۳-۳ جامعه آماری

جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دارای اختلال یادگیری دیکته پایه دوم و سوم ابتدایی مراکز مشکلات ویژه یادگیری ویژه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی ۹۲- ۹۳ است.

۳-۴ نمونه و روش نمونه گیری

نمونه این پژوهش شامل ۳۰ نفر از دانش آموزان دارای اختلال دیکته بوده که به صورت همتاشده به دو گروه آزمایشی و کنترل هر کدام ۱۵ نفر انتخاب شد. با توجه به ماهیت پژوهش، برای انتخاب افراد نمونه از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. در این پژوهش، جهت انتخاب نمونه های پژوهش معیارهای زیر در نظر گرفته شد و افرادی که واجد آن ملاک ها نبودند حذف گردیدند که در زیر ‌به این معیارها اشاره شده است :

1. نمونه های مورد مطالعه دارای تشخیص اختلال یادگیری به عنوان مشکل اصلی و نه مشکل همراه دیگر اختلالات مانند اختلال بیش فعالی همراه کمبود توجه ( ( ADHDبوده و تمامی آن ها دارای اختلال دیکته باشند.

1. نمونه های مورد مطالعه از هیچ کلاس تقویتی، جلسات درمانی خارج از محیط مرکز استفاده نکنند

همه ی نمونه ها دارای بهره هوشی ۸۵ تا ۱۱۰ باشند.

۳-۵ ابزار جمع‌ آوری داده ها

در این پژوهش به منظور تعیین سطح حافظه فعال از خرده مقیاس حافظه فعال نسخه نوین هوش آزمای تهران – استنفورد – بینه (کامکاری، ۱۳۹۰ ) ، برای تعیین سطح ادراک دیداری – حرکتی از آزمون بندر – گشتالت و از آزمون محقق ساخته دیکته برای اختلال دیکته و از مقیاس تجدید نظر شده هوش و کسلر II ( (WTSC-Rبرای تعیین سطح بهره هوشی کودکان (شهیم،۱۳۸۶ ) استفاده شده است.

۳-۶ مقیاس هوش تجدید نظر شده هوشی و کسلر برای کودکان( ویسک – آر ) :

این مقیاس توسط وکسلر ( ۱۹۶۹ ) به منظور سنجش هوش کودکان تهیه شده است. مقیاس هوش کودکان در سال ۱۹۷۲ مورد تجدید نظر قرار گرفت. این مقیاس، هوش کودکان گروه سنی ۶ سال تا ۱۶ سال و ۱۱ ماه و ۳۰ روز را اندازه گیری می‌کند. این مقیاس از ۱۲ خرده آزمون تشکیل شده است. مقیاس کلامی کودکان شامل خرده آزمون های اطلاعات عمومی، درک و فهم، محاسبات، شباهت ها، خزانه ی لغات و حافظه اعداد می‌باشد و مقیاس عملی کودکان شامل خرده آزمون های تکمیلی تصاویر، تنظیم تصاویر، طراحی با مکعب ها، الحاق قطعات، رمز گردانی و مازها می‌باشد. در مقیاس هوش وکسلر کودکان، خرده آزمون های حافظه عددی و مازها به عنوان آزمون های تکمیلی به حساب آمده است. این آزمون از جمله مقبول ترین و پرمصرف ترین آزمون ها برای ارزیابی هوش کودکان است. اعتبار این آزمون از طریق دو نیمه کردن برای هوش بهر کلی ۹۷٪، برای هوش بهر کلامی ۹۷٪ و برای هوش بهر عملی ۹۳٪ گزارش شده است ( مارنات، ۲۰۰۳ ؛ ترجمه پاشا شریفی و ‌نیک‌ خو، ۱۳۸۶ ) در این پژوهش از فرم فارسی این مقیاس که توسط شهیم (۱۳۷۳ ) جهت هوش کودکان ۶ تا ۱۳ ساله هنجاریابی شده استفاده شده است. اعتبار این آزمون با روش دو نیمه کردن برای هوش کلی ، هوش کلامی و هوش غیر کلامی به ترتیب ۹۴٪، ۹۰٪ و ۹۶٪ گزارش شده است. همچنین همبستگی آزمون با پیشرفت تحصیلی ۸۸٪ و با میزان باز آزمایی ۸۵٪ گزارش شده است.

۳-۷ آزمون ادراک دیداری – حرکتی بندر – گشتالت :

آزمون بندر – گشتالت، توسط لور تا بندر در سال ۱۹۳۸ برای ارزیابی سطح بالیدگی ادراکی – حرکتی کودکان طرح ریزی شد. این آزمون مرکب است از ۹ طرح جداگانه که هریک در یک زمینه ی سفید روی کارتی جداگانه چاپ شده است. کارت اول با علامت اختصاری A مشخص شده است و بقیه ‌کارت‌ها از ۱ تا ۸ شماره گذاری شده است که به ترتیب به آزمودنی ارائه شده تا آن را در یک کاغذ A4 ترسیم کند ( لطف آبادی ، ۱۳۸۵ ) .

برای نمره گذاری این آزمون از ۸ نظام متفاوت استفاده شده است. نظام نمره گذاری غالب آنهایی هستند که توسط کوپیتز ( ۱۹۶۳ -۱۹۷۵ ) پاسکال و ساتل ( ۱۹۵۱ ) تدوین شده اند. اعتبار باز آزمایی بر اساس نظام پاسکال و ساتل ( ۱۹۵۱ ) ۷۰ درصد گزارش شده است.

اعتبار باز آزمایی این آزمون با نظام کوپیتز بر حسب سن و فاصله زمانی در اجرا از ۵۳ دزصد تا ۹۰ دزصد گزارش شده است. روایی آن از طریق محاسبه همبستگی با آزمون ادراک دیداری فراستیگ ۶۵ درصد به دست آمده است ( مهری نژاد، صبحی قراملکی، ۱۳۹۱ ).این آزمون توسط براهنی ( ۱۳۷۱ ) روی ۷۶۷ کودک ۵ تا ۱۱ ساله تهرانی هنجار یابی شده است. که ضریب پایایی آزمون با روش باز آزمایی بسته به سطوح سنی در دامنه ای از ۸۱ درصد تا ۹۶ درصد گزارش شده است.

ادراک بینایی شامل ۵ مهارت ادراکی- عملیاتی است که شامل تمرین هایی جهت تقویت و اصلاح این زمینه هاست. این زمینه ها عبارتند از:

۱-توانایی هماهنگی حرکتی و چشمی

۲-تشخیص شکل از زمینه

۳-درک ثبات شکل

۴-ادراک فضایی(وضعیت در فضا)

۵-ادراک جزء و کل(تکمیل دیداری)

۳-۸ آزمون حافظه فعال

برای سنجش حافظه فعال از خرده مقیاس حافظه فعال نسخه نوین هوش آزمای تهران – استنفورد – بینه (کامکاری،۱۳۹۰) استفاده شد. این نسخه به عنوان نسخه مطلوب در راستای سنجش روان شناختی با تأکید بر سازه هوشی در دامنه سنی ۲ تا ۹۰ سالگی کاربرد داشته و از آن می توان در زمینه‌های شناسایی و تشخیصی و گمارشی افراد، در برنامه های آموزش و پرورش ویژه، استفاده به عمل آورد. این آزمون شامل ۲ حیطه غیر کلامی و کلامی می‌باشد که هر حیطه نیز شامل ۴ خرده مقیاس: دانش ، پردازش دیداری – فضایی، استدلال کمی و حافظه فعال می‌باشد.

در مقیاس استنفورد – بینه، اعتبار با تأکید بر تجانس درونی برای هر شاخص ‌پنج‌گانه از ۹۰% تا ۹۲% وبرای هر خرده آزمون از ۸۴% تا۸۹ % متغیر است. ضریب اعتبار برای نمرات مقیاس کل ۹۸%، غیرکلامی۹۵% و کلامی ۹۶% است که موارد بالاتر از ۹۰% در حیطه اعتبار معرف ویژگی مطلوب روان سنجی در حیطه تجانس درونی آزمون فوق است (کرنی، باربارا و گیلمان،۲۰۰۴).