• • معمار و همکاران(۱۳۹۱) در تحقیقی با عنوان شبکه های اجتماعی مجازی و بحران هویت ‌به این نتیجه رسیدند که ‌بر اساس یک تقسیم بندی نسلی، نسل سوم بیشترین کاربران فضای مجازی در ایران بوده و بیش از نسل‌های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه های اجتماعی مجازی اند. فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گستردهای از جوانان به وجود آورده و این بحران هویت در زمینه‌های فردی ناهمگونیهای هویتی را سبب شده و به نحوی تعادل اجتماعی را متأثر ‌کرده‌است. همچنین شبکه های اجتماعی مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت ساز شده‌اند و عوامل معناساز هویتی را دستخوش تغییر نموده اند.

• • بذرافشان(۱۳۹۲) در تحقیقی با عنوان بررسی تاثیر فضای مجازی بر هویت دینی جوانان روستایی ‌به این نتیجه رسید که فضای اجتماعی شبکه های ماهواره ای بر هویت دینی جوانان روستایی،تغییر نقش ها،باورها و ارزش های سازگار فرهنگی و محیطی و به انفعال کشیدن د رکارکرد های دینی و فرهنگی در جغرافیای زیست اجتماعی روستا تاثیرگذاری بالایی دارد.

• • اسلامی(۱۳۹۱) در تحقیقی با عنوان بررسی شبکه های اجتماعی و تأثیرات آن ها بر ابعاد مختلف زندگی ‌به این نتیجه رسید که شبکه های اجتماعی نقش پررنگی در دنیای امروز دارند و نمی توان آن ها را نادیده گرفت. این سایت ها بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد و در سطح کشورها و حتی بین الملل تاثیرگذارند و به همین دلیل در حال گسترش هستند و در آینده نقش به مراتب بیشتر و مهم تری را در زندگی بازی خواهند کرد.

• • یافته های پژوهش احمدپور و قادرزاده (۱۳۹۱) در مطالعه شان با عنوان تعامل درفضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان، حاکی از تأثیرپذیری هویت دینی در ، ابعاد پنج گانه تجربی، پیامدی، اعتقادی، مناسکی و شناختی از تعامل در فضای سایبر است؛ به طوری که تعامل بیشتر در فضای سایبر، نشان دهنده تأثیرات کمابیش جهانی شدن فرهنگ و تعامل در فضای سایبر بر دانشجویان است و پیامدهای آن در جامعه در حال گذار ایران به طور محسوسی مشاهده می شود. وضعیت مذکور بر ماهیت آسیب زای تعامل در فضای سایبر بر هویت دینی دانشجویان دلالت دارد.

• محسنی تبریزی و همکاران(۱۳۹۰) در تحقیقی با عنوان تاثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان ‌به این نتیجه رسیدند که تاثیر اینترنت را بر آموزش(افزایش باورها ،انتخاب نوع ومدل لباس و سر وصورت ،شیوهای بهتر زندگی کردن) مؤثر دانسته اند و بر عکس تاثیر اینترنت را بر روی روابط خانوادگی ( اعتیاد اینترنتی،کاهش توجه به والدین ،کاهش مشورتها و گفتگوها) خیلی کم مؤثر دانسته اند . پرسش شوندگان تاثیر اینترنت را بر عقاید مذهبی ( درنشر عقاید ،گرایش جوانان به ‌مراسم‌های مذهبی و ارزش‌های دینی) مؤثر دانسته اند .

۲-۲۳-۲ تحقیقات خارج از کشور

• • یافته های پژوهش تیلر (۲۰۱۲) نشان می‌دهد که شبکه های اجتماعی مجازی در ترکیب با نفوذ قدر تهای غربی، حرکتی را به سوی همگن سازی جهان آغاز کر ه اند که این حرکت سبب ایجاد تضاد و ستیز در جهان و حرکت برخی ملت ها به سوی شکست و تضعیف هویت ملی و سنت هایشان شده است. همچنین وی معتقد است که به واسطه این شبک ههای اجتماعی مجازی افراد قابل توجهی در سراسر دنیا در تعامل با یکدیگر قرار گرفته اند و با فرهنگ و عقاید بیگانه روبه رو شده اند و در خصوص از دست دادن هویتهای ملی و دین یشان احساس خطر کرده‌اند.

• لانگ و همکارانش (۲۰۰۷) در مطالعه خود با عنوان تأثیر اینترنت بر رشد خود هویتی جوانان به تأثیرات اینترنت در شکل گیری هویت فردی نوجوانان چینی می پردازند. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد اینترنت نه تنها بر چهار بعد از رشد هویت تأثیر گذاشته است، بلکه شیو ه های جدیدی از درک صور تبندی هویت نیز در میان آنان مشاهده شده است. در این بررسی نشان داده شد که استفاده از اینترنت به مثابه روشی جهت دریافت تجربیات در محیط سایبرنتیک فهم شده و رشد هویت نیزبه عنوان میزان تعهد به یک مفهوم معین از خود، درک می‌گردد.

فصل سوم

روش شناسی تحقیق

۳-۱ مقدمه

در این فصل نوع روش تحقیق مورد استفاده، جامعۀ آماری این تحقیق، روش جمع‌ آوری اطلاعات، چگونگی مطالعۀ آزمایشی و متغیرهای تحقیق مورد اشاره قرار می گیرند.

۳-۲ نوع روش تحقیق

روش تحقیق به کار رفته در این مطالعه بر مبنای مفروضات تحقیق همبستگی است.چون در این تحقیق هدف سنجش رابطه ی بین متغیرها بود.‌بنابرین‏ از روش همبستگی استفاده شد. در پژوهش از نوع همبستگی پژوهشگر متغیرها را دستکاری نمی کندبلکه متغیرهای موردنظر،از طریق ابزارهای خود گزارشی اندازه گیری می‌شوند و رابطه ی بین متغیرها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۳-۳ جامعه و نمونه آماری

جامعه اماری پژوهش حاضر را کلیه دانش‎آموزان مقطع متوسطه ناحیه ۱ آموزش و پرورش کرمانشاه در سال تحصیلی۹۴-۹۵تشکیل می‌دهند. که با بهره گرفتن از روش نمونه گیر تصادفی خوشه ای مرحله ای تعداد ۱۵۰ دانش آموز به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.

۳-۴ روش و ‌ابزار گردآوری داده ها

پرسشنامه محقق ساخته شبکه های اجتماعی مجازی

پرسشنامه محقق ساخته منکرات اخلاقی

۳-۵ روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها

به منظور تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش،از روش های امار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار،درصد و در سطح امار استنباطی از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. همچنین نتایج با بهره گرفتن از نرم افزار آماری spss 20 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت .

منابع و مآخذ

منابع و مآخذ

• • آذربخش,علی محمد.(۱۳۹۱).رویکردی نظری به تاثیرات شبکه های اجتماعی بر اشتغال در میان جوانان.نومگز.

• • احمدپور، مریم و امید قادرزاده.(۱۳۸۹). تعامل درفضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان. . ‌فصل‌نامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره۵٫

• • اسلامی،مروارید.(۱۳۹۰). بررسی شبکه های اجتماعی و تأثیرات آن ها بر ابعاد مختلف زندگی.سایت جنگ نرم.

• • اسلوین، جیمز.(۱۳۸۰). اینترنت و جامعه، ترجمه عباس گیلوری و علی رادباوه، تهران: نشر کتابدار.

• • اصغرکیا، علی و نوری مرادآبادی، یونس.(۱۳۹۱). عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به شبک ههای اجتماعی، فیس بوک. محل نشر: مطالعات فرهنگ- اطلاعات.

• • اصول کافی، ج۵، ص۱۶۱٫

• • اکبری، محمد رضا.(۱۳۸۰). قطره زلال امر به معروف و نهی از منکر، قم، نشر معروف، ۱۳۸۰،چ۱، ص ۱۲۳٫

ﭘﺲ از ﻏﻠﺒﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪ اﻟﻐﺎﮔﺮاﯾﺎن در ﺧﺼﻮص ﮐﯿﻔﺮ اﻋﺪام ﺑﺮای ﺟﺮاﯾﻢ سنگین، ﺣﺒﺲ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮ اول و اﺻﻠﯽ زرادﺧﺎﻧﻪ جامعه ﮐﯿﻔﺮی ﺑﺪل ﮔﺸﺖ و ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻦﮐﻪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﺬاﮐﺮات و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮﻫﺎی ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﯿﻔﺮ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﻪ ﺟﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اﻋﺪام ﺷﺪه و ﻫﻤﺎن اﻧﺘﻈﺎرات ﻫﻢ از ﮐﺎرﮐﺮدش می رود. از اﯾﻨﺮو، ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺰارش ﮐﻤﯿﺘﻪ ﺣﻘﻮق داﻧﺎن انگلیسی «وﯾﮋﮔﯽ اﺳﺎﺳا ﺧﺸﻦ و ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﺎﻟﯽ و ﺻﺮﻓﺎ ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﻣﺤﺪود ﮐﻨﯿﻢ». ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻟﻐﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ، ﮐﻠﻤﻪ «ﺣﺒﺲ» در ﻣﻌﻨﺎی ﯾﮏ ﮐﯿﻔﺮ ﺗﺄدﯾﺒﯽ ﻣﺘﻌﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺮای ﮐﯿﻔﺮﻫﺎی ﺟﻨﺎﯾﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻘﻮق ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺻﻄﻼح « ﺣﺒﺲﺟﻨﺎﯾﯽ» ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﯿﻔﺮﻫﺎی ﺟﻨﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﻋﺒﺎرت « ﺑﺎزداﺷﺖ ﺟﻨﺎﯾﯽ» ﺑﻬﺮه ﺑﺮده اﻧﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺻﻄﻼح «ﺣﺒﺲ» آﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ در ادﺑﯿﺎت ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺳﺮزﻧﺶ و ﮐﯿﻔﺮدﻫﯽ ﺷﺪت ﺟﺮاﯾﻢ دﻫﺸﺘﻨﺎک و ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﮐﯿﻔﺮی ﺑﺸﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ، در زﻣﺎن ﭘﯿﮕﯿﺮی ﮐﺎرﻫﺎی ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ، اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ « ازﻟﺤﺎظ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ،ﮐﻠﻤﮥ «ﺣﺒﺲ» ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺰارشﮔﺮ وﯾﮋه در اوﻟﯿﻦ و دوﻣﯿﻦ ﺑﻨﺪ ﻃﺮح ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ گونه ای مبهم توصیف شده است». اﯾﻦ ﮐﻪ ﺣﻘﻮق داﺧﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرها اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺣﺒﺲ را از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺒﺲ حبس و ﺑﺎزداﺷﺖ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ، به ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﺴﯿﺎری از اﻋﻀﺎی ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺧﻨﺜﯽﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ « ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از آزادی» را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽ دادﻧﺪ. از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯿ ﺮﺳﺪ، ﻋﺒﺎرت «ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از آزادی» ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺪان راﺿﯽ ﮐﻨﻨﺪه و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﻓﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ(رضوی فرد:۱۳۹۱، ۱۸۴).

به ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﮐﯿﻔﺮ اﻋﺪام وﺟﻮد ﻧﺪارد، ﮐﺎﻣﻼً ﻋﺎدی و ﺿﺮوری اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﯿﻔﺮ ﺣﺒﺲ ﯾﮑﯽ از ﮐﯿﻔﺮﻫﺎی در دﺳﺘﺮس و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺤﺎﮐﻢ ﮐﯿﻔﺮی کشورهای بیشماری ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺮوزه اﯾﻦ ﮐﯿﻔﺮ، ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﺷﮑﯽ ﯾﮑﯽ از ﮐﯿﻔﺮﻫﺎی ﻣﻬﻢ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. اﻣﺎ آﯾﺎ واﻗﻌﺎ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻗﺒﺎل ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارا ﺑﻮدن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﯽ و اﺻﻼح ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﺮم اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ، ﺗﻨﻬﺎ ﮐﯿﻔﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد؟ در این قسمت به دو کارکرد مهم حبس ابد می پردازیم:

۳-۳-۱-ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﺰا دﻫﻨﺪﮔﯽ ﮐﯿﻔﺮ ﺣﺒﺲ ابد

اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ از ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﺰادﻫﻨﺪﮔﯽ اﯾﻦ ﮐﯿﻔﺮ ﺳﻨﺘﯽ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻨﯿﻢ؛ در ﻋﻤﻞ اﯾﻦ ﮐﯿﻔﺮ رﻧﺠﯽ را ﺑﻪ ﺟﺴﻢ و ﺑﺪن ﻣﺠﺮﻣﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﺎ در ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار دادن ﺟﺴﻢ ﻣﺠﺮم و اﯾﺠﺎد ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ ﺑﺮای وی ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺪﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد. در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ، ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎﻧﺘﯽ ﮐﯿﻔﺮ، ﺣﺒﺲ اﺑﺰاری اﺳﺖ ﮐﻪ « ﮐﺎرﮐﺮدش ﺑﻪ رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻓﺮد ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﯿﺰان و ﺷﺪت ﻓﻌﻞ ارﺗﮑﺎﺑﯽاش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ»(ابراهیمی:۱۳۸۹، ۵۵).

ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ، ﻣﺸﮑﻞ وﺳﺨﺘﯽ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺑﺮﯾﺪه از ﺧﻠﻖ ﻣﺎﻧﺪن، ﺑﺮای رﻫﺒﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﯾﺎد آوری رﻓﺘﺎرﻫﺎی زﺷﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﭘﺮﺳﺶ از ﭘﯿﺸﮕﯿﺮاﻧﻪ ﺑﻮدن ﺣﺒﺲ ابد ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺪان ﭘﺮﺳﺶ دﻗﯿﻖ و ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ. در واﻗﻊ ﮐﯿﻔﺮ ﺣﺒﺲ ابد ﺑﺎ وﻇﯿﻔﻪ و ﮐﺎرﮐﺮد ارﻋﺎﺑﯽاش، ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﻫﻢ دارد. ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺒﺲ ابد ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻨﺜﯽ ﮐﺮدن ﺑﺰﻫﮑﺎر ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ارﺗﮑﺎب ﺟﺮاﯾﻢ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ وی ﻣﯽﮔﺮدد(ابراهیمی:۱۳۸۹، ۵۶).

به نظر می‌رسد، ﺧﻨﺜﯽ ﺳﺎزی ﻣﺠﺮم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺪام ﮐﻪ ﺧﻨﺜﯽ ﺳﺎزی اش ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد، اﻣﺮی ﻧﺴﺒﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ آزادی ﻣﺸﺮوط، ﻋﻔﻮ و ﻏﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ. در واﻗﻊ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺧﻨﺜﯽ ﺳﺎزی ﺑﺮای ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﯿﻔﺮی ﻗﻮیﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺶﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﺶ ﺑﺎﺷﺪ. اﻧﺰوای اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺠﺮﻣﺎن ﺑﯿﻦ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی آﺷﺘﯽ ﺷﺪه و ﻓﻀﺎی جامعه یا کشور را آرام ﮐﻨﺪ.

۳-۳-۲-کارکرد اصلاح کنندگی کیفر حبس ابد

درﺧﺼﻮص ﮐﺎرﮐﺮد ﺑﺎزﺳﺎزﮔﺎری و اﺻﻼح ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﮐﯿﻔﺮ ﺣﺒﺲ ابد ﻧﯿﺰ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﯿﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل اﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ واﻗﻊ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد ﺟﺎی ﺗﺮدﯾﺪ وﺟﻮد دارد. ﺑﺎﯾﺪ اﺷﺎره ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدی ﺑﺮای ﺑﺰﻫﮑﺎران و ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎران در ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪ زﯾﺮ ﺳﺌﻮال رﻓﺘﻪ و ﻣﺤﻞ ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ. روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ دادﮔﺎهﻫﺎی ﮐﯿﻔﺮی اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدی را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ، اﻣﮑﺎن ﺗﺼﻮر اﺻﻼح و ﺑﺎزﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺮای ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﯽ، ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺷﯿﻮه ارﺗﮑﺎب ﺟﺮاﯾﻢﺷﺎن ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﺪﯾﺸﻪ ارﻋﺎب ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﻧﮋادی ﯾﺎ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﮐﺎﻣﻼً ﻧﺎدر و ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﯿﻔﺮ زﻧﺪان ﺑﺎﯾﺪ از زاوﯾﮥ ﻃﻮل ﻣﺪﺗﺶ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارﮔﯿﺮد. ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺗﻨﻮع دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی اﻋﻀﺎ در ﺧﺼﻮص ﮐﯿﻔﺮ ﺣﺒﺲ ابد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﺰادﻫﻨﺪﮔﯽ ﺑﺮای ﺣﺒﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺒﺲ ابد، ﺑﺪون اﻣﮑﺎن آزادی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﻌﮑﺎس ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺷﺪت ﯾﮏ ﺟﺮم ﮔﺮدد. از ﻧﻈﺮ آنﻫﺎ، « جامعه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه ﺧﻮد را راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﺒﺮت آﻣﻮزی ﮐﯿﻔﺮﻫﺎی ﻗﺎبل اﻋﻤﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﮑﺒﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺮاﯾﻢ دﻫﺸﺘﻨﺎﮐﯽ، ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﭘﺲ از ﭼﻨﯿﻦ اﻓﻌﺎﻟﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی و ﻣﺎﻧﻊ ارﺗﮑﺎب آﻧﻬﺎ و ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و آزادیﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﮔﺮدد. ﺑﺮﻋﮑﺲ، اﻋﻀﺎی ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺒﺲ ﻣﻮﻗﺖ « ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﯾﮏ ﮐﯿﻔﺮ ﺣﺪاﻗﻠﯽ، ﮐﻪ ﺷﯿﻮه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺪت ﺣﺒﺲ را ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺷﺪت ﺟﺮم ارﺗﮑﺎﺑﯽ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دادﮔﺎه واﻣﯽﮔﺬارد، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﯾﻦ دو دﯾﺪﮔﺎه ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ ﻣﯿﺎن ﻣﺪت و ﺷﯿﻮه اﺟﺮای ﺣﺒﺲ و ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﺰادﻫﯽ ارﺗﺒﺎط و ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ وﺟﻮ دارد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ، ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺒﺲ داﺋﻢ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ و ﺑﺎزﻧﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺰادﻫﻨﺪه و ﺑﺎز دارﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ(نجفی ابرندآبادی:۱۳۸۸، ۶۲).

۳-۴-علل ناکارآمدی کیفر حبس ابد

• • منابع( ویژگی­های شخصی ‌و شخصیتی )

• • • رابطه ( در نتیجه آن جذابیت، اعتماد واعتبار برای فرد ایجاد می­ کند).

    

  

• نتیجه رابطه که همان نفوذ است.

اما ویژگی­ها شخصی و شخصیتی چیست؟ در پاسخ ‌به این سؤال باید بیان کرد که ویژگی شخصی همان ویژگی­­روانی_ فیزیکی افراد است، زیبایی چهره، اندام، صدا، هوش ‌و استعداد و… از اجزای شخصی به حساب می­آیند و ویژگی­های شخصیتی ویژگی­های است که در جامعه ­شناسی به آن اشاره دارند( حلول ارزش‌های اجتماعی) صداقت، راستگویی، رعایت تقوا، درستکاری، متانت، حسن اخلاق. در نتیجه این دو ویژگی شخصی و شخصیتی فرد صاحب نفوذ (جاذبه) و (محبوبیت) می­گردد. افراد جاذب کسانی می­شوند که دارای شخصیتی و روانی_ فیزیکی باشد،این افراد توانایی جذب دیگران دارند بلکه در نزد دیگران محبوبیت کسب ‌می‌کنند. ویژگی فوق در کنار هم در جامعه باعث شهرت می­ شود. شهرت بر جاذبیت افراد می افزاید و موجب جذب بیش از پیش افراد می­شوند. در یک گام جلوتر شهرت نوعی قدرت است. شهرت در افراد ایجاد اعتبار می­ کند. اعتبار نیز مبتنی بر شناخت گذشته است که در آینده نیز ادامه می­یابد این خود تأثیر اصل مزیت تجمعی است را بیان می­ کند. در نتیجه کسب اعتبار افراد را دارای احترام و منزلت در نزد جامعه می­ کند. افراد قابل اعتماد از این توانایی در برخورد با دیگران می ­توانند که افراد دیگر را به سمت هدف مورد نظر خود سوق دهد. در نهایت افراد صاحب نفوذ با بهره گرفتن از ویژگی­ها فردی خود بدون استفاده از قدرت در میان افراد جامعه نفوذ پیدا ‌می‌کنند. نارین و پینسکی در سال ۱۹۷۶، شاخص نفوذ در علم­سنجی را برای نخستین بار به کار بردند، این شاخص برای تعیین وسنجش اثرگذاری واحدهای خاص مانند مجلات و رشته­ های فرعی علم بر پایه استناد ایجاد ‌شده‌اند. همان گونه که بیان شد این سنجه از محاسبه تعداد استنادات وزن دهی شد که به یک مجله از مجلات دیگر دریافت می­ کند می ­پردازد. مهم­ترین نکته که در روش­شناسی نفوذ نارین موجود است، این مسئله که از استنادات دریافت شده از مجلات علمی معتبر نسبت به استنادات دریافت از مجلات کم اعتبار وزن بیشتری اختصاص می­دهد. در علم سنجی برای سنجش اعتبار یک مقاله به تعداد استنادات دریافتی توجه می­ شود شاید بتوان مقدار اعتبار را برابر کیفیت تولیدات علمی دانست، هر چقدر مقدار استنادات دریافتی به مقاله بیشتر باشد در نتیجه آن مقاله با کیفیت­تر است اما آنچه که باعث افزایش اعتبار یک مقاله می­ شود دریافت استناد از مقالات مجلات ‌معتبر است یعنی هر چه تعداد استناد دریافتی یک مقاله از مجلات معتبر بیشتر باشد مقاله در جامعه علمی نفوذ بیشتری پیدا می­ کند. شاید بتوان گفت شرط نفوذ یافتن مقالات علمی داشتن کیفیت بالای( دریافت استناد بالا) مقاله است چون این کیفیت بالا است که باعث می­ شود که مجلات معتبر به مقاله استناد کنند از آنجا که یکی از عوامل مؤثر در نفوذ اجتماعی اعتبار صاحب نفوذ است، منظور از صاحب نفوذ نویسنده اثر است. شهرت یک اثر بیشتر تحت تأثیر نویسنده اثر است هر قدر که آن نویسنده شناخته شده­تر باشد برطبق اثر متیو برای نخسیین بار مرتون باالهام از آیه ۲۹ از فصل ۲۵ انجیل متی (آنکس که دارد به او بیشتر داده خواهد شد تا به فراوانی داشته باشد و آنکس که ندارد حتی آنچه که دارد از دست خواهد داد) بیان کرد و با توجه به مصاحبه­ای که هریت سوکرمن با برندگان جوایز نوبل در ایالات متحده آمریکا انجام داده بود، به وجود نوعی نابرابری در نظام ارتباطات علم پی برد و و این نابرابری­ها را ناشی از شهرت دانستند. شهرت نویسندگان شناخته­شده­تر که باعث رؤیت­پذیری بیشتر آثار و کارهای آنان و جلب توجه و استناد بیشتر نسبت به نویسندگان با کار و علم برابر ولی کمتر شناخته­شده، می­ شود؛ در نتیجه همه این­ها و سایر عوامل و پدیده­هایی با دلایل مشابه باعث به وجود آمدن اثر متیو می­ شود(مرتون^[۴۴]، ۱۹۸۸). این اصل در حقیقت باعث افزایش مقدار استناد دریافتی به نویسندگان مقالات یا مجلات شناخته شده یا مشهور می­ شود این خود باعث افزایش مقدار اعتبار و کیفیت می­ شود. افزایش کیفیت و طبع آن اعتبار مقاله باعث دریافت استناد از مجلات معتبر تر می­ شود و این امر باعث افزایش نفوذ مقاله در جامعه علمی می­ شود.

اما دوشاخص کیفیت و نفوذ در علم سنجی چه تفاوتی دارند برا ی درک بهتر این امر پس مطالعه انجام شده ‌می‌توان بیان کرد تفاوت بین کیفیت و نفوذ در علم­سنجی نوع نگرش این دو شاخص به نوع مدرک استناده دهنده است، شاخص کیفیت در علم­سنجی به تعداد استناد دریافتی توجه می­ کند بدون در نظر گرفتن نوع مدرک استناد دهنده و اعتبار آن مدرک ‌می‌باشد، اما شاخص نفوذ علاوه تعداد استناد دریافتی به نوع مدرک استناد دهنده وزن می­دهد یعنی هر چه که مجله معتبرتر باشد استناد دریافتی وزن بیشتری نسبت به استناد دریافتی از مجله کم اعتبار دارد. افزایش تعداد استناد باعث افزایش اعتبار و کیفیت یک مدرک می­ شود و در این صورت اعتبار مجله چاپ کنندهآن مدرک نیز افزایش می­دهد در این صورت مجله معتبر در جامعه علمی خود دارایی شهرت و در نتیجه نفوذ می­یابد. اما آیا داشتن کیفیت بالا همیشه با عث نفوذ می‌شود؟ در پاسخ ‌به این سوال باید بیان کرد همیشه یک مقاله با کیفیت تبدیل به مقاله با نفوذ نمی­ شود گاهی اوقات اثر متیو باعث می شود مقاله بی کیفیت به دلیل اینکه توسط نویسنده مشهور یا توسط مجله معتبر منتشر شده در جامعه علمی توسط مجلات معتبر مورد استناد قرار گیرد و این خود باعث نفوذ مقاله در جامعه علمی می­ شود، اثر متیو می ­تواند باعث شود نویسندگان کم تر شناخته شده در جامعه علمی کمتر استناد دریافت کنند، در نتیجه از مجلات معتبرتر استناد کمتری دریافت کنند و این باعث می­ شود که در جامعه نفوذ پیدا نکنند. برعکس از این امر نیز موجود است یعنی مقاله با کیفیت پس از گذشته سالیان ساله در جامعه علمی نفوذ می­یابد علت اصلی امر یکی از شاخص­ های علم­سنجی با نام تأیید به تأخیر افتاد یا اثر مندل باشد شاید این امر به دلیل این باشد، اثر پیش از موعد بود که هنوز زمان مطرح کردن آن از راه نرسیده بود، یا توسط یک دانشمند تازه کار انجام شده بود و یا در یک مجله ی گمنام و ناشناخته منتشر شده باشد( موری^[۴۵]،۲۰۰۱). اما آنچه در نهایت می توان بیان کرد مقالاتی می‌توانند نفوذ یابند که دارای کیفیت بالاعلمی و نویسنده مشهور در حوزه موضوعی مقاله، انتشار در مجلات معتبر علمی و نمایه وچکیده شدند مقاله در نمایه­نامه و چکیده نامه­ ها معتبر حوزه موضوعی باشد. عامل اصلی نفوذ در جامعه علمی شهرت و ویژگی­های علمی نویسنده اثر یا مجله چاپ کنندهاست در مجموعه کیفیت و نفوذ در علم سنجی حاصل ارتباطات علمی است.

پس از انجام مطالعه بر روی حوزه های مختلف برای ارزیابی کیفیت و نفوذ مقالات علمی شاخص های در غالب جدول شماره۲-۱ استخراج شده است.

عفتی (۱۳۸۱)، به بررسی انگیزه­­های مؤثر بر وندالیسم با تکیه بر سنگ­­پرانی به قطارهای مسافربری پرداخته است. این مطالعه با ملاک قرار دادن نظریه­ های فشار اجتماعی، خرده­فرهنگ، کنترل اجتماعی، برچسب زنی، نظریۀ روانکاوانۀ تبهکاری، نظریۀ یادگیری اجتماعی و غیره کار خود را به پیش برده است. جامعۀ آماری این پژوهش دانش ­آموزان ۹ تا ۱۶ ساله (۶۲۵۴ دانش ­آموز) ساکن در حاشیۀ ریل آهن در سه محور تهران-قزوین، تهران-ورامین و تهران-قم بود که با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد ۳۸۲ نفر انتخاب شدند. یافته­ ها نشان داد که علّت این­گونه رفتارها؛ انگیزۀ تفریحی، ناملایمات خانوادگی، شرایط نابسامان محلی و اوضاع و احوال محیطی و خصوصیات فردی کودکان و نوجوانان بوده است.

شمس اسفند آبادی و همکاران (۱۳۸۲)، در مطالعه­ ای با عنوان “بررسی شیوع اختلال رفتاری در دانش ­آموزان ابتدایی شهر ابهر” با بهره گرفتن از پرسشنامۀ راتر به بررسی رابطۀ بین میزان اختلال رفتاری با عامل­های جنسیت، پیشرفت تحصیلی، میزان تحصیل و وضعیت شغلی والدین در بین ۶۰۰ دانش ­آموز (۳۰۰ دختر و ۳۰۰ پسر) پرداختند. نتایج نشان داد که اختلالات رفتاری در %۳/۶ کل آزمودنی­ها شدید است. این میزان در دختران %۶/۵ و در پسران %۷ است. بین وضعیت اشتغال والدین با اختلال رفتاری دانش ­آموزان ارتباط معنی­داری یافت نشد. همچنین بین میزان اختلال رفتاری پسران و دختران و بین میزان تحصیل پدر و میزان اختلال رفتاری تفاوت معناداری وجود نداشت اما بین میزان تحصیل مادر و میزان اختلال رفتاری دانش ­آموزان رابطۀ معنادار وجود داشت.

مقصودی و بنی فاطمه (۱۳۸۳)، در مقاله­ای با عنوان “تحلیل محتوای دیوارنویسی­های کلاس­های درس دانشگاه شهید باهنر کرمان” نشان دادند که بیشترین دیوارنویسی­ها در دانشکدۀ فنی و مهندسی و کمترین آن در دانشکدۀ پزشکی بوده است. همچنین از بین تمامی مفاهیم ادبی و اجتماعی نوشته شده، عشق بیشترین فراوانی را داشته است و پس از آن رابطۀ بین دو جنس، تقلب و انتقاد از استاد، زندگی و امید و تأکید بر هنجارهای قومی و اجتماعی قرار دارند.

سهامی و احمدی (۱۳۸۳)، در تحقیقی تحت عنوان “‌بزهکاری و خرابکاری”، به منظور بررسی علل و عوامل مؤثر بر خرابکاری، به مطالعه روی دانش ­آموزان دبیرستان‌های شیراز پرداخته‌اند. خرابکاری در این تحقیق به عنوان یک رفتار بزه‌کارانه مد نظر بوده و عبارت است از تخریب امکانات وسایل عمومی از قبیل پاره کردن صندلی اتوبوس‌ها، شکستن لامپ‌های معابر، صدمه به اموال مدرسه و غیره. تحقیق فوق با روش کمّی و به صورت پرسشنامۀ خود گزارشی انجام گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می‌‌دهد که در تجزیه و تحلیل دو متغیره، متغیرهای جنس، سن، محل زندگی، بعد خانوار، وضعیت تحصیلی فرد، تحصیلات مادر، منزلت شغلی پدر، تعهدات و دلبستگی خانوادگی، رابطۀ معنی‌داری با متغیر خرابکاری دارند. در تجزیه و تحلیل چند متغیره با بهره گرفتن از رگرسیون مرحله به مرحله متغیرهای جنس، پایبندی به قوانین، سطح تعهدات و دلبستگی مدرسه‌ای، ساخت خانواده و تحقیر شدن رابطۀ معنی­داری با متغیر وابسته یعنی خرابکاری ‌داشته‌اند.

رحمتی (۱۳۸۳)، به بررسی اعتبار تجربی تئوری ناکامی-پرخاشگری تماشاگران فوتبال شهر تهران پرداخته است. فرضیۀ اصلی پژوهشِ وی این بود که ناکامی طرفداران تیم­های فوتبال در دستیابی به اهداف ورزشی­شان سبب گرایش آن­ها به رفتارهای خرابکارانه می­ شود. نتایج پژوهش نشان داد که ناکامی تنها بخشی از رفتارهای خرابکارانۀ طرفداران تیم­های فوتبال را تبیین می­ کند.

محمد اسماعیل (۱۳۸۴)، در پژوهشی با عنوان “بررسی و مقایسۀ میزان رشد اخلاقی نوجوانان عادی و دارای اختلال سلوک” مراحل رشد اخلاقی نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله را بر اساس نظریۀ کلبرگ مقایسه کردند. نتایج حاصل از مصاحبۀ بالینی نشان داد که مراحل رشد اخلاقی افراد دارای اختلال سلوک با الگوی کلبرگ مطابقت دارد و به موازات بالا رفتن سن، سطح استدلال اخلاقی آنان نیز رشد می­یابد. همچنین سرعت و حرکت نوجوانان دارای اختلال سلوک در مراحل رشد اخلاقی کندتر از نوجوانان عادی بود.

پاکدامن (۱۳۸۴)، در مقاله­ای با عنوان “برجاماندگی اختلال واکنشی دلبستگی در نوجوانی” در پی تعیین میزان شیوع اختلال دلبستگی یا برجاماندگی اختلال واکنشی دلبستگی در نوجوانی بود. به همین منظور بر اساس یک پژوهش زمینه ­یابی، نمونه ­ای متشکل از ۲۸۰ نوجوان (۱۴۰ دختر و ۱۴۰ پسر) دبیرستانی مدارس دولتی شهر تهران را انتخاب کرد و با بهره گرفتن از پرسشنامۀ دلبستگی بزرگسال (AAS)، مقیاس بازنگری شدۀ دلبستگی بزرگسال (RAAS)، مصاحبۀ سازمان­یافته تشخیصی اختلال واکنشی دلبستگی (RAD) و مصاحبۀ بالینی برجاماندگی اختلال واکنشی دلبستگی در نوجوانی، آن­ها را مورد ارزشیابی قرار داد. نتایج این مطالعه، وجود نشانه­ های برجاماندگی اختلال واکنشی دلبستگی را در %۵/۱۰ از آزمودنی­های هر دو ریخت نشان داد. این پژوهش در سطح کاربردی نیز، الگوها و ابزارهای جدید را برای ردیابی این اختلال در اختیار متخصصان بالینی قرار می­دهد.

اسداللهی و براتوند (۱۳۸۵)، در مقاله­ خود به بررسی رابطۀ بین کودک آزاری والدین و الگوی مجرمانۀ شرارت در کودکان آزار دیده بر مبنای نظریۀ لئونارد برکوئیس و بندورا پرداختند. جامعۀ آماری این مطالعه شامل کلیۀ مجرمین بزه شرارت و خشونت در زندان­های خوزستان در سال ۸۴ بود که با نمونه گیری تصادفی ۸۰ نفر انتخاب شدند. ۹۰ درصد نمونه­ ها گزارش کردند که طی دوران کودکی از جانب پدر مورد آزار جسمانی بوده و تنبیه بدنی، محرومیت از غذا و تفریح بوده ­اند. نتایج حاکی از رابطۀ معنادار بین سواد والدین، ساخت خانواده تک والدی و طلاق زود هنگام با کودک آزاری مشاهده شد.

حاج بیگی و مسعودی (۱۳۸۵)، در مقاله­ای با عنوان “خشونت و پرخاشگری در فوتبال و راه­های کنترل آن” ضمن بررسی ماهیت و مبانی نظری موضوع، راهکارهایی را برای کنترل و مقابله با این پدیده مطرح می­سازند.

محمدی بلبلان آباد (۱۳۸۵)، در پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد خود با عنوان “سنجش میزان وندالیسم و بررسی برخی از عوامل مرتبط با آن در بین دانش ­آموزان ناحیۀ یک مقطع متوسطۀ شهر سنندج” با تأکید بر نظریه­ های یادگیری اجتماعی، بیگانگی، فشار اجتماعی، خرده­فرهنگی، برچسب و کنترل اجتماعی هیرشی نتیجه ‌می‌گیرد که بین متغیرهای جنسیت، محل تولد، ساخت خانواده (بسامان و نابسامان) با خرابکاری رابطه وجود دارد. همچنین متغیرهای بیگانگی اجتماعی، احساس اجحاف و بی­ عدالتی، ارتباط افراد با گروه ­های بزهکار، بُعد خانوار و میزان مشاهدۀ رفتارهای خرابکارانه در مدرسه با تمایل به رفتارهای خرابکارانه رابطۀ مثبت و معنادار و متغیرهای وضعیت مناسب تحصیلی، میزان تعلق و پیوستگی دانش ­آموزان به مدرسه با متغیر وابسته رابطۀ منفی و معکوس دارند. پایۀ تحصیلی تأثیری در متغیر وابسته نداشته است.

قدیمی‌ترین نظریه‌ای که در خصوص آدمی وجود دارد این است که وی اصولاً موجودی خردگراست. بر اساسِ دیدگاهِ «ادوارد ج موری»، آدمی خواست‌های هشیاری دارد که با بهره گرفتن از استعدادهای خود سعی می‌کند آن ها را برآورده سازد. از متفکران قرون وسطی، سنت توماس آکیناس و از متفکران اخیر، دکارت، هابز، اسپینوزا طرفدار این نظریه بوده‌اند. در روزگار ما نیز همچنان نیز عقیده وجود دارد که شخص می‌اندیشد که چه می‌خواهد و آنگاه می‌کوشد تا راه‌هایی برای رسیدن به آن بیابد (محی الدین بناب، ۱۳۷۵).

مفهوم اراده در این نظریه نقش مهمی دارد. در این نظریه اراده نیز مانند تفکر و احساس، یکی از نیروهای ذهنی است و اعتقاد بر این است که چون انسان قادر به کنترل اراده خویش است، ‌بنابرین‏ باید مسئول اعمال خود باشد و برای تحقق خواست‌های خود حتی می‌تواند جهان را دگرگون کند (همان منبع).

مفهوم اراده آزاد یا غیرآزاد در نزد روان‌شناسان برای توجیه منشأ خواست‌ها و آرزوهای آدمی کافی نیست و همان‌ طور که می‌دانیم که گاهی آدمی از انگیزه هایی که اساس رفتار او را شکل می‌دهند، اطلاع ندارد و به همین جهت باید انگیزه ها را چیزی جدا از فرایندهایی نظیر شناخت و تفکر دانست. کلی مفهوم انگیزش را بی‌فایده می‌داند. به نظر وی رفتار چیزی نیست که احتیاج به برانگیخته شدن داشته باشد، بلکه رفتار دائماً فعال است و مسئله اصلی، انتخاب رفتار به خصوصی از میان رفتارهای ممکن است. تصمیم‌های شخص تحت تأثیر سازه‌های شخصی او یا به عبارت دیگر وابسته به عقاید، ارزش‌ها و نگرش‌های او درباره جهان هستند (همان منبع).

در رویکرد شناختی انگیزش، باور بر این است که‌ اندیشه‌های فرد منشأ انگیزش او هستند. همچنین آن ها معتقدند که هدف‌ها، نقشه‌ها، انتظارات و سبک اسنادی فرد، رفتارها را ایجاد و هدایت می‌کنند و لذا انگیزش درونی بیش از انگیزش بیرونی مورد تأکید آن ها‌ است. انگیزش بیرونی از پاداش بیرونی سرچشمه می‌گیرد در حالی که منشأ پاداش در انگیزش درونی در کاری که انجام می‌گیرد، نهفته است. به عبارت دیگر، انگیزش بیرونی انگیزشی است که به وسیله عوامل خارج از فرد و خارج از کاری که انجام می‌گیرد، برانگیخته می‌شود، مانند پاداش (تقویت) و تنبیه، در حالی که انگیزش درونی به کاری که انجام می‌گیرد وابسته است، مانند اشتیاق فرد برای انجام کار (سیف، ۱۳۸۷).

– نظریه لذت‌گرایی

همراه با بحث‌های فلسفی درباره خرد و اراده آدمی و ‌بر اساسِ دیدگاهِ « ادوارد ج موری»، نظریه لذت‌گرایی نیز به میدان آمد و اظهار داشت که آدمی موجودی در جستجوی لذت و دوری از درد است. این نظریه که آن را نظریه لذت‌جویی نامیده‌اند، تلاش دارد تا برای تبیین علت رفتار و نباید آن را با مکتب اخلاقی لذت‌جویی که مطابق آن آدمی هشیارانه زندگی خود را بر مدار لذت و گریز از درد تنظیم می‌کند، اشتباه کرد (محی‌الدین بناب، ۱۳۷۵).

روان‌شناسان ‌به این دلیل که نظریه لذت‌جویی به بحث تسلسلی می‌ انجامد، آن را مردود دانسته‌اند. اساس این نظریه آن است که شخص به دنبال لذت است، پس اگر دنبال چیزی برود حتماً آن چیز برای او لذت بخش است. اکنون با توجه ‌به این نظریه وضع کسی را که به ناکامی خود کمر بسته چگونه توجیه کنیم؟ خودکشی چطور؟ کسانی هم هستند که لذت‌جویی را به عنوان شیوه زندگی مردود می‌دانند. مثلاً پوریتان‌ها لذت را چون گناه‌آلود می‌دانستند از آن گریزان بودند. البته ممکن است بگویند که پوریتان‌ها از پرهیزکاری لذت می‌برند. ‌بنابرین‏ نظریه لذت‌جویی از آنجا که رفتار را فقط پس از ظهور آن تبیین می‌کند، فاقد قدرت پیش‌بینی است (محی‌الدین بناب، ۱۳۷۵). مک کله‌لند در نظریه لذت‌گرایی خود، مدل برانگیختگی عاطفی را پیش می‌کشید، ‌به این معنی که پاره‌ای از محرک‌های محیط وجود دارند که به صورت فطری موجب لذت و یا درد بر می‌شوند و در جاندار تمایلی به گرایش یا گریز از این محرک‌ها به عنوان هدف وجود دارد و میزان هیجان لذت‌بخش یا دردناکی که به جاندار دست می‌دهد، تابع سطح انطباق قبلی اوست. مثلاً در شرایط عادی، صدای بلند آدمی را ناراحت می‌کند، ولی پس از چند ساعت توقف در فرودگاه سر و صدای هواپیمای جت کوچک‌ترین ناراحتی ایجاد نمی‌کند. اگر شدت محرک از سطح سازش جاندار کمی بالاتر یا پایین‌تر باشد، به اواحساس لذت دست می‌دهد، ولی اگر به نحو بارزی تغییر کند، موجب ناراحتی می‌شود. این امر روشن می‌کند که چرا تحریک برقی ملایم احساس مطبوعی ایجاد می‌کند، ولی وقتی بر شدت جریان برق افزوده می‌شود، جاندار از آن فرار می‌کند (محی‌الدین بناب، ۱۳۷۵).

مک کله‌لند انگیزش را شامل انتظارات آموخته‌ای ‌در مورد هدف‌ها می‌داند. انتظار اینکه هدف بخصوصی واکنش هیجانی مطبوعی یا نامطبوع ایجاد خواهد کرد. جاندار به دنبال هدف‌هایی می‌رود که در گذشته آن ها را مطبوع یافته است و از نزدیک شدن به هدف‌هایی که در گذشته درد ایجاد کرده‌اند، اجتناب می‌ورزد. ‌به این ترتیب از نظر مک کله‌لند تمام انگیزه ها آموخته شده هستند. برانگیختگی عاطفی، فطری است، ولی انتظارات شخص آموخته شده‌اند. آنچه گفتیم نشان می‌دهد که اصل لذت‌جویی می‌تواند به صورت یک نظریه علمی سودمند درآید (محی‌الدین بناب، ۱۳۷۵).

– نظریه غریزه

نظریه تکامل داروین به اعتقاد اکثر روان‌شناسان یکی از اساسی‌ترین بنیادهای عینی و علمی را برای توجیه نظریه های انگیزش نشان می‌دهد. داروین در پژوهش‌هایی که درباره جانوران پست انجام داد، مشاهده نمود که بسیاری از رفتارهایشان فطری و غریزی است. لانه‌سازی پرندگان و گردآوردن دانه و مواد خوراکی به وسیله مورچگان همه از جمله رفتارهایی هستند که موجودات به صورت غریزی و ناآموخته انجام می‌دهند. در واقع غریزه یک الگوی قالبی رفتاری یا ناآموخته است که همه افراد یک دسته از جانوران به طور یکسان انجام می‌دهند. در جانوران رده‌های بالا این گونه رفتارهای قالبی و ارثی کمتر دیده می‌شود، زیرا بیشتر رفتارهایشان آموختنی است و رشد مغزی و دستگاه‌های عصبی آنان دارای پیچیدگی‌های بیشتری است (پارسا، ۱۳۷۶).

در نیمه دوم قرن ۱۹م پیشرفت‌های زیادی در زمینه شناخت رفتار غریزی پرندگان، مورچگان، زنبورها، عنکبوتها و بعضی از پستانداران حاصل گردید. در آغاز نیمه نخست قرن ۲۰م نظریه مکدوگال بیانگر این واقعیت بود که از مهم‌ترین عوامل انگیزشی در رفتار، غریزه‌ها و هیجان‌های مربوط به آن ها هستند. به عقیده مکدوگال غریزه‌ها پیامدهای محض یا کوشش‌های کورکورانه نیستند، بلکه گرایش‌هایی هدف‌دار، فطری و ارزشمند هستند که مایه اصلی رفتار و کردار محسوب می‌شوند (همان منبع).

در سالهای۱۹۲۰م نظریه غریزه برای توضیح رفتار مورد حمله شدید قرار گرفت، زیرا پژوهشگران و روان‌شناسان آن زمان هر کدام به سلیقه خود لیست بلند بالایی از انواع غریزه‌ها ترتیب دادند و آن ها را برای توضیح رفتار کارساز می‌دانستند، اما با آن همه تلاش باز نمی‌توانستند چگونگی رفتارهای غریزی را به طور مشخص معلوم کنند. رفتارهای غریزی آن چنان متعدد و بی‌شمار بود که تعداد بعضی از آن ها به بیش از ۶۰۰۰ افزایش می‌یافت و توضیح رفتار بعضی از آن ها بسیار عجیب و شگفت‌انگیز بود تا آنجا که چرا انسان سیبی که از باغچه منزلش به دست می‌آید دوست ندارد!؟ (همان منبع).

– نظریه سایق