کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

شکل(۲-۱) : سنتز بیس کومارین در حضور کاتالیست روتنیم
در این روش آلدهید ها و ۴-هیدروکسی کومارین در محیط آبی و در حضور نمک روتنیوم واکنش دادند فرایند کاتالیزوری در فاز مایع انجام شد. در یک واکنش معمولی ۴- هیدروکسی کومارین mmol,324 mg)(2.0، آلدهید مربوطه (۱.۰ mmol)، آب (۵.۰ ml) و RuCl3·nH2O(5.0 mmol,10.7 mg)در ۵۰ml فلاسک ته گرد ریخته شد. مخلوط واکنش در۸۰ °C در حمام روغن حرارت داده شد و بوسیله همزن مغناطیسی استیر شد. پس از اتمام واکنش (بررسی با TLC )، مخلوط تا ظاهر شدن محصول جامد، سرد شد. سپس رسوب حاصل فیلتر و با اتانول شسته شد . برای دستیابی به محصولات خالص رسوب با بهره گرفتن از اتانول تبلور مجدد شد (۴۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۲-۲) سنتز بیس کومارین در حضور Et₂AlCl :
در سال ۱۹۹۹، هاگیوارا و همکارانش استفاده از اسید لوئیس Et₂AlCl را برای واکنش تراکمی بین ۴- هیدروکسی کومارین و آلدهیدها در استونیتریل یا دی کلرو متان در دمای اتاق را گزارش کردند.(۴۹)

شکل(۲-۲) : سنتز بیس کومارین در حضور ET₂AlCl
مسیر واکنش به صورت زیر پیشنهاد شده است :

شکل(۲-۳) : مکانیسم پیشنهادی برای واکنش سنتز بیس کومارین توسط هاگیوارا
۲-۲-۳) سنتز بیس کومارین در اسید استیک گلاسیال :
در ژانویه ۲۰۱۲سنتز ترکیب ۳,۳-[(۴-Benzyloxyphenyl)methylene]bis-(4-hydroxy-2H-chromen-2-one) با استفاده از۴- هیدروکسی کومارین)(۳.۲۴ g, 20 mmol و ۴- بنزیل اوکسی بنزآلدهید (۲.۱۲ g, 10 mmol) در ۳۰ mL اسید استیک گلاسیال تحت دما و همزدن برای ۵ ساعت تا ظهور محصول نامحلول گزارش شد محصول پس از سرد شدن صاف شد و به کمک استونیتریل تبلور مجدد شد (۴۴).
۲-۲-۴) سنتز بیس کومارین در حضور سولفامیک اسید :
با ۴- هیدروکسی کومارین و آلدهیدهای آروماتیک در محیط آبی و در حضور سولفامیک اسید به عنوان کاتالیست و تحت تابش مایکروویو یکسری ۳,۳-arylidene bis(4-hydroxycoumarins) سنتز شدند (۴۵).

شکل(۲-۴) : سنت بیس کومارین
۲-۲-۵) سنتز بیس کومارین در حضور K₂CO₃ :
در سال ۲۰۰۹ دو روش برای سنتز بیس کومارین ها توسط Gasparovaو Kotlebova از جمهوری اسلواکی منتشر شد :
A) روش کلاسیک: مخلوطی از ۴- هیدروکسی کومارین (۲mmol) و۴-۶R-اکسو-H4–کرومن-۳- کربالدهید (یا ۵-آریل فوران-۲-کربالدهید) (۱mmol)در(۱۵ cm³) استیک انیدرید و در حضور مقداری از کاتالیست K₂CO₃ (یا AcOK) به مدت۳.۵ ساعت در دمای ۸۰ ºC حرارت داده شد . پس از سرد کردن مخلوط ، رسوب بدست آمده جداسازی شد .
B ) روش مایکروویو: مخلوطی از ۴- هیدروکسی کومارین (۲ mmol) و ۴-۶R-اکسو-H4-کرومن-۳-کربالدهید (یا ۵- فوران-۲-کربالدهید) (۱ mmol)در(۴ cm³) استیک انیدرید و در حضور کاتالیست K₂CO₃ (یا AcOK) به مدت ۴ دقیقه در مایکروویو قرار گرفت . (۴۳) شکل(۲-۵).

شکل(۲-۵) : سنتز بیس کومارین در حضور کاتالیست K2CO3
۲-۲-۶) سنتز بیس کومارین در حضور SDS(سدیم رورسیل سولفات ) :
در سال ۲۰۱۰ انجام سنتز مشتقات بیس کومارین با بهره گرفتن از ۴-هیدروکسی کومارین (۲mmol) و آلدهیدهای آروماتیک(۱mmol) درحلال آبml) 3 (و در حضور (۰.۲ mol, 57.6 mg)SDS به عنوان کاتالیست توسط محرابی و ابوسیدی گزارش شد (۳۹)، شکل(۲-۶).

شکل(۲-۶) : سنتز بیس کومارین در حضور SDS
۲-۲-۷) سنتز بیس کومارین در حضور TBAB :
با بهره گرفتن از تراکم یک مول آلدهید با دو مول ۴ – هیدروکسی کومارین در حضور۱۰ mol %از TBAB به عنوان کاتالیزور و در محیط آبی محصولات بیس کومارین سنتز شد . این واکنش تحت رفلاکس و حرارت دهی به وسیله حمام روغن و دردمای ۱۲۰ درجه سلسیوس صورت گرفت (۴۶).

شکل (۲-۷) : سنتز بیس کومارین در حضور TBAB
۲-۲-۸) سنتز بیس کومارین در حضور BF₄[bmim] :
مخلوطی از۴- هیدروکسی کومارین (۲ mmol)، (۱ mmol) از یک آلدهید آروماتیک و(۴ mmol) BF₄[bmim] در یک بالون تهگرد ریخته و در دمای ۶۰الی ۷۰ درجه سلسیوس هم زده شد . پس از کامل شدن واکنش ( بررسی با TLC ) مخلوط واکنش تا دمای اتاق خنک شد. سپس محصول با بهره گرفتن از دی اتیل اتر استخراج و با آب به خوبی شسته شد. ترکیب استخراج شده توسط MgSO₄ بدون آب خشک و دردستگاه روتاری تغلیظ شد. رسوب با تبلور مجدد در اتانول محصول خالص را به دست داد و در نهایت بقیه مایع یونی چسبناک به طور کامل با بهره گرفتن از دی اتیل اتر شسته شد و جهت استفاده در واکنش های بعدی بازیافت شد (۴۸).

شکل(۲-۸) : سنتز بیس کومارین در حضورBF₄[bmim]
سایر واکنش های سنتز بیس کومارین در شکل(۲-۹)–(۲-۱۱) آورده شده است :
۲-۲-۹) سنتز بیس کومارین در حضور کلرید منگنز:

شکل(۲-۹) : سنتز بیس کومارین در حضورmanganous chloride (40)
۲-۲-۱۰) سنتز بیس کومارین در حضور I₂ :

شکل(۲-۱۰): سنتز بیس کومارین در حضور I₂ (۴۷)
۲-۲-۱۱) سنتز بیس کومارین در حضور piperidine :

شکل(۲-۱۱) : سنتز بیس کومارین در حضور piperidine (11)
فصل سوم:
مواد و روش ها
۳-۱) مواد شیمیایی و دستگاه های طیف بینی
۳-۱-۱) مواد شیمیایی
۴- هیدروکسی کومارین ، آلدهیدهای آروماتیک و حلال ها از شرکت Merck خریداری شدند.
۳-۱-۲) دستگاه های طیف بینی
۳-۱-۲-۱) طیف مادون قرمز (IR)
طیف ارتعاشی مادون قرمز نمونه ها در دستگاه اسپکترومتر شیمادزو و با ساخت قرصKBr ثبت شده است.
۳-۱-۲-۲) طیف NMR

(سیّار، کتابهایی از عهد عتیق، ۱۳۸۸/۸۱)
«در کتابهای مجعول یهودی از فرشتگان به کرّات با نماد ستارگان یاد شده است(کتاب خنوج، فصل ۱۸، آیهی ۵) وای بر آنان ( بدعت گزاران هم عصر یهودا) اینان همچون اختران سرگردانند که ظلمت مطلق تا ابد از بر ایشان نگاه داشته شده است. منظور از اختران، فرشتگان هستند».
(سیّار، عهد جدید، ۱۳۸۷/۱۱۱۹)
این تعبیر را به لفظ مؤنث در میان عربهای مشرکی مییابیم که دختران خدا یا فرشتگان مؤنث را عبادت میکردند. از این روست که گفته شده کافران فرشتگان را که خود بندگان رحمانند، مادینه پنداشتند (زخرف، ۱۹) برای خدا دخترانی میپندارند، )نحل، ۵۷) از آنها پرسیده میشود: « آیا پنداشتید که پروردگارتان از فرشتگان دخترانی برگرفته است؟» (اسراء، ۴۰)، حال آن که در واقع، فرشتگان، بندگان خدایند؛ بندگانی ارجمند (انبیاء، ۲۶). قرآن در اعتراض به معتقدان به این باورهای غلط میفرماید: و برای او، بیهیچ دانشی، پسران و دخترانی تراشیدند (انعام، ۱۰۰) و نیز شما را فرمان نخواهد که فرشتگان و پیامبران را به خدایی بگیرید. آیا پس از آن سر به فرمان خدا نهادهاید باز شما را به کفر وامیدارد؟ (آل عمران، ۸۰)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هنگامی که فرشتگان نقش خود رادر کنار انسانها ایفا میکنند صورت انسانی بسیار زیبایی به خود میگیرند. را فائیل فرشته، در هیأت مرد جوانی از تبار نیک و نجیب طوبیاس را همراهی میکند (طوبیاس، ۵: ۱۴)، و طبق گفتهی قرآن، جبرئیل که به سوی مریم(ع) فرستاده شد، به شکل بشری خوش اندام بر او نمایان گشت. (مریم، ۱۷)
چهرهی استیفان، نخستین شهید مسیحی، بر همهی حاضران در شورای عالی مذهبی یهود در اورشلیم، هم چون فرشتهای زیبا ظاهر شد(اعمال رسولان، ۶: ۱۵). و چنان که در قرآن ذکر شده هنگامی که همسر فرعون و دوستانش، یوسف را دیدند، فریاد برآوردند: « این بشر نیست، این جز فرشتهای بزرگوار نیست» (یوسف، ۳۱). حزقیال نبی(۱: ۲۳)فرشتگان را با دو بال یا چهار بال میبیند؛ پس از او، یوحنای رسول(مکاشفات، ۴: ۸). برای فرشتگان شش بال ذکر کرده است.
قرآن اعداد ۳، ۲ و۴ را در موضوع فرشتگان ذکر میکند، اما نمیدانیم آیا این رقمها حاکی از شمار بالهای آنهاست یا از وجه ارسال گروهی آنها توسط خداوند حکایت میکند. (فاطر، ۱)
قرآن از میان نامهای خاصّی که به فرشتگان نسبت داده شده است و یهودیان از بابل فرا گرفته بودند، تنها نام جبرئیل (گابریل) و میکال (میکائیل، میشل) را حفظ کرده است.
جبراییل در زبان عبری به معنای ال نیروی من است، میباشد. این نام تنها در کتاب دانیال نبی(۸: ۹)، (۹: ۲۱) و باب اول انجیل لوقا دیده میشود و در قرآن، سه بار(بقره، ۹۷-۹۸؛ تحریم، ۴) ذکر شده است. در کتب مقدس، روح القدس، چیزی غیر از جبرائیل است. به طوری که جبرئیل، زکریا و مریم را به فیض روح القدوسی بشارت میدهد و آنها را میآگاهاند که شما به دم پاک و نفس پاک آکنده شدهاید. سنّت اسلام به یکی دانستند جبرییل یا روح مذکور در قرآن گرایش دارد. میکائیل در عبری به معنای « چه کسی بینظیر ال است؟» میباشد. این نام را در کتاب دانیال (۱۰: ۱۳)، دوبار در عهد جدید (یهودا، ۱: ۹ و مکاشفات، ۱۲: ۷) و یک بار در قرآن (بقره، ۹۸) میبینیم.
۳-۲۰- افعال فرشتگان
اشعیاء نبی مینویسد: خداوند را دیدم که بر کرسی بلند و عالی نشسته بود. سرافین بالای آن ایستاده بودند… و یکی دیگری را صدا زده، میگفت: قدّوس، قدّوس، قدّوس، یهوه صبایوت، تمامی زماین از جلال او مملوّ است (۶: ۱-۳). دانیال میافزاید: هزاران هزار او را خدمت میکردند و کرورها کرور به حضور وی ایستاده بودند. (دانیال، ۱۰: ۷)
یوحنّای رسول، یکی از مشاهداتش را اینگونه وصف میکند: شنیدم صدای فرشتگان بسیار را که گرداگرد تخت بودند…، عدد ایشان کرورها کرور و هزاران هزار بود، که به آواز بلند میگویند: مستحقّ است برهی ذبح شده که قوت و دولت و حکمت و توانایی و اکرام و حلال و برکت را بیابد.
(مکاشفات، ۵: ۱۱-۱۲؛ ۷: ۱۱-۱۲)
داود، بارها تسبیح ارواح آسمانی را ذکر میکند، برای نمونه: خداوند را از آسمان تسبیح بخوانید؛ در اعلی علیّین او را تسبیح بخوانید؛ ای همهی فرشتگان! او را تسبیح بخوانید، ای همهی لشکرهای او! او را تسبیح بخوانید. (مزامیر، ۲-۱: ۱۴۸؛ دانیال: ۳)
و در قرآن میخوانیم: هر که در آسمانها و زمین است برای او است، و کسانی که نزد اویند… شبانه روز، بیآنکه سستی ورزند، نیایش میکنند. (انبیاء، ۱۹-۲۰؛ فصلّت، ۳۸)
چیزی نمانده که آسمانها از فرازشان بشکافند و حال آن که فرشتگان به سپاس پروردگارشان تسبیح میگویند و برای کسانی که در زمین هستند، آمرزش میطلبند. (شوری، ۳)
فرشتگان جملگی از بیمش تسبیح میگویند (رعد، ۴؛ نحل، ۴۹؛ انبیاء، ۲۸). متنی دیگر به نزدیک بودن فرشتگان به خداوند اشاره میکند (نساء، ۱۷۲). خطاب خداوند به ان برگزیده میفرماید: فرشتگان را میبینی که، پیرامون عرش به ستایش پروردگار خود تسبیح میگویند(زمر، ۷۵). در مکاشفات یوحنّا میخوانیم: جمیع فرشتگان در گرد تخت ایستاده بودند…، و در پیش تخت به روی در افتاده، خدا را سجده کردند. (۱۱: ۷)
قرآن از کسانی سخن میگوید که عرش خدا را حمل میکنند. آنان که پیرامون آنند و به سپاس پروردگار تسبیح میگویند. (مؤمنون، ۷)
داود (ع) میگوید :
خداوند سلطنت گرفته است، پس قومها بلرزند، بر کروبیّین جلوس میفرماید، زمین متزلزل گردد(مزامیر، ۱: ۹۹). سنت مسیحی، با تکیه بر کتاب مقدّس، بر صنفی از فرشتگان، نام عرش مینهد، زیرا چنانکه دیونیسنیوس میگوید: آنان از این امتیاز برخوردارند که به عنوان تخت خداوند به کار روند. ( ماسون، دنیز، قرآن و کتاب مقدّس، ت، تهامی، ۱۳۷۹/ج۱/ص۲۱۴)
به فرمودهی قرآن در روز رستاخیز:
و آسمان از هم بشکافد، و در آن روز است که از هم گسسته باشد، و فرشتگان در اطراف آسمانند و عرش پروردگارت را آن روز، هشت فرشته بر سر خود برمیدارند. (حاقّه، ۱۶-۱۷)
در آن روز، فرشتگان صف در صف درآیند(فجر، ۲۲). و جز به دستور او کار نمیکنند(انبیاء، ۲۷). فرشتگان که بسان نگاهبانان در آسمان جای گرفتهاند، با پرتاب ستارگان به سوی شیطان، آنها را از دست رسی به آسمان منع میکنند. (صافّات، ۱-۱۰)
۳-۲۱- فرشتگان و وحی
الهیات کاتولیک، به شکلی اختصاصی، وحی خداوند به انسانها و تقدیس آنان را صرفاً به روح مقدّس، سومین شخص از تثلیث، اسناد میدهد( ماسون، دنیز، ترجمهی تهامی، ۱۳۷۹/ ج۱/۲۱۴).
روح به انبیاء عهد عتیق نیز الهام کرده بود، در روز پنطیک است(پنجاهه) بر حوّاریون عیسی ظاهر گشته است(اعمال رسولان، ۲). او مؤیّد رسولان در مأموریتشان است و آنان را تقدیس میکند. (رسالهی پولس به فربسیان، ۱۰: ۲)
عیسی به آنان گفت: « تسلّی دهنده یعنی روح القدس، که پدر، او را به اسم من میفرستد، او همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد و آن چه به شما گفتم به یاد شما خواهد آورد».
(یوحنّا، ۲۶: ۱۴)
اما روح القدس(خود خدا) به واسطهی آفریدههای روحانی، عاقل و غیر جسمانی با انسانها رابطه برقرار میکند: فرشتگانی که گاه ظاهری انسانی به خود میگیرند تا تجلّی نمایند.
دیونسیوس میگوید: شریعت به وسیلهی فرشتگان به ما ابلاغ میگردد. (غلاطیان، ۱۹: ۳)
فرشتگان که چه در زمان پیش از شریعت چه در هنگام شریعت، نیاکان محترم ما را به سوی حقیقت الهی رهنمون گشتند (اعمال رسولان، ۷: ۵۳)؛ چه با تقریر اخلاقی و برگرداندن آنان از یک زندگی مملوّ از خطا و گناه به راه راست و حقیقت (اعمال رسولان، ۱۰: ۳)، وچه به عنوان مفسّران عوامل مقدّس یا مکاشفه باطنی اسراری که به این جهان تعلّق ندارد یا حتی پیشگوییهای الهی.
(ماسون، دنیز، قرآن و کتاب مقدّس، ت، تهامی، ۱۳۷۹/ج۱/۲۱۵)
دخالت فرشتگان در زندگی رؤسای قوم عهد عتیق فراوان است. فرشتگان ابراهیم، لوط، یعقوب، بلعام، مانوح، ایلیا، طوبیاس، دانیال و زکریّا را هدایت میکردند؛ آگاهشان مینمودند و یا تسلّیشان میدادند. در عهد جدید، فرشتگان، خود را به زکریّا، مریم و عیسی نشان میدهند، و از رستاخیز عیسی به حواریّون خبر میدهند. فرشتهای پطرس را از زندان بیرون میآورده سپس به کرنلیوس فرمان میدهد تا پطرس را طلب کند؛ او با فیلیپس سخن میگوید فرشتهای پولس را از غرق شدن کشتی نجات میدهد. (همان، ۲۱۵)
این گونه، فرشتگان چه در ابلاغ وحی و چه به صورت دخالت در برخی موقعیتهای زندگی انبیاء و حواریّون، تجلّی میکنند: این فرشتگان مخلوقند و نمیتوانند با روح مقدّس که خدا است خلط شوند؛ آنان فقط ابزار هستند؛ اگر چه کتاب مقدّس واژه های فرشته و روح را بیهیچ گونه تفاوت نهادن میان آن دو، در چندین مورد تجلّی خداوند به کار میبرد، با این وجوداین نمیتواند خداوند متعال دسترس ناپذیر و نادیدنی را با جلوههای فرشتهوار، انسانی یا پدیده های بصری یا شنیداری که وسیلهی ارتباطی آنان با انسانها است خلط نمود.
(ماسون، دنیز، ت، تهامی، ۱۳۷۹/ج۱/۲۱۶).
قرآن کریم گاهی مفاهیم ملک و روح را در شخص جبرئیل- که بنابر سنت اسلامی- واسطهی معمولی وحی است، محدود کرده است. در قرآن میخوانیم که هیچ بشری را نرسد که خدا با او سخن گوید جز از راه وحی یا از فراسوی حجابی، یا فرستادهای بفرستد… و همین گونه، روحی از امر خودمان را به سوی تو (ای محمّد) وحی کردیم… . (شوری، ۵۱-۵۲)
همچنین روح با (فرشتگان) بر بندگان خدا نازل میشود تاانسانها را به باور یکتاپرستی فراخواند(نحل، ۲)، یا آنان را از نزدیکی روز رستاخیز هشدار دهد(مؤمنون، ۱۵)، در جایی دیگر، روح در میان فرشتگانی ذکر میشود که در صف ایستادهاند تا در داوری آخرین حضور یابند، و نیز در کنار فرشتگانی یاد میشود که به سوی خدا بالا میروند (معارج، ۴). یا در شب قدر بر زمین فرود میآیند. (قدر، ۴)
گاه به نظر میرسد که این روح، همواره از دیدگاه قرآن، از همان امتیازات ویژهای برخوردار است که روح مقدّس در وحی کتاب مقدّس. روح چهار بار با تعبیر« روح القدس» ذکر شده است. اوست که عیسی را تأیید میکند (بقره، ۸۷ و۲۵۳؛ مانده، ۱۱۰). و هم اوست که ایمان آورندگان را استوار میگرداند. (نحل، ۱۰۲؛ مجادله، ۲۲)
روح خداوند با انتقال زندگی به آدم، در آفرینش او شرکت میکند، به نظر میرسد که این روح در معجزهی حمل عیسی در رحم مریم عذرا، شرکت داشته است. خداوند میفرماید: «ما از روح خویش در مریم دمیدیم». (انبیاء، ۹۱)
کتاب مقدّس، غالباً از فرشتگان، همچون پیامبران، فرستادگان به وسیلهی خداوند و مجریان خواسته های او یاد میکند. پولس رسول میگوید: «شریعت به وسیلهی فرشتگان مرتّب گردید».
(غلاطیان، ۳: ۱۹)
استیفان قدّیس، در سخنان خود خطاب به یهودیان، به فرشتهای اشاره نموده که در طور سینا با موسی سخن گفته است: «شما که به توسط فرشتگان، شریعت را یافته، آن را حفظ نکردید».
(اعمال، ۷: ۵۳)
روح القدس در عروج اشعیاء غالباً ذکر شده و پی در پی چنین خوانده شده است: «روح، روح مقدّس، فرشتهی روح یا فرشتهی روح مقدّس، یک موجود با شکوه دیگر، شبیه به خداوند محبوب یا یک فرشتهی دوم. (ماسون، دنیز، قرآن و کتاب مقدس، ت، تهامی، ۱۳۷۹: ج۱/۲۱۸)
دربارهی خصایص فرشتهگونه که به روح مقدس اسناد دادهاند، میتوان بقایای این ایده یهودی را در آثار طبری یافت که سرشار از سنّتهای میدراشی است: یهودیان گرد هم میآمدند و پرسشهایی از اسفار خمسه استخراج میکردند تا از پیامبر ما محمد (ص) سؤال کنند… یکی از این پرسشها، داستان مردان غار بود. دیگری داستان ملک مقرّب بود که روح نامیده میشود. (همان)
بر اساس عهد عتیق، فرشتهی خداوند واسطهی مکاشفانه و غیبگوییهاست (همان). هنگامی که قرآن میگوید که فرشته یا روح که به نوعی سخنگوی خداست، ذکر را بر محمد (ص)، رسول خدا، تقریر نموده، آموزهای نزدیک به سنّت یهودی- مسیحی دربارهی نقش این فرشته در وحی تعلیم میدهد. قرآن با این تعابیر توصیف شده است: {قرآن} سخن فرشتهی بزرگواری است نیرومند که پیش خداوند عرش، بلند پایگاه است. در آنجا، هم مطاع و هم امین است (تکویر، ۱۹-۲۰). این آیات پندی است در صحیفههایی ارجمند، والا و پاک شده بدست کاتبانی ارجمند و نیکوکار(عبس، ۱۳-۱۱-۱۶). سخنان زیر خطاب به محمد (ص) است و دلالت بر قرآن دارد:
جبرئیل، به فرمان خدا، قرآن را که مؤیّد کتابهای آسمانی پیش از آن، و هدایت و بشارتی برای مؤمنان است، بر قلبت نازل کرده است. (بقره، ۹۷)
راستی که این قرآن وحی پروردگار جهانیان است. روح الأمین آن را بر دلت نازل کرد تا از جملهی هشدار دهندگان باشی، به زبان عربی روشن، و وصف آن در کتابهای پیشینیان آمده است. (شعراء، ۱۹۲-۱۹۶)
آن را، روح القدس از طرف پروردگارت، به حق فرود آورده، تا کسانی را که ایمان آوردهاند، استوار گرداند، و برای مسلمانان هدایت و بشارتی است… و این قرآن به زبان عربی روشن است.
(نحل، ۱۰۲-۱۰۳)
خداوند فرشتگان را با روح، به فرمان خود، بر هر کس از بندگانش که بخواهد نازل میکند، که بیم دهید که معبودی جز من نیست، پس از من پروا کنید. (نحل، ۲)
خداوند به هرکس از بندگانش، که بخواهد آن روح را، به فرمان خویش میفرستد تا مردم را از روز ملاقات با خدا بترساند. (مؤمنون، ۱۵)
ای پیامبر! روحی از امر خودمان، به سوی تو وحی کردیم. تو نمیدانستی کتاب چیست و نه ایمان کدام است؟ ولی آن را نوری گردانیدیم که هر که را از بندگان خود بخواهیم، به وسیلهی آن راه مینماییم. (شوری، ۵۲)

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی قزوین
دانشکده بهداشت و پیراپزشکی
پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد
رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی
موضوع: اثربخشی برنامه راهبردی دانشگاه علوم پزشکی قزوین
۱۳۸۹ – ۱۳۸۶
استاد راهنما :
جناب آقای دکتر سعید آصف زاده
استاد مشاور:
سرکار خانم معصومه حسینی
نگارش:
مینا نجاتی
تابستان ۹۰

چکیده
زمینه: از چند دهه گذشته توجه مدیران اجرایی و صاحب نظران به سمت برنامه ریزی بلندمدت به ویژه برنامه راهبردی جلب شده است. در واقع سازمان ها باید تفکر استراتژیک داشته باشند، یافته ها و ادراکات خود را برای سازگاری با محیط های متغیر به استراتژی های کارساز مبدل سازند و در نهایت بستر لازم برای اجرای آن ها را فراهم نمایند چراکه برنامه ریزی راهبردی فرآیندی است برای دستیابی به اهداف سازمان در محیط های رقابتی، پویا و در حال تغییر که از طریق تخصیص منابع طراحی می گردد

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هدف: ارزیابی اثربخشی برنامه راهبردی دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال های ۸۹ – ۸۶
روش: بررسی حاضر مطالعه توصیفی – تحلیلی در حوزه های ذیربط دانشگاه علوم پزشکی قزوین می باشد. اطلاعات از طریق بحث های گروهی و مشارکت ذینفعان در تدوین روش ارزشیابی و فرم های گزارش های پیشرفت برنامه ریزی راهبردی حوزه ها و نیز مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده است.
یافته ها: روند دستیابی به اهداف راهبردی در حوزه های ذیربط تا سال ۸۸ صعودی بوده و در این مدت کمبود منابع مالی از عمده ترین دلایل عدم تحقق اهداف محسوب می شده است در حالی که سال ۸۹ میزان وصول اهداف از پیش تعیین شده کمتر گردیده و عوامل جدیدی به لیست موانع تحقق راهبردها اضافه شده اند. دیدگاه کارشناسان برنامه و مدیران ارشد نیز در خصوص عوامل موثر بر اثربخشی برنامه مطالعه و اولویت بندی شد که امتیازاتی که به عوامل ۱۱ گانه موثر بر اثربخشی اختصاص دادند کاملا متفاوت از یکدیگر بود .
نتیجه گیری : با توجه به متوافر بودن دیدگاه های مدیران و کارشناسان برنامه در خصوص اثربخشی آن بازبینی مولفه های اصلی برنامه راهبردی، تلاش در راستای استقرار تفکر استراتژیک، آموزش و توانمند سازی افراد و مدیریت دانش راهبردی در سطح دانشگاه، به یکسان سازی دیدگاه های موجود کمک خواهد کرد تا ضمانت اجرای برنامه و ارتقای اثربخشی آن را به همراه داشته باشد.
بار خدایا!
مرا متبرک گردان
تا در دنیایی که همه
به دنبال لذت تملک و قدرتند
دیدگانم بر تو دوخته باشد
مگذار از پی چیزهای روم
که مرگ آنها را می رباید
بلکه به جستجوی چیزهایی برانم
که زندگی را در بر دارند !
من با گوهرهای زمین، با زر و سیم
با دارایی و ملک چه کنم؟
ثروت علم و عشق را می خواهم.
پیشکش می دارم
به بارگاه حق تعالی که مرا توان آموختن عطا فرمود؛
به محضر یگانه موعود عالمیان حضرت بقیه الله العظم (عج)؛
به پدرم، مظهر عطوفت و شجاعت؛
به مادرم، اسوه ی صبر و ایثار و محبت؛
به خواهرانم، ستاره های امید بخش زندگیم؛
و به همه ی آنان که دوستشان دارم.
بدین وسیله مراتب تشکر و قدر دانی خود را از
جناب آقای دکتر آصف زاده، استاد محترم راهنما؛
سرکار خانم حسینی، استاد محترم مشاور؛
جناب آقای دکتر زینانلو، ریاست محترم دانشگاه؛
جناب آقای دکتر صفری، ریاست محترم دانشکده بهداشت و پیراپزشکی
جناب آقای دکتر امام جمعه، معاونت محترم پژوهشی دانشکده؛
سرکار خانم صادقی، مشاور محترم آماری؛
سرکار خانم دکتر محبی فر ، مدیر محترم گروه مدیریت دانشکده بهداشت؛
و کلیه مدیران و کارکنان محترم دانشگاه علوم پزشکی قزوین که ما را در پیشبرد اهدافمان یاری نمودند؛
اعلام می دارم و از درگاه ایزد منان برای ایشان سعادت و عنایت خاص خواستارم
فهرست مطالب

۲-۹ اسناد تجاری^[۱۵]
اسناد تجاری معمولا اوراق بهادار قابل مباده ای است که توسط واحدهای انتفاعی به سایر واحد های انتفاعی، بانکها یا موسسات مالی فروخته می شود. بسیاری از واحدهای انتفاعی، اسناد تجاری خود را مستقیما به سرمایه گذاران می فروشند. هزینه تامین مالی این قبیل اسناد، به وضعیت مالی و رده بندی اعتباری واحد انتفاعی صادر کننده آن بستگی دارد ( شباهنگ ، ۱۳۷۹ ، ۴۷).
در انتخاب مابین تامین مالی کوتاه مدت و بلند مدت قاعده سرانگشتی مورد استفاده شرکت این است که « از سرمایه گذاری های کوتاه مدت برای وجوه کوتاه مدت و از سرمایه گذاری های بلند مدت نیز برای وجوه بلند مدت تامین مالی کنید». این امر به این معناست که از استقراض کوتاه مدت ارزان در جایی که استفاده از آن امن تر است (درجایی که سرمایه گذاری ها در ماهیت کوتاه مدت اند و بنابراین ریسک تجدید نظر به عنوان مشکل محسوب نمی شوند) استفاده کنید، اما از تامین مالی بلند مدت برای سرمایه گذاری های بلند مدت استفاده نمایید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۹-۱ تامین مالی بلندمدت و بازار سرمایه
پیش بینی وجوه مورد نیاز شرکت برای مدت یبش از یکسال که معمولا از طریق استقراض، انتشار سهام عادی واستفاده از سود انباشته صورت می گیرد. در عرصه مدیریت مالی دوره کوتاه مدت معمولا به بدهی های مربوط می شود که سررسید آنها در فاصله ای کمتر از یکسال است. اما اصطلاح تامین مالی بلند مدت به طور دقیق تعریف نشده است. برخی واحدهای اقتصادی دوره میان مدت را برای تاریخ های سررسید بیش از یکسال و کمتر از ۱۰ سال به کار می برند. برای برخی اشخاص وام ۸ ساله کوتاه مدت و برای برخی دیگر بلند مدت محسوب می شود. ولی به طور کلی وام های دارای سررسید بیش از یک تا دو سال بلند مدت نامیده خوانده شد( مجله حسابداری شماره۱۴۶).
منابع تامین مالی بلند مدت شرکت عبارتند از اوراق قرضه ( ابزار بدهی)، سهام ممتاز و سهام عادی( ابزارسرمایه)، اوراق قرضه و سهام ممتاز(در مواقعی که دارای نرخ سود ثابت تضمین شده است) به عنوان اوراق بهادار با درآمد ثابت وسهام عادی به عنوان اوراق بهادار با درآمد متغیر شناخته شده است. بازار تامین مالی بلند مدت، بازار سرمایه نامیده می شود وشامل انواع اوراق بهاداری است که سررسید بیش ازیکسال دارند( رودپشتی ودیگران، ۱۳۸۵، ۱۶۲).
۲-۹-۲ بدهی بلند مدت و تامین مالی
استقراض یکی از روش های تامین مالی بلند مدت است. استقراض یا بدهی بلند مدت به عنوان راه کار تامین مالی در ساختار سرمایه تلقی می گردد. در فرایند تامین مالی، توجه به ابزار بدهی و ابزار سرمایه ضرورت دارد. اوراق بهادار ازجمله ابزارهای تامین مالی هستند که واحد انتفاعی در تصمیمات کلی تامین مالی مد نظر قرار می دهند.
بدهی های بلند مدت به بدهی های اطلاق می شود که سررسید آن بیش از یک دوره مالی(یکسال) است. هرچه بنگاه های اقتصادی نگاه بلند مدت به تداوم فعالیت، توجه داشته باشند و برنامه ریزی مالی بلند مدتی را طرح ریزی نمایند، آنگاه بدهی ها به کوتاه مدت ،میان مدت و بلند مدت تقسیم می شود بنابراین بدهی بلند مدت در این شرایط دارای سررسید بیش از ۱۰ سال هستند( رودپشتی و دیگران، ۱۶۹ ، ۱۳۸۵).
۲-۱۰ بدهی تضمین شده
اوراق قرضه می تواند تضمین شده یا تضمین شده باشد. اوراق قرضه تضمین شده به عنوان بدهی تضمین شده از جمله خصوصیات اوراق قرضه است که می بایست بهره در زمان مقرر و اصل آن در سررسید تضمین و پرداخت شود که با وثیقه گذاری برخی از دارایی ها پشتیبانی می شود.
۲-۱۰-۱ بدهی تضمین نشده
به آن دسته از موارد اشاره دارد که تحت عنوان اوراق قرضه تضمین نشده شناخته شده است. یعنی دسته ای از اوراق قرضه که به پشتیبانی اعتبار کلی واحد انتفاعی انتشار می یابد.
۲-۱۰-۲ اجازه به عنوان بدهی بلند مدت
اجاره های سرمایه ای از جمله روش های تامین مالی بلند مدت است که نوعی بدهی بلند مدت تلقی می گردد. اجاره سرمایه ای قراردادی است که بین مالک دارایی از یک طرف و استفاده کننده از طرف دیگرمنعقد می شود و به طرف اول اجاره دهنده ( موجر) و طرف دوم اجاره کننده ( مستاجر) اتلاق می گردد( رودپشتی و دیگران، ۱۸۳ ، ۱۳۸۵).
۲-۱۱ روش های تامین مالی میان مدت وبلند مدت
جدول ۲-۱ روش های تامین مالی میان و بلند مدت

• براساس مطالعات کتابخانه ای- بررسی اسناد، مدارک و مقالات و پایان نامه های مشابه و مطالعات مشابه انجام شده.

• مراجعه به بعضی از مراکز تحقیقاتی مشابه و مصاحبه با افراد و دریافت نظر افراد صاحب نظر.

• تنظیم پرسش نامه و جمع آوری اطلاعات از جامعه آماری مورد نظر.

۴-۳ ابزار جمع آوری اطلاعات (داده ها)

برای جمع آوری اطلاعات طی چند مرحله از ابزارهایی نظیر مدارک و اسناد موجود، مجلات و مقالات استفاده شد. هر پژوهشگر باید با توجه به ماهیت مسئله سوالها و یا فرضیه های طراحی شده، یک یا چند ابزار طراحی نموده و بعد از کسب شرایط در رابطه با اعتبار آن ابزار، جهت جمع آوری داده ها اقدام نماید .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این تحقیق شاخص های اولیه با بهره گرفتن از مطالعات میدانی و مصاحبه با خبرگان و مطالعه سیستم های مدیریت دانش موجود در سایر سازمانها بدست آمده است و در مورد پایایی و روایی این معیارها از طریق نظر سنجی بوسیله پرسش نامه بدست آمده که مراحل جمع آوری اطلاعات به شرح زیر می باشد.

۵-۳ مراحل جمع آوری اطلاعات

قدم اول: ابتدا با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه ای و مراجعه به مراکز تحقیقاتی و نظر خواهی از نخبگان به صورت حضوری در طی چند جلسه، مطالعه گزارشها وآئین نامه های مرتبط و مقاله های موجود اطلاعات اولیه جمع آوری شده و شاخص های اولیه بدست آمد.
قدم دوم : در این مرحله شاخص های اولیه در قالب پرسشنامه(پرسشنامه شماره یک) در اختیار خبرگان گروه اول قرار داده شد تا در مورد مناسب بودن یا نبودن شاخص ها اعلام نظر نمایند. در ضمن پرسشنامه طوری طراحی شد که چنانچه خبرگان شاخص یا شاخص هایی برای پیشنهاد دارند اضافه نمایند. در این تحقیق ۱۰ عدد پرسشنامه تهیه گردید و در اختیار خبرگان گروه اول قرارگرفت- خبرگان گروه اول شامل بعضی از مدیران تحقیقات و چند نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها بودند.
قدم سوم : بعد از تحلیل پاسخ های پرسشنامه مرحله قبل و در نهایت شاخص های نهایی مشخص گردید. سپس شاخص های بدست آمده را در قالب پرسشنامه دیگر (پرسشنامه شماره ۲) در آورده شد و در اختیار خبرگان گروه دوم قرار گرفت تا با توجه به ارزشهای داده شده ارزش دهی کنند. بعد از جمع آوری پرسشنامه ها اطلاعات بدست آمده وارد نرم افزار SPSS 16 گردید، سپس پایایی معیارها با بهره گرفتن از دو روش آلفای کرونباخ و روش دو نیمه کردن بدست آمد. با بهره گرفتن از تحلیل عاملی، شاخص های مناسب مشخص و در نهایت با بهره گرفتن از آزمون فریدمن شاخص های بدست آمده رتبه بندی گردد.
۶-۳ مراحل تحلیل داده ها

۱-۶-۳ روایی و پایایی پرسشنامه

روایی به این سوال پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد. بدون اگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقتِ داده های حاصل از آن اطمینان داشت . ابزار اندازه گیری ممکن است برای اندازه گیری یک خصیصه ویژه دارای اعتبار باشد درحالی که برای سنجش همان خصیصه برروی جامعه دیگر از هیچ اعتباری برخوردار نباشد .
در این تحقیق روایی پرسشنامه با نظر سنجی از ۱۰ نفر از اعضای هیئت علمی و افراد صاحب نظر تحقیقاتی- خبرگان گروه اول- مشخص گردید که تقریبا تمامی شاخص ها مورد تایئد قرارگرفت. البته در بعضی از شاخص ها اصلاحات در نحوه بیان شاخص در پرسشنامه یا ادغام و یا اضافه نمودن چند شاخص پیشنهاد شد که اصلاحات مورد نظر در پرسشنامه اقدام شد.
پایایی یک از ویژگیهای فنی ابزار اندازه گیری است . مفهوم یاد شده با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست می دهند. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگیهای ثابت آزمودنی ویا ویژگیهای متغییر و موقتی وی را می سنجد. لازم به ذکر است که پایایی در یک آزمون می تواند از موقعیتی به موقعیتی دیگر و از گروهی به گروه دیگر متفاوت باشد. روش های تعیین پایائی متنوع اند و فقط آن هایی که در نرم افزار SPSS 16 اشاره شده است شامل ۱- روش آلفای کرونباخ^[۴۰] ۲- روش موازی^[۴۱] ۳- روش موازی اکید^[۴۲] ۴- روش گاتمن^[۴۳] ۵- روش دونیمه کردن^[۴۴] می باشد.
برای بررسی پایایی پرسشنامه های این تحقیق چون از روش نگرش سنج لیکرت استفاده شده است به این نتیجه رسیده ایم که برای بدست آوردن پایایی این آزمون از روش آلفای کرونباخ و روش دو نیمه کردن استفاده شود. روش دونیمه کردن و روش آلفای کرونباخ جزء روش های همبستگی درونی در پایایی یک پرسشنامه است.
روش آلفای کرونباخ برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمونهایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کنند بکار می رود. در این گونه ابزار ، پاسخ هر سوال می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند . برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوالهای پرسشنامه- یا زیر آزمون- و واریانس کل را محاسبه کرد. پس با بهره گرفتن از فرمول(۲-۳) مقدار ضریب آلفا محاسبه می شود:
فرمول۲-۳ محاسبه ضریب آلفای کرونباخ
که درآن :
j = تعداد زیر مجموعه سوالهای پرسشنامه یا آزمون
S_j² = واریانس زیر آزمون jام
S² = واریانس کل آزمون
با مقایسه روش ضریب آلفای کرونباخ و روش دونیمه کردن، خواهیم دید که روش دونیمه کردن پرسشنامه به نوعی همان روش آلفاست. به عبارت دیگر، ضریب آلفا معرف میانگین ضرایب پایائی حاصل از تمامی اجزای ممکن یک پرسشنامه است.
شایان ذکر است که هرچه مقدار آلفا به یک نزدیکتر باشد نشان از پایائی بیشتر پرسشنامه دارد. اگر مقدار آلفا بیشتر از ۷/۰ باشد پایائی خوب و اگر بین ۵/۰ تا ۷/۰ باشد پایائی متوسط و اگر کمتر از ۵/۰ باشد پرسشنامه فاقد پایائی لازم است.
۲-۶-۳ کفایت نمونه گیری
قبل از انجام تحلیل عاملی ابتدا می بایست از کفایت نمونه گیری اطمینان حاصل کرد که آیا می توان داده های موجود را برای تحلیل مورد استفاده قرار داد.به عبارت دیگر آیا تعداد داده های موجود برای تحلیل عاملی مناسب هستند یا خیر. برای این منظور از شاخص KMO و آزمون بارتلت استفاده می کنیم.
شاخص KMO
از این شاخص برای تعیین کفایت نمونه گیری استفاده می شود به طوری که کوچک بودن ضریب همبستگی جزئی بین متغیرها را بررسی می کند و مشخص می سازد آیا واریانس متغیرهای تحقیق، تحت تاثیر واریانس مشترک برخی عامل های اساسی و پنهانی است یا خیر.
این شاخص در فاصله بین صفر تا یک قرار دارد. اگر مقدار شاخص نزدیک به یک باشد- حداقل۶/۰- داده های مورد نظر برای تحلیل عاملی مناسب هستند. در غیر اینصورت نتایج تحلیل عاملی برای داده های مورد نظر معتبر نیست. این شاخص از فرمول(۳-۳) بدست می آید.
فرمول۳-۳ محاسبه شاخص(کی.ام. اُ.)
که در این رابطه   ضریب همبستگی بین متغیرهای i و j و همچنین   ضریب همبستگی جزئی بین آن هاست(کایزر،۱۹۵۸).
آزمون بارتلت
ممکن است در ماتریس همبستگی دو حالت پیش بیایید، حالت اول زمانی است که ماتریس همبستگی بین متغیرها، یک ماتریس واحد و همانی است، در این صورت متغیرها ارتباط معنی داری با هم ندارند و در نتیجه امکان شناسایی عامل های جدید بر اساس همبستگی متغیر ها با یکدیگر وجود ندارد.
حالت دوم زمانی است که ماتریس همبستگی بین متغیرها یک ماتریس واحد و همانی نباشد، یعنی درایه های خارج از قطر اصلی ماتریس حداقل ۳/۰ همبستگی را نشان دهند که در این صورت ارتباط معنی داری بین متغیرها وجود خواهد داشت. بنابراین امکان شناسایی و تعریف عامل های جدیدی بر اساس همبستگی متغیرها وجود دارد.
در آزمون بارتلت فرض صفر بیان می کند ماتریس همبستگی، یک ماتریس واحد و همانی است، که اگر اینطور باشد برای شناسایی ساختار- مدل عاملی- نامناسب می باشد. اگر sig آزمون بارتلت کوچک تر از ۰۵/۰ باشد فرض صفر را رد می کنیم یعنی تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار - مدل عاملی- مناسب است. زیرا فرض شناخته شده بودن ماتریس همبستگی رد می شود(بارتلت،۱۹۵۰).
۳-۶-۳ تحلیل عاملی^[۴۵]
یکی از راه های بهینه کردن اندازه گیری ها، استفاده از روش تحلیل عاملی است. این روش بر روابط بین متغیرها مقیاس ها که در حقیقت ابزارهای سنجش هستند، استوار است. معمولاً در بعضی تحقیقات علوم اجتماعی و به دلایل مختلف با حجم بسیاری از متغیرها روبرو هستیم. برای تحلیل دقیق تر داده ها و رسیدن به نتایج علمی، محققان به دنبال کاهش تعداد متغیرها و ایجاد یک ساختار جدید با بهره گرفتن از روش تحلیل عاملی هستند. تحلیل عاملی سعی در شناسایی متغیرهای اساسی یا عامل ها به منظور تعین الگوی مناسبی برای متغیرها دارد(تامپسون،۲۰۰۴).
تحلیل عاملی معمولاً در سه مرحله انجام می شود:

• برای تمام متغیرها، ماتریسی از همبستگی ها را تشکیل می دهیم.

• از ماتریس همبستگی، اجزای اصلی را که همان فاکتورها هستند، استخراج می کنیم.

• عامل ها چرخانده می شوند تا رابطه همبستگی بین متغیرها و بعضی فاکتورها به حداکثر برسد. عمومی ترین روش در این مرحله روشی موسوم به واریماکس^[۴۶] است.

از آنجایی که هدف تحلیل عاملی پیوند دادن چند متغیر جهت ایجاد یک عامل است، در ماتریس همبستگی، این متغیرها باید ضریب همبستگی بیشتر از ۳/۰ داشته باشند.
۴-۶-۳ آزمون فریدمن
در این بخش می خواهیم عوامل استخراج شده از آنالیز عاملی را رتبه بندی کنیم لذا از آزمون فریدمن برای مقایسه میانگین رتبه ها در بینK متغیر یا گروه استفاده می کنیم. این آزمون یک آزمون ناپارامتری بوده و معادل آنالیز واریانس با اندازه های تکراری -درون گروهی- است. تفاوت آنالیز واریانس با اندازه های تکراری(درون گروهی) با آزمون فریدمن در این است که در آنالیز واریانس از هر نمونه یک متغییر به صورت تکراری در حالات مختلف اندازه گیری می شود، در صورتی که در آزمون فریدمن هر یک از نمونه ها امتیازی را به چند گروه اختصاص می دهند. در هردو این آزمون ها، متغیر ها توسط نمونه ها مقدار گرفته اند ولی نکته مورد اختلاف این است که در آنالیز واریانس، در یک نمونه اندازه ها تکراری هستند ولی در آزمون فریدمن اندازه ها، امتیازات داده شده توسط یک نمونه است.
در آزمون فریدمن فرض   مبتنی بر یکسان بودن میانگین رتبه ها در بین گروه هاست. رد شدن فرض صفر به این معنی است که در بین گروه ها حداقل دو گروه با هم اختلاف معنی داری دارند.

شکل۱-۳ ساختار تحقیق
فصل چهارم
محاسبات و یافته های تحقیق
۱-۴ مقدمه