-
- ویدیوکنفرانسها[۳۶]
-
- کنفرانس شنیداری یکسویه و دو سویه[۳۷]، در این روشها تعامل از طریق فاکس و یا تلفن امکان پذیر است.
-
- کنفرانسهای کامپیوتری
-
- Audio-graphics (AG)
-
- پست الکترونیک[۳۸]
-
- سیستم کامپیوتری چند رسانه ای از طریق شبکه[۳۹]
-
- تلویزیون کابلی
-
- تلکس و ویدیو تلکس
- اینترنتس (شیشی کی[۴۰]، ۱۹۹۶).
ابزارهای جدید اینترنتی از سویی به گروه های وسیع از مردم امکان میدهد در زمان واقعی در یک تجربه عمومی آموزش، شرکت داشته باشند، و از سوی یادگیرنده منفرد را قادر میسازد بدون محدودیت مکانی با آموزگارش یا یک یادگیرنده وارد تعامل شود. داشتن ارتباط برای نیل به دو هدف ضروری است، هدف نخست توزیع اطلاعات است، که هم شامل توزیع کیتهای بستهبندی می شود و هم انتقال برنامه ها، سخنرانیها به صورت همزمان یا پخش رادیویی تلویزیونی. دومین نقش ارتباط ان است که رکن حیاتی همه نظامهای آموزشی است که بر تعامل بین آموزگاران و یادگیرندگان و در صورت امکان یادگیرندگان مبتنی است. ارتباط یادگیرنده با برخی حمایتها به یکدیگر متصل می شود، و یادگیرندگان یکدیگر را ملاقات می‌کنند. فناوری‌های جدید امکان تشکیل گروه‌های مجازی را ایجاد کردهاست، در کشورهایی که دسترسی آسان به اینترنت وجود دارد این کار سریعترین و رایجترین رویکرد به اموزش است ( داوود طبایی عقدایی، ۱۳۸۴).
انتخاب رسانه آموزشی مناسب
انتخاب رسانه مقوله باارزشی در برنامه ریزی برای آموزش از راه دور است. و باید برای خودآموزی و بهآموزی از وسایل کمک آموزشی غنیتر و متناسب با ماهیت درسهای مختلف به صورت یک یا چند ابزار آموزشی و به هنگام استفاده کرد. هیچ رسانهای برای تمام هدفها ایدهآل نیست اما هر رسانهای که با دقت و باقدرت تخیل انتخاب شود، می تواند برای بیشتر هدفها مؤثر باشد (فردانش، ۱۳۸۵).
بر این اساس انتخاب مناسب و به هنگام رسانه موضوعی مهم در آموزش از راه دور است. انتخاب رسانه در نظام آموزش از راه دور معمولاً از سه عامل منشأ می‌گیرد که عبارتند از:
-
- ویژگیهای فراگیران
-
- تحلیل و تعریف محتوا
- ویژگیهای خاص رسانه (نوروزی، ۱۳۷۱).
کلاسهای رفع اشکال
-
- -کلاسهای حضوری گروهی : این کلاسها معمولاً در پایان هفته تشکیل می شود. ساعات حضوری برای دروس مختلف متفاوت است ولی برای دروسی که متون خودآموز دارند معمولاً به ازای هر واحد درسی چهار ساعت، کلاس حضوری گروهی تشکیل می شود. در این کلاسها استاد درس به توضیح نکات مبهم درس و پاسخ به پرسش‌های دانشجویان می پردازد. کلاسهای دروسی که از متون خودآموز برخوردار نشدهاند، به صورت حضوری برگزار میگردد و بنابرین شیوه کار به کلاسهای سنتی نزدیک می شود.
- -کلاسهای رفع اشکال فردی : این کلاسها در دفتر کار اساتید مرکز تشکیل می شود و دانشجویان می توانند به صورت حضوری یا تلفنی مشکلات درسی خود را مطرح و مرتفع نمایند (خادمی، ۱۳۸۱).
کتابهای خودآموز
در بین رسانههای مورد استفاده در آموزش از راه دور در جهان بویژه در کشورهای درحال توسعه، کتاب نقش محوری و اساسی دارد.
فراگیر توسط کتاب می تواند در هر مکان و هر زمانکه مایل باشد به آموزش خویشتن بپردازد، این کتابها پس از تهیه متن توسط مؤلف و یا ترجمه از متون خارجی توسط مترجم طراحی فنی و طراحی آموزشی میشوند، طراحی فنی توسط گرافیستها صورت می‌گیرد و مشتمل بر اموری مانند تعیین حروف، رسامی، صفحهآرایی، طراحی روی جلد و تعیین خودآزمایی برای سنجش میزان پیشرفت دانشجویان از مراحل اساسی آن است. با طراحی آموزشی، کتاب میبایست به صورتی درآید که دانشجو بتواند با کمترین مشکل آن را درک کند (خادمی، ۱۳۸۱).
در این زمینه ناظم میگوید، تهیه متن برای آموزش از راه دور نهتنها با نوشتن عادی تفاوت دارد بلکه کار دشواری نیز هست. این متن شباهتی به متون کتابهای درسی ندارد. در کتب درسی هدف ارائه مطلب است، اما آموزش از راه دور نهتنها مطلب را ارائه میدهد بلکه دانشجویان را نیز تعلیم میدهد. در واقع مطالب آموزش از راه دور خود آموزش و خود محتوا است. خودآموزشی به دلیل اینکه علاوه بر ذخیرهسازی و وظایف بازیابی یک کتاب درسی، آموزش نیز میدهد و (خود محتوا) به این معنا که کلیه مفاهیم یادگیری در یک محل ثابت (در اکثر موارد) به دانشجو عرضه می شود و لازم نیست که دانشجو از یک مأخذ به مأخذ دیگری در گردش باشد (خادمی، ۱۳۸۱).
۲-۱-۱۰: ویژگیهای آموزش از راه دور
هزارهی جدیدی که در حال زندگی کردن در آن میباشیم، پذیرای رویکردهای نوین آموزشی با تأکید بر نقش یادگیرنده در فرایند آموزش و یادگیری می‌باشد. متخصصان آموزشی، آموزش از راه دور را اغلب پیامآور این هزاره جدید میدانند. آموزش از راه دور باید برای ایفای این نقش باید دارای ویژگیهایی باشد که نشانگر داشتن یک نقش یادگیرنده-محوری در قرن ۲۱ است.
هولمبرگ(۱۹۹۵) رابطه اختصاصی یادگیرنده با سازمان پشتیبانیکننده در این نظام را به نوعی تدریس خصوصی و آموزش انفرادی تشبیه نموده است.
رسانههای مکتوب
یادگیرندگان
انواع رسانههای پشتیبانیکننده
سازمان پشتیبانیکننده
* شکل(۲-۱-۳) : رابطه یادگیری و سازمان آموزش دهنده در نظام آموزش از راه دور(هولمبرگ، ۱۹۹۵)
ابراهیمزاده(۱۳۷۷) نیز با طرح این مطلب که یادگیری می تواند بدون تدریس صورت پذیرد و تدریس نیز بدون یادگیری انجام شود، فرایند یاددهی-یادگیری در آموزش از راه دور را ماحصل دو گونه ارتباط (همزمان و غیرهمزمان) و با بهره گیری از دو گونه رسانه میانجی بین عناصر ارتباطی معرفی می کند.
۲-۱-۱۱: تاریخچه آموزش مجازی
۲-۱-۱۱-۱: تاریخچه آموزش مجازی در جهان
در سال ۱۸۰۰ میلادی آموزش از راه دور، آموزش مکاتبه ای تلقی میشد. آموزش مکاتبه ای که با نامهنگاری توسط مدرس یا مؤسسه واجد شرایط اداره میشد و بین استادان و دانشجویان از طریق نامهنگاری ارتباط برقرار میکرد مورد توجه دانشجویان و دانش آموزان بود (قائدی، ۱۳۸۵).
در این دوره پیشگامان آموزش مجازی و از راه دور برای آموزش از بهترین فناوری سازمان خود یعنی سیستم پستی سود میبرند.
در سال ۱۸۳۶ میلادی، دانشگاه هاوایی انگلستان بهعنوان یکی از نخستین آکادمیهای توسعه آموزشهای مجازی شکل گرفت. در ایالت متحده آمریکا در دهه ۱۸۷۰ میلادی گامهای آغازین این راه برداشته شد. در سال ۱۸۷۳ میلادی، اناالیوت تیکور نظام آموزش مکاتبه ای را برای زنان بهنام انجمن پایهگذاری کرد. در سال ۱۸۷۴ دانشگاه ایالتی ایلینویز یک برنامه آموزشی مکاتبه ای را ارائه کرد (طالبزاده و حسینی، ۱۳۸۶).
