در زمینه تحقیقات مرتبط با موضوع تحقیق پیش رو می‌توان به طور خلاصه این‌گونه بیان کرد که عمده تحقیقات صورت گرفته در این زمینه به دنبال کشف عوامل تأثیرگذار بر ساختار سرمایه شرکت‌ها و رابطه این متغیرها بر اهرم مالی شرکت بوده است که عمدتاًً با روش‌های معمول اقتصادسنجی و آزمون‌های آماری انجام‌گرفته است؛ اما تحقیق پیش رو ازنظر موارد زیر دارای نوآوری و در بعضی موارد پیشگام بوده است:
-
- اثر نااطمینانی خاص شرکت و نااطمینانی اقتصاد کلان بر ساختار سرمایه بر اساس تئوری توازن ایستا و پویا
-
- بررسی تعاملی بین نااطمینانی و سودآوری بر یکدیگر و نتایج آن بر ساختار شرکت با در نظر گرفتن تئوری توازن ایستا و پویا
-
- تخمین سرعت تعدیلات ساختار سرمایه با اثرگذاری نااطمینانی‌های مربوطه
-
- در نظر گرفتن وضعیت مالی شرکت در محاسبه سرعت تعدیل ساختار سرمایه با وجود اثرات نااطمینانی
-
- استفاده از روش [۲۶]GMM برای تحلیل داده های پژوهش
۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
ضرورت انجام این تحقیق به تأثیرگذاری نااطمینانی داخلی و محیطی بر تصمیمات تأمین مالی شرکت‌ها مرتبط است. اینکه چگونه وضعیت کلان اقتصادی و ویژگی‌های هر شرکت بر این تصمیمات تأمین مالی مدیران تأثیر می‌گذارد. ازاین‌رو شناسایی عوامل مؤثر بر اهرم شرکت در تصمیمات ساختار سرمایه که توسط مدیران مالی شرکت اتخاذ می‌شوند، راهکارهای برجسته و مفیدی را در نحوه تعامل با این نااطمینانی‌های اقتصادی ارائه می‌دهد. گردش‌های ادواری سودآوری شرکت‌ها در شرایط مختلف نااطمینانی‌های کلان اقتصادی و ویژگی شرکتی نیز تأثیر متفاوتی بر این‌گونه تصمیمات دارند. فلذا شناخت تعامل میان نااطمینانی‌های اقتصادی و سودآوری شرکت‌ها نیز در جهت شناسایی عوامل مؤثر مذکور هم برای مدیران مالی و هم سیاست‌گذاران اقتصادی مفید فایده و راهگشا خواهد بود.
۱-۴- اهداف تحقیق
نحوه تصمیمات تأمین مالی بنگاه‌ها علاوه بر اینکه به دیدگاه مدیران وابسته است به شرایط اقتصادی و نااطمینانی‌ها و نااطمینانی‌هایی که بنگاه‌ها با آن ها مواجه هستند نیز بستگی دارد. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی نحوه اثرگذاری نااطمینانی‌های مذکور بر تصمیمات تأمین مالی شرکت‌ها است و اثر تعاملی این نااطمینانی‌ها را بر سودآوری و سپس اثر آن بر تأمین مالی را نیز بررسی خواهیم نمود. از طرفی آزمون سرعت انطباق‌پذیری ساختار شرکت‌های مذکور با اهرم هدف خود و به دست آوردن میزان این سرعت برای شرکت‌های بورس اوراق بهادار ایران است.
۱-۵- قلمرو و روش تحقیق
نمونه آماری تحقیق شامل شرکت‌های تولیدی پذیرش‌شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند که سال مالی یکسان داشته باشند. اطلاعات ترازنامه‌ای آن ها نیز از وب‌سایت کدال و آمارهای کلان اقتصادی نیز از بانک مرکزی ایران قابل‌استخراج خواهند بود. دوره زمانی پژوهش به مدت ۱۳ سال از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۲ هست. روش انجام این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و تحلیل رگرسیونی داده های تابلویی خواهد بود.
۱-۶- واژه ها و اصطلاحات
ساختار سرمایه[۲۷]: سمت بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در ترازنامه، مخصوصاً نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و ترکیب دارایی با سررسیدهای بلند و کوتاه‌مدت.
نااطمینانی اقتصاد کلان[۲۸]: نااطمینانی حاصل از اقتصاد کلان است که باعث تغییرات در ساختار سرمایه شرکت می‌شوند. برای این منظور از پروکسی حاصل از واریانس شرطی تورم واقعی ایران که از مدل گارچ به دست می‌آید، بهره گرفته‌شده است.
نااطمینانی خاص شرکتی[۲۹]: نااطمینانی‌های غیرقابل‌پیش‌بینی بر روی تغییرات ساختار سرمایه که ناشی از شرایط و تغییرات خاص شرکت هست. در این پژوهش پروکسی حاصل برای نااطمینانی خاص شرکت از ریشه دوم واریانس تجمعی از پسماندهای خروجی اتورگرسیون نسبت فروش خالص به ارزش کل دارایی‌ها، حاصل می‌شود.
اهرم مالی[۳۰]: نسبت ارزش دفتری بدهی به ارزش دفتری کل دارایی‌ها
سودآوری[۳۱]: نسبت سود قبل از بهره و مالیات به ارزش دفتری کل دارایی‌ها
اهرم هدف[۳۲]: مقدار برآوردی از رگرسیون مشاهده‌شده از متغیرهای خاص شرکت و میزان نااطمینانی اقتصاد کلان و نااطمینانی خاص شرکتی بر روی متغیر اهرم
انحراف از اهرم هدف: انحراف اهرم واقعی از اهرم هدف شرکت
کسری[۳۳] و مازاد مالی[۳۴]: کسری یا مازاد مالی نشان‌دهنده وضعیت مالی شرکت است که به گونه زیر به دست می‌آید: نسبت تغییرات سرمایه در گردش بعلاوه مخارج سرمایه‌ای بعلاوه سود سهام تقسیم‌شده منهای خالص جریان نقد بر ارزش دفتری کل دارایی‌ها یا از حاصل جمع سهام خالص منتشره و بدهی خالص بلندمدت
سرعت تعدیل ساختار سرمایه[۳۵] (SOA): عددی است بین ۰ و ۱ که نشان می‌دهد انحراف به وجود آمده بین اهرم واقعی و اهرم هدف شرکت با چه سرعتی در طول زمان خود را تعدیل می‌کنند.
نیمه‌عمر[۳۶]: متغیری است که مدت‌زمان تعدیل اهرم به سمت اهرم هدف را نشان می‌دهد.
۱-۷- کاربردهای تحقیق و استفاده کنندگان
نتایج پژوهش نشان خواهد داد که شرکت‌های با میزان سودآوری مختلف تا چه حد تحت تأثیر نااطمینانی‌های کلان اقتصادی و مسائل خاص شرکتی هستند و تا چه اندازه می‌توانند سیاست‌های اهرمی خود را بر اساس شرایط مختلف تغییر دهند. از طرفی نتایج، رهنمودهایی برای سیاست‌گذاران کلان اقتصادی جهت اتخاذ سیاست‌های بهینه در راستای حداقل سازی صدمات و زیان‌های وارده بر شرکت‌ها در پی خواهد داشت. بررسی سرعت تعدیلات به مدیران این دید را می‌دهد که باوجود تعدیلات لازم و اجباری در شرایط مختلف اقتصادی و داخلی شرکت، در شرایطی که وضعیت مالی شرکت معلوم باشد می‌توان تصمیماتی با برنامه‌ریزی زمانی و تعیین نوع روش تأمین مالی را در دستور کار خود قرار دهد.
پس به‌طورکلی استفاده کنندگان این تحقیق شامل موارد زیر می‌شود:
-
- سیاست‌گذاران سازمان بورس اوراق بهادار
-
- مدیران مالی
-
- سرمایه‌گذاران
-
- سهام‌داران
- نهادهای اعطاکننده‌ی اعتبارات
فصل دوم
مبانی نظری و مروری بر تحقیقات انجام‌شده
۲-۱- مقدمه
رشد و توسعه یک شرکت تا حد زیادی به نحوه دسترسی آن به منابع مالی و چگونگی شکل‌گیری ساختار سرمایه آن شرکت بستگی دارد (هریس[۳۷] و راویو[۳۸]، ۱۹۹۱). ساختار سرمایه از قدیمی‌ترین و پر سابقه ترین مباحث حوزه مالی می‌باشد باوجود سابقه بیش از ۶۰ سال مطالعه در اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته و بازار محور، موضوع ساختار سرمایه همچنان به صورت معمایی برای محققین باقی‌مانده است (هریس و راویو، ۱۹۹۱)؛ اما ساختار سرمایه چیست و چرا همچنان موضوع داغی برای تحقیقات و پژوهش‌های محققین این حوزه می‌باشد.
