برای جامع بودن مطلب، تاریخچه سیستمهای اطلاعاتی را از دهه ۱۹۶۰ بررسی کرده سپس با سرعت از این دوره گذشته و پیشینه این سیستمها را در دوره هایی که توسعه های مهمی در آن رخ داده بسط داده تا به دوره فعلی برسیم.
۲-۱-۱ دهه ۱۹۶۰ کامپیوترهای اولیه برنامهریزی احتیاجات مواد MRP
در دهه ۱۹۶۰ عمده فشار رقابتی مربوط به هزینه بود. به تبع آن استراتژی ساخت و تولید، متمرکز بر محصول و حجم بالای تولید، برای حداقل کردن هزینه ها با توجه به فرض شرایط اقتصادی پایدار بود. در اوایل این دهه تمرکز نرمافزاری بیشتر بر روی سیستمهای کنترل موجودی بود. در این مدت همچنان بیشتر از مفاهیم سنتی کنترل موجودی برای توسعه نرمافزارهای مرتبط استفاده میشد. معرفی سیستم کامپیوتری نقطه سفارش مجدد ROPکه شامل اندازه اقتصادی سفارش و نقطه اقتصادی سفارش بود، نیازهای اساسی تولید برنامهریزی و کنترل MPC این سازمانها را برآورده میکرد.
در این راستا اولین تلاشی که سازمانها برای دستیابی به سیستم یکپارچه اطلاعاتی انجام دادند در قالب یک گروه از نرمافزارها به نام پردازندههای صورت مواد BOMPS به منظور استفاده بهینه از مواد، تجهیزات و نیروی انسانی مورد استفاده قرار میگرفت. روش کامل در این برنامه ها بدین صورت بود که مقدار مورد نیاز محصول به همراه اجزاء و قطعات مورد نیاز برای تولید آن محصول به سیستم وارد میشد و سیستم میتوانست بر اساس آن، همه مواد مورد نیاز برای تولید آن مقدار محصول را محاسبه و ارائه کند. بر اساس این نتایج، پرسنل تدارکات قادر بودند برای خرید و تدارک موارد مورد نیاز، برنامهریزی لازم را به عمل آورند. ولی مشکل عمدهای که این نرمافزارها داشت آن بود که مقادیر مواد و قطعات موجود در خط تولید و یا مقادیر موجودی مانده در انبار که از تولیدیهای قبلی باقی مانده بود را در نظر نمیگرفت. بنابرین میزان موجودی انبار به مقدار قابل توجهی افزایش مییافت. از سوی دیگر زمان تأخیر در سفارش مواد و تهیه آن نیز در محاسبات مدنظر قرار نمیگرفت. بنابرین سعی در تولید نرمافزارهایی برای کنترل موجودی انبار گسترش یافت و توجه مدیران به سمت سیستمهای برنامهریزی مواد مورد نیاز MRP سوق یافت MRP سیستم ابتدایی و نیز ستون فقرات MRP II در اواخر ۱۹۶۰ و به واسطه همکاری بین شرکت Case, j که تولیدکننده تراکتور بود و نیز شرکت IBM متولد شد. در آن زمان نرمافزار کاربردی MRP یک روش برای برنامهریزی و زمان بندی مواد برای ساخت و تولید محصولات پیچیده بود. سیستمهای اولیه کامپیوتری شده در MPC، برای مثال PICS شرکت IBM، سیستم تولید و کنترل موجودی بود که برای ذخیره کردن داده ها، از نوار مغناطیسی استفاده میکرد. فایلهای اصلی Master File اقلام موجودی روی نوار ذخیره میشد نوارهای مربوطه به تراکنش در طی هفته تکمیل میشدند و با بهره گرفتن از این نوارها، نوارهای اصلی Master tape بهروزآوری شده به علاوه لیستی از سفارشات بر پایه محاسبات انجام گرفته برای مقادیر سفارش، موجودی اطمینان و موجودی در دست حاصل میشدند.
MRPکه شکل پیشرفته BOPMS بود، با در دست داشتن اطلاعات لازم در مورد میزان تقاضا برای محصولات و همچنین ساختار محصولات مورد نیاز میتوان به راحتی مقدار مورد تقاضا برای هر محصول و اجزای آن را محاسبه کرد و این کار باعث کاهش خطای موجود در زمان پیشبینی میکرد. در این روش مشکلات موجود در نرمافزارهای پردازشگر صورت مواد نیز حل شده بود. به عبارت دیگر این سیستم، میزان موجودی گردش و زمان تهیه مواد را نیز در نظر میگرفت و بر این اساس برنامهریزی شدهای برای خرید و تولید مواد ارائه میداد. سیستمهای MRP اولیه که با MRP I شناخته میشدند اطلاعات بازاریابی موجود در برنامه کلان تولید MPSرا با اطلاعات مربوط به سطوح جاری موجودیها و سفارشات تولید، خرید، اطلاعات تکنولوژیک در مورد ساختار محصول و فرایندهای تولید آن محصول ترکیب میکند. نتایج به دست آمده به این صورت خواهد بود که از هر قطعه، مواد اولیه، محصول و… چه میزان خریداری، تولید و یا مونتاژ میشود و چه موقع سفارش خرید یا تولید صادر میشود؟
برنامه کلان تولیدMPS، اطلاعات مربوط به سفارشات مشتریان شرکت و پیشبینیهای تقاضای انجام شده را در هر دوره ترکیب میکند این اطلاعات با حجم موجودیهای جاری مقایسه میشود و زمان دریافت اقلام مورد نیاز نیز با توجه به زمان تأخیر دریافت اقلام از عرضهکنندگان یا در سطح کارخانه (از سایر دپارتمانها) منظور میگردد.
مهمترین مشکل این نرمافزار و نرمافزارهای مشابه، در این دوره اجرای آن بر روی مین فریمهای گران قیمت مستقر در مراکز دانشگاهی و یا نظامی و… بود و همین امر فاصله زمانی بین دو برنامهریزی را افزایش میداد. نکته جالب در محاسبات مربوط به اندازه بهینه سفارش با بهره گرفتن از هزینه های سفارشدهی و نگهداری و نیز نرخ تقاضا این بود که کامپیوترهای اولیه و نیز ابتدایی نسل دوم قادر به گرفتن ریشه نبودند، بنابرین قسمت نهایی محاسبات مقدار بهینه سفارش با دست انجام میشد. به واسطه مشکلات مربوط به ابزارهای ذخیرهسازی و حافظه های کامپیوتری بود که MRP چندان امکانپذیری فنی نداشت و در اصل در دسترس قرار گرفتن حافظه های با دسترسی تصادفی بود که بازی را به نفع MRP برگرداند و امکانپذیری آن را تضمین کرد.
۲-۱-۲دهه ۱۹۷۰ توسعه های MRP، سختافزار و نرمافزار کامپیوتری
سیستمهای MRP بزرگ، با کارایی کم و گران قیمت بودند. این سیستمها کارکنان زیادی برای پشتیبانی کامپیوترهای مین فرم نیاز داشتند. ذخیرهسازی مهمترین تکنولوژی توانمندساز برای توسعه بسیار از سیستمهای یکپارچه اطلاعات کسب و کار بود. در این زمان کلمه «Data Base» هنوز وارد دایره لغات نشده بود.
در اواخر دهه ۱۹۷۰ مهمترین فشار رقابتی جهتگیری به سوی بازاریابی بود که نتیجه آن استراتژیهای مبتنی بر هدف گرفتن بازار، با تأکید بر یکپارچهسازی بیشتر تولید و برنامهریزی بود. MRP این احتیاجات را به خوبی برآورده میکرد، زیرا یکپارچهسازی را بین پیشبینی، جدول کل برنامهریزی تولید MPS و تامین احتیاجات را فراهم نموده به علاوه کنترل تولید کارگاهی را امکانپذیر میکرد MRP با سرعت نسبتاً خوبی به یک جزء پایهای و خصوصی در برنامهریزی مواد، و مدیریت تولید و کنترل آن تبدیل شد.
اواسط دهه ۱۹۷۰ شاهد ظهور کمپانیهای اصلی نرمافزاری که تبدیل به تامینکنندگان کلیدی ERP شدند بودیم در سال ۱۹۷۲ پنج مهندس در منهیم آلمان SAP را راهاندازی کردند. هدف شرکت، تولید و بازاریابی برای نرمافزارهای استاندارد یکپارچهسازی راه حل های کسب و کار بود.