کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

۱-۵- فرضیه‌های تحقیق

۱) شناخت حسابرسان از محیط کار و فعالیت صاحبکار اثر معنی داری را بر کارایی حسابرسی دارد.

۲) شناخت حسابرسان قبل و بعد از فرایند حسابرسی بر سیستم کنترل داخلی اثر معنی داری بر کارایی حسابرسی دارد.

۳) استفاده از خدمات حسابرسی داخلی اثر معنی داری بر کارایی حسابرسی دارد.

۴) کاهش هزینه اجرای فرایند حسابرسی اثر معنی داری بر کارایی حسابرسی دارد.

۵) کاهش مدت زمان اجرای فرایند حسابرسی اثر معنی داری را بر کارایی حسابرسی دارد.

۶) استفاده از خدمات کارشناسی اثر معنی داری را بر کارایی حسابرسی دارد.

۷) اجرای سیاست‌های کنترل کیفیت حسابرسی اطلاعات مالی اثر معنی داری بر کارایی حسابرسی دارد.

۸) بین دیدگاه حسابرسان مستقل و حسابرسان دیوان محاسبات ‌در مورد هر یک از متغیرهای فوق تفاوت معنی داری وجود دارد.

۱-۶- مبانی نظری فرضیه‌های تحقیق

کارایی در حسابرسی نیز در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان خارج از ایران قرار داشته است. بر اساس یافته های این محققان که در بخش‌های پیش‌رو ارائه خواهند شد عوامل مشخصی در ارزیابی کارایی حسابرسی مؤثر هستند. این نتیجه‌ای است که در طول سال‌ها تحولات اقتصادی و تحقیقات تجربی صورت گرفته در کشورهایی همانند ایالات متحده و انگلستان به دست آمده است. علت انتخاب این کشورها، وجود منابع کافی تحقیق در ارتباط با عنوان پژوهش در آن ها بوده است. اما این امر تاکنون کمتر مد نظر محققان داخلی بوده و کار شایان توجهی در این زمینه در ایران صورت نگرفته است (رضا‌زاده و بسنده، ۱۳۸۵).

در این پژوهش فرض اصلی وجود تفاوت میان نگرش هر دو گروه از جامعه مورد تحقیق در خصوص مفهوم کارایی حسابرسی است. بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و نیز تحقیقات محققان پیشین برای مفهوم کارایی هفت متغیر به دست آمده است که نزدیکترین قرابت را با یک حسابرسی کارا دارند. این متغیرها و مبنای انتخاب آن ها جهت آزمون مفهوم کارایی در پیش آمده است.

دو فرضیه اول و دوم در خصوص شناخت واحد مورد رسیدگی، محیط و نوع فعالیت آن و نیز شناخت از سیستم کنترل‌های داخلی واحد مورد رسیدگی است، حسابرس به منظور تشخیص و برآورد خطرهای تحریف با اهمیت ناشی از تقلب یا اشتباه در صورت‌های مالی و طراحی و اجرای روش‌های حسابرسی لازم باید شناخت کافی از واحد مورد رسیدگی، محیط و نوع فعالیت آن کسب کند (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۸۹).

همچنین حسابرسان نیاز دارند تا شناختی از ساختار کنترل داخلی مشتری به ‌عنوان بخشی از فرایند برنامه‌ریزی حسابرسی به دست آورند. کنترل‌های داخلی سیاست‌ها و روش‌هایی هستند که توسط مدیریت تعیین می‌شوند تا اطمینان منطقی به دست آید که سازمان به اهداف خاص خود نائل خواهد شد (والتر بی میگز و همکاران، ۱۳۷۹).

فرضیه سوم در خصوص استفاده از خدمات واحد حسابرسی داخلی است. وجود یک واحد حسابرسی داخلی مؤثر معمولاً سبب تعدیل نوع و ماهیت و زمان‌بندی اجرای روش‌های حسابرسی و کاهش حدود روش های مورد اجرای حسابرس مستقل می‌شود (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۸۹). با وجود یک واحد حسابرسی داخلی مؤثر می‌توان انتظار داشت که فرایند کلی حسابرسی به صورت کاراتر انجام گیرد.

فرضیه‌های چهارم و پنجم در خصوص تأثیر کاهش در زمان و هزینه اجرای فرایند حسابرسی بر کارایی حسابرسی است. بر اساس مدل‌های تئوریک مدیریت استراتژیک یک فرایند کارا فرایندی است که مطلوب‌ترین نتیجه را در کمترین زمان و با کمترین هزینه ممکن به سرانجام رساند (امامی میبدی، ۱۳۷۹). پس اگر به دنبال یک حسابرسی کارا هستیم به بیراهه رفته‌ایم اگر تأثیر کاهش در هزینه و زمان را در رسیدن به یک فرایند حسابرسی کارا نادیده بگیریم.

فرضیه ششم در خصوص استفاده از خدمات کارشناس و تأثیر آن بر افزایش کارایی فرایند حسابرسی است. حسابرس ضمن رسیدگی‌های خود ممکن است به کسب شواهد حسابرسی از طریق کارشناس نیاز داشته باشد. شواهد مذبور می‌تواند به شکل‌های گوناگونی چون گزارش، نظرخواهی یا ارزیابی باشد که از طریق واحد مورد رسیدگی یا به طور مستقل از کارشناس دریافت شود (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۸۹). این نظرخواهی در خصوص رویدادهایی است که عموماٌ به صورت غیر مالی هستند به همین دلیل اظهارنظر یک شخص متخصص در چنین مواقعی می‌تواند بر روند کلی فرایند حسابرسی تأثیر مثبت با اهمیتی داشته باشد.

فرضیه هفتم تأثیر کنترل کیفیت حسابرسی اطلاعات مالی تاریخی بر افزایش کارایی حسابرسی را مورد بررسی قرار می‌دهد. هر مؤسسه حسابرسی مکلف به استقرار یک سیستم کنترل کیفیت طراحی شده برای کسب اطمینان معقول از این موضوع است که مؤسسه و کارکنان آن، الزامات استانداردهای حرفه‌ای و قانونی و مقرراتی را رعایت می‌کنند و گزارش‌های حسابرسی، مناسب شرایط موجود توسط مؤسسه یا مدیر مسئول کار صادر می‌شود (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۸۹). اجرای سیاست‌های کنترل کیفیت یک معیار مناسب برای ارزیابی مفید بودن هر کار حسابرسی است. یعنی هر کار حسابرسی که با این معیار انجام شود می‌تواند یک کار با کیفیت مناسب تلقی شود.

۱-۷- قلمرو تحقیق

قلمرو تحقیق حاضر از سه جنبه موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر است:

۱-۷-۱- قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی تحقیق حاضر به بررسی تفاوت میان دیدگاه‌های حسابرسان مستقل و حسابرسان دیوان محاسبات درباره عوامل‌ تأثیرگذار بر کارایی حسابرسی صورت‌های مالی است.

۱-۷-۲- قلمرو زمانی

با توجه ‌به این‌که تحقیق فعلی به بررسی دیدگاه‌های حسابرسان مستقل و حسابرسان دیوان محاسبات ‌در مورد عوامل مؤثر بر کارایی حسابرسی صورت‌های مالی می‌پردازد، لذا قلمرو زمانی تحقیق فعلی حسابرسان شاغل در دیوان محاسبات و حسابرسان مستقل شاغل در سازمان‌های دولتی استان کهگیلویه‌وبویراحمد و فارس تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۲ می‌باشد.

۱-۷-۳- قلمرو مکانی

دیوان محاسبات و سازمان‌های دولتی استان کهگیلویه‌وبویراحمد و فارس می‌باشد.

۱-۸- تعریف اصطلاحات و واژه ها

حسابرسی: فرآیندی است بسامان جهت جمع‌ آوری و ارزیابی بی‌طرفانه شواهد درباره ادعاهای مربوط به فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی برای تعیین میزان انطباق این ادعاها با معیارهای از پیش‌ تعیین‌شده و گزارش نتایج به اشخاص ذینفع.

حسابرسی صورت‌های مالی: هر گاه از حسابرسی بدون قید و شرط اضافی یاد شود منظور همان «حسابرسی صورت‌های مالی» یا به اختصار «حسابرسی مالی» است. هدف اصلی این حسابرسی اعتباردهی به صورت‌های مالی است. منظور از اعتباردهی، اظهار عقیده یا قضاوت شخص یا اشخاص مستقل و ذی‌صلاح نسبت به مطابقت تمامی جنبه‌های با اهمیت ادعاهای منعکس در صورت‌های مالی با معیارهای تعیین شده یعنی اصول حسابداری است. البته چنین اظهار نظر یا قضاوتی باید مبتنی بر شواهد معتبر و کافی باشد.

کارایی حسابرسی: کارایی در ارائه خدمات حسابرسی به معنای آن است که افزایش در کیفیت حسابرسی بدون افزایش در کمیت یا کیفیت داده ها امکان‌پذیر نباشد.

بررسی کنترل کیفیت کار حسابرسی: فرایند طراحی شده برای امکان‌پذیر ساختن ارزیابی بی‌طرفانه (پیش از صدور گزارش حسابرس) قضاوت‌های عمده‌ای که گروه حسابرسی به عمل آورده و نتایجی که برای تهیه گزارش حسابرس، به آن دست یافته است.

ارزیابی های منفی فرد از احساسات و افکار، در ادراک تهدید و برانگیختن تلاش وی برای کنترل تفکر، نقش مهمی دارند. حالت های هیجانی و ارزیابی های منفی از شناخت می‌تواند به عنوان منبع اطلاعات، بر قضاوت فرد درباره تهدید و مقابله تاثیر بگذارند.. اغلب این تجربه ها، با هدف تناسب ندارند.

علاوه بر این دو نوع دانش فراشناختی، فراشناخت شامل دو حیطه محتوایی گسترده تر نیز می‌باشد. این حیطه های گسترده عبارتند از باورهای فراشناختی مثبت و باورهای فراشناختی منفی که از زیر مقیاس‌های باورهای فراشناختی می‌باشند.

باورهای فراشناختی در برگیرنده پنج زیر مقیاس است که باورهایی درباره آگاهی از مکانیزمها و راهبردهای شناختی و چگونگی کارکرد آن ها است که، در جدول۲-۱ این پنج مقیاس آمده است.

جدول۲-۲زیر مقیاس‌های باورهای فراشناختی

باورهای مثبت درباره نگرانی

باورهای منفی درباره نگرانی، درباره خطر و غیر قابل کنترل بودن

اطمینان ش۷۳ناختی

باورهایی درباره نیاز به کنترل افکار

خودآگاهی شناختی

الف) باورهای فراشناختی مثبت

باورهای فراشناختی مثبت به فواید و ‌سودمندی‌های درگیر شدن در فعالیت‌های شناختی تشکیل دهنده ی «نشانگان توجهی- شناختی» مربوط می‌شوند. نمونه هایی از باورهای فراشناختی مثبت از این قرارند: «متمرکز شدن بر تهدید مفید است» و «نگرانی درباره آینده به من کمک می‌کند تا از خطر اجتناب کنم».

ب) باورهای فراشناختی منفی

باورهای فراشناختی منفی باورهایی هستند که به کنترل ناپذیری، معنی، اهمیت و خطرناک بودن افکار و تجربه های شناختی مربوط می‌شوند. نمونه هایی از این نوع باورها عبارتند از: «اگر افکار خصمانه ای داشته باشم، ممکن است برخلاف میلم به آن عمل کنم»و «ناتوانی در به خاطر سپردن اسامی، نشانه های تومور مغزی است».

ج) اطمینان شناختی

اطمینان شناختی، که اطمینان در توجه و حافظه را ارزیابی می‌کند.

د) باورهای کنترل فکر

باورهای کنترل فکر، باورهایی هستند درباره نیاز شخص به کنترل کردن افکارش

ه) خوآگاهی شناختی

خودآگاهی شناختی، تمایل به مراقبت یا نگاه به تفکرات خود یا تمرکز توجه به درون را ارزیابی می‌کند (ولز،۲۰۰۰).

مثالهایی از دانش ممکن است شامل عقایدی راجع به معانی انواع خاصی از اندیشه ها و هیجان‌ها و باورها درباره شایستگی شناختی باشد.

باورهای فراشناختی، عوامل مهمی هستند که بر شیوه پاسخ دهی فرد به افکار، باورها، علایم و هیجانهای منفی تاثیر می‌گذارند. باورهای فراشناختی نیروی پنهان برانگیزاننده سبک تفکر زیان بار هستند که به ناراحتی هیجانی منجر می‌شوند (ولز،۲۰۰۹؛ ترجمه محمدخانی،۱۳۸۸).

در موقعیتهای مختلف برای اینکه بتوانیم رفتارها و هیجانهای خود را کنترل کنیم یا برای اینکه بر موقعیتی مسلط شویم یا کاری را طراحی کنیم، نیاز داریم که بر بسیاری از توانایی‌های خود آگاهی داشته باشیم. در واقع فرد باید بداند که چطور از این مکانیزم‌های (کنترل) استفاده کند. از جمله ابعاد مهمی که به نظر می‌رسد، نقش مهمی در کنترل و مراقبت فرد از تکانه ها یا تمایلات دارد خودتنظیمی است (بویر^[۲۱۴]،۲۰۰۶). خود تنظیمی معمولا به عنوان توانایی کنترل، تغییر و سازگاری هیجانی، تکانه ها و تمایلات خود است (مورتاکو تود^[۲۱۵]،۲۰۰۴) و می‌تواند بیشتر درون دو زیر طبقه تنظیم هیجانی و تنظیم شناختی تفکیک شود (نوع اخیر اغلب عملکرد اجرایی نامیده می شود). خود تنظیمی یک ساختار چند بعدی است که فرآیندهای فیزیولوژیکی، اجتماعی، عاطفی- انگیزشی شناختی دخیل در کنترل عملکردهای هدفمند را احاطه ‌کرده‌است (کالکینز و فکس^[۲۱۶]، ۲۰۰۲؛ کالکینز و هوز، ۲۰۰۴). به عبارتی زمینه‌های شناختی خود تنظیمی در رشد عملکرد اجرایی (EF) تأکید می شود. این خط تحقیق اصولا فرایند های خود تنظیمی را که در مراقبت، طراحی و رفتار حل مسئله اجرایی می شود را بررسی می‌کند و در موقیتهای نسبتا انتزاعی و بدون بافت به کار می رود (زلازو^[۲۱۷] و مولر^[۲۱۸]،۲۰۰۲). از طرف دیگر، زمینه‌های عاطفی –انگیزشی خود تنظیمی به طور فراوان بیشتر در محتوی تنظیم هیجانی (ER) مطالعه می شود که عملکرد اجرایی داغ نامیده می شود (زلازو و کانینگهام^[۲۱۹]، ۲۰۰۷). تنظیم هیجان با کنترل عاطفه، انگیزش و سائق مرتبط می شود (بانفیلد،وایلند، ماکرائه، مونته و هیترتون، ۲۰۰۴).

فرایندهای شناختی و هیجانی و شخصیتی ممکن است نقش متفاوتی در تصمیم گیری بازی کنند (سگوئن^[۲۲۰]، آرسنائولت^[۲۲۱] و ترمبلالی^[۲۲۲]، ۲۰۰۷).

به همین دلیل در این پژوهش قصد بررسی این فرآیندها در افرادی که مبتلا به خیانت زناشویی می‌باشند را داریم.

ب) پیشینه پژوهشی

پیشینه پژوهش در خارج از کشور

تحقیقات انجام شده در رابطه با خیانت حاکی از آن است که دلایل متعددی را می توان برای اقدام افراد به چنین کاری برشمرد، از جمله نارضایتی در رابطه فعلی، تمایل و اشتیاق برای تنوع یا هیجان جنسی، انتقام، خشم یا حسادت، احساس عدم امنیت یا نا مطمئن بودن ‌در مورد رابطه، همنشینی و صمیمیت، بلوغ نایافتگی و کمبود تعهد، علاقه مفرط برای برقراری رابطه عاشقانه با فردی خارج از رابطه زناشویی، نارضایتی جنسی، افزایش عزت نفس، ناتوانی در کنترل وسوسه ها،در دسترس نبودن همسر و مصرف دارو یا الکل (بانک^[۲۲۳]، ۱۹۸۰؛ فلدمن^[۲۲۴] و کافمن^[۲۲۵]، ۱۹۹۹؛ فلدمن و همکاران، ۲۰۰۰؛ گلاس^[۲۲۶] و رایت^[۲۲۷]،۱۹۸۸؛ روس^[۲۲۸] و همکاران، ۲۰۰۲). علاوه بر دلایل مذکور، ادبیات موجود در رابطه با انگیزه های ارتکاب به خیانت متغیرهای دیگری را نیز منجمله سن،تحصیلات، وجود فرصت ها، طول مدت رابطه، تاریخچه طلاق، مذهبی بودن، رضایت از رابطه و عوامل و ویژگی‌های شخصیتی را در این زمینه مؤثر دانسته اند (اتکینز^[۲۲۹] و همکاران،۲۰۰۱؛ گریلی^[۲۳۰]، ۱۹۹۴).

اولیری و اسلپ^[۲۳۱](۲۰۰۶) دریافتند که خیانت کاران توافق پذیری بسیار بالاتری نسبت به کسانی که خیانت نمی کنند دارند. شاید بتوان برای توضیح این مطلب از مدل سرمایه گذاری رأس بالت (۱۹۸۳) استفاده کرد؛ اگر خیانتکاران خود را توافق پذیر تر تلقی می‌کنند، خیانت را می توان اینگونه توجیح کرد که فرد خود را فداکارتر و ایثارگرتر از دیگری می‌داند و احساس می‌کند از وی سوء استفاده شده است.

پژوهشی ‌در مورد زوجهای کانادایی که از ازدواج آن ها کمتر از ۱۵ سال گذشته بود، نشان داد که، عوامل زیر در موفقیت ازدواج آن ها بسیار مهم بوده است:

احترام متقابل، صداقت متقابل، وفاداری متقابل و قابلیت اعتماد متقابل (شلزینگر^[۲۳۲]، ۱۹۸۲؛ به نقل از کویین^[۲۳۳]، ۱۹۸۵).

مردان بیشتر علاقه به جذابیت جسمانی همسر خود نشان می‌دهند و زنان نیز بیشتر به در آمد کافی همسر خود اهمیت می‌دهند. در این موارد نقش هنجارهای فرهنگی را در نحوه تفکر افراد نباید نادیده گرفت (سانتراک^[۲۳۴]،۱۹۹۱).

مطالعات نشان داده است بین ثبات رابطه و میزان خود افشایی طرفین، رابطه وجود دارد. ‌بنابرین‏، افرادی که احساس می‌کنند در رابطه خویش اجازه خودافشایی لازم را ندارند بیشتر به روابط فرازناشویی روی می آورند (آویرام و آمیچای- هامبورگر^[۲۳۵]، ۲۰۰۵).

همچنین مطالعات نشان داده است که تفاوت جنسیتی در نوع نگرش نسبت به خیانت وجود دارد. مردان، معمولا در جستجوی روابط جنسی و زنان، در جستجوی روابط عاطفی و دوستانه با شخصی خارج از رابطه زناشویی هستند (شپرد^[۲۳۶] و همکاران، ۱۹۹۵).

« وَ لکُم فی القصاصِ حیاهً یا اُولِی الاَلبابُ لَعَلکُم تتَقون؛ و اِی خردمندان، برای شما در قصاص زندگانی است، باشد که به تقوا گرایید.»^[۲۶۵] « آیت احسان ( ‌خون‌بها ) را به او بپردازد و این حکم تخفیفی از جانب پروردگار شما است، پس هرکس بعد از آن از اندازه درگذرد، وی را عذابی دردناک است.» علاوه بر آیات شریفه فوق و همچنین آیات متعدد دیگر، سنت متواتر و اِجماع نیز بر ثبوت قصاص دلالت دارند. دین مبین اسلام به خون انسان مسلمان اهمیت زیادی داده است. پیامبر اکرم (ص) روزی بر کُشته ای عبور کرد و فرمود: « مَن لَهذا؟» کسی جوابی به ایشان نداد، سپس خشمگین شده و فرمودند: « قسم به خدایی که جانم در قدرت اوست، اگر اهل آسمان و زمین در قتل او شریک باشند، خداوند همه را در آتش داخل خواهد کرد.»^[۲۶۶]

بر اساس آیات قرآن کریم، قصاص حق ثابتی برای اولیاءدم و از حقوق خاصّه و حق الناس به شمار می رود. توبه در حق الناس از بین بردن کدورت و ظلمت ایجاد شده در نفس است و موجب سقوط حق الناس نمی گردد و در جرایم منجر به قصاص، تسلیم نفس به ولی دم می شود تا قصاص کند یا عفو نماید و در نتیجه به وسیله قصاص و ندامت از عمل ارتکابی، کدورت ایجاد شده در نفس پاک شده و از عقوبت اُخروی نجات یابد و موانع مسیر تکامل انسان از میان برداشته شود.^[۲۶۷]

طبق ماده ۱۱۶ قانون مجازات اسلامی نیز قصاص به دلیل جنبه حق الناسی آن با توبه ساقط نمی گردد.^[۲۶۸]

در حقوق جزای اسلام، عقوبت دیگری هم وجود دارد که جنبه مالی دارد و به عبارتی مجازاتی مالی است که جانی به سبب جنایتی که انجام داده است، باید مقدار مشخصی مال را به مجنی علیه و ولی دم بپردازد. هر چند مقدار و احکام آن در شرع مقدس مشخص شده است. ( اصل در قتل عمد و جنایات عمدی قصاص است، اما ولی دم و مجنی علیه می‌تواند قصاص را بدل به دیه کمتر یا بیشتر از دیه نماید و از جانی دریافت کند.) اما جنایات غیرعمدی هم وجود دارد که صرفاً باید دیه پرداخت شود. دیه یک حق مالی به شمار می رود و حق الناس به حساب می‌آید و این حق مالی با توبه ساقط نمی شود، بلکه جبران جنایتی است که وارد ساخته و با پشیمانی قلبی موجب زدودن ظلمت نفسانی و پاک شدن انسان می‌گردد.^[۲۶۹] طبق قانون مجازات اسلامی هم توبه تأثیری در سقوط دیه ندارد.^[۲۷۰]

۳ـ۲ـ۲ـ۷ـ بررسی توبه در تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده

هدف از واگذاری تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده به حاکم یا قاضی این است که قاضی با رعایت میزان مفسده و لحاظ کردن سن، شخصیت، زمان و مکان ارتکاب جرم و معیارهای دیگر، مجازاتی را به منظور اصلاح و تأدیب و منع مجرم تعیین نماید. ‌بنابرین‏ اگر قاضی شرایطی را در مجرم مشاهده نماید که وی از فعل خود پشیمان شده و اظهار ندامت کند و در جبران ضرر و زیان ناشی از جرم تلاش کند و قاضی این حالات ایجاد شده در او را نشانی از اصلاح و تأدیب بداند، می‌تواند با استناد به احراز توبه او را معاف از کل مجازات یا بخشی از آن بداند؛ چرا که تعزیر هدفی جز تربیت و تنبیه و اصلاح مجرم ندارد و اگر این مهم با توبه و ندامت مجرم حاصل آید، دیگر نیازی به اِعمال مجازات نیست.

فقهای امامیه، توبه را موجب سقوط مجازات تعزیری می دانند. به عقیده آنان در جرایم تعزیری و عقوبات مختلفی که بنابر نظر حاکم اِعمال می شود و با همه گستردگی و وسعت دامنه آن، وقتی کسی مرتکب عملی شود که مستحق تعزیر است و توبه نماید، مجازات از وی ساقط می شود. دلیل آن هم یک حکم عقلی است زیرا غایت مجازات تعزیری، تأدیب شخص است و تأدیب یعنی بازگشت به راه و این هدف به وسیله توبه یعنی همان ندامت و پشیمانی قلبی از عمل ارتکابی، حاصل است و اجرای مجازات در صورت توبه واقعی موجب نقض غرض می شود. ‌بنابرین‏ یکی از مشخصات جرایم تعزیری نزد فقهای امامیه، سقوط مجازات آن به وسیله توبه است.^[۲۷۱]

1. 1. دهخدا،علی اکبر،لغت نامه،جلد پنجم،تهران،چاپ دانشگاه تهران،چاپ اول،۱۳۷۲،ص ۶۲۲ ↑

1. 1. ابن فارس،احمد بن زکریا،معجم مقاییس اللغه،جلد اول،قم،انتشارات دارالکتب،بی تا،ص ۳۷۵ ↑

1. 1. ابن منظور،محمد بن مکرم،لسان العرب،جلد دوم،بیروت،انتشارات دارالاحیاء،۱۴۰۸ه.ق،ص ۶۱ ↑

1. 1. طوسی،محمد بن حسن،اوصاف الاشراف،بیروت،انتشارات دارالمرتضی،۱۴۳۰ ه.ق،ص ۲۳ ↑

1. 1. اردبیلی،احمد بن محمد،مجمع الفائده والبرهان فی شرح الارشاد الاذهان،تهران،مدرسه عالی شهید مطهری،۱۴۰۳ ه.ق،ص۶۱ ↑

1. 1. ۲ عاملی(شیخ بهایی)،محمد بن حسین،الاربعون حدیثا،قم،مؤسسه نشر اسلامی،۱۳۷۰،ص ۴۵ ↑

1. 1. ۳ موسوی خمینی،روح اله،چهل حدیث،تهران،نشر فرهنگی رجا،۱۳۷۴،صص۲۳۲ـ۲۳۱ ↑

1. 1. مکارم شیرازی،ناصر،تفسیر نمونه،جلد هشتم،قم،۱۳۸۵،ص۱۷۳ ↑

1. 1. عاملی(ملقب به شیخ بهایی)،محمد بن حسین،الاربعون حدیثا،ص ۴۵۸ ↑

1. 1. طباطبایی،محمدحسین،المیزان فی تفسیرالقرآن،جلد چهارم، قم،دفتر انتشارات اسلامی،۱۳۸۰،ص ۳۷۹ ↑

1. 1. راغب اصفهانی،ابوالقاسم،حسین بن محد،المفردات فی الفاظ القرآن،تهران،انتشارات مرتضوی،۱۳۶۲،ص ۷۶ ↑

1. 1. نراقی،مهدی،جامع السعادات،ترجمه کریم فیض،جلد دوم،قم،انتشارات قائم آل محمد،۱۳۸۶،ص ۳۳۸ ↑

1. 1. توبه، ۱۱۸ ↑

1. 1. سید رضی،نهج البلاغه،ترجمه محمد دشتی،قم،۱۳۸۰،ص ۶۷۴ ↑

1. 1. طاهری،حبیب الله،سیری درجهان پس ازمرگ،قم،دفتر انتشارات اسلامی،۱۳۸۱،ص ۱۱۶ ↑

1. 1. حسینی،علی،نشریه معرفت،شماره شش،ص۲۶، به نقل از غزالی،احیاءالعلوم،جلد چهارم،ص۳ ↑

1. 1. حسینی،علی،نشریه معرفت،ص۳۶، به نقل از دامادی،محمود به نقل از نیشابوری،عطار،ص۵۲ ↑

1. 1. شیری،عباس،سقوط مجازات در حقوق کیفری اسلام و ایران،تهران،انتشارات جهاد دانشگاهی،دانشگاه شهید بهشتی،۱۳۷۲،ص ۵۳ ↑

1. 1. اردبیلی،محمد علی،حقوق جزای عمومی،جلد دوم،تهران،انتشارات میزان،۱۳۸۸،ص۲۰۱ ↑

1. 1. بقره، ۲۲۲ ↑

1. 1. مجلسی،محمد باقر،بحارالانوار،جلد ششم،بیروت،انتشارات دارالوفاء،۱۴۰۳ه.ق،ص ۲۸ ↑

1. 1. طوسی،محمد بن حسن،المبسوط،جلد هشتم،تهران،بانتشارات مرتضویه ،۱۳۵۱ ،ص۱۷۶ ↑

1. 1. روزنامه حمایت،مورخ ۱۵/۷/۱۳۹۲ ↑

1. 1. محمدی،محمد حسین،آخر الزمان در ادیان ابراهیمی،تهران،۱۳۷۹،ص ۲۴۹ ↑

1. 1. نور، ۳۱ ↑

1. 1. تمیمی آمدی،عبد الواحد بن محمد،تصنیف غرر الحکم و دررالکلم،بیروت،انتشارات دارالاِحیاءالتراث العربی۱۴۰۶ه.ق،ص۱۹۴ ↑

1. 1. همان، ص۱۹۵ ↑

1. 1. مطهری،مرتضی،مجموعه آثار،جلد بیست وسوم،تهران،۱۳۸۲،ص ۵۳۷ ↑

1. 1. آیتی،نصرت الله،«امام مهدی و توبه پذیری»،نشریه مشرق موعود،شماره سوم،ص ۳۲ ↑

1. 1. فریامنش،مسعود،گناه و نجات در ادیان جهان،نشریه کتاب ماه دین،تیرماه ۱۳۸۸ ،شماره ۱۴۱،ص۴۴ ↑

1. 1. تورات،حزقیال، ۱۸: ۳۰ ↑

1. 1. تورات،عزرا، ۹ : ۱۵ ↑

1. 1. تورات،میکاه ، ۷ : ۱۸ ↑

استراتژی عبارت است از برنامه های مدیران ارشد برای دست یابی به نتایجی که با رسالت واهداف سازمان سازگار باشد. اما در اینجا به ارائه ی این تعریف ساده بسنده نمی شود زیرا استراتژی به چند تعریف نیاز دارد که پنج تعریف از میان ان ها تعاریف خاص هستند. ( همان ماخذ، ۱۳۸۴)

اولین تعریف برای واژه ی استراتژی، احتمالا برنامه یا چیزی معادل آن خواهد بود. برنامه^[۶۹] را نیز می توان به معنای جهت، مسیر، خط مشی آینده یا راهی به سوی دور دست دانست. استراتژی از جمله ی واژه هایی است که ما ناگزیرآن را به یک شیوه تعریف می‌کنیم اما اغلب به گونه ایی دیگر از آن استفاده می‌کنیم. دومین تعریفی که برای واژه ی استراتژی کاربرد دارد، الگو ^[۷۰]است.الگو یعنی تداون در رفتار در طول زمان. (مینتزبرگ^[۷۱]، آلستراند^[۷۲]، لمپل^[۷۳]،۱۳۸۴)

سازمان ها هم برنامه هایی را برای آینده خود در نظر می گیرند و هم الگوهایی را از گذشته ی خود بیرون می کشند.اولی استراتژی موردنظر^[۷۴] و دومی را استراتژی تحقق یافته^[۷۵] نامیده می شود. تحقق کامل استراتژی ها حاکی از پیش‌بینی ودورنگری عالی است و این در حالی است که هیچ تحققی حاکی شده یا محتوای استراتژی و هم شامل فرایند هایی است که به موجب آن ها اقدامات تعیین و انجام می‌شوند. استراتژی در بر گیرنده ی رویه های فکری(عقلایی) و همین طور رویه های تحلیلی است. برخی از صاحب نظران بر بعد تحلیلی استراتژی بیش از ابعاد دیگر آن تأکید می‌کنند. اما اکثر آن ها معتقدند که مهمترین بخش از فرایند استراتژی سازی و در واقع قلب آن، همان کار فکری است که رهبران سازمان انجام می‌دهند. ( مینتزبرگ، ۱۳۸۴)

‌بنابرین‏ استراتژی دارای پنج تعریف و ده مکتب است. همان طور که مشاهده خواهید کرد، روابط بین این تعاریف ‌و مکاتب متفاوت است. هر چند بعضی از مکاتب اولویت های خاص خود را دارند ( مثلا برنامه در مکتب برنامه ریزی، موقعیت در مکتب موقعیت یابی، دورنما در مکتب کار آفرینی، الگودر مکتب یادگیری و تا اندازه ایی حیله در مکتب قدرت). ( پیرس، رابینسون، ۱۳۷۷)

مکتب های مختلفی در باب شناخت استراتژی وجود دارد.این مکاتب به همراه صفت هایی که بهترین وصف را برای آن ها ارائه می‌دهد، به شرح زیر است:

1. 1. مکتب طراحی^[۷۶]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند مفهومی

1. 1. مکتب برنامه ریزی^[۷۷]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند رسمی

1. 1. مکتب موقعیت یابی^[۷۸]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند تحلیلی

1. 1. مکتب کارآفرینی:^[۷۹] تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند تخیلی و بینشی^[۸۰]

1. 1. مکتب شناختی^[۸۱]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند ذهنی و فکری

1. 1. مکتب یادگیری^[۸۲]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند نوظهور

1. 1. مکتب قدرت^[۸۳]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند مذاکره

1. 1. مکتب فرهنگی^[۸۴]: تدوین استراتژِی به عنوان یک فرایند جمعی

1. 1. مکتب محیطی^[۸۵]: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند واکنشی

1. مکتب ترکیب بندی: تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند تحول و دگرگونی

این ده مکتب به سه دسته تقسیم می‌شوند. سه مکتب اول ماهیتا تجویزی هستند .

یعنی با این موضوع که چگونه استراتژی ها باید تدوین شوند، بیشتر ارتباط دارند تا با این موضوع که چگونه ضرورتا شکل می گیرند) نخستین مکتب از این سه، در دهه ی ۱۹۶۰ یک چارچوب اساسی را ارائه داد که دو مکتب دیگر بر آن استوارند. این مکتب بر تشکیل استراتژی به عنوان یک فرایند طراحی غیر رسمی که دارای ماهیت مفهومی است تأکید دارد. بدون تردید مکتب طراحی معتبرترین دیدگاه فرایند تدوین استراتژی را ارائه می‌دهد. مکتب طراحی در ساده ترین شکل خود، یک مدل استراتژی سازی را ارائه می‌دهد.این مدل می‌خواهد بین توانایی‌های داخلی و امکانات خارجی تطابق وتناسب ایجاد کند. این مدل بر ارزیابی موقعیت های خارجی ‌و داخلی تأکید می‌کند.ارزیابی موقعیت خارجی نشان دهنده ی تهدید ها و فرصت ها در محیط وارزیابی موقعیت داخلی نشان دهنده ی نقاط قوت و ضعف سازمان است. استراتژی هایی که بر اساس این مکتب طراحی می‌شوند، باید ویژگی های زیر را داشته باشد: ( مینتزبرگ^[۸۶]، ۱۳۸۴)

• • سازگاری: استراتژی نباید اهداف وسیاست هایی را که با هم ناسازگارند ارائه دهد.

• • انطباق: استراتژِی ها باید به محیط خارجی و تغییرات مهمی که در آن رخ می‌دهد، واکنش انطباقی نشان دهند.

• • مزیت: استراتژی باید موجبات ایجاد یا حفظ یک مزیت رقابتی را در حوزه ی فعالیت های مورد نظر فراهم سازد.

• امکان سنجی: استراتژی نباید مشکلات فرعی غیر قابل حل ایجاد کند. ( همان ماخذ، ۱۳۸۴)

مکتب طراحی نظریه ایی که توسط چندلر^[۸۷] (۱۹۶۲) ارائه شد را اشاعه می‌دهد و آن نظریه مبنی بر این است که ساختار باید تابع استراتژی باشد و به وسیله ی استراتژی تعیین شود. در واقع توسعه ی استراتژی وطراحی ساختار هم از سازمان وهم از یکدیگرحمایت می‌کنند. هر یک ار آن ها همواره از دیگری پیشی می‌گیرد ویا از ان پیروی می‌کند. مگردر زمانی که هر دوبا هم حرکت کنند و این امر زمانی رخ می‌دهد سازمان وارد وظایف جدیدی شود. ‌بنابرین‏ تدوین استراتژی یک سیستم منسجم است. (مینتزبرگ^[۸۸]، آلستراند^[۸۹]، لمپل^[۹۰]، ۱۳۸۴)

۱٫۴٫۲ مکتب برنامه ریزی:

مکتب برنامه ریزی هم زمان با مکتب طراحی ظهور یافت. طرفداران این مکتب برنامه ریزی به جای فکر کردن به ارزش ها در مکتب طراحی، رویه های جامعی را برای توضیح دادن وتعیین کمیت اهداف سازمانی ارائه دادند. در این مدل اولین مرحله تعیین هدف است. به محض تعیین هدف دو مرحله ی بعدی شامل ارزیابی شرایط محیط بیرونی ‌و درونی سازمان، آغاز می شود. به دلیل رویکرد رسمی تر در مکتب برنامه ریزی، این دو مرحله تحت عنوان مرحله ی ممیزی شناخته می‌شوند. عنصر مهم واساسی ممیزی محیط بیرونی سازمان، مجموعه ایی از پیش‌بینی ها ست که درباره ی اوضاع و شرایط سازمان به عمل می‌آید. (علی احمدی، فتح الله، تاج الدین ۱۳۸۲)

این پیش‌بینی ها مدت ها است که ذهن برنامه ریزان را به خود مشغول ‌کرده‌است. زیرا به غیر از کنترل محیط، ناتوانی در پیش‌بینی به منزله ی ناتوانی در برنامه ریزی است. روش های بسیار زیادی، از روش های ساده مثل روش میانگین متحرک تا روش های بسیار پیچیده برای حل این مشکل ارائه شده است. در سال های اخیر روش سناریو سازی بسیار متداول شده است. این روش درصدد است که حالات جایگزین وضعیت آتی یک سازمان را ترسیم کند. (پورتر^[۹۱] ۱۹۸۰)

به ‌عنوان مثال، مردمانی که یک نوع بخصوصی از یک خودرو را خریداری نموده اند، ناخودآگاه به سمت خواندن و دیدن تبلیغات این خودرو کشیده می‌شوند و تبلیغات خودروهای رقیب را عمدتاً نمی خوانند. شیوه های فروشی که بر اساس اطلاعات شادی بخش بنا شده اند، عموما کاهش تاثیرات ناسازگاری ادراکی را سعی دارند تقویت نمایند. تاسف پیش بینانه یک عکس العمل روانشناختی به راه حل هاست. تصمیم گیر، پشیمانی‌هایی را پیش‌بینی می‌کند که ممکن است پس از اتخاذ یک تصمیم معین رخ دهد. تاسف پیش بینانه، تصمیم گیر را از اینکه یک تصمیم را بدون توجه به عواقب آن بگیرد، باز می‌دارد.

تاسف و حداقل نمودن بیشترین آن، یکی از روش های ریاضی حل مسئله تصمیم گیری از گذشته بوده است. این تئوری همچنین می‌تواند به ‌عنوان یک ابزار برای کم کردن پشیمانی پس از تصمیم با توجه دادن به نتایج تصمیم به کار رود. این امر باعث کاهش پیامدهای روانشناختی مسئله پس از اجرا می‌گردد. (Moghadam&Tehrani, 2008,47)

۲ –۳۱ – انجام راه حل

تصمیمات خوب اغلب بخاطر اجرای ضعیف بجایی نمی رسند. ‌بنابرین‏ ما نیازمند آن هستیم که علاوه بر آنکه بدانیم که یک تصمیم صحیح چگونه اتخاذ می شود، بدانیم که چگونه اجرا می شود. مدل عقلایی تصمیم گیری ‌در مورد اجرا کمتر صحبت می‌کند. اما در عالم واقع، سه مجموعه از متغیرهاست که اجرای یک تصمیم را مشخص می‌سازد و آن ها عبارتند از رهبری، ارتباطات و پشتیبانی سیاسی. رهبری، حق انتخاب آن را دارد که چگونه تصمیم را به منصه ظهور برساند. علت این که در سال‌های اخیر به تصمیم گیری های مشارکتی و گروهی بیشتر پرداخته می شود، آن است که مردم بیشتر از تصمیماتی که خودشان در ساختن آن دخیل بوده اند، حمایت می نمایند . همچنین انسان‌ها مایلند که ‌در مورد دلایل تصمیماتی که بر روی آن ها تاثیر دارد، بیشتر بدانند. تغییرات سریع ناشی از یک تصمیم ممکن است که تاثیر مخرب بر روی کارکنان داشته باشد. تغییرات همراه با عدم اطمینان و ابهام است. باز بودن راه های ارتباطات و تشریح علل تصمیم گیری و تاثیرات آن، مخالفت را در درون سازمان کم و پشتیبانی را افزایش می‌دهد. شکست در یافتن پشتیبانی سیاسی اغلب به شکست آن تصمیم می‌ انجامد . اجرای موفق تصمیم نیاز به پشتیبانی افراد و ‌گروه‌های صاحب نفوذ که می‌توانند آن را عقیم بگذارند، دارد. یکی از روش هایی که افراد درمقابله با تصمیمی که به نفع آن ها نیست، اتخاذ می نمایند، آن است که هیچ کاری نمی کنند. یعنی نه مخالفت و نه موافقت با آن می‌کنند و در نتیجه تصمیم به تدریج می میرد.

تفاوت های فردی:

برخی افراد در تصمیم گیری کندتر از بقیه هستند و برخی دیگر تصمیمات ریسک دار را بیشتر می پسندند. این تفاوت ها نشان از تصمیم گیری هر فرد به روش خودش دارد که لزوماً بدتر و یا بهتر از دیگر روش ها نیست. در این زمینه و بخصوص در تصمیم گیری سازمانی که بیشتر موردتوجه ماست، دو مسئله مهم وجود دارد و آن سطح تصمیم گیری است.(امیدیان ، ۱۳۸۰ . ۶ – ۱۸).

۲ –۳۲ – مدل سبک تصمیم گیری

مدل سبک تصمیم گیری چهار رهیافت متفاوت فردی را برای تصمیم گیری معرفی می کند . اساس این مدل بر مبنای شناخت این موضوع قرار گرفته است که افراد از لحاظ دو جنبه با یکدیگر متفاوتند. اولین جنبه، روش فکر کردن آن ها‌ است. برخی از افرادمنطقی و عقلایی فکر می‌کنند و اطلاعات واصله را به صورت مرتب مورد مداخله قرار می‌دهند. در برابر، برخی از افراد، به صورت شهودی و خلاق فکر می‌کنند. آن ها درکی کلی از موضوعات دارند. این نکته نیز خاطر نشان می شود که این تفاوت ها ماورای مشخصات انسانی عمومی انسان‌ها که قبلا در بحث عقلایی محدود و تئوری پندار بدانان پرداختیم می‌باشد. جنبه دیگر، تحمل ابهام است. برخی از افراد، نیاز زیادی احساس می نمایند تا اطلاعات صحیح را بصورتی فراهم آورند تا ابهام در آن کمترین باشد، در حالی که برخی دیگر می‌توانند در یک زمان چندین اندیشه را به نتیجه برسانند. وقتی که این دو جنبه با یکدیگر در یک جدول ترکیب می‌گردد، به چهار سبک در تصمیم گیری مواجه می‌شویم: سبک های امری، تحلیلی، مفهومی و رفتاری. افرادی سبک امری را به کار می‌برند که که تحمل ابهام کمتری داشته و روش های عقلایی را پی گیری می نمایند. همچنین آنان منطقی کارا هستند. اما کارایی آنان همواره تحت تاثیر تصمیم گیری بر اساس اطلاعات کم و ارزیابی تعداد محدودی از بدیل هاست. این سبک از تصمیم گیری، تصمیم گیری را سریعتر نموده و تصمیم گیران متوجه امور کوتاه مدت هستند. سبک تحلیلی تحمل ابهام بیشتری از سبک گذشته داشته و این ویژگی به نیاز به اطلاعات بیشتر و همچنین توجه به بدیل های زیادتر ما را راهنمایی می کند. مدیران علاقمند ‌به این سبک را می توان مدیران بادقت و توانا در تطبیق با شرایط نو دانست. افرادی که به سبک مفهومی تصمیم می گیرند، کسانی هستند که به دورنما توجه داشته، مسائل را کلی دیده و آلترناتیوهای متعددی را در نظر می گیرند. تمرکز آنان بر مسائل دراز مدت بوده و برای استفاده از خلاقیت جهت حل مشکلات، این مدیران مناسب‌ترین افراد هستند.

آخرین سبک یعنی سبک رفتاری، مدیرانی را توصیف می کند که با دیگران به صورت عالی کار می‌کنند. آن ها نگران دستاوردهای همتایان و زیردستان خود هستند. آن ها حاضر به قبول پیشنهادات دیگران هستند و به صورت عمده ای به جلسات برای ایجاد ارتباط با دیگران توجه اتکا دارند. این قبیل مدیران، از مناقشه اجتناب کرده و سعی در رسیدن به توافق دارند. اگر چه این چهار مقوله مجزا و واضح هستند، اما اکثر مدیران مشخصاتی دارند که به لحاظ آن در بیشتر از یک مقوله جای می گیرند. ‌بنابرین‏ احتمالا بهترین راه آن است که مشخصه مسلط مدیر را انتخاب و در یکی از این چهار مقوله آن را جای دهیم. دانشجویان رشته مدیریت، مدیران سطح عملیاتی و همچنین مدیران اجرایی عالی، بیشترین گرایش را به سبک تحلیلی دارند. شاید دلیل آن این باشد که دروس رسمی مدیریت و بازرگانی در دانشگاه ها، تفکر عقلایی را توسعه می‌دهند.

به ‌عنوان مثال، دروس حسابداری، آمار و امور مالی، همگی تحلیل های عقلایی ارائه می‌دهند. علاوه بر تمهید یک چارچوب برای توجه به تفاوت های فردی، تمرکز بر سبک تصمیم گیری برای کمک به فهم این واقعیت نیز مفید است. این واقعیت که چگونه دو نفر با هوش و استعداد معادل، با دستیابی مساوی به اطلاعات، می‌توانند در تصمیم گیری کاملا متفاوت می‌باشند. (امیدیان ، ۱۳۸۰، ۶ – ۱۸).

۲ –۳۳ – تصمیم گیری شهودی چندوجهی

واژه تصمیم گیری شهودی چند وجهی به معنای چند راه میانبر است که مکانیزم های معرفتی در اختیار تصمیم گیران برای ساده نمودن تصمیم های پیچیده قرار می‌دهد . زمینه اصلی این تئوری دو رشته علوم سیاسی و روانشناختی معرفتی است که تصمیم گیری را به عهده دارند. از روانشناختی معرفتی، عناصر کلیدی مانند این سئوال که چگونه تصمیم گیران یک راه حل را با توجه به عنصر زمان، محدودیت های متعدد، نامعلومی، ریسک و پیچیدگی‌های شغلی انتخاب و یا رد می نمایند، مطمح نظر این تئوری قرار گرفته است.