(فاوا) مشخصه های فراوانی دارد که از آن میان می توان فعالیت های گسترده اطلاعاتی و ارتباطاتی، ارتباط شبکه ای سهل و آسان است در میان استفاده کتتدگان را به مثابه مشخصه های اصلی نام برد.
به هر حال فناوری اطلاعات و ارتباطات برای جوامع بشری به اندازه جاده های بین شهری، خطوط راه آهن، برق مصرفی و … مورد نیاز است (جاریانی، ۱۳۸۱).
فناوری اطلاعات و ارتباطات، بر الگوی زندگی، شیوه های کار، روش های پژوهش، آموزش و یادگیری، مدیریت و تجارت و بسیاری از زمینه‌های دیگر زندگی انسان تأثیر می‌گذارد و دارای سودمندی بسیاری است. قابلیت و توانایی دسترس به اطلاعات، از طریق استفاده از منابع و فناوری های اطلاعاتی، ارزیابی و کاربرد بهینه آن اطلاعات به وسیله افراد، همان سواد اطلاعاتی یا سواد فناوری است. افراد برای کسب قابلیت های لازم برای زندگی در قرن بیست و یکم که مملو از فناوری های اطلاعاتی ارتباطی است باید علاوه بر یادگیری موضوعات نظری و دانش و تخصص، یعنی کسب سواد عمومی و عملی به سواد اطلاعاتی و سواد فناوری نیز مجهز شوند. مجهز شدن به فناوری اطلاعات و ارتباطات، از محدوده های مفاهیم سنتی سواد رایانه ای فراتر می رود. سواد فناوری اطلاعاتی و ارتیاطی، احتمالا نیازمند حداقلی از آشنایی با ابزارهای فناورانه مثل واژه پردازها، پست الکترونیکی و مرورگرهای وب می‌باشد. بر عکس، تبحر در فناوری اطلاعات مستلزم آن است که شخص دارای چنان حدی از درک فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد که بتواند آن را در کار و زندگی روزمره خود، با موفقیت به کار گیرد؛ دریابد که در چه زمانی فناوری اطلاعات و ارتباطات به تحقق یک هدف کمک می‌کند یا مانع آن می شود و مستمراً با تحولات و پیشرفت های فناوری اطلاعات سازگاری یابد. پس تبحر در فناوری اطلاعات، نیازمند درک عمیق و اساسی از آن و مهارت در آن برای پردازش اطلاعات برقراری ارتباط و حل مسائل می‌باشد؛ درکی عمیق تر و اساسی تر از آنچه در سواد اطلاعاتی، با تعریف سنتی، لازم است.
فناوری اطلاعات و ارتباطات، واسطه ای است که امکان بیان طیف گسترده ای از اطلاعات، اندیشه ها، مفاهیم و پیام ها را فراهم می‌کند و تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات به معنی توانایی به کارگیری مؤثر آن می‌باشد؛ تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات، شخص را قادر می‌سازد که انواع مختلف کارها را انجام دهد و برای انجام هر کار راه های مختلفی را بیابد.
بنابرین، تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات یک وضعیت غایی مستقل از زمینه نیست؛ بلکه در یک دوره زمانی طولانی و به ویژه در زمینه‌های مورد علاقه ای که مستلزم کاربردهای خاصی هستند ایجاد می شود (کمیته سواد فناوری اطلاعاتی شورای ملی پژوهش ایالات متحده، ترجمه علی حسین قاسمی، ۱۳۸۱). با این اوصاف برنامه درسی در مدارس امروز ما باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که بتواند چنین توانایی ها و مهارت هایی را در دانش آموزان به ودیعه بگذارند. به عبارت دیگر تکنولوژی می‌تواند راه های تفکر و عمل دانش آموزان را تغییر دهد و راه های جدید دسترسی به اطلاعات را به آن ها بیاموزد، تکنولوژی به دانش آموزان کمک می‌کند تا اطلاعات را موافق با سبک های یادگیری خود به دست آورند، دانش آموزان یاد می گیرند که ماهرانه از کامپیوتر استفاده کنند و از آن برای تعیین اینکه چگونه هرچیز دیگری را یاد بگیرند استفاده می‌کنند(چادویک، ۲۰۰۲).
تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات
ارتباط و پیوستگی مفاهیم فناوری اطلاعات IT و فناوری اطلاعات و ارتباطات فاوا چنان پیچیده است که بعضی مواقع به نظر می‌رسد جدا کردن آن ها از یکدیگر عملا غیرممکن است. دلیل موضوع نیز این است که هر دو این مفاهیم با اختراع رایانه و البته با کمی فاصله پا به عرصه مفاهیم مورد استفاده نهادند. پس می توان گفت مهم ترین وجه مشخصه این دو فناوری از فناوری های دیگر، محور بودن استفاده از رایانه است، با تذکر این نکته که فاصله و تمایز این دو فناوری از زمانی است که اینترنت و کاربردهای روزافزون آن خود را به عنوان یک پدیده جهانی مطرح کرد. پیدایش اصلی تکنولوژی اطلاعات به مفهوم امروزین آن همزمان با ارسال نخستین پیام تلگرافی در سال ۱۸۸۴ میلادی توسط ساموئل مورس است. با این اختراع، اولین قدم در انتقال اطلاعات از طریق امواج برداشته شد. اختراع تلفن در سال ۱۸۷۶ میلادی توسط گراهام بل و ساختن اولین لامپ خلاء در سال ۱۹۰۶ میلادی توسط فارست قدم های بعدی در شکل گیری تکنولوژی اطلاعات بودند. با پیدایش رایانه، رشد فناوری اطلاعات ابعاد تازه ای به خود گرفت. از اواسط دهه ی ۱۹۵۰ تا اواسط دهه ی ۱۹۷۰ میلادی اصول نظری علوم رایانه به عنوان بستر و زیرساخت فناوری اطلاعات پایه ریزی گردید. به موازات آن، اولین رایانه ی تجاری با نام Univab ساخته شد و رایانه ی IBM65 به تولید انبوه رسید.
پس از اواسط دهه ی ۱۹۷۰ تا اواسط دهه ی ۱۹۸۰ میلادی، سیستم های اطلاعاتی وظیفه ی پشتیبانی مدیریت را بر عهده داشتند. مهم ترین وظیفه ی رایانه ها پردازش اطلاعات بود، پس از اواسط دهه ی ۱۹۸۰ و با توسعه ی کامپیوترهای شخصی، فناوری اطلاعات در دسترس اکثریت مردم جهان قرار گرفت. از این به بعد توسعه ی فناوری اطلاعات در ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری قابل ملاحظه بوده است. اما هیچکدام از وقایع نتوانست به اندازه تکنولوژی اینترنت در تحولات دنیای جدید مؤثر باشد. اگرچه اینترنت پدیده ای است که در سال‌های اخیر گسترش یافته است اما همان گونه که اشاره شد سرآغاز شکل گیری آن را باید پس از سال ۱۹۶۰ میلادی دانست که اساسا به وسیله ی آرپانت توسط دپارتمان وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا به منظور ایجاد ارتباط و تلفیق با دانشگاه ها و تسهیلات تحقیقاتی شکل گرفت.
به عبارت دیگر، در آغاز آرپانت اساسا برای تحقیق و توسعه فناوری ارتباطات و هم چنین حفظ اطلاعات در برابر حملات احتمالی، مورد استفاده قرار می گرفت در سال ۱۹۸۹ میلادی شبکه هایی که برای کاربرد نظامی مورد استفاده قرار می گرفت برچیده شد و بنیاد علوم ملی آمریکا جایگزین آن شد. این جابجایی چشمگیر باعث شد تا اینترنت نه تنهادر زمینه‌های نظامی بلکه در زمینه‌های دیگر نیز به خدمت گرفته شود. جایگزینی بنیاد علوم ملی آمریکا به جای دپارتمان وزارت دفاع آمریکا باعث شد تا شبکه ها به عنوان ابزاری نوین در زمینه‌های مختلف علمی، اجتماعی، اقتصادی، ارتباطی و فرهنگی به خدمت گرفته شوند. با این حال رشد قابل ملاحظه ی اینترنت از سال ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد و تاکنون روز به روز به روند گسترش آن افزوده شده است تا آنجا که امروزه اینترنت به عنوان بزرگترین تکنولوژی ارتباط شبکه ای و اطلاعات در جهان مطرح است. به عنوان مثال بر اساس گزارش جهانی دبیر کل سازمان ملل سی و هشت سال طول کشید تا پنجاه میلیون نفر از مردم جهان به رادیو دسترسی پیدا کنند. همین زمان برای تلویزیون سیزده سال و برای اینترنت به چهار سال رسیده است (زارعی زوارکی، ۱۳۸۱).
تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران
