده و تولید پراکسی نیتریت نماید که یک عامل اکسیداسیون قوی بوده و موجب آسیب‌های اکسایشی مختلف می‌شود (Zhonggao et al., 2005).
نمودار ۳-۶ درصد مهار رادیکال نیتریک اکسید را نشان می‌دهد. همانگونه که در این نمودار مشخص شده است، فعالیت رادیکال نیتریک اکسید برای عصاره‌های متانولی بیشتر از عصاره‌های اتانولی بود. به طوریکه بیشترین درصد مهار رادیکال نیتریک اکسید مربوط به عصاره متانولی برگ و کمترین درصد مهار این رادیکال مربوط به عصاره اتانولی کشمش است. بین عصاره‌های اتانولی ومتانولی بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور و کشمش) اختلاف معنی‌داری مشا هده شد.  نمودار ۳-۶: درصد مهار رادیکال نیتریک اکسید بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور و کشمش) انگور کشمشی قرمز در عصاره های اتانولی و متانولی (۳ تکرار SE، ۰۵/۰ < P).
در طی شرایط التهابی مقدار زیادی نیتریک اکسید و آنیون سوپراکسید (O₂^-) تولید می‌شود که منجر به تشکیل اکسیداسیون قوی، آنیون پراکسی نیتریت می‌شود. پیشنهاد شده است که خصوصیات سمیت سلولی پراکسی نیتریت شامل تجزیه پروتئین، پراکسیداسیون لیپید، توقف مسیرهای متابولیکی سلول و سازوکارهای انتقال سیگنال و شکست رشته های DNA است (Beckman, 1996). نیترات در سبزیجات وجود دارد و به وسیله‌ی واکنش‌های احیا با عمل باکتری‌ها در بدن انسان می‌تواند به نیتریت تبدیل شود. این نیترات‌ها ممکن است در ترکیب با آمین‌های دومین و سومین در بدن انسان به نیتروز آمین تبدیل شوند که یک ماده‌ی بسیار سرطان‌زا می‌باشد (Bartsch and Montesano 1984). پلی‌فنل‌ها روی اهداف درگیر در سازوکار سلول‌های‌ پستانداران شامل نیتریک اکسید عمل می‌کنند که هموستازی، توسعه‌ی لخته‌ی خون و صدای عروقی را تنظیم می‌کند (Palmer et al., 1987). اکسید نیتریک حاصل از نیترو پروسید با اکسیژن تولید رادیکال می‌کند و عصاره در رقابت با اکسیژن در واکنش، سنتز رادیکال را مهار کرده و اکسید نیتریک به محصولات پایداری احیا می‌شود (Olukemi et al., 2002).
Zhonggao و همکاران (۲۰۰۵) ظرفیت جمع آوری رادیکال نیتریک اکسید را در عصاره‌ی شاه توت بررسی کرده‌اند و نشان داده‌اند که ظرفیت جمع آوری رادیکال های نیتریک اکسید در غلظت‌های پایین بسیار ناچیز بوده و به تدریج با افزایش غلظت عصاره قدرت آن بیشتر می‌شود. ترکیبات فنولی منبع خوبی از پاداکساینده‌ها هستند که درصد جاروب کنندگی آن‌ها با بالا رفتن در عصاره افزایش می یابد (Jiao et al., 2005).
. Jahanban و همکاران (۲۰۱۰) نیز قدرت پاکسازی رادیکال نیتریک بالایی در پوسته‌ی گوشتی بادام در مقایسه با پوسته‌ی چوبی آن گزارش کرده‌اند. در سال ۲۰۰۹ فعالیت پاداکسایشی عصاره‌ی میوه زالزالک که در پزشکی سنتی ایران استفاده می‌شود توسط Ebrahimzadeh و Bahramian مورد مطالعه قرار گرفته است. عصاره‌ها میزان جاروب کنندگی رادیکال نیتریک اکسید ضعیفی نشان دادند. با افزایش غلظت عصاره‌ها درصد مهار هم افزایش پیدا کرد. Almedia و همکاران (۲۰۰۸) در بررسی که بر روی عصاره‌ی برگ گردو انجام داده‌اند قدرت پاکسازی رادیکال‌های نیتریک بالایی را در این برگ‌ها نشان داده‌اند. گزارش فوق با نتایج ما در تحقیق حاضر مطابقت می‌کند. در این فاکتور، در هر دو حلال، برگ‌ بیشترین درصد مهار رادیکال نیتریک اکسید را نشان داد. همچنین از مقایسه حلال‌ها مشخص شد که عصاره متانولی در بخش‌های مختلف عملکرد بهتری نسبت عصاره اتانولی داشت.
۳-۸ نتایج میزان پراکسیداسیون چربی در عصاره‌های مختلف انگور
برای محاسبه میزان پراکسیداسیون لیپیدی از روش تیوباربیوتیک اسید (TBA) استفاده شد که بر اساس آن هر چه میزان مالون دی آلدهید (MDA) بیشتر باشد، فعالیت پاداکسایشی کمتر می‌باشد. لیپید پراکسیداسیون یکی از اثرات انباشتگی ROS ها است، که منجر به فرسودگی سیستم های زیستی می‌شود. این فرایند ممکن است به وسیله رادیکال‌های آزاد آغاز شود که یک اتم هیدروژن را از گروه‌های متیلن زنجیره های اسیدهای چرب دارای چند مکان غیر اشباع می‌گیرند که با آرایش دوباره پیوند دوگانه توام است. رادیکال لیپید سپس اکسیژن را به گونه‌های پراکسی تبدیل می‌کند. یکی از روش‌های سنجش فعالیت پاداکسایشی محاسبه میزان مهار پراکسیداسیون چربی‌ها است که ماده اصلی استفاده شده در آن TBA است (Huda et al., 2009).
در این مطالعه میزان مالون دی آلدهید در هر یک از عصاره های اتانولی و متانولی انگور رقم کشمشی قرمز مورد سنجش قرار گرفت (نمودار۳-۷). بیشترین میزان پراکسیداسیون چربی در عصاره اتانولی برگ و کمترین میزان پراکسیداسیون چربی در عصاره متانولی غوره مشاهده شد. همچنین از مقایسه حلال‌ها مشخص شد که عصاره اتانولی عملکرد بهتری نسبت به عصاره متانولی داشت، تنها استثنا در مورد انگور بود که حلال متانولی عملکرد بهتری نسبت به حلال اتانولی داشت.
پراکسیداسیون لیپیدهای غشا توسط ROSها منجر به خسارت به غشاها، افزایش نفوذ پذیری غشا و کاهش شاخص پایداری غشا می‌گردد (Dhindsa, 1991). به نظر می‌رسد دلیل اصلی خسارت شدید به غشای سلولی تولید رادیکال‌های سوپراکسید، پراکسید هیدروژن و رادیکال هیدروکسیل باشد که در نهایت منجر به پراکسیداسیون لیپیدهای غشا سلولی می‌گردد (Scandalias, 1993). روش TBA رادیکال‌های آزاد حاضر بعد از پراکسیداسیون لیپیدی را اندازه گیری می‌کند. مقدار پراکسیداسیون لیپیدی به وسیله‌ی رنگ تولید شده در واکنش بین تیوباربیوتیک اسید و مالون دی آلدهید در آزمایش TBA می‌باشد (Mimica et al., 2004).
مهار پراکسیداسیون لیپیدی عصاره سیر (Allium sativum) توسط Bozin و همکاران مطالعه شد (۲۰۰۸). عصاره‌ی سیر اثر مهاری قابل توجهی از خود نشان داد. Abalaka و همکاران (۲۰۱۱)، روی پتانسیل ضداکسایشی و ضدرادیکالی عصاره‌ی اتانولی و هگزانی برگ‌‌های Ziziphus mauritiana و Ziziphus spinachristi در مقایسه با ماده استاندارد آسکوربیک اسید، مطالعه‌ای انجام داده‌اند. نتایج آنها نشان داد که عصاره‌ی اتانولی در مقایسه با عصاره هگزانی فعالیت ضداکسایشی و ضدرادیکالی بیشتری دارد که با نتایج حاصل از این تحقیق حاضر مطابقت دارد.
نمودار ۳-۷: پراکسیداسیون چربی بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور و کشمش) انگور رقم کشمشی قرمز در عصاره های اتانولی و متانولی (۳ تکرار SE، ۰۵/۰ < P).
Badmus و همکاران (۲۰۱۱)، مهار پراکسیداسیون لیپیدی و فعالیت ضد رادیکالی بخش‌های برگی را در Mangifera indica مطالعه کرده‌اند. طبق نتایج آن‌ها بخش‌های مختلف Mangifera indica پتانسیل بالایی برای مهار پراکسیداسیون لیپیدی داشتند. نتایج بررسی حاضر نیز با گزارش‌های فوق مطابق است ودر هر دو عصاره، برگ بیشترین پتانسیل برای مهار پراکسیداسیون لیپیدی را نشان داد و عصاره اتانولی در مقایسه با عصاره متانولی فعالیت ضداکسایشی بیشتری دارد.
در این فاکتور در مقایسه حلال‌ها، اختلاف معنی‌داری مشاهده شد و به طور کلی برگ اتانولی و متانولی عملکرد بهتری داشتند و این نشان می‌دهد که قسمت‌های مختلف میوه انگور پتانسیل خوبی برای مهار پراکسیداسیون دارند ولی در مقایسه بین اندام‌ها، برگ‌ها و میوه خشک انگور از پتانسیل بسیار بالایی برخوردارند.
۳-۹ نتایج درصد جمع آوری رادیکال سوپراکسید در عصاره‌های مختلف انگور
سوپراکسید دیسموتاز (SOD) یکی از مهم‌ترین آنزیم‌های پاداکساینده می‌باشد که خنثی سازی سوپراکسید را به‌وسیله‌ی تبدیل آن به هیدروژن پراکسید و اکسیژن انجام می‌دهد. در این آزمایش، ظرفیت جمع آوری رادیکال‌های سوپراکسید توسط عصاره‌های اتانولی و متانولی، بخش‌های مختلف انگور با بهره گرفتن از سیستم اتواکسیداسیون پیروگالول بررسی گردید (نمودار۳-۸). با توجه به این نمودارها بیشترین درصد مهار رادیکال سوپراکسید مربوط به عصاره متانولی غوره و کمترین درصد مهار رادیکال سوپراکسید مربوط به عصاره متانولی برگ است. همه اندام‌ها در میزان جمع آوری رادیکال سوپراکسید با هم اختلاف معنی داری نشان دادند. آنیون سوپراکسید اغلب نماینده‌ی رادیکال‌های آزاد است. در واکنش‌های اکسیداسیون سلولی رادیکال‌های سوپراکسید اثر شروع کنندگی برجسته‌ای دارند به این دلیل که آن‌ها دیگر انواع رادیکال‌ها و عوامل اکسید کننده‌ی آسیب رسان به سلول به عنوان مثال رادیکال‌های هیدروکسیل را تولید می‌کنند (Halliwell and Gutteridge, 1999). رادیکال آزاد سوپراکسید بسیار سمی است که در تنفس میتوکندری به عنوان محصول جانبی تولید می‌شود که با غشاهای بیولوژیکی واکنش نشان می‌دهد و باعث تخریب بافت‌ها می‌شود. در سیستم‌های زیستی از آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD) برای مهار رادیکال‌های سوپراکسید استفاده می‌شود (Jahanban et al., 2009).
با بهره گرفتن از سیستم اکسیداسیون خودبخودی پیروگالول (بنزن ۳، ۲، ۱ تریول) ظرفیت جمع آوری رادیکال سوپراکسید مورد بررسی قرار گرفت. در این سیستم در محیط قلیایی اکسیداسیون خودبخودی پیروگالول شروع شده و آنیون‌های سوپراکسید رها می‌شوند که اکسیداسیون خودبخودی را تسریع می‌کنند (Jiao et al., 2005).
نمودار ۳- ۸: درصد مهار رادیکال سوپراکسید بخش‌های مختلف (برگ، غوره، انگور و کشمش) انگور کشمشی قرمز در عصاره های اتانولی و متانولی (۳ تکرار SE، ۰۵/۰ < P).
فعالیتهای بیولوژیکی برگ‌های انگور (Vitits vinifera L.) در سال ۲۰۰۹ توسط Orhan و همکاران موردمطالعه قرار گرفته است. میزان جمع آوری رادیکال آنیون سوپراکسید عصاره ها در ۴ جز مختلف مورد بررسی قرار گرفته است که در جز ^[۱۰]EtoAc قوی‌ترین فعالیت جاروب کننندگی را نشان می‌دهد (Orhan et al., 2009). طی مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۱ توسط Bidchol و همکاران شده است، فعالیت‌های جاروب کنندگی رادیکال آزاد عصاره‌ی آبی واتانولی گیاه Brassica oleracea L بررسی کرده‌اند نتایج آنها نشان‌گر آن است که هر دو نوع عصاره مهار رادیکال سوپراکسید را دارند. همچنین این مطالعات پیشنهاد می‌کند که فعالیت‌های پاداکسایشی Brassica oleracea با توانایی جاروب کنندگی رادیکال سوپراکسید مرتبط است (Bidchol et al., 2011) که گزارشات فوق با نتایج حاصل از تحقیق حاضر همخوانی دارد.
در مطالعه‌‌ی دیگری برگ‌های پسته به عنوان منبع غنی از ترکیبات فنولی نام برده شده‌اند که قدرت پاکسازی بالایی را از خود نشان می‌دهند که در بین ما‌ه‌های مختلف تغییر می‌کند (Benhammou et al., 2008). Jiao و همکاران (۲۰۰۵) نیز نشان داده‌اند که با افزایش غلظت نمونه، درصد جاروب کنندگی رادیکال سوپراکسید افزایش می‌یابد.
Jonnis و همکاران (۲۰۰۵) ظرفیت جمع آوری ROS ها را توسط عصاره فنلی انگور قرمز بررسی کرده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که بسیاری از ترکیبات فنلی انگور می‌توانند در جاروب کنندگی گونه‌های واکنشگر اکسیژن موثر باشند، اما توانایی آنها در جاروب کنندگی در گونه‌های مختلف متفاوت است که با نتایج ما در تحقیق حاضر مطابقت می‌کند.
Wang و همکاران (۱۹۹۹) طی پژوهشی ظرفیت جذب رادیکال‌های اکسیژن را مورد سنجش قرار داده‌اند. آنها در مطالعات خود ثابت کرده‌اند که در بین میوه‌های آلو، پرتقال، انگور سفید، انگور قرمز، گریب فروت، کیوی، توت فرنگی، موز،سیب، گلابی، گوجه فرنگی و خربزه، میوه توت فرنگی هم در حالت تر و هم در حالت خشک شده دارای بیشترین میزان جذب رادیکال‌های اکسیژن از جمله سوپراکسید و اکسیژن منفرد است. در این مطالعه، عصاره‌های اتانولی عملکرد بهتری نسبت به عصاره متانولی داشت.
۳-۱۰- نتیجه‌گیری کلی:
در این پژوهش فعالیت ضدرادیکالی و پاداکسایشی مناسبی در بخش‌های مختلف انگور رقم کشمشی قرمز مشاهده شد. این تحقیق نشان می‌دهد که کشمش (میوه خشک شده) در مقایسه با میوه نارس و برگ حاوی سطح بالایی از محتوای فنلی و فلاونوئیدی کل می‌باشد. در نتیجه کشمش از نظر موارد مذکور از برگ و میوه مطلوب‌تر می‌باشد. احتمالاً میوه خشک شده به دلیل محتوای آبی پایین و تولیدات واکنشی غیر آنزیمی دارای فعالیت پاداکسایشی بیشتری نسبت به میوه و برگ می‌باشد. از سوی دیگر برگ در جمع آوری برخی از رادیکال‌های آزاد مانند درصد جاروب کنندگی رادیکال DPPH و درصد مهار رادیکال نیتریک اکسید، همچنین در میزان پراکسیداسیون چربی موفق‌تر از میوه خشک شده و تازه عمل کرد. به‌ طوریکه بالاترین درصد مهارکنندگی در این دو رادیکال به ترتیب در عصاره‌های اتانولی و متانولی برگ مشاهده شد. همچنین برگ انگور از نظر میزان پراکسیداسیون چربی از میوه برتر می‌باشد. غوره (میوه نارس) در مقایسه با میوه خشک شده و برگ حاوی سطح بالایی از فعالیت شکستگی زنجیر، قدرت احیا و درصد جاروب کنندگی رادیکال سوپراکسید می‌باشد. از آنجایی که پتانسیل پاداکسایشی تنها به محتوای فنلی و فلاونوئیدی موجود در گیاه بستگی ندارد و می‌تواند علاوه بر فنل‌ها به سایر ترکیبات گیاهی از قبیل آسکوربیک اسید (ویتامین C)، ویتامین E، گلوکوزیدها، بتاکاروتن، آلکالوئیدها و … نیز مربوط باشد، لذا به نظر می‌رسد برخی از این ترکیبات که در مهار رادیکالهای آزاد اکسیژن نقش قابل توجهی دارند، احتمالاً در نمونه خشک شده تحت شرایط خشک شدن تخریب شده باشند و در مهار برخی از رادیکال‌ها، همانند سوپراکسید، نیتریک اکسید و DPPH نسبت به نمونه‌های تر ضعیف‌تر عمل کنند.
همچنین مقایسه حلال‌ها نشان داد که در فرایند استخراج ترکیبات فنلی حلال اتانولی و در استخراج ترکیبات فلاونوئیدی حلال متانول عملکرد بهتری داشت که این موضوع با قطبیت حلال‌ها و ساختار شیمیایی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی در ارتباط است. به طور کل می‌توان نتیجه گرفت که اندام‌های مختلف انگور را می‌توان به عنوان پاداکساینده‌های طبیعی در صنایع غذایی، مورد توجه قرار داد و به عنوان یک موضوع با ارزش جهت پژوهش‌های بیشتر توجه شود.
پیشنهادها

• • بررسی کمی وکیفی ترکیبات مختلف فنلی و فلاونوئیدی موجود در عصاره کشمش و میوه با بهره گرفتن از تکنیک HPLC

• • بررسی مقایسه‌ای عصاره‌ها با بهره گرفتن از حلال‌های دیگر

• • بررسی اثر ضد میکروبی و ضد ویروسی عصاره بخش‌های مختلف انگور

• • بررسی اثرات ضد سرطانی عصاره‌های بخش‌های مختلف انگور

• • مقایسه ترکیبات فنولی بخش‌های مختلف انگور کشمشی قرمز با ارقام سفید

• • مقایسه ارقام انگور رشد یافته در شرایط مختلف آب و هوایی از نظر تفاوت ترکیبات فنولی و میزان فعالیت پاداکسایشی

• • مقایسه ترکیبات فنولی بین پوست، گوشت و هسته انگور

۴ پیوست‌ها

وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ * إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ ^[۵۰۷] ؛و هر گاه وسوسه‏اى از شیطان به تو رسد، به خدا پناه بر که او شنونده و داناست‏ *پرهیزگاران هنگامى که گرفتار وسوسه‏هاى شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) مى‏افتند و (در پرتو یاد او، راه حق را مى‏بینند و) ناگهان بینا مى‏گردند.
قرآن دستور مى‏دهد که” اگر وسوسه‏هاى شیطانى، متوجه تو شد، به خدا پناه ببر، و خود را به او بسپار، و از لطفش مدد بخواه، زیرا او سخن تو را مى‏شنود و از اسرار درونت آگاه و از وسوسه‏هاى شیاطین با خبر است” .
آیه دوم راه غلبه و پیروزى بر وسوسه‏هاى شیطان را،به این صورت بیان‏مى‏کند که:” پرهیزکاران هنگامى که وسوسه‏هاى شیطانى، آنها را احاطه مى‏کند به یاد خدا و نعمتهاى بى پایانش، به یاد عواقب شوم گناه و مجازات دردناک خدا، مى‏افتند. در این هنگام ابرهاى تیره و تار وسوسه از اطراف قلب آنها کنار مى‏رود و راه حق را به روشنى مى‏بینند و انتخاب مى‏کنند.”
” طائف"به معنى” طواف کننده” است. گویا وسوسه‏هاى شیطانى همچون طواف کننده‏اى پیرامون فکر و روح انسان پیوسته گردش مى‏کنند تا راهى براى نفوذ بیابند. اگر انسان در این هنگام به یاد خدا و عواقب شوم گناه بیفتد، آنها را از خود دور ساخته و رهایى مى‏یابد و گرنه سرانجام در برابر این وسوسه‏ها تسلیم مى‏گردد.
تنها راه نجات از آلودگى در چنین شرائطى، نخست فراهم ساختن سرمایه” تقوى” است که در آیه مورد بحث به آن اشاره شده، و سپس” مراقبت” و سرانجام توجه به خویشتن و پناه بردن به خدا، یاد الطاف و نعمتهاى او، و مجازاتهاى دردناک خطاکاران است.^[۵۰۸] تقوا، هم عیوب آدمى را مى‏پوشاند و هم او را در برابر وساوس شیطان حفظ مى‏کند و هم زینت آدمى محسوب مى‏شود، تعبیر لباس در آیه فوق در مورد تقوا وارد شده است.^[۵۰۹]
۲- ب)عبرت گرفتن از گذشتگان
أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ* وَ أَنِ اعْبُدُونِی هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ * وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ جِبِلاًّ کَثِیراً أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ ؛آیا با شما عهد نکردم اى فرزندان آدم که شیطان را نپرستید، که او براى شما دشمن آشکارى است؟*و اینکه مرا بپرستید که راه مستقیم این است؟*او گروه زیادى از شما را گمراه کرد، آیا اندیشه نکردید؟
ما با سیری دراحوال گذشتگان و کسانی که به دام شیطان گرفتار شدند می توانیم با شیطان مبارزه کنیم و به دام های گسترده آن گرفتار نشویم.
این آیه با اشاره ای لطیف ما را به یاد جریان حضرت آدم^{(علیه السلام)} می اندازد که چگونه شیطان،ایشان را وسوسه کردو ما را که از نسل آن حضرت هستیم مورد خطاب قرار می دهد: شیطان پدر شما را فریب داد و شما فرزندان کسى هستید که اطاعت شیطان کرد. «یا بَنِی آدَمَ … لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ» .از سرنوشت فریب خوردگان عبرت بگیرید. «وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ جِبِلاًّ کَثِیراً أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُون ».^[۵۱۰] اندیشه در سرنوشت تلخ قربانیان فریب شیطان، راه نجات از وسوسه‏ها و دام‏هاى اوست. «أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ» ^[۵۱۱]
پس ای فرزندان آدم از داستانی که برای جد شما اتفاق افتاد درس وعبرت بگیرید.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲- ب) بیداری خود انسان دربرابرشیطان به کمک عقل
در همان آیه فوق اشاره دارد بر اینکه خداوند سبحان عبادت و پرستش شیطان را ایجاد نکرده براى آنکه از این عمل بر حذر داشته و برآن سرزنش نموده. اینکه او شما را گول می زند و از حق باز می دارد، پس از او آگاه شوید و متوجّه گردید.^[۵۱۲]
قرآن درواقع ضمن پرهیز از شیطان ، به کسانی که تبعیت از شیطان می کنند، نهیب می زند ومی فرماید: آیا نمى‏بینید چه بدبختیهایى شیطان بر سر پیروان خود آورده؟ آیا تاریخ پیشینیان را مطالعه نکردید تا ببینید بندگان او به چه سرنوشت شوم و دردناکى گرفتار شدند؟ ویرانه‏هاى شهرهاى بلا دیده آنها در برابر چشم شماست، و عاقبت غم‏انگیز آنها براى هر کس کمترین تعقل و اندیشه‏اى داشته باشد روشن است.پس چرا دشمنى را که امتحان عداوت خود را بارها و بارها داده است جدى نمى‏گیرید؟ باز با او طرح دوستى مى‏ریزید، و حتى او را رهبر و ولى و راهنماى خویش انتخاب مى‏کنید.^[۵۱۳]
قرآن با این سوالات و نهیب هایی که می زند به ما راه را نشان می دهدکه در برابر شیطان بیدارباشیم وتعقل کنیم.
انسان هر گاه فریب بخورد و به یکى از نقاط ضعف یا نقاط منفى وجود خود پى ببرد خود نخستین کسى است که خویشتن را زیر ضربات سرزنش مى‏گیرد.ولى شیطان بر ضد بشر وسیله‏اى به کار مى‏برد که به نقاط ضعف خود پى نبرد و آن سلاح مکر و خدعه است.اگرانسان به سلاح بیدارى و پرهیز مسلح باشد مى‏تواند در برابر کید شیطان مقاومت ورزد.^[۵۱۴]
۲- ب) اجتناب از وسوسه های شیطان
«یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَلا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِین^[۵۱۵] ؛ اى مردم، از آنچه در زمین است حلال و پاکیزه را بخورید، و از گامهاى شیطان پیروى مکنید که او دشمن آشکار شماست»‏.
فرمان دوم در این آیه مربوط به اجتناب از وسوسه‏هاى شیطان و پیروى از گامهاى اوست. انسان همواره در معرض وسوسه‏هاى شیطان است و چون انسانى به دام شیطان گرفتار شد پا چاى پاى او مى‏گذارد و از فرمانهاى او پیروى مى‏کند و بدین گونه به سوى گمراهى و بدبختى کشیده مى‏شود. در این آیه به مردم هشدار مى‏دهد که از گامهاى شیطان پیروى نکنید و منظور از گامهاى او وسوسه‏هاى اوست که انسان را اسیر خود مى‏سازد و او را از خدا دور مى‏کند.
قرآن با هشدارهاى مکرر که با تعبیرهاى گوناگونى صورت گرفته، بشر را از دامهاى شیطان و وسوسه‏هاى او آگاه کرده و راه مبارزه با شیطان را به انسان یاد داده است که یک نمونه آن همین آیات است.^[۵۱۶]
بخش سوم: شتابکاری
پدیده شتاب کاری(شتاب زدگی) که از آن به «دلبستگی نفس به شتاب درصدورحکم» تعبیرمی کنند،ریشه ای روانی است که پیامدهای آن بسی گوناگون است.ریشه غریزه آسایش خواهی» است؛ زیرا حقیقتی که هیچ کس در آن گمانی ندارد، این است که اندیشوری کاری دشوار و توان فرسای است و متمرکز کردن فکر دشوارترو توان فرساتراست.کمبود اندیشوران درجهان، ناشی از دشواری بسیاری است که اندیشوری متمرکز به بار می آورد.
آسایش خواهی نیز به نوبت خود حقیقتی است که هیچ کس را درآن گمانی نیست.کدام یک از ماست که آن را احساس نکرده باشد؟
از اینجاست که بشر از اندیشوری متمرکزگریزان می شودو دوست می داردکه وظیفه یا کار خود را با شتاب انجام دهدتا خود را از این دشواری وارهاند.این ریشه روانی شتاب کاری است.حال با این نگاه به سراغ عجله وشتاب به عنوان یکی از عوامل روانی خطای انسان می رویم.
الف- مفهوم شناسی
قبل از وارد شدن به بحث اصلی که چگونه عجله و شتاب سبب خطای انسان می شود تعریفی ازآن داشته باشیم.
عجله طلب و جستجوی شی است قبل از فرار رسیدن وقت آن ومقتضای شهوت است.^[۵۱۷] آن است که آدمى به مجرد این که امرى به خاطر او خطور کند اقدام به آن نماید، بدون آن که اطراف آن را ملاحظه نماید و در عاقبت آن تأمّل کندو این از کم دلى و ضعف نفس است. و از راه هاى بزرگ شیطان و آن لعین، بسیارى از فرزندان آدم را با این صفت به هلاکت رسانیده.^[۵۱۸] یا اقدام نمودن در امور است به اول خاطری که خطور می­ کند، بدون توقف و تامل در ایقاع افعال وامورازجهت مصلحت ومفسده.وآن ازصفات ذمیمه وازابواب عظیمه است ازبرای شیطان.^[۵۱۹]
به عبارت دیگر آن است که انسان ، پیش از فراهم شدن مقدمات انجام کار ، اقدام به انجام آن کار کند، کاری که نتیجه آن چیزی جز شکست یا انجام ناقص نخواهد بود.این بدان می ماندکه انسان میوه را پیش از رسیدن و قابل استفاده شدن از درخت بچیند؛ کاری که نتیجه اش ضایع شدن میوه یا کم شدن فایده آن است یا این که قبل از آمادگی زمین ، بذر افشانی کند که نتیجه اش نابودی بذر یا کاهش محصول خواهد بود.
عجول به افرادی گفته می شودکه در گفتار و رفتار و سوال و درخواست خود، دستپاچه اند و صبر و حوصله لازم را برای رسیدن به مقصد ، از راه صحیح آن ندارند، به همین دلیل ، اغلب گرفتار مشکلات و ناکامی ها می شوند .^[۵۲۰]
برای هر کاری مقدماتی است که اگرفراهم نگردد ، اقدام به آن کار بی نتیجه خواهد ماندو اگر فراهم گرددو اقدام نشود و فرصت ها از دست برودباز هم بی نتیجه خواهد ماند.افرادهوشیار و مدیر و مدبر کسانی هستند که باصبر و حوصله در انتظار فراهم شدن مقدمات می باشند که بعد از فراهم شدن ، بدون درنگ اقدام به انجام کار می کنندو تا رسیدن به مقصود از پای نمی نشینند. به همین دلیل « عجله و شتاب » به معنی اقدام کردن به کارها ، قبل از این که زمینه ها و مقدمات لازم آن کار فراهم شود. وازصفات رذیله شمرده شده است .
این عبارت در قرآن به شکل زیبایی ذکرشده است.خداوند می فرماید:« خُلِقَ الاِنسانُ مِن عَجَل سَأوُریکُم آیَاتی فَلا تَستَعجِلُونَ ^[۵۲۱]؛ انسان ازعجله آفریده شده ولى عجله نکنید،به زودى آیاتم را به شما نشان خواهم داد».
آیه درباره همه انسان ها یا به تعبیر دیگر، طبیعت انسان مى فرماید: انسان از عجله آفریده شده است (گویى آن قدر عجول است که ذات او عین عجله شده است)، ولى هرگز در برابر من عجله نکنید. من آیات خود را به زودى به شما ارائه مى دهم.
اشاره به این که هرچند از روز نخست در طبیعت انسان «عجله »قرار داده شده است ولى آن را در جایى بایدبه کار بردکه مقدّمات آن فراهم باشد؛ نه پیش از فراهم شدن اسباب و مقدمات.
این که قرآن مجید در آیه فوق مى گوید:«انسان در عجله و شتاب آفریده شده است». اشاره به انسان هایى است که تحت تربیت هاى الهى قرار نگرفته اند و به تعبیر دیگر، طبع انسان نخستین است و فلسفه آن حرکت سریع به سوى خواسته ها و نیازهاست، شبیه چیزى که در آیه ۱۹ سوره معارج آمده است: «اِنّ الانسانَ خُلِقَ هَلُوعاً؛به یقین انسان حریص و کم طاقت آفریده شده است».
این ویژگى انسان(عجول بودن)مانند هواى نفس و تمایلات درونى، نیروى سازنده­اى است که اگرتعدیل شود،در مسیرسعادت انسان قرار خواهد گرفت که در این صورت از حالت ویرانگرى خارج مى شود؛ شبیه سیلابى است که از دامنه کوه سرازیر مى­شود،گرچه ظاهرش ویرانگر است،اما اگر به­وسیله سدها مهار شود،سرچشمه عمران و آبادى و روشنایى مى­گردد.
حال جای این سوال مطرح است که چگونه انسان از شتاب آفریده شده است؟
بعضى گویند که شتابکارى صفت ذاتى انسان است نه صفت عارضى که انسان از جامعه کسب کرده باشد. بعضى مى‏گویند عامل شتاب آفرینش انسان است از گل. یعنى انسان از ماده پستى که داراى صفات منفى است آفریده شده. از این رو در کارها شتاب مى‏ورزد و نمى‏تواند شکیبایى کند و این امر طبیعت مادى محض اوست.
بعضى دیگر مى‏گویند شتابکارى معنى وسیعترى و عمیقترى دارد. و آن این است که زمان از عوامل آفرینش انسان و یکى از عناصر اوست. شأن آن شأن همه طبیعت مسخر اوست. هر موجودى را که در زمین و آسمان مى‏بینیم زمان جزئى از ترکیب و طبیعت اوست.
قرآن مى‏خواهد به ما بگوید که این طبیعت بشرى که زمان جزئى از آن را تشکیل مى‏دهد، انسان را به مسئولیت ناپذیرى دعوت مى‏کند؛ زیرا او بنا بر طبیعت خود در لحظه زندگى مى‏کند بنا بر این از ادراک حتمیت پاداش عاجز است.
قرآن کریم به ما هشدار مى‏دهد که خواه در آینده زندگى کنیم یا نه و به آن ایمان بیاوریم یا نه، پاداش آن حتماً ظهور خواهد کرد یا عذاب آن شما را در بر خواهد گرفت و از آن جا که آینده، حق است باید بدان ایمان آوریم در حالى که همه در فشارهاى زندگى با یکدیگر هم داستانیم که در رأس همه آنها سرشت شتابنده بشرى قرار دارد.^[۵۲۲]
البته در قرآن واژه دیگری هست به نام«سرعت» که این غیر از واژه عجله هست.چنانچه خداوند می فرماید: «… وَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَ أُولئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ ».^[۵۲۳]
فرق عجله با سرعت آن است که: عجله یعنی مقدم شدن بر چیزی قبل از وقتش ولی سرعت مقدم شدن بر چیزی در نزدیکترین وقتش.^[۵۲۴]
سرعت آن است که انسان بعد از فراهم شدن مقدمات، اتلاف وقت نکندو فرصت را از دست ندهد و به سوی مقصد بشتابد ؛ کاری که مسلماً سبب پیروزی و نجات و موفقیت است.درموارد بسیاری ، میان مصادیق و موارد عجله وسرعت اشتباه شده است و یا گروهی برای توجیه اعمال نادرست خود ، تنبلی و بی حالی و از دست دادن فرصتها را تحت عنوان ترک عجله و شتابزدگی توجیه می کنند؛درحالی که فرق این دوکاملاً واضح است واینکه می بینیم بعضی از روایات،عجله را از اسباب پشیمانی و تأنی را سبب سلامت شمرده است به خاطر همان است.^[۵۲۵]
عجله توقع و انتظار بی موقع چیزی است؛ ولی سرعت عبارت است از کوششی که شخص برای زودتر رسیدن به هدف انجام می دهد.روی این بیان عجله بیشتر جنبه عاطفی داردوکمترجنبه فکری ولی سرعت ممکن است جنبه فکری داشته باشد وممکن است غیر فکری؛ولی به هر حال سرعت ، توقع انجام بی موقع چیزی نیست. در حقیقت آن گونه شتاب گرفتنی مذموم و ناپسنداست که عقل و اندیشه انسان پشتوانه آن نباشد. یعنی به صرف این که یک تمایل نفسانی نسبت به چیزی در وجود انسان پیدا شود اقدام کند و هیچ گونه فرصت و مجالی برای اندیشیدن برای خود باقی نگذارد. به همین جهت است که اگرانسان قبل از اقدام به عمل تدبیر و تعقل کرده باشد درموقع عمل نه تنها شتاب او مذموم نیست بلکه پسندیده هم هست.^[۵۲۶]
مسارعه به معناى مبادرت ورزیدن و شتافتن است. و این کلمه باب مفاعله از ماده سرعت است.وفرق بین سرعت و عجله این است که سرعت به معناى جلو افتادن در کارى است که جلو افتادن در آن جایز باشد. پس سرعت (از آنجایى که همیشه در کار خیر به کار مى‏رود) خود یکى از صفات ممدوح است. و ضد آن” ابطاء- کندى” است.که صفت ناپسندى است، به خلاف عجله که چون به معناى شتافتن و جلو افتادن در کارى است که نباید در آن شتاب کرد. ازاین رو از صفات نکوهیده و مذموم به شمار مى‏رود. و ضد آن” اناه” درنگ و تانى” است که از صفات پسندیده است.
ظاهراً سرعت در اصل، وصف حرکت، و عجله وصف متحرک بوده، (بعدها به خود متحرک هم گفته‏اند مسارع، و گرنه در اصل لغت موارد هر یک غیر مورد دیگرى است).^[۵۲۷]
ب - چگونگی عامل خطا بودن عجله
با مراجعه به آیات قرآن می خواهیم بیابیم که چگونه عجله سبب خطای انسان می شود؟
ازقرآن استفاده می شودکه از مجاری مختلفی عجله موجب خطا می شود که عبارتنداز:
۱- ب) عجله ، مانع قدرت تشخیص از انسان
« وَ یَدْعُ الأِنسانُ بِالشَّرِّ دُعآئَهُ بِالْخَیْرِ وَ کانَ الانسانُ عَجُولا ؛^[۵۲۸] انسان (بر اثر شتابزدگى) بدیها را طلب مى کند، آن گونه که نیکیها را مى طلبد و انسان همیشه عجول بوده است».
بنابراین مقصود از اینکه فرمود:” انسان عجول است” این خواهد بود که او وقتى چیزى را طلب مى‏کند صبر و حوصله به خرج نمى‏دهد، در جهات صلاح و فساد خود نمى‏اندیشد تا در آنچه طلب مى‏کند راه خیر برایش مشخص گردد، و از آن راه به طلبش اقدام کند بلکه به محض اینکه چیزى را برایش تعریف کردند و مطابق میلش دید با عجله و شتابزدگى به سویش مى‏رود و در نتیجه گاهى آن امر، شرى از آب در مى‏آید که مایه خسارت و زحمتش مى‏شود، و گاهى هم خیرى بوده که از آن نفع مى‏برد.
…جنس بشر عجول است و به خاطر همین عجله‏اش میان خیر و شر فرق نمى‏گذارد، بلکه هر چه برایش پیش بیاید همان را مى‏خواهد و در طلبش برمى‏خیزد، بدون اینکه خیر و شر را از هم جدا نموده و حق را از باطل تشخیص دهد، در نتیجه به همان نحوى که عاشق خیر است، شر را نیز به همان وجه طلب مى‏کند، و همان طور که باید بر سر حق سر و سینه بشکند بر سر باطل هم مى‏شکند.^[۵۲۹] عجله و شتاب، از آفات فکر و عمل بشر است.^[۵۳۰]
آیه مبنى بر توبیخ است بشر بر حسب طبع بدون تفکر در مقام طلب شر بر می آید و رفتار ناپسندى را بجا مى‏آورد همان طور که در مقام امر خیر و عمل نیک بر مى‏آید در صورتى که درباره هر امرى که بر او پیش مى‏آید باید با کمال تفکر و اندیشه به عاقبت آن توجه نموده آنگاه بدان اقدام نماید.ولى بشر بدون این که در عاقبت آن بیاندیشد به آن اقدام مى‏نماید چه بسیار که با خطر مواجه گردد؛ به عنوان مثل از جمله آیات قرآنى و مکتب عالى آن که از نعمتهاى پروردگار بر جامعه بشر است و به منظور رهبرى و سوق آنان به سوى سعادت تشریع و دسترس آنها نهاده شده ولى اکثر مردم در آن باره تفکر ننموده و نمى‏اندیشند با این که طنین دعوت آن جهان را فرا گرفته نشنیده‏اند و بدان توجه نمى‏نمایند.

دو ایراد اصلی به روش تحلیلی فوق وارد است :
۱) در اختیار نبودن بعضی از نسبتهای متوسط صنعت .
۲) روش مطرح شده بر متوسط صنعت متکی است و همیشه متوسط صنعت ملاک مناسبی برای همه شرکت ها نیست و باید ملاحظات دیگری هم مد نظر باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دیتمار و همکاران^[۳۹](۲۰۰۳) استدلال نمودند که اثر محدودیتهای مالی بر رویه تامین مالی شرکت ها، میتواند به وسیله تمایل شرکت ها برای ذخیره قسمت عمدهای از جریانهای نقدی نمایان شوند. در نتیجه، شرکتهای با محدودیت مالی باید از حساسیت جریان نقدی وجه نقد بالایی برخوردار بوده و نگهداری وجوه نقد شرکتهای بدون محدودیت مالی نباید به طور سیستماتیکی وابسته به میزان و تغییرات در جریانهای نقدی آنها باشد. استدلال المیدا ودیگران مبتنی بر انگیزه احتیاطی از نگهداری وجوه نقد است. بدین صورت که شرکتهای با محدودیت مالی به منظور بهرهبرداری از فرصتهای سرمایهگذاری سودآور آتی و جلوگیری از عدم بهرهبرداری از چنین فرصتهای سرمایهگذاری غیر منتظرهای، قسمت زیادی از جریان نقدی را انباشته میکنند. آنها نشان دادند که شرکتهای با محدودیت مالی از حساسیت جریان نقدی- وجه نقد بالاتری نسبت به شرکتهای بدون محدودیت مالی برخوردار هستند، نشان دادند که شرکت های با محدودیت مالی و نیازهای پوششی بالا (شرکتهایی که دارای جریانهای نقدی پایین و فرصتهای رشد بالاتری هستند) تمایلی قوی برای انباشت وجوه نقدی حاصل از جریان نقدی مازاد داشته و میزان بدهی خودشان را عمدتاً تغییر نمیدهند. در مقابل، شرکتهای با محدودیت مالی و نیازهای پوششی پایین مشابه با شرکتهای بدون محدودیت مالی عمل نموده و عمدتاً اقدام به کاهش بدهیها نموده (به دلیل حفظ ظرفیت استقراضی) و تنها مبالغ پایینی از جریان نقدی مازاد را به حسابهای وجوه نقدی منتقل میکنند (دیتمار و همکاران، ۲۰۰۳).
۲-۲-۴-۷) حساسیت جریان نقدی وجه نقد
میکلسون و پارت^[۴۰] (۲۰۰۳) اقدام به بررسی همزمان جریان نقدی – سرمایهگذاری و جریان نقدی- وجه نقد نمودند. آنها نشان دادند که شرکتهای با محدودیت مالی نسبت به شرکتهای بدون محدودیت مالی از حساسیت جریان نقدی سرمایهگذاری بالاتری برخوردار بوده و حساسیت جریان نقدی وجه نقد در شرکتهای با محدودیت مالی و بدون محدودیت مالی، از لحاظ آماری معنادار نمی‌باشد. آنها دلیل این نتایج را به انگیزه معاملاتی از نگهداری وجوه نقدی نسبت دادند. این امر دلالت می‌کند که شرکتها از جریان نقدی برای انجام مخارج سرمایهای استفاده نموده و بنابر انگیزه احتیاطی اقدام به انباشت وجوه نقدی نمیکنند (فریرا و ویللا^[۴۱]،۲۰۰۴).
در صورت جریان های نقدی، جریان های ورود و خروج وجوه نقد به سه دسته زیر تقسیم می گردد:
۱) جریان های ناشی از فعالیت های عملیاتی^[۴۲]
۲) جریان های ناشی از فعالیت های سرمایهگذاری
۳) جریان های ناشی از فعالیت های تامین مالی
لذا مانده وجوه نقدیا شبه نقد شرکت همواره تحت تاثیر تصمیمات عملیاتی، سرمایهگذاری و تامینمالی شرکت تغییر میکند. انجام به موقع و مناسب بسیاری از فعالیت های اغلب منوط به وجود وجه نقد کافی در شرکت است، گاهی اوقات عدم دسترسی به وجه نقدکافی سبب میشودیک فعالیت خاص که برای شرکت دارای اهمیت است (مانند خرید مواد، خرید کالاهای سرمایهای، انعقاد قرارداد جدید، استفاده از یک فرصت) متوقف شود. تنظیم و کنترل میزان وجه نقد بگونهای که پاسخگوی نیازهای پیش‌بینی شده و پیش بینی نشده باشد اهمیت فراوانی دارد. در صورت عدم وجود وجه نقد کافی در شرکت وجوه نقد یا از محل حقوق صاحبان سهام تامین میگردد و یا از محل وام، هر کدام از آنها هزینه سرمایه خاص خودش را دارد. لذا شرکت ها برای نگهداری وجوه نقد اضافی متحمل هزینه میشوند و از آنجا که نگهداری اینگونه وجوه بازدهی هم ندارد لذا هزینه سرمایه بیشتر از نرخ بازدهی شرکت است و ارزش شرکت کاهش مییابد(سوفی،۲۰۰۹).
۲-۲-۴-۸) توانایی پیش بینی جریان های نقدی در واحدهای انتفاعی
تعیین معیاری جهت پیش بینی توان شرکت در ایجاد جریان های نقدی مورد انتظار سهامداران، به عنوان سؤالی اساسی در حسابداری مطرح شده است. پژوهش های گسترده ای پیرامون این موضوع صورت گرفته است که در اغلب آنها از سود یا جریان نقدی به عنوان معیار پیش بینی کننده جریان های نقدی آتی مورد انتظار سهامداران استفاده شده است، اما برتری سود نسبت به جریان نقدی در پیش بینی جریان های نقدی آتی شرکت همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. در همین راستا، برخی پژوهش ها نشان دادند که سود بر مشکلات ذاتی زمان بندی و عدم تطابق که در جریان های نقدی وجود دارد، غلبه می کند. لذا سود، شاخصی بهتراز عملکرد مالی شرکت است. اما از آنجا که سود به دلیل فروض زیربنایی آن، عاری از اشتباه های اندازه گیری نیست، اغلب شک و تردید تحلیل گران مالی و اقتصادی را در خصوص مربوط بودن سود به دنبال داشته است (بارث و همکاران، ۲۰۰۹).
رویکرد دیگر در بررسی توان نسبی سود و جریان های نقدی در پیش بینی جریان های نقدی آتی، استفاده از قیمت یا بازده سهام، به عنوان جانشینی برای جریان های نقدی آتی مورد انتظار سهامداران است. فرض ضمنی این رویکرد آن است که قیمت سهام، اطلاعات مربوط به جریان نقدی آتی را که در سود جاری لحاظ شده اند، به درستی منعکس میکند. به هر حال، پژوهش های بعدی نشان داد که بازار سهام عمدتاً بر سود حسابداری تمرکز دارد و لذا هنگامی که از قیمت یا بازده سهام به عنوان یک معیار پیش بینی کننده استفاده شود، دلایل روشنی مبنی بر برتری نسبی سود بر جریان های نقدی در پیش بینی جریان های نقدی آتی مورد انتظار سهامدارن وجود ندارد (کسیی^[۴۳]، ۲۰۰۸).
۲-۲-۴-۹) ارتباط وجه نقد با سود
در تحلیل نهایی ، جریان های ورود و خروج وجه نقد از واحد های انتفاعی ، اصولی ترین رویدادهایی است که اندازه گیری های حسابداری برآن مبتنی می باشد و قاعدتاَ سرمایه گذاران و اعتباردهندگان بر مبنای آن تصمیم گیری می کنند.وجه نقد در ارتباط با سرمایه و سود به این دلیل حایز اهمیت است که معرف قدرت خریدی است که می توان در اقتصاد بازار به اشخاص یا موسسات دیگر انتقال داد تا به مصرف تهیه کالاها و خدمات مورد نیاز خود برسانند. بنابراین ، بسیاری از اندازه گیری های حسابداری بر گردش وجوه نقد در گذشته ، حال و انتظارات آینده مبتنی می باشد. درآمد فروش معمولاَ بر مبنای وجوه نقد خالصی اندازه گیری می شود که انتظار می رود از فروش کالاها یا خدمات تحصیل گردد هزینه ها نیز معمولاَ بر مبنای وجوه نقد پرداخت شده برای تحصیل کالاها و خدمات مورد استفاده واحد انتفاعی اندازه گیری می شود. براساس حسابداری تعهدی می توان بخش از دریافت ها یا پرداخت های نقدی آتی را به دوره جاری تخصیص داد یا بخشی ازدریافت ها یا پرداخت های نقدی گذشته را به دوره جاری یا دوره های آتی انتقال داد (شباهنگ،۱۳۸۲).
توسعه حسابداری برگزارشگری مالی از زمانی آغاز شد که صاحبان کسب و کار، اموال خود و به کارگیری آن ها را در اختیار افراد دیگر گذاشتند این افراد به عنوان امانت دار و مباشر اداره امور و منابع اقتصادی را برعهده گرفتند و درنتیجه موظف به گزارشگری درباره آنها شدند. بدیهی است گسترش واحدهای اقتصادی منابع بیشتری را طلب می کردواز آن رو این واحدها ناگزیربه دریافت اعتبار شدند. اعتباردهندگان بر خلاف صاحبان کسب و کار نمی توانستند از طریق انتخاب مباشردر فعالیت های اقتصادی نقش موثر و اساسی داشته باشند. لذا همواره بیم آن می رفت که مدیران بر حفظ موقیعت خود، ثروت مالکانه را با هزینه اعتباردهندگان افزایش دهند این موضوع باعث شد که اعتباردهندگان طبق قراردادهای خاص محدودیت هایی را ایجاد کنندکه بنا به تعیین شرایط محدودکننده از اطلاعات حسابداری استفاده می شد. بنابراین سود (کیفیت حسابداری ) با وجوه نقد شرکت ها از این طریق نیز مرتبط میشود (شباهنگ،۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۱۰) ارتباط بین اهداف حسابداری و وجه نقد
هدف گزارشگری مالی ، ارائه اطلاعاتی است که بر مبنای آن استفاده کنندگان بتوانند مبلغ ، زمان و ابهام در مورد جریانهای نقدی آتی بنگاه را ارزیابی نمایند. اینگونه ارزیابی ها بر اساس اطلاعات مربوط به وضعیت مالی بنگاه صورت می گیرد. وضعیت مالی دارای ابعاد مختلفی است ،لیکن همه ابعاد در نهایت به گردش نقدی ارتباط می یابد از این رو، به نظر می رسد که اطلاعات مربوط به گردش نقد،اطلاعات مربوط تری را به عنوان مبنای ارزیابی جریان های نقدی آتی فراهم می آورد. یکی از مهمترین ابعاد ارزیابی ها، بررسی سود آوری است که جزئیات مشروح مربوط به آن در صورت حساب سود و زیان منعکس می شود .هیات تدوین استاندارد های حسابداری مالی امریکا معتقد است که علاقه به جریان نقدی عملیاتی احتمالی،اساسا به ملاحظات مربوط به سود آوری منتهی میشود.سود منبع اصلی تامین ما به ازاء برای کسانی است که سرمایه بنگاه را تامین کرده اند. در نهایت امر، لازمه این که بستانکاران و سهامداران بتوانند وجوهی دریافت دارند، لازم است که سود به وجه نقد تبدیل گردد. به خاطرارتباط بین اهداف حسابداری، سود و گردش نقدی است که هیات تدوین استانداردهای حسابداری معتقد است در یک مجموعه کامل صورتهای مالی لازم است صورتی از گردش وجوه نقد بنگاه نیز ارائه گردد. این هیات معتقداست که صورت گردش وجوه نقد اطلاعات مربوط به مقدار، چگونگی و فاصله زمانی بین درآمد و دریافت و پرداخت های نقدی را ارائه می نماید که این موضوع در بخش های بعدی به تفضیل تحت عنوان نقدینگی ، توان واریزبدهی هاو انعطاف پذیری مالی بررسی خواهد شد (احمدی،۱۳۸۹).

۲-۲-۵) گفتار چهارم: سود و پیش بینی سود آتی
۲-۲-۵-۱) پیش بینی سود و استفاده کنندگان پیش بینی سود
پیش بینی عنصر کلیدی در تصمیمات اقتصادی است. سرمایه گذاران اعتباردهندگان مدیریت و سایر اشخاص در تصمیم گیری های اقتصادی خود متکی به پیش بینی ها وانتظارات هستند. برای مثال یک سرمایه گذاردرتصمیماتی همچون خرید، فروش یا نگهداری سهام، مایل است از زمان و میزان سودهای تقسیمی و ریسک آنها مطلع باشد. برای آگاهی از این گونه خصوصیات سودهای تقسیمی آتی که از قبل و با دقت کامل میسر نیست، به ناچار بایدبه پیش بینی روی می آورد. اعتباردهندگان نیز به سودآتی شرکت علاقمند هستند. هر قدر میزان سود پیش بینی شده شرکت بیشتر باشد، احتمال بیشتری وجوددارد که اعتباردهندگان اصل و بهره ی اعتبار اعطایی را در سررسیدهای مقرر دریافت دارند. مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران، اعتباردهندگان وسایر استفاده کنندگان از اطلاعات شرکت ها پیش بینی های سود ارائه شده توسط شرکت هادر فواصل زمانی معین است. البته برای اعتباردهندگان این امکان وجود دارد که برای بررسی اعتبار شرکت ها و یا طبق قراردادهایی که با شرکت منعقد می کنند، اطلاعات خاصی را از شرکت بگیرند. ولی مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان، و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات شرکت ها (در بورس اوراق بهادار) پیش بینی های سود ارائه شده توسط مدیریت شرکت ها در فواصل زمانی معین است. پیش بینی سود باید اطلاعاتی فراهم کند که منطقی و به موقع باشد تا بتواند نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان را به نحو مناسبی بر طرف نماید (هشی و همکاران، ۱۳۸۸).
انجمن های حرفه ای حسابداری در برخی از کشورها در جستجوی یافتن مبانی رضایت بخش برای تهیه و ارائه پیش بینی های مالی هستند.در سال ۱۹۷۲ در پژوهشی که توسط انجمن حسابداران خبره کانادا انجام شد، اسکینر هدف حسابداری را انتقال اطلاعات مربوط با توجه به نیازهای استفاده کنندگان بیان کرد. در سال ۱۹۷۳ نیز یک گروه پژوهشگرازانجمن حسابداران رسمی امریکا به سرپرستی تروبلاد اظهار داشتند که هدف اصلی صورت های مالی ارائه اطلاعات مفید برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی است. درسال ۱۹۷۵ کمیته نظارت بر استانداردهای حسابداری انگلیس بیان داشت: به عنوان یک دیدگاه اساسی گزارش های ارائه شده از سوی شرکت ها باید تا حد امکان نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان را برآورد سازد.در همه ی این بیانیه ها اهداف گزارشگری مالی شامل ارکان معینی است.همگی آنها گزارش اطلاعات را مورد بحث قرار داده و بر ارائه ی اطلاعات سودمند و مربوط تاکید دارند تا در جهت تخصیص کارا و استفاده اثر بخش از منابع، اتخاذ تصمیمات وقضاوت در موردعملکرد مدیریت مفیدواقع شوند. این گروه از پژوهش ها همچنین به طور غیر مستقیم به استفاده کنندگان اطلاعات اشاره می کنند. البته نظر هریک از گروه های استفاده کننده با توجه به نیازهای اطلاعاتی آنها نسبت به مسئله پیش بینی سود می تواند متفاوت باشد.این استفاده کنندگان در یکی از سه گروه ذیل قرار می گیرند: ۱ (گروه استفاده کنندگان دارای امتیاز،از قبیل اداره مالیاتی، سازمانهای نظارت و بازرسی، دولت، بانک ها ۲( گروه سهامداران،اعم ازسهامداران گذشته،حال، آینده و مشاوران آنها ۳( گروه ذینفعان ویژه مثل رقبا اعتباردهندگان و سایر ذی نفعان اقتصادی که تحت تاثیرافشای اطلاعات قرار دارند (قربانی، ۱۳۸۹).
۲-۲-۵-۲) فواید پیش بینی سود برای سرمایه گذاران
ارزیابی برای سرمایه گذاران انگیزه اصلی برای پژوهش های حسابداری است. بهبودهای اخیردر نظریه ی سرمایه، دلایلی برای انتخاب رفتار قیمت اوراق بهادار به عنوان آزمونی تجربی از مفید بودن سود را فراهم نموده است. تاکید بر فواید سود از اواخر دهه ۱۹۶۰ عجیب نیست، زیرا مساله ارتباط و فواید اطلاعات مالی و انتخاب رویه های حسابداری مطلوب در راس دستور کار پژوهش های حسابداری بود. واضح است که توانایی استنباط ما در مورد مفید بودن اطلاعات مالی به شواهد بازار سرمایه محدود است. ارزیابی مفید بودن اجتماعی هر گونه عمل قانونی یا عمومی نتایج پیچیده ای دارد که ساده تر از مقررات افشای مالی نیست.هر چند که این مشکلات اقتصاددانان و سایر متخصصین علوم اجتماعی را از درگیر کردن خود در ارزیابی مؤثر بودن، مربوط بودن و مفید بودن رویه های اجتماعی باز می دارد؛ ولی ارزیابی مفید بودن سود که محصول اولیه مقررات افشای مالی است،به طور آشکار اهمیت قابل توجهی دارد. مفید بودن سود،اهمیت زیادی برای کاربران اطلاعات مالی نظیر محققان حسابداری، قانون گذاران و خط مشی گذاران دارد. سود گزارش شده در صورتهای مالی اولین قلم اطلاعاتی فراهم شده در این صورتها است.بیور^[۴۴] می گوید: “محتوای اطلاعاتی سود مربوط ترین مساله حرفه حسابداری است، زیرا نتایج آن مستقیماً مطلوبیت فعالیت حسابداری را منعکس می نماید” نظریه های اقتصادی نقش اصلی سود شرکت را کمک به تخصیص منابع در بازار سرمایه میدانند. از آنجا که مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان، و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات شرکت ها (در بورس اوراق بهادار) پیش بینی های سود ارائه شده توسط مدیریت شرکت ها در فواصل زمانی معین است. پیش بینی سود باید اطلاعاتی فراهم کند که منطقی و به موقع باشد تا بتواند نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان را به نحو مناسبی بر طرف نماید. (هشی و همکاران، ۱۳۸۸،ص ۳۷)^[۴۵]. از سویی دیگر، وجود برخی از شرایط در محیط گزارشگری مالی، امکان ارزیابی مستقیم کیفیت اطلاعات به وسیله استفاده کنندگان را دشوارتر می سازد که از آن جمله می توان به تضاد منافع، پیامدهای اقتصادی با اهمیت، پیچیدگی اطلاعات و عدم دسترسی مستقیم به اطلاعات اشاره کرد (نیکخواه آزاد، و همکاران، ۱۳۷۸).
۲-۲-۵-۳) اطلاعات حسابداری و قابلیت پیش بینی آنها
سرمایه گذاران و اعتباردهندگان دوگروه اصلی از استفاده کنندگان برون سازمانی اطلاعات مالی به شمار می روند. تهیه و فراهم کردن اطلاعات مربوط برای این دو گروه، یکی از رسالت های اصلی مدیریت و سیستم های حسابداری است. مدیران از طریق افشای اطلاعات در قالب گزارشگری مالی این رسالت را ایفا می نمایند. صورت های مالی قسمت مهمی از گزارشگری مالی را تشکیل می دهند. صورت های مالی ابزارهای اصلی هستند که اطلاعات حسابداری را به افراد خارج از بنگاه انتقال می دهند. گزارشگری مالی تنها دربرگیرنده صورت های مالی نیست، بلکه سایر ابزارهای انتقال دهنده اطلاعات را نیز در برمی گیرد. مدیریت ممکن است از طریق گزارشگری مالی و به طرقی غیر از صورت های مالی رسمی، اطلاعات را به افراد خارج از واحد تجاری انتقال دهد. این اطلاعات ممکن است به وسیله مراجع قانونی، قوانین ناظر یا عرف الزامی شده باشد یا بدین دلیل که مدیریت این اطلاعات را برای افراد خارج از واحد تجاری مفید می داند، به صورت داوطلبانه افشا شوند. این اطلاعات ممکن است دارای اشکال گوناگون و در ارتباط با مسایل متفاوتی باشند. انتشار اخبار، پیش بینی های مدیریت از سود یا سایر توضیحات در خصوص طرح ها و برنامه ها نمونه هایی از گزارش های مالی و غیرمالی جدا از صورت های مالی هستند(بیر^[۴۶]، ۲۰۰۵).
بسیاری از اطلاعات ارائه شده به وسیله گزارشگری مالی در بردارنده پیش بینی در خصوص عملیات آینده است. پیش بینی به سرمایه گذاران کمک می کند تا فرایند تصمیم گیری خود را بهبود بخشند و خطر تصمیم های خود را کاهش دهند . بیور می گوید: پیش بینی ها را می توان بدون اخذ تصمیم انجام داد، ولی کوچک ترین تصمیم گیری را نمی توان بدون پیش بینی انجام داد (مشایخ و شاهرخی، ۱۳۸۶).
اطلاعات خارج از صورت های مالی عمدتاً به منظور ارائه اطلاعاتی در خصوص عملکرد آتی شرکت منتشر می شوند. علاوه بر اطلاعات افشا شده خارج از صورت های مالی، اطلاعات ارائه شده در متن صورت های مالی به صورت گسترده ای بر پایه پیش بینی ها و برآوردهای مدیریت قرار دارند. با توجه به اینکه طبق تعریف، دارا یی ها و بدهی ها جریان های نقدی ورودی و خروجی مورد انتظار آتی هستند، این امر چندان تعجب آور نیست. چارچوب تعاریف دارایی هاو بدهی ها نشان دهنده این است که دارایی هاو بدهی ها دربردارنده ی انتظاراتی درباره آینده هستند. بنابراین، انعکاس چنین انتظاراتی در اندازه گیری دارایی ها وبدهی هامعقولانه است. از آنجایی که درآمد تفاوت بین خالص دارایی های شناسایی شده در ابتدا و پایان دوره است، برآوردهای آتی منعکس در اقلام دارایی ها و بدهی ها، ویژگی های درآمد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد (بارث^[۴۷]، ۲۰۰۶).
اگرچه برآوردهای مدیریت از طریق انتقال اطلاعات داخلی و آینده نگر به سرمایه گذاران، به صورت بالقوه ای مربوط بودن اطلاعات مالی را بهبود می بخشند، اما از طرف دیگر به دلیل دشواری های عینی و سوءاستفاده از برآوردها به منظور دستکاری اطلاعات مالی، کیفیت اطلاعات مالی، در معرض بی اعتباری قرار دارد. بنابراین، هر دو دسته اطلاعات فوق با درجه ای از خطا همراه خواهند بود.
۲-۲-۵-۴) سود (کیفیت حسابداری) به عنوان وسیله ای برای پیش بینی
اصولا سودبرای ارزیابی توان سودآوری، پیش بینی سود های آتی ،ارزیابی مخاطره سرمایه گذاری یا اعطای وام و اعتبار به واحد انتفاعی مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین، فرض بر این است که ارتباطی بین سود گزارش شده و گردش وجوه نقد و توزیع وجه نقد میان سهامداران وجود دارد.ارزش جاری واحد انتفاعی و قیمت سهام آن، به جریان آنی توزیع وجه نقد مورد انتظار سهامداران بستگی دارد. بر مبنای این انتظارات ، سهامداران فعلی تصمیم می گیرند که سهام خود را بفروشند یا نگه داری کنند. سهامداران بالقوه نیز تصمیم گیری می کند که سهام واحدانتفاعی را خریداری کنند یا سرمایه سرمایه خود را در جای دیگری سرمایه گذاری کنند. چنانچه رابطه بین سودگزارش شده و توزیع سود سهام وجود داشته باشد، ممکن است سرمایه گذاران انتظارات مربوط به سود های آتی واحد انتفاعی را در کانون توجه خود قرار دهند. دارندگان اوراق مشارکت و اعتبار دهندگان کوتاه مدت نیز به سود های آتی واحد انفاعی علاقمند می باشند. هر چه انتظارات سود واحد تجاری بیشتر باشد انتظارات مربوط به دریافت بازده سالانه ودریافت اصل وام و تسهیلات در سررسید نیز بالاتر خواهد بود.
۲-۲-۵-۵) قابلیت پیش بینی سود
هدف از حسابداری جمع آوری و تفسیر اطلاعات مالی است تا یک راهنمای صحیح عملیاتی را برای استفاده مدیریت، سرمایه گذاران و سایر گروه های ذی نفع فراهم آورد. انجمن حسابداری آمریکا در بیانیه تئوری حسابداری چنین می نویسد: در تدوین استانداردها معیار جامع، مفید بودن اطلاعات است.^[۴۸] تقریبا” بدون استثناء ادبیاتی که در این زمینه وجود دارد موضوع مفید بودن را به تسهیل در تصمیم گیری مرتبط ساخته است. در اتخاذ تصمیم یکی از مهمترین نکات مورد توجه نتیجه تصمیم است که به دلیل ارتباط نتیجه تصمیم به آینده تعیین نتیجه و پیامد تصمیم از طریق پیش بینی صورت می گیرد. بنابر این اطلاعات حسابداری برای اینکه بتواند در راستای تسهیل تصمیم گیری به سرمایه گذاران کمک کند، باید دارای توان پیش بینی باشد. البته باید توجه داشت که بین پیش بینی و تصمیم گیری فاصله است. به این صورت که می توان بدون تصمیم گیری پیش بینی کرد ولی بدون پیش بینی نمی توان تصمیم گرفت و از آنجا که پیش بینی جزء لاینفک تصمیم گیری است، آگاهی از سودمندی در پیش بینی ضروری است (سپاسی، ۱۳۹۰).
ارزیابی یا قضاوت در مورد سودمندی در پیش بینی احیانا” مستلزم در نظر گرفتن زیانی است که به لحاظ خطای پیش بینی رخ می دهد که آن هم به نوبه خود مستلزم آگاهی از سایر متغیرهایی است که در الگوی تصمیم گیری وجود دارد. طبق آنچه از بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره ۱ بر می آید، استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری سعی دارند خالص جریان های نقدی اینده شرکت را برآورد کنند. همچنین اغلب آنها با توجه به اطلاعات مربوط به سود، توان سود آوری شرکت در مورد بررسی قرار می دهند و از این طریق رقم سودهای آینده شرکت راپیش بینی می کنند یا ریسک مربوط به سرمایه گذاری یا دادن اعتبار به شرکت را موردارزیابی قرار می دهند. سرمایه گذاران به امید کسب بازده در سهام یک شرکت سرمایه گذاری می کنند. بازده سهام در این پژوهش به عنوان بازده نقدی بعلاوه بازده قیمت تعریف می شود. بازده نقدی ناشی از سود نقدی توزیع شده توسط شرکت است و بازده قیمت ناشی از تغییرات قیمت بازار سهام است. اما از آنجا که هر کدام از اجزای فوق تحت تاثیر سود هر سهم هستند، بنابر این سود هر سهم نقش تعیین کننده ای در بازده سرمایه گذاری برای سهام داران دارد. پس هر فرد سرمایه گذار قبل از هر چیز به دنبال اطلاعات مربوط به سود است تا بتواند از این طریق بازده مورد انتظار خود را برآورد نماید و اقدام به تصمیم گیری در مورد تخصیص منابع خود کند(سپاسی، ۱۳۹۰).
در چهار چوب نظری هیات استانداردهای حسابداری مالی قابلیت پیش بینی به عنوان بخشی از ویژگی مربوط بودن مطرح شده و به شرح زیر تعریف شده است:
کیفیت اطلاعات که به استفاده کنندگان کمک می کند تا احتمال پیش بینی صحیح نتایج گذشته یا حال را افزایش دهد. اطلاعات سود نیز به عنوان بخشی از اطلاعات حسابداری باید توان پیش بینی استفاده کنندگان را افزایش دهد. به عبارت دیگر سودبایداز ویژگی قابلیت پیش بینی برخوردار باشد. اهمیت این ویژگی سود زمانی مشخص می شود که بدانیم، بسیاری از سرمایه گذاران بالقوه انتظارات مربوط به سود آینده را به عنوان یک عامل مهم برای پیش بینی سود تقسیمی آینده مورد توجه قرار می دهندو برای تعیین ارزش جاری سهام یا ارزش کل یک شرکت، سود تقسیمی مورد انتظار آینده به عنووان یک عامل مهم مورد توجه سرمایه گذاران است. حتی قابلیت پیش بینی سود آینده شرکت برای اعتبار دهندگان کوتاه مدت وبلند مدت نیزمورد توجه خاص است. هر قدر پیش بینی سود آینده شرکت معتبرتر باشد، اعتبار دهندگان نیز از قابلیت وصول اصل و بهره وجوه خود مطمئن تر خواهند بود. بنابراین انتظار از رقم سود، داشتن محتوای اطلاعاتی جهت کمک به پیش بینی سود آینده است. از آنجا که هزینه سرمایه سهام عادی به عنوان بازده مورد انتظار دارندگان سهام عادی تعریف شده است، لذاتاثیر ویژگی قابلیت پیش بینی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی مورد بررسی قرار گرفته است (دیمیترو پولوس و آستیریو^[۴۹]، ۲۰۰۹).
۲-۲-۵-۶) سودمندی ارقام حسابداری در پیش بینی رویدادهای آتی
درگزارش تروبلاد، دوازده هدف برای تهیه صورت های مالی ذکر شده که در شش مورد آن بر سودمندی برای پیش بینی (جریان نقدی بالقوه، قدرت سودآوری،‌ مبادلات اقتصادی و سایر رویدادها و اطلاعات مالی) تاکید شده است. درهدف دهم نیزتصریح شده است که یکی ازهدف های تهیه صورت های مالی، فراهم کردن اطلاعات سودمند برای فرایند پیش بینی است. هیأت استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه شماره ۲ مفاهیم حسابداری مالی، سودمندی در پیش بینی را به عنوان یکی از اجزای مربوط بودن اطلاعات معرفی و به صورت زیر تعریف می کند:
“ کیفیت اطلاعاتی که به استفاده کنندگان کمک می کندتا آن ها احتمال پیش بینی صحیح نتایج رویدادهای گذشته یا حال را افزایش دهند.”
در متن پیشنهادی مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی ایران، سودمندی در پیش بینی به عنوان هدف گزارشگری و نیز ویژگی کیفی اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است. سودمندی در پیش بینی، یکی از خصایص مربوط بودن اطلاعات و به معنای آن است که اطلاعات مالی به نحوی فراهم شود که استفاده کنندگان را در پیش بینی نتایج فعالیت های جاری و آتی واحد انتفاعی یاری دهد. اطلاعات مالی مربوط به رویدادهای گذشته معمولاً مبنای مفیدی برای پیش بینی نتایج کنونی وآتی است اما، این اطلاعات به خودی خودپیش بینی نیست. از آنجایی که آینده همواره با ابهام روبرو است، اطلاعات مالی ارائه شده هر قدربتواند ابهام را در مورد یک وضعیت کاهش دهدوبه پیش بینی های قابل اتکاتری منجر شود، سودمندی بیشتری دارد (سپاسی، ۱۳۹۰).
معیار “ارزش پیش بینی” به احتمال ارتباط بین رویدادهای اقتصادی مورد علاقه تصمیم گیرنده و متغیرهای پیش بینی کننده، مربوط می باشد. پیش بینی سود حسابداری و تغییرات آن به عنوان رویداد اقتصادی از دیربازموردعلاقه سرمایه گذاران، مدیران، تحلیل گران،اعتباردهندگان وپژوهش گران حسابداری بوده است. همچنین سودحسابداری وجریان نقدی، دومتغیری هستندکه توجه پژوهش گران و نظریه پردازان را در میزان پیش بینی کنندگی و کمک به تصمیم گیری سرمایه گذاران جلب کرده است (سپاسی، ۱۳۹۰).
۲-۲-۵-۷) پیش بینی سود توسط تحلیل گران
تحلیل گران افرادی هستند که مستقل از شرکت عمل می کنند و با بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد شرکت ها و داشتن تخصص لازم به تجزیه و تحلیل صورت های مالی می پردازند. تحلیل گران مالی شاید بتوانند عینیت بیشتری در ارزیابی اطلاعات موجود اعمال کنند واز این رو، قادرند پیش بینی های دقیق تری را انجام دهند (فرانسیس و همکاران^[۵۰]،۲۰۱۰).
از طرفی تحلیل گران معمولاً قبل از مدیران پیش بینی می کنند، گاهی اوقات تفاوت افق پیش بینی می تواندقابل ملاحظه باشد. مطالعات گوناگونی ، پیش بینی های تحلیل گران را ازمدل های آماری دقیق تر دانسته است. بااین حال،درمطالعات دیگری نتیجه گرفتندکه تحلیل گران بهترین پیش بینی را ارائه نمی کنند. استدلال آن ها این است که تحلیل گران در جمع آوری تحلیل کلیه اطلاعات عمومی توانا نیستند، بلکه آن ها فقط به تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود به هنگام پیش بینی می پردازند. در مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی ایران، تحلیل گران به عنوان سایر استفاده کنندگان معرفی شده اند اما اطلاعات ارائه شده توسط آن ها به صورت مدون راجع به پیش بینی سود وجود ندارد.لذا از دامنه پژوهش حذف شدند(فرانسیس و همکاران^[۵۱]،۲۰۱۰).
۲-۲-۵-۸) پیش بینی سودتوسط مدیران
مدیران شرکت ها در گروه آن دسته از استفاده کنندگان صورت های مالی هستند که در داخل شرکت حضور دارند وبالطبع اطلاعات بیشتری را نسبت به استفاده کنندگان خارجی بدست می آورند. مدیران به اطلاعاتی علاوه بر صورت های مالی دسترسی دارند که برای شرکت محرمانه تلقی می شود، در ضمن اطلاعات سریع تر و در طی زمان در اختیار مدیران قرار می گیرد. هیأت استانداردهای حسابداری مالی در این مورد در بیانیه شماره یک آورده است:
” مدیریت، در مقایسه با بستانکاران، سرمایه گذاران و سایر افراد خارج از سازمان ، اطلاعات بیشتری در باره واحد تجاری داردو اغلب می تواند از طریق شناسایی رویدادهای مالی مشخص، سایر رویدادها و شرایطی که بر شرکت اثر می گذارد، به مفید بودن اطلاعات مالی بیافزاید و درباره اثر مالی این رویدادها توضیح دهد.گذشته از این، اغلب در گزارش های مالی، اطلاعاتی ارائه می شود که به قضاوت و برآوردهای مدیریت بستگی داشته یا تحت تاثیر آن ها قرار می گیرد.”
بسیاری ازصاحب نظران حسابداری براین باورند که واحدهای تجاری، داوطلبانه تمام اطلاعاتی را افشا می کنندکه برای عملکرد بهینه بازار سرمایه ضرورت دارد. به نظر این گروه، افشا نکردن برخی از اطلاعات، به این دلیل است که یا برای سرمایه گذاران نامربوط محسوب شده یا از منابع دیگری دریافت می شود. افشای پیش بینی های شرکت (سود یا جریان نقدی) از جمله اطلاعات اضافی است که به دلیل مزایای زیر برای سرمایه گذاران افشا می گردد:

شکل ۲-۲۱: تعداد پیش کندانسور، کندانسور­های میانی و کندانسور انتهایی [۶]
۲-۸ شرایط عملیاتی
این قسمت شامل موارد زیر می­باشد:
۱- خصوصیات سیال محرک شامل: نوع سیال، فشار، دما، دبی سیال و در صورت نیاز، ذکر چگالی ویژه، گرمای ویژه و سرعت جریان.
۲- دمای ورودی سیال مکش یافته، دمای خروجی، فشار سیال مکش یافته، فشار مورد نیاز در بخش مکش ، دبی کل، وزن مولکولی سیال مکش یافته و مقدار گاز­های قابل کندانس و غیرقابل کندانس موجود در آن و وزن مولکولی آنها.
برای تعیین میزان ظرفیت یک اجکتور می­بایست مجموع همه جریانهای قابل کندانس و غیرقابل کندانس را که به قسمت مکش اجکتور وارد می­گردد محاسبه نمود. گاز­های غیرقابل کندانس اغلب شامل موارد زیر هستند:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هوایی که از اتمسفر اطراف به اجکتور نفوذ می­ کند.
گاز­های غیرقابل کندانس که از فرایند و واکنش محصولات آزاد می­شوند.
گاز­های غیرقابل کندانس که معمولاً هوا بوده و از تزریق مستقیم آب آزاد می­گردد.
گاز­های غیر قابل کندانس حل شده.
موارد ۲، ۳ و ۴ با بهره گرفتن از نمونه گیری جریان ورودی به اجکتور و تعیین مقادیر هریک از ترکیبات تعیین می­ شود.
۲-۸-۱ هوای نفوذی به داخل سیستم
چنانچه می­دانیم، فشار داخل اجکتور­ها کمتر از فشار اتمسفر بوده و در واقع خلأ نسبی حاکم می­باشد. وجود خلأ باعث می­ شود هوا از طریق فلنچ­ها، مهره­ماسوره­ها و شیر­ها وارد سیستم گردد. از آنجاییکه هوای نفوذی جزیی از جریانی­ست که می­بایست توسط اجکتور انتقال یابد، لذا تعیین مقدار آن برای تعیین سایز اجکتور، ضروری می­باشد.
یکی از راه های تخمین اولیه مقدار هوای نفوذی استفاده از شکل ۲-۲۲ می­باشد، البته باید توجه داشت که اعداد حاصل از این شکل یک تخمین اولیه بوده و مقادیر واقعی ممکن است بسیار بیشتر یا کمتر از این اعداد باشد.

شکل ۲-۲۲: نمودار تخمین اولیه مقدار هوای نفوذی استفاده [۶]
روش دیگر جهت تخمین هوای نفوذ یافته به داخل سیستم استفاده از فرمول­های زیر می­باشد [۹]:
هوای ورودی از محل اتصالات، جوش خوردگی­ها و منافذ فلز:

۲-۸

که در اینجا :
P : فشار عملیاتی سیستم بر حسب
V : حجم سیستم بر حسب فوت مکعب
: مقدار هوای نفوذی بر حسب
۲- مقدار هوای نفوذیافته ناشی از اطراف شیر­ها، سیلهای استاتیک و گردشی، منافذ اضافی و سایر موارد بر این اساس که۱۰٫

۲-۹

رهبری موضوعی است که از دیرباز نظر محققان و عامه مردم را به خود جلب کرده است. در طول سالها، رهبری به شیوه های گوناگونی تعریف شده است، اما با این وجود، تعریف واحدی از رهبری در بین صاحب نظران مختلف وجود ندارد(بس^[۲۰]، ۱۹۹۰) یوکل^[۲۱] (۲۰۰۲) معتقد است که تعریف رهبری اختیاری و شخصی است. بعضی از تعاریف نسبت به دیگر تعاریف، مفید تر است اما تعریف «صحیحی» وجود ندارد(بوش و میددلوود^[۲۲]، ۲۰۰۵، ۳).
رهبری را در قالب ویژگی های فردی، رفتار، نفوذ بر افراد، الگوهای تعاملی، ارتباطات نقش، اشتغال جایگاه مدیریتی و تصور دیگران در مورد قانونی بودن تاثیر و نفوذ رهبر، تعریف کرده اند (از گلی و قنبری، ۱۳۸۲). اکثر تعاریف بازتاب این فرض است که رهبری متضمن فرایند نفوذ اجتماعی است که از طریق آن، یک یک شخص برای ساختار دادن به فعالیت ها و ارتباطات در گروه یا سازمان، بر دیگر افراد، نفوذ عمدی اعمال می کند (همان: ۲۵) هاوس^[۲۳] و همکاران (۱۹۹۹) تعریف ساده ای از رهبری را پیشنهاد می کنند. به اعتقاد آنان رهبری عبارتند از توانایی نفوذ، برانگیختن و توانا ساختن برای پذیرش نقشی در اثر بخشی سازمان. از دیدگاه تری^[۲۴] (۱۹۶۰) رهبری، اعمال نفوذ بر مردم به نحوی که مشتاقانه برای هدف های گروه فعالیت کنند، می باشد. لاک^[۲۵] (۱۹۹۱) نیز بیان می دارد که رهبری فرایند ترغیب دیگران به اقدام در جهت هدفی مشترک می باشد (لاک، ۱۹۹۱). رهبری بسته به سلیقه های روش شناختی محققان و مفهوم رهبری برای آنان به شیوه های متفاوتی مطالعه شده است. اکثر تحقیقات رهبری را می توان در یکی از رویکردهای ۱-صفات شخصی، ۲- رویکرد رفتاری و ۳- رویکرد اقتضایی طبقه بندی کرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یکی از نخستین رویکردهای مطالعاتی در رهبری، رویکرد صفات شخصی است که بر خصوصیات شخصی رهبران تاکید دارد. شالوده این فرض این است که برخی افراد، رهبران ذاتی هستند که از ویژگی های خاصی مانند انرژی خستگی ناپذیر، شهرت نافذ، آینده نگری و… برخوردارند. صدها مطالعه در این رابطه در قرن بیست میلادی و در دهه های سی و چهل انجام شد تا این کیفیت های پیچیده را کشف کند. اما این تلاش تحقیقی انبوه، در یافتن ویژگی هایی که موفقیت در رهبری را تضمین کند، با شکست روبرو شد. یک دلیل این شکست، فقدان توجه به متغیرهای میانجی در زنجیره علت و معلولی بود که نحوه تاثیر ویژگی ها بر نتیجه متاخری چون عملکرد گروه یا پیشرفت رهبر را می توانست توضیح دهد (ازگلی و قنبری، ۱۳۸۲).
در دهه ۱۹۵۰، هنگامی که محققان از رویکرد صفات شخصی مایوس شدند، به آنچه که مدیران در عمل انجام می دادند، توجه دقیق تری مبذول داشتند. در بیشتر مطالعات رفتار رهبری در این دوره از پرسشنامه استفاده می شد و بدین وسیله رفتار وظیفه گرا و رابطه گرا اندازه گیری می شد. مطالعات متعددی از جمله مطالعات دانشگاه ایالت اوهایو و تحقیقات میشیگان در این رابطه صورت گرفت. نخستین وظیفه محققین این بود که پرسشنامه هایی را برای زیر دستان تنظیم کنند تا آنان رفتار رهبر یا مدیر خود را توصیف نمایند. تجزیه و تحلیل عاملی پاسخ هایی که به پرسشنامه داده شد، حاکی از آن بود که افراد زیر دست، رفتار سرپرست خود را عمدتاً بر حسب دو بعد یا مقوله محتوایی ادراک می کنند که بعدها مراعات و ساخت دهی نامیده شدند (ازگلی و قنبری، ۱۳۸۲: ۷۶). با بهره گرفتن از این پرسشنامه پژوهش های زیادی انجام شد، ولی نتایج نشان داد که هیچ کدام از سبک ها، بهترین سبک نیست. بزرگترین انتقاد بر چارچوب مراعات/ ساخت دهی مربوط به این حقیقت است که عوامل موقعیتی و تاثیر این عوامل بر اثر بخشی رهبری را در نظر نمی گیرد. (شورینی، ۱۳۷۳: ۵۵).
ناکامی پژوهش های رفتاری و فراگیری نگرش سیستمی در مسائل سازمانی، تاثیر عوامل موقعیت یا وضعیت را بیش از پیش مشهود ساخت. در اواخر دهه ۱۹۶۰ توجه بیشتر پژوهش ها به تعیین و شناخت عوامل موقعیتی رهبری معطوف گردید. بیشتر پژوهش ها و نگرش های موقعیتی سعی کردند عواملی که نشان می دهد کدام نوع رهبری در موقعیت داده شده ای اثربخش خواهد بود، را تعیین نمایند. نگرش اقتضایی بر اهمیت عوامل زمینه ای مانند ماهیت کاری که رهبر انجام می دهد، ماهیت محیط خارجی و خصوصیات پیروان تاکید می کند.
در مقابل این جریان، در دوره معاصر، جریان دیگری از رهبری به نام تئوری های جامع رهبری (FRLT^[26]) پدیدار گشت که معنای معاصر رهبری را توسعه بخشید. FRLT پیوستاری را توضیح می دهد که ۳ گروه از رفتارهای خاص رهبری را در بر می گیرد. این سه گروه عبارتند از: رهبری تحولی، رهبری تبادلی و رفتار انفعالی/ اجتنابی (اطهری، ۱۳۸۸).
رفتارهای رهبری تحولی، عملکرد افراد را فراتر از استانداردهای مورد انتظار از طریق افزایش تعلق و دلبستگی عاطفی رهبر با پیروان و سایر رهبران، پرورش می دهد (اطهری، ۱۳۸۸). رفتارهای رهبری تحولی سطح انگیزش پیروان خود را ورای ارزش های مبادلاتی ارتقا می دهند و بنابراین پیروان این رهبران به سطوح بالاتری از عملکرد و خود شکوفایی می رسند (برسون، اولیو^[۲۷]، ۲۰۰۴). رهبری تحولی در تلاش برای افزایش آگاهی پیروان نسبت به مسائل اخلاقی و تجهیز انرژی و منابع برای اصلاح سازمان به ارزش های اخلاقی پیروان متوسل می شوند (یوکل، ۲۰۰۲). آنها از فرایندهای جمعی یادگیری سازمانی حمایت می کنند، اعتماد دو جانبه ای را بین اعضای سازمان و رهبران به وجود می آورند و نگرش مساعدی نسبت به ریسک کردن و فعال بودن دارند (آراگون و همکاران^[۲۸]، ۲۰۰۷). پیروان رهبران تحولی، تعهد بیشتری به اهداف سازمان دارند، به کار سخت مشتاق اند، اعتماد بیشتری به رهبر خود دارند و سطوح بالاتری از تعلق و وابستگی را نشان می دهند(برسون و اولیو^[۲۹]، ۲۰۰۴).
برخلاف رهبری تحولی، رهبری تبادلی از طریق متوسل شدن به نفع شخصی پیروان، آنان را بر می انگیزند و مبتنی بر روابط مبادله ای است که به وسیله آن پیروی و اجابت پیروان با پاداش های مورد انتظار مبادله می شود (یوکل^[۳۰]،۲۰۰۲) . رهبری تبادلی نقش ها، وظایف پیروان و اهداف را به طور واضح و روشن بیان می کند و نتایج عملکرد افراد را با توجه به پاداش های مثبت و منفی ای که دریافت می دارند، ارزیابی و نظارت می نماید (اطهری، ۱۳۸۸). رهبری اجتنابی نیز فقدان رهبری و اجتناب فرد از رهبری را منعکس می کند. تلاشی برای توافق با پیروان و برانگیختن آنان، تنظیم استانداردها و بازخورد دادن به آنها وجود ندارد. (لوینز، ونگیت و گوتسر^[۳۱]، ۱۹۹۷). در رهبری اجتنابی رهبر از وظایف و مسئولیت های رهبری اجتناب می کند، تصمیم گیری نمی کند و زمانی که مورد نیاز است، حضور ندارد (نگونی^[۳۲]، ۲۰۰۵).
رهبری تحولی
به نظر می رسد که مفهوم رهبری تحولی و تبادلی ریشه در کار دانتون^[۳۳] ، زمانی که رهبری تحولی و تبادلی را برای تفاوت بین رهبران انقلابی و معمولی مقایسه می کرد، داشته باشد؛ اما تحقیق سیستماتیک درباره رهبری تحولی و تبادلی در سازمان های مختلف ریشه در کار برنز^[۳۴] (۱۹۷۸) دارد و در نتیجه تحقیقات توصیفی او پیرامون رهبران سیاسی ارائه شد (ازگلی و قنبری ۱۳۸۲: ۴۹۶). کار اصلی برنز چارچوب محکمی برای تمایز بین رهبری تحولی و تبادلی ایجاد کرد.
برنز (۱۹۷۸) بیان می کند که یک ویژگی شاخص که رهبران در آن تفاوت دارند، کاریزما یا جذبه شخصی است. کاریزمابه عنوان قدرت یک رهبر در داشتن بصیرت و بینش نسبت به آینده است. طبق نظر نانوس و بنیس ^[۳۵](۱۹۸۵) بینش، یک تصویر ذهنی از یک آینده ممکن ومطلوب سازمان است. بینش و بصیرت به هدف مهم یک آینده واقع بینانه، مطمئن و جذاب که بهتر از وضع موجود است، کمک می کند. از طریق بینش آنها قادر به ایجاد سطوح بالایی از انگیزش در میان پیروان و به ویژه ایجاد تعلق عاطفی قوی نسبت به آن هستند. ترکیب یک بصیرت، سطوح بالای انگیزش و تعلق فردی قوی، پیروان را به تلاش بیشتر برای تحقق تغییرات سازمانی یا اجتماعی وا می دارد. اغلب محققان زمانی که بین رهبران تحولی و تبادلی تمیز قایل می شوند، بصیرت را به عنوان یک عامل مهم در نظر می گیرند. در این صورت بسیاری از محققان کاریزما (و بنابراین بصیرت) را به عنوان یک عنصر مهم از رهبری تحولی تلقی می کنند (بس، ۱۹۸۵؛ نانوس و بنیس، ۱۹۸۵، برنز ۱۹۷۸). برنز (۱۹۷۸) بیان می کند که هر فردی که بصیرت و بینشی از آینده به وجود آورد و این بینش را به ارزش های پیروان پیوند دهد، برای بالا بردن استانداردهای رفتاری پیروان تلاش کند ونهایتاً باعث تغییر در یک جامعه، سازمان یا موسسه شود، می تواند به عنوان یک رهبر تحولی شناخته شود. توانایی رهبر برای ایجاد بصیرتی جذاب از آینده ای ممکن، عنصر اصلی رهبری تحولی است (کگان و دن هارتوگ^[۳۶]، ۲۰۰۴) . به عقیده برنز، تنها رهبرانی که ارزش های کافی تعیین می کنند و استانداردهای رفتاری برای افراد بیان می کنند، برای ارزش های مورد نظر تلاش می کنند و تاثیر مثبتی بر افرادی که با آنان زندگی می کنند، دارند باید به عنوان رهبران تحولی در نظر گرفته شوند (هاگس^[۳۷]، ۱۹۹۹). برنز (۱۹۷۸) اشاره می کند که بیان این نکته مهم است که همه رهبران تحولی کاریزماتیک هستند، اما تمام رهبران کاریزماتیک، تحولی نیستند. رهبران تحولی به این دلیل کاریزماتیک هستند که قادر به ایجاد بینش نسبت به آینده و ایجاد تعلق عاطفی قوی پیروان نسبت به آن هستند. هر چند این بینش و این روابط با نظام ارزشی پیروان در یک راستا قرار دارد و به آنان کمک می کند تا نیازهایشان را برآورده سازند. رهبران کاریزماتیکی که تحولی نیستند، نمی توانند بینش و تعهد عاطفی نسبت به آن را ایجاد کنند، اما آنان به منظور رسیدن به نیازهای خود تلاش می کنند (هاگس، ۱۹۹۹).
بنابراین، برنز (۱۹۷۸) در مطالعه بعدی خود درباره رهبری، دو شکل رهبری را از هم متمایز کرد: رهبری تحولی و رهبری تبادلی. او رهبری تحولی و تبادلی را در انتهای دو سر پیوستار رهبری قرار داد. بر مبنای ایده ای که برنز پیشنهاد داده بود، بس (۱۹۸۵) مفهوم رهبری تحولی و تبادلی را بیشتر توسعه داد. در حالیکه برنز (۱۹۷۸) رفتارهای تحولی و تبادلی را به عنوان دو سر انتهای پیوستار رهبری در نظر گرفته بود (به عنوان اشکال اثر بخش و کمتر اثر بخش رهبری)، بس^[۳۸] (۱۹۸۵) یک مفهوم کاملاً متفاوت ارائه داد، یک تئوری دو عاملی رهبری. اشکال تحولی و تبادلی رهبری از نظر او یکدیگر را می ساختند (اولیو و بس، ۱۹۸۸). برای بس (۱۹۸۵) رهبری تحولی و تبادلی دارای دو مفهوم مستقل، اما ابعاد وابسته رهبری بودند. این بدان معنا است که رهبران تحولی و تبادلی را نشان دهند (کگان و هارتوگ،^[۳۹] ۲۰۰۴) به عقیده برنز (۱۹۷۸) تمایز اصلی و ویژگی اصلی رهبری تحولی و تبادلی بر فرایندی است که رهبران، پیروان را بر می انگیزند یا اینکه چطور رهبران به ارزش ها و انگیزه های پیروان پاسخ می دهند، است(بس و هاتر، ۱۹۸۸) .
رفتارهای رهبری تبادلی خیلی کم باعث تغییر در سازمان می شود. برای اینکه تغییر رخ دهد، سازمان ها به رهبری تحولی نیازمند هستند که تعهد و تلاش زیاد اعضای سازمان که برای تغییر سازمانی مورد نیاز است، را بالا ببرند (لیتوود، تاملینسون^[۴۰]، ۱۹۹۶). بس (۱۹۸۵) رهبران تحولی را در عمل متقابل با زیر دستان به منظور ایجاد تغییر سازمانی می دید. پیروان رهبران تحولی در مقایسه با رهبران تبادلی، اطلاعات بیشتری را از رهبر خود می گیرند، علاقه بیشتری به اطلاعات کاری برای تحقق کامل اهداف از خود نشان می دهند. رهبران تحولی بر همسو کردن پیروان با اهداف سازمان تمرکز دارند، در حالی که محیطی را برای یادگیری آنان نیز فراهم می کنند (برسون و اولیو^[۴۱]، ۲۰۰۴). این رهبران بر رشد فردی زیر دستان، ارتقای عملکرد آنان، که در واقع منجر به رشد سازمانی می شود، تاکید دارند. در کل رهبران تحولی، در مقایسه با رهبران تبادلی، رضایت و تعهد پیروان (کگانو هارتوگ، ۲۰۰۴) انگیزش و عملکرد آنان (بس و اولیو، ۱۹۹۰) را افزایش می دهند. این رهبران نگرش سازمانی پویا خلق می کنند که دگرگونی هایی را در ارزش های فرهنگی ایجاد
می کند که این دگرگونی ها به شکل نوآوری در سازمان منعکس می شود(اوزارلی^[۴۲]، ۲۰۰۳).
رهبری تحولی یکی از گروه های مدل رهبری است که رهبری را به عنوان یک فرایند یا تعامل اجتماعی تاثیر گذار توصیف می کند؛ و آن فرایندی است که در آن یک فرد یا یک گروه از افراد، رفتار افراد دیگر در یک مجموعه سازمانی را به منظور تحقق اهداف سازمانی تحت تاثیر قرار می دهد (یوکل، ۲۰۰۳) پاول هرسی^[۴۳] و کنت بلانچارد^[۴۴] رهبری تحولی را چنین تعریف می کنند: فرایند نفوذ آگاهانه در افراد یا گروه برای ایجاد تغییر و تحول در وضع موجود و کارکردهای سازمان به عنوان یک کل و سیستم (هرسی و بلانچارد، ۱۹۹۵). رهبران تحولی از طریق گفتار و کردارشان، کل جامعه را دچار تحول می کنند. نفوذ رهبران تحولی مبتنی بر توانایی هایشان برای الهام بخشی به دیگران از طریق کلمات، گفتگو، بینش و اقدامات آنها می باشد (بزرگ اشرافی، ۱۳۸۷). رهبر تحولی از طریق سیستم ارزش ها و باورهای مشترک اثر گذاری می کند و پیروان را به نگاه نو حتی به مسائل کهنه و تلاش مضاعف در نیل به اهداف وا می دارد (خدامی، ۲۰۰۶).
برنز (۱۹۷۸) نیز رهبری تحولی را به عنوان فرایندی که در آن «رهبران و پیروان همدیگر را به سطح بالاتری از اخلاق و انگیزه ترقی می دهند» تعریف می کند. این رهبران سعی می کنند خصوصیات اخلاقی و ایده آل های متعالی مانند آزادگی، عدالت، برابری، صلح و انسانیت را در پیرامون خود متجلی سازند و نه خصوصیات پستی مانند ترس، حرص، حسادت و تنفر. در ارتباط با نظریه سلسله مراتب نیازهای مزلو^[۴۵] (۱۹۵۴) این نظریه بر تقویت نیازهای بالاتر پیروان تاکید می ورزد. پیروان از سطح «خودروزمره» به سطح «خود بهتر» ترفیع داده می شوند. در نظر برنز، رهبری تحولی توسط هر کس با هر موقعیت در سازمان قابل پیاده شدن است. در این نوع رهبری، افراد می توانند بر همتایان و مافوق ها مانند زیر دستان، اثر گذاری داشته باشند. از نظر برنز، رهبری یک فرایند است، نه مجموعه ای از فعالیت های مجزا. برنز رهبری را به عنوان «جریانی از پیوندهای تکاملی که در آن رهبران به طور مرتب، پاسخ های معنی دار از سوی پیروان دریافت می دارند و رفتار خود را براساس این واکنش های حمایت گرانه یا مقاومت کننده فرایندی پایان ناپذیر از جریان موافق و مخالف اصلاح می کنند» تعریف می کند. رهبری تحولی را هم می توان به عنوان یک فرایند نفوذ سطح خرد در بین تک تک افراد به شمار آورد و هم به عنوان یک فرایند نفوذ سطح کلان در جهت بسیج قدرت برای تغییر سیستم های اجتماعی و یا اصلاح سازمان ها تلقی کرد (ازگلی و قنبری، ۱۳۸۲: ۴۹۲). جدول زیر الگوهای رهبری تحولی از دیدگاه صاحبنظران مختلف را نشان می دهد:
جدول ۱-۲ الگوهای رهبری تحولی از دیدگاه صاحبنظران مختلف (اقتباس از ساعتچی و عزیز پور شوبی، ۱۳۸۴)