۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش:

یکی از مسایلی که معلمان و مدرسان درس زبان انگلیسی را همواره به خود مشغول داشته، استفاده از روش‌های مناسب برای افزایش توانایی دانش آموزان، در یادگیری زبان به عنوان وسیله ای در برقراری ارتباط با دیگران است. در سال های اخیر تحقیقات گسترده ای با هدف شناسایی عواملی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم یادگیری زبان را تسهیل می‌کنند، انجام گرفته است (علوی و کیوان پناه، ۱۳۸۲، ص ۶۷). تجربه نشان می‌دهد که شیوه ی آموزش فعلی، چه در راهنمایی و دبیرستان، و چه در دانشگاه، ناموفق بوده و هر گونه تغییر در امر آموزش زبان تاکنون با شکست روبرو گردیده است. ناموفق بودن برنامه ی آموزش زبان آن چنان تجربه ای تلخ از ناکامی در زبان آموزان ایجاد می‌کند که تا پایان تحصیل زبان آموزان ادامه می‌یابد (پیشقدم، ۱۳۸۷، ص ۲۴).

از ویژگی های عصر حاضر، تنوع مطالبی است که در سریع ترین زمان در اختیار ما قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی، شیوه های یادگیری و یاددهی سنتی دیگر کاربردی ندارد. ‌بنابرین‏ بایستی تلاشی کاملاً جدی برای بهینه سازی فعالیت های آموزشی و حذف شیوه های سنتی و غیر کارآمد و به کار گیری مفاهیم و روش های نوین و پیشرفته در مراکز آموزشی اعم از مدارس و دانشگاه ها به عمل آید. متأسفانه امروزه با وجود رشد همه جانبه ی نظریه های یادگیری و آموزش های فراوان در دوره های مختلف به آموزگاران و دبیران، هنوز هم بسیاری از معلمان ما روش هایی را در آموزش به کار می‌برند که از کارایی چندانی برخوردار نیستند و ‌گهگاه سبب دلزدگی دانش آموزان از فرایند یاددهی یادگیری می‌گردند (سیف، ۱۳۸۷، ص ۴۰۶).

این موضوعات را باید با توجه ‌به این موضوع مدنظر قرار داد که ما در عصری زندگی می‌کنیم که کامپیوتر در حال تبدیل شدن به ابزاری کاربردی در تمام جوانب زندگی اعم از اقتصاد، زندگی شخصی، و … است. قطعاً آموزش هم نمی‌تواند در مقابل این تغییرات راکد بماند (گوسن^[۷]، ۲۰۰۰). لذا امروزه هجوم موج شدیدی از نرم افزارها و درس افزارهای آموزشی را به بازار می بینیم که گاهاً بسیاری از آن‌ ها نه از نظر شیوه ی آموزشی و نه از نظر ساختار و محتوا، مبتنی بر مبانی علمی موجود نیستند. استفاده از این نرم افزارها در بین قشرهای مختلفی از دانش آموزان مخصوصاً برای دروس مشکل نظیر ریاضی و زبان انگلیسی، جزئی از برنامه ی درسی گردیده است. لذا توجه به درس افزارهای آموزشی مبتنی بر تئوری های علمی قوی و آموزش و پژوهش در زمینه ی آن‌ ها، از اهمیت و ضرورت خاصی در شرایط فعلی آموزشی جامعه ی ما برخوردار است. اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر نیز با توجه به نتایج پژوهش های موجود در زمینه ی ضعف آموزش های فعلی زبان انگلیسی در مدارس، و همچنین کاربردهای مؤثر فناوری های نوین آموزشی و لزوم تحقیقات تجربی در این زمینه، بیشتر و بهتر قابل تبیین می‌باشد.

۱-۴ اهداف پژوهش:

۱-۴-۱ هدف کلی:

ارائه درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم و تأثیر آن بر یادگیری و یادداری درس زبان انگلیسی

۱-۴-۲ اهداف ویژه:

• • تعیین میزان تأثیر درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر ارتقاء سطح یادگیری واژگان زبان انگلیسی در دانش آموزان سال اول دبیرستان

• • تعیین میزان تأثیر درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر ارتقاء سطح یادگیری درک مطلب زبان انگلیسی در دانش آموزان سال اول دبیرستان

• • تعیین میزان تأثیر درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر میزان سطح یادداری واژگان زبان انگلیسی در دانش آموزان سال اول دبیرستان

• تعیین میزان تأثیر درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر میزان سطح یادداری درک مطلب زبان انگلیسی در دانش آموزان سال اول دبیرستان

۱-۵ فرضیات پژوهش:

• • درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر ارتقاء سطح یادگیری واژگان زبان انگلیسی در دانش آموزان مؤثر است.

• • درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر ارتقاء سطح یادگیری درک مطلب زبان انگلیسی در دانش آموزان مؤثر است.

• • درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر میزان سطح یادداری واژگان زبان انگلیسی در دانش آموزان مؤثر است.

• درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر میزان سطح یادداری درک مطلب زبان انگلیسی در دانش آموزان مؤثر است.

۱-۶ تعریف مفاهیم و اصطلاحات:

۱-۶-۱ بخش اول: تعاریف نظری

درس افزار: منظور از درس افزار (یادگیری) الکترونیکی نوع خاصی از نرم افزار آموزشی است که هدف و محتوای آن با سرفصل‌های برنامه درسی ملی و سطوح نظام آموزش رسمی هماهنگی و تطابق دارد. درس افزار یادگیری الکترونیکی می‌تواند به طور مستقل یا مبتنی بر شبکه مورد استفاده قرار گیرد (اسکندری، ۱۳۸۸).

الگوی دریافت مفهوم: دریافت مفهوم عبارت از «جستجو و فهرست نمودهایی است که از آن برای تمیز نمونه ها از غیر نمونه های طبقات استفاده شود». دریافت مفهوم از یک دانش آموز می‌خواهد مثال هایی (که نمونه ها نامیده می‌شوند) که شامل ویژگی هایی (که نمودها نامیده می‌شوند) از آن مفهوم است را با مثال‌های دیگری که شامل آن نمودها نیست مقایسه و مقابله کند و بدینوسیله نمودهای مقوله ای را که در حال حاضر در ذهن فرد دیگر وجود دارد کشف نماید (جویس و ویل، ۱۳۷۸، ص ۱۹۶).

یادگیری: یادگیری به فرایند ایجاد تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه فرد اطلاق می­ شود که بر اثر تجربه حاصل آید (سیف، ۱۳۸۷).

یادداری: منظور از یادداری، توانایی به یادآوری اطلاعات از حافظه­ دراز مدت است. بدین معنی که یادگیری دانش ­آموزان تا چه حد معنی­دار بوده است، که آن‌ ها بتوانند بعد از گذشت سه هفته برای پرسش­هایی که از متن مورد تدریس از آن‌ ها می­ شود جواب صحیح داشته باشند.

۱-۶-۲ بخش دوم: تعاریف عملیاتی

درس افزار: درس افزار تهیه شده در این پژوهش به منظور آموزش زبان انگلیسی یک درس افزار تعاملی است که آموزش های مطرح شده در آن بر اساس الگوی دریافت مفهوم و با بهره گرفتن از تکنیک مثال و غیر مثال آموزش داده می شود. در این درس افزار در ابتدا برای آموزش یک واژه یا یک مفهوم مثال‌هایی به دانش آموزان ارائه و همزمان در یک ردیف مقابل آن غیر مثال‌هایی نیز ارائه می شود و از دانش آموزان خواسته می شود تا با مطابقت مثال‌ها و غیر مثال‌ها، مفهوم مورد نظر را کشف نمایند. سپس در یک بند به شکل ارزشیابی مفهوم مورد نظر از آن‌ ها خواسته می شود. اگر دانش آموزان نتوانند مفهوم مورد نظر را درست تشخیص دهند، مثال‌های بیشتری به آن‌ ها ارائه می‌گردد و سپس از آن‌ ها سؤال می شود. این روند تا زمانی که دانش آموزان بتوانند مفهوم مورد نظر را کشف کنند ادامه دارد.

همان طور که ملاحظه شد مطالب فوق بیانگر این مطلب هستند که در حقیقت صدور حکم یا همان داوری کردن میان مردم، موضع و دیدگاه خاص شرع مقدس و هم­چنین حاکم را نسبت به موضوع و مقیدات و شرایط آن آشکار می­سازد.

۳: انواع حکم

حکم که همان رأی دادگاه در امر کیفری و یا حقوقی است دارای انواع گوناگونی است که ازجمله آن ‌می‌توان به حکم حضوری و غیابی اشاره نمود.

الف: حکم حضوری

حکم حضوری به حکمی می­گویند که طرفین پرونده در جلسات دادرسی حاضر می­شوند و یا اگر توانایی حضور ندارند و گرفتار هستند از طریق لایحه مطالب خود را اعلام کنند.

ب: حکم غیابی

حکم غیابی، حکمی است که حق دفاع برای محکوم­علیه ضمن آن محفوظ است و اعتراض محکوم­علیه همان دفاع از دعوی و برای استیفای همان حقی است که حکم مورد اعتراض و قانون برای او مقرر داشته است. (متین­دفتری، ۱۳۷۸، ج۲، ۱۲۰)

گفتار دوم: مفهوم غائب

واژه غائب در لغت مشتقات زیادی دارد و معانی مشابهی را در بر ‌می‌گیرد که به دو معنی از معانی آن اشاره می­کنیم.

۱: مفهوم غائب در لغت

«غائب در لغت خلاف حاضر است و به معنای موضعی که دیده نمی­ شود ورای آن». (ابن منظور، ۱۴۱۴، ج۱، ۶۵۴)

با نظر در مطلب فوق ‌می‌توان گفت غائب کسی است که ازدید حواس پنچ­گانه پنهان است.

۲: مفهوم غایب در اصطلاح

در اصطلاح حقوق ‌دانان غایب عبارت است از: «آن­که از اقامتگاه خود برای مدتی کم یا زیاد دور افتاده باشد خواه بتوان از حال او خبر گرفت خواه نه». (جعفری لنگرودی، ۱۳۷۸، ج۴، ۲۷۲۵)

تعریف فوف از منظر حقوق ‌دانان ناظر به بحث غائب مفقود­الاثر ‌می‌باشد وارتباطی به بحث ما ندارد لذا غایب مورد نظر ما کسی است که در جلسه دادگاه حضور پیدا نکند.

گفتار سوم: تعریف حکم غیابی در آیین دادرسی کیفری

با امعان نظر در مطالبی که در تعاریف لغوی و اصطلاحی گفته شد حکم غیابی عبارت است از داوری کردن در غیاب شخصی که باید در جلسه دادرسی حاضر می­بود. اما حقوق ‌دانان در قانون آیین دادرسی کیفری حکم غیابی را این­گونه تعریف کرده ­اند که «اگر متهم در تحقیقات مقدماتی (نزد بازپرس یا دادیار) حضور داشته و حتی از وی قرار تأمین کیفری نیز اخذ شده ولی در هیچ یک از جلسات حضور نیافته است و یا وکیل معرفی نکرده، باز هم رأی صادر شده غیابی محسوب می­گردد.» ( مدنی، ۱۳۷۸، ۴۶۲)

در تعریف دیگری از حکم غیابی، بیان شده «متهم برای دادرسی احضار می­ شود؛ چنان­چه با وجود احضار­نامه، در هیچ­یک از جلسات دادرسی حاضر نشود و لایحه دفاعیه نفرستد و وکیل هم معرفی ننماید اگر موجبات دادرسی فراهم باشد دادگاه به طور غیابی رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می­ کند.» ( آخوندی، ۱۳۷۹، ج۴، ۴۶۲)

قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ نیز در خصوص تعریف حکم غیابی در ماده ۴۰۶ چنین مقرر می­دارد: «در تمام جرائم، به استثنای جرائمی که فقط جنبه حق­اللهی دارند، هر­گاه متهم یا وکیل او در هیچ­یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه نفرستاده باشد دادگاه پس از رسیدگی، رأی غیابی صادر می­ کند.»

ماده فوق در مقایسه با ماده ۲۱۷قانون مصوب ۱۳۷۸ به لحاظ مفهوم تغییری نکرده است. اما در منطوق ماده تغییراتی صورت گرفته که در جایگاه خود بیان خواهد شد.

‌بنابرین‏ طبق تعاریف فوق صدور حکم غیابی در جرایم حق­الناسی مد نظر قانون­گذار در امور کیفری ‌می‌باشد.

بخش دوم: موضوع شناسی حکم غیابی

یکی از مهم­ترین مسائل مربوط به حکم غیابی، موضوع حکم غیابی است؛ یعنی در چه حقوقی ‌می‌توان حکم غیابی را صادر نمود و در چه حقوقی نمی­ توان حکم غیابی را صادر کرد که این مسئله محل بحث ما در این­جا ‌می‌باشد.

گفتاراول: مفهوم حق

حق یکی از مفاهیم پایه­ای موضوع ما ‌می‌باشد. از این رو قبل از هر چیز، لازم است بخشی از مباحث مقدماتی به بررسی اجمالی موضوع یاد شده اختصاص یابد؛ زیرا آشنایی با مفهوم حق و سایر مباحث مربوط به آن تمهیدی برای تعیین موضوع حکم غیابی ‌می‌باشد.

۱: مفهوم حق در لغت

حق در لغت دارای معانی گوناگونی ‌می‌باشد که برخی از آن ها عبارتند از خلاف باطل، حظ و نصیب، بهره و سهم هرکس که به او داده شده است. (ابن منظور، ۱۴۱۴، ،ج۱۰، ۴۹)

راغب اصفهانی (۱۴۱۲، ج۳، ۲) درباره معنای حق می­گوید: «حق در اصل به معنی مطابقت داشتن و موافقت داشتن است» و ما می­بینیم این مطابقت و هماهنگی در بیشتر معانی حق مراعات شده است از جمله:

حق به معنی خدا و آفریننده است از جهت این­که آفریدگان را مطابق و بر وفق حکمت آفریده است. «فذالکم­الله ربکم­الحق». (سوره یونس(۱۰)، آیه­ی۳۲)

حق به معنی آفریده شده است، از این جهت که آفریدگار آن را مطابق و بر وفق حکمت آفریده است. «وما خلق­الله ذلک الا بالحق». (سوره یونس(۱۰)، آیه­ی۵)

حق به معنی اعتقاد مطابق با واقع است.

حق به معنای گفتار و کردار مطابق با آن­چه باید و شاید.

همان­طور که ملاحظه شد حق معانی مختلفی را در بر ‌می‌گیرد؛ به همین دلیل اکثر محققان واژه حق را مشترک معنوی می­دانند.

به عبارت دیگر حق در هریک از موارد و مصادیق خاص خود، دارای مفهوم ویژه­ای است؛ مثلاً حق ‌در مورد حق ولایت، ولایت اعتبار می­ شود و در حق زوجیت، زوجیت اعتبارمی­شود و این دو اعتبار هیچ قدر مشترک ومفهوم واحدی با هم ندارند.

‌بنابرین‏ یکی از معانی حق اصلی است و سایر معانی به نحوی که گذشت به آن برگشت می­ کند. بدین­معنا که حق یک معنا بیشتر ندارد و مغایرت معناهای مختلف آن ناشی از مصادیق گوناگون آن است.

در خصوص معنای اصلی حق هم دو نظریه وجود دارد؛ برخی آن را به معنای ثابت می­دانند یعنی در این دیدگاه حق هر امر ثابت (اعم از واقعی ونسبی) است و این معنا در تمام موارد استعمال حق، صدق می­ کند؛ هم­چنان که باطل به چیزی اطلاق می­ شود که ثابت نیست. (معاونت آموزش قوه­ی قضائیه، ۱۳۸۸، ۴) و بعضی دیگر نیز معنای اصلی حق را مطابقت می­دانند که بیان شد.

به نظر نگارنده همه معانی که ذکر شد به نوعی مکمل یکدیگر می­باشند. در حقیقت همه معانی حق یک چیز را بیان ‌می‌کنند و آن حقوقی است که به هر فرد خداوند داده است و این حقوق مطابق و هماهنگ با آفرینش انسان است و برای وی ثابت است.

۲: مفهوم حق در اصطلاح

در خصوص مفهوم اصطلاحی حق نیز تعاریف مختلفی از سوی فقها و حقوق ‌دانان ارائه شده که در این­جا بیان می­نماییم.

الف: مفهوم حق در اصطلاح فقها

واژه حق در اصطلاح هم معانی گسترده ­ای را در برمی­گیرد که مهم­ترین معنای آن در تعاریف گوناگون در متون فقهی به شرح زیر ‌می‌باشد.

۱: سلطنت

۳-۲٫ روش پژوهش

مسئله این پژوهش ‌و پرسش‌های برآمده از آن ایجاب ‌می‌کند که برای انجام آن از رویکرد کیفی استفاده شود. پژوهش‌کیفی هر نوع پژوهش است کهیافته‌هایی تولید کند که با توسل به عملیات آماری یا سایر روش‌های شمارشی حاصل نیامده است بخش عمده تحلیل در پژوهش کیفی تفسیری است . ( استراوس و کربین ، ۱۳۹۰ ، ص۳۲) این تفسیرها به منظور کشف مفاهیم و رابطه ها در داده های خام و سازمان دادن آن در قالب یک طرح توضیحی انجام می‌شود. (استراوس وکربین،۱۳۹۰،ص ۳۳،) در تحقیق کیفی هدف نه تقلیل پیچیدگی از طریق تجزیه مسأله به چند متغیر بلکه افزایش پیچیدگی از طریق افزودن اطلاعات زمینه ای تحلیل است. (فلیک،۱۳۸۷،ص ۱۱۶)

هدف از انتخاب کیفی در این پژوهش به دست آوردن جزئیات ظریف از احساس و فرایندهایی است که دریافت آن‌ ها با بهره گرفتن از روش‌های دیگر میسر نبود.سعی شده پدیده‌ها به همان شکل موجود مطالعه شود و مؤلفه‌‌ها دربافت اصلی خود مورد پژوهش قرار گیرد.تحقیق کیفی رویکردی طبیعی‌تر و کل‌گراتر به حل مسائل دارد و توجه آن بیشتر معطوف به جنبه‌های ذهنی رفتار و تجارب انسانی است .این پژوهش سه مؤلفه‌ دارد: نخستین آن داده ها ‌است که از منابع مختلف ، نظیر مصاحبه، مشاهده ، و تئوری‌های رشته حاصل می‌گردد. دوم، ترتیبات عملی یا گام‌هایی که می‌توان از آن‌ ها برای تفسیر سازمان دادن به داده ها استفاده کرد.ترتیبات شامل :مفهوم‌سازی، تاویل ‌داده، مقوله‌ پردازی و ربط‌زده است می‌باشد که اغلب کد‌گذاری” می‌نامند .گزارش‌کتبی و شفاهی، سومین جزء پژوهش کیفی است(.استراوسوکربین،۱۳۹۰،ص۳۳)

۳-۳٫ پژوهش موردی

رویکردی که بیشترین استفاده را در پزوهش در علوم تربیتی دارد،پژوهش موردی است.در پژوهش موردی محقق داده های عمیق مربوط به پدیده معینی را جمع‌ آوری کرده و سعی می‌کند آن را ‌در دوره زمانی و بافت مکانی همان پدیده درک کند.(گال ودیگران،۱۳۸۳،ص۹۳۹) راگین^[۶۱]، طرح تحقیق را نقشه‌ایی می‌داند برای گردآوری و تحلیل شواهد به نحوی که امکان پاسخ به سوال‌های مطرح شده را میسر سازد. (نقل در فلیک،۱۳۸۷، ص ۱۴۹)

این استراتژی تحقیق سعی بر آن دارد که یک پدیده اجتماعی خاص را درون یک یا چندین موقعیت طبیعی که پدیده اجتماعی در چارچوب آن روی می‌دهد، فهم کند. هدف آن فراهم نمودن توصیفی با جزئیات کامل و یا آزمودن نظریات خاص باشد. (بلوور وود، ۲۰۰۶) از ویژگی‌های تحقیق موردی این است که با بهره گرفتن از آن می‌توان کل یک واقعیت را فهمید و بهترین شیوه برای پیاده کردن دیدگاه‌های کل‌نگر است.شناخت ابعاد نهان یک پدیده اجتماعی را ممکن ساخته و واقعیت را در اعماق بررسی می‌کند.هم چنین می‌تواند بردانش فردی ،اجتماعی و سازمانی فرد بیفزاید،و از این نظریک پدیده منحصر به حساب می‌آید.پاسخ به پرسش‌هایی است که با “چرا” و “چگونه” آغاز می‌شود.البته زمانبر است.

به طور کلی در چهار مورد کار برد دارد:

۱٫بیان روابط علّیبین رویدادهای زندگی واقعی؛

۲٫شرح بستری که درآن اقدامی صورت گرفته است؛

۳٫استفاده از تحقیق موردی به عنوان یک وسیله ارزیابی ویا یک الگوی توصیفی؛

۴٫زمانی که سایر روش‌های تحقیق نتواند به نتایج قطعی برسند. (شیخی،۱۳۸۷)

با توجه به ویژگی‌های فوق این روش پاسخ گوی سوالات تحقیق خواهد بودوهدف پژوهشگرراکه توصیف وارزیابی سبد خواندن می‌باشدتامین می کند.

۳-۴٫ جامعه و نمونه پژوهش

در این پژوهش تمرکز برمطالعه‌ی عمیق نمونه معینی از یک پدیده است که به آن مورد(سبد خواندن)گفته می شود.

نمونه ها ضرورتاً از افراد تشکیل نمى‌شوند و ادبیات تخصصى و نظرى مربوط به یک حوزه نیز مى‌تواند به مثابه یادداشت‌هاى یک تحقیق میدانى، واحد داده ها و تحلیل تلقى شود.( ذکائى، ۱۳۸۱ ، ص ۵۹ )

تصمیمات مربوط به انتخاب نمونه در تحقیق کیفی بر دو بخش متمرکز است. یکی بر افراد و موقعیت‌ها که داده ها از میان آن‌ ها انتخاب می‌شوند و دیگری انتخاب از میان اطلاعات گردآوری شده که تفسیر بر اساس آن‌ ها به عمل می‌آید. (فلیک،۱۳۸۷،ص ۱۵۳) البته در این تحقیق هدف توصیف و ارزیابی یک فعالیت است نه نظریه پردازی، ‌بنابرین‏ مورد به عنوان جامعه در نظر گرفته می‌شود.تعیین مورد تا اندازه‌ای قابل مقایسه با تعیین جامعه در پژوهش کمی است. کل جمعیت آماری شامل ۱۴ خانواده و ۴ مروج و یک هماهنگ کننده شرکت کننده در طرح سبد خواندن را در بر ‌می‌گیرد که اطلاعات دموگرافیک آن‌ ها در فصل۴ بیان خواهد شد. ۳۰ نفر به طور مستقیم و بدون واسطه در این پژوهش شرکت داشتند و اطلاعات محدوده زمانی بهمن ماه ۹۱ تا آذر ماه ۹۲ را در برمی‌گیرد.

۳-۵٫ ابزار جمع‌ آوری داده

پژوهشگران پژوهش موردی ممکن است کاررا با یک روش جمع‌ آوری داده شروع کنند ولی به تدریج روش‌های دیگری به آن اضافه نمایند. به کارگیری روش‌های چندگانه در جمع‌ آوری داده ها در پژوهش موردی اعتبار یافته های این روش را از طریق فرایند سه‌سوسازی فزایش‌می‌دهد(گال‌ودیگران،۱۳۸۳،ص۹۶۷) ‌در این پژوهش سعى شد درنقطه شروع از گروهى استفاده شود که جمع‌آورى داده‌هاى مرتبط با نظریه تسریع شود.مصاحبه انجام گرفته در این تحقیق با توجه به تخصصى بودن موضوع (ترویج خواندن) از نوع« مصاحبه با متخصصان »محسوب مى‌شود .البته مصاحبه بدون ساختار و ‌بر اساس موضوعاتی که در هرگام پژوهشگر باآن روبرو می‌شد انجام می‌گرفت.

مصاحبه‌ شوندگان بر اساس ارتباط با موضوع تحقیق، و به سبب اطلاعات، تجربه یا دیدگاهى که درباره موضوع مورد مطالعه داشتند، انتخاب و در جریان تحقیق مشارکت داده شدند. همچنین با توجه به ماهیت پژوهش سعى شد از متخصصان در رشته‌هاى مختلفى همچون جامعه شناسى ، روانشناسی و علوم تربیتى استفاده شود.

ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مشاهده توأم با مشارکت بوده و در صورت لزوم از مصاحبه نیز استفاده شده است. تمرکز بر گفتار است که به صورت روایتی در یک گروه متمرکز و یک روایت مشترک را بازگو می‌کنند.

شروع نشست های سبد خواندن در هرماه فاقد جهت و ساختار بوده تا پاسخ گویان در پاسخ آزاد باشند و بتوانند موضوعات جدید مورد نظر خود را بیان کنند. فقط مروج به ‌عنوان مدیر جلسه سعی می کرد بحث بر روی محور متمرکز پیش رود.



منبع اصلی داده یادداشت‌های می‌دانی و پیاده‌سازی متن صوتی۹ جلسه که هر جلسه۲-۳ ساعت طول می‌کشید در نظر گرفته شده‌است .پس از تبدیل فایل‌های صوتی به متن در نهایت۲۱ ساعت و جمله ها به عنوان واحد تحلیل کد‌گزاری به دست آمد.

۳-۶٫ کد گذاری وتحلیل داده ها

کدگذاری (CODING) به طور معمول مفهوم‌سازی، فروکاهی، مقوله‌پردازی و ربط‌دهی را در بر می‌گیرد. (استراوس وکربین ،۱۳۹۰،ص۳۳،)

ثالثاً: تعریف فوق با مواد قانون مدنی منافات دارد؛ چرا که در ماده (۱۳۲۱)ق.م. امارات قانونی را دلیل دانسته و تصریح می­ کند: «اماره عبارت از اوضاع و احوالی است که با حکم قانون یا در نظر قاضی، دلیل بر امری شناخته می­ شود».

و در ماده ۱۳۲۲ ق.م.می­گوید: «امارات قانونی، اماراتی است که قانون آن را دلیل بر امری قرار داده مثل امارات مذکوره در این قانون از قبیل: مواد(۳۵)، (۱۰۹)، (۱۱۰)، (۱۱۵۸) و (۱۱۵۹)ق.م. وغیر آن ها وسایر امارات مصرّحه در قوانین دیگر» با مراجعه به آن مواد تصریح شده ملاحظه می­کنیم که بعضی از امور به عنوان دلیل در قانون آمده است و دلیلیّت آن مطلق است و مقید به صورتی که مورد استناد دعوی قرار گرفته باشد نیست. بلکه بعضی از امارات را در اختیار قاضی گذارده است که باید با نظر وی دلیل بر امری باشد^[۶].

تعریف دوم:

تعریفی است که حقوقدان شهیر جهان عرب دکتر عبدالرزاق احمد سنهوری در کتاب «الوسیط» خود بیان داشته است، وی دلیل اثبات را چنین تعریف کرده:

«الاثبات بمعناه القانونی هو اقامه الدلیل أمام القضاء بالطرق التی حددها القانون علی وجود واقعه قانونیه ترتّبت آثارها^[۷]».

«اثبات عبارت است از اقامه دلیل در پیشگاه محکمه – به کیفیّتی که قانون معین کرده، بر وجود یک واقعه­ی قانونی که آثاری بر آن مترتب می­ شود». شرح این تعریف مستلزم بیان دو مقدمه است.

مقدمه اول: از آنجایی که متعلق دلیل اثبات طبق تعریف ذکر شده عبارت از واقعه و حادثه­ قانونی است، پس صحیح نیست که متعلق دلیل اثبات خود حق مورد نزاع باشد، بلکه باید متعلق دلیل یکی از منابع حقوق باشد. مثلاً شبه جرم یک حادثه مادی است که قانون این عمل مادی را منشأ تعهد و حق دانسته و همچنین عقد، یک تصرف قانونی است که به­موجب قانون، منشأ حق می­گردد و دلیل اثبات باید به منشأ حق، تعلق گیرد؛ نه به خود حق.

مقدمه دوم: در تعریف دلیل آمده است که ادله­ی اثبات باید در محکمه و در نزد قاضی ارائه شود، چرا که ممکن است حادثه مورد نزاع در محکمه، مورد انکار قرار گیرد، مثلاً ‌در مورد اقرار و یا شهادت اگر در خارج از محکمه صورت گرفته و در محکمه انکار شود در این صورت اقرار و شهادت ارزشی ندارد.

نقد و بررسی:

اولاً: این تعریف، دلیل را به آنچه که اصحاب دعوی در مقام اثبات دعوی یا دفاع از آن در محکمه اقامه ‌می‌کنند، منحصر دانسته است و شامل آن اماراتی که دادگاه بدان استناد می­ کند نیست.

ثانیاًً: در مقدمه اول آمده است که دلیل اثبات باید به منشأ حق تعلق گیرد نه به خود حق، و حال آنکه این مسأله به­ طور مطلق قابل قبول نیست. مثلاً در باب شهادت، فقها بحث کرده ­اند که آیا شاهد می ­تواند به خود حق شهادت داده یا آنکه باید به منشأ حق که یک امر حسی است شهادت بدهد. در این مورد عده­ای از فقها از جمله حضرت آیت­الله خویی می­فرماید:

«لاتجوز الشهاده اِلاّ بالمشاهده اَوالسماع اَو ماشاکل ذلک»^[۸]

«جایز نیست شاهد، به امری شهادت بدهد مگر آنکه آن را دیده یا شنیده و یا برای او محسوس باشد».

و استدلال ‌کرده‌است به اینکه شهادت به معنای حضور است؛ یعنی احساس کردن واقعه­ی مورد شهادت و این همان معنا را می­رساند که دلیل اثبات درباب قضا باید به منشأ حق تعلق گیرد، نه به خود حق، البته این اصل مورد انتقاد قرار گرفته و جمعی از فقها آن را قبول ندارند.

حضرت آیت الله خمینی (ره) می­فرماید:

«الضابط فی ذلک العلم القطعی و الیقین، فهل یجب اَن یکون العلم مستنداً اِلی الحواسّ الظاهره فیما یمکن… ام یکفی العلم القطعی بأی سبب، وجهان، الاَشبه الثانی»^[۹]

در باب اقرار نیز فقها اتفاق­نظر دارند که اقرار ممکن است به خود حق تعلق بگیرد و شرط نیست که حتماً به منشأ حق، اقرار شود. و در قانون مدنی نیز شرط نشده است که متعلق شهادت منشأ حق باشد».^[۱۰]

‌بنابرین‏ مبنای مقدمه اول تعریف، یعنی این که اثبات و دلیل باید به منشأ حق تعلق گیرد نه به خود حق، اصل مسلمی نبوده و قابل قبول نیست.

ثالثاً: در مقدمه دوم آمده است که دلیل و اثبات باید در محکمه صورت بگیرد چرا که دلیل اگر خارج از محکمه مطرح شود و در محکمه مورد انکار قرار گیرد، آن دلیل ارزش ندارد ولکن این اصل نیز قابل نقد است؛ زیرا دلیل هرچند که در خارج از محکمه صورت گرفته و در محکمه انکار شود، صحیح نیست بگوییم این دلیل فاقد ارزش قانونی است. البته دلیل خارج از محکمه با دلیلی که در محکمه ارائه شده فرق می­ کند. و اقرار و شهادت در محکمه با اقرار و شهادت در خارج از محکمه تفاوت دارد ولی نه بدین معنا که دلیل در خارج از دادگاه اصلاً اعتبار نداشته باشد و آن را دلیل نگوییم. پس اقراری که در خارج از محکمه صورت گرفته باشد، دلیل و قابل بررسی است هرچند در محکمه مورد انکار قرار بگیرد.

همچنین شهادتی که در خارج از دادگاه بیان شده دلیل و قابل بررسی در محکمه است هرچند که در محکمه انکار شود. پس این تعریف نیز به جهت اشکالات وارده قابل قبول نیست.

تعریف سوم: تعریفی است که یکی از حقوق ‌دانان بیان داشته اند، ایشان در تعریف دلیل اثبات، چنین گفته است: «در تعریف دلیل اثبات دعوی… می­توانیم بگوییم رهنمای اندیشه به یک مجهول قضایی در مقام اثبات یا دفاع، دلیل اثبات دعوی است»^[۱۱].

نقد و بررسی:

اولاً: مطلق رهنمای اندیشه، دلیل اثبات نیست، مثلاً شهادت یک نفر ممکن است رهنمای اندیشه به یک مجهول قضایی باشد و حال آنکه دلیل اثبات قانونی بر آن صدق نمی­کند؛ زیرا دلیل اثبات قانونی را «بینه» نیز می­گویند ولی شهادت یک نفر را بینه نمی­گویند.

ثانیاًً: در تعریف، اندیشه مطلق بیان شده است و حال آنکه دلیل اثبات قانونی رهنمای اندیشه، خاص است و تنها اندیشه­ قاضی ملاک ‌می‌باشد. اما بهرحال این تعریف با اصلاحات و تغییرات لازم بهترین تعریف است و باید آن را بدین­گونه تعریف نماییم:

«دلیل اثبات عبارت است از راهنمای اندیشه­ دادرس برای کشف موضوع قضایی به طریق و کیفیّتی که قانون تعیین ‌کرده‌است و موضوع قضایی عبارت است از حادثه و واقعه­ی مادی که به موجب قانون منشأ حق می­گردد و یا تصرف قانونی که به موجب قانون منشأ حق می­گردد.^[۱۲]۱

گفتار دوم : تعریف اماره

اماره در لغت به معنای نشانه، علامت^[۱۳]۲، موعد و وقت محدود آمده است .^[۱۴]۳و از نظر فقهی، دلیلی که مفیدظن است ولی در شریعت به آن اعتبار داده شده باشد طرق و امارات گویند.^[۱۵]۴

مشهور در اصطلاح اصولیین آن است که اماره هر چیزی است که متعلقش را ثابت کند ولی به درجه قطع نرسد،‌یعنی موجب حصول قطع به متعلق خود نشود. و به عبارت دیگر اماره هر چیزی است که کاشف و حاکی از چیز دیگری باشد به گونه‌ای که آن را اثبات کند. و مقصود از «اثبات آن» ‌به این است که اثباتش بر حسب جعل شارع باشد نه بر حسب ذاتش، و معنای «به گونه‌ای که آن را اثبات کند، اثبات می‌کند و این در صورتی درست است و آن را اثبات می‌کند که دلیل بر معتبر بودن و حجت بودن آن شی کاشف، از سوی شارع به آن ضمیمه شود.^[۱۶]

۲-۲-۳- منابع سازمانی

۲-۲-۳-۱- منابع انسانی

در عصر رقابت بی امان بازار امروز، کیفیت، قیمت و سرعت سه مزیت رقابتی محسوب می شود و یکی از مؤلفه‌ های مهم برای ورود به بازارهای جهانی و توسعه کشورها، کارآمد نمودن کارکنان در بخش تولید و خدمات است. از این رو بسیاری از سازمان ها از فرهنگ فرماندهی و پایش دوری می گزینند و به سوی فرهنگ توان افزایی می‌روند. (سلیمی و دیگران، ۱۳۸۲) چرا که توانایی هر سازمانی بالاخص سازمان های کوچک ومتوسط به دلیل موقعیت و وضعیت رقابتی و بقای آن ها، به عناصرانسانی آن بستگی دارد و زمانی سازمان‌ها می‌توانند از توانایی نیروی انسانی بهره مند شوند که در محیط آن ها عناصر انسانی مناسب در دسترس باشند. (آقاجانی و آقاجانی، ۱۳۸۴ )

این متغیر دارای ابعادی مؤثر همچون : به کارگیری نیروی انسانی ماهر (مارانت واگاس^[۱۴]۲۰۰۷) ، توانمندسازی نیروی انسانی (سان و همکاران^[۱۵] : ۲۰۰۵) میزان به کارگیری از پرسنل با تحصیلات دانشگاهی، به کارگیری مشاوران داخل و خارج از شرکت، حقوق ودستمزد مناسب، جذب و به کارگیری از مدیران کارآمد و رفاه نیروی انسانی می‌باشد. (پیل، بریج^[۱۶]: ۲۰۰۷ (

با توجه به بررسی های صورت گرفته در ارتباط با سازمان ها، عدم توجه کافی به مقوله توسعه منابع انسانی باعث بروز مشکلاتی می‌گردد که عمدتاً در حوزه بهداشت روانی کار قرار می‌گیرد و در نهایت بر عملکرد پرسنل اثرگذاشته و سبب ایجاد تغییراتی در بازدهی کاری آن ها و به تبع آن بهره وری شرکتی خواهد شد. (شریعت زاده، ۱۳۸۲)

۲-۲-۳-۲- منابع مالی

به دست آوردن وجوه مورد نیاز برای راه اندازی کسب ‌و کارها، همواره به عنوان یک چالش برای مدیران کسب و کارهای کوچک و متوسط مطرح بوده است. فرایند به دست آوردن وجوه مورد نیاز ممکن است ماه ها به طول انجامد و صاحبان کسب و کارهای کوچک و متوسط را از حرفه مدیریت کسب و کارها منصرف کند. از سوی دیگر بعضاً اعتقاد بر این است که بدون تامین مالی کافی،کسب و

کارهای نوپا هرگز به موفقیت نخواهند رسید. لذا منابع مالی به عنوان یک عامل استراتژیک در روند فعالیت های این نوع از شرکت ها محسوب شده و به نوبه خود از زیرساخت هایی مانند برخورداری از حاشیه سود مناسب، توان تأمین نقدینگی شرکت مناسب، توان تأمین نقدینگی شرکت، توان تأمین منابع و عملکرد مالی شرکت، تأمین مالی برای به کارگیری تکنولوژی جدید، نرخ سرمایه در گردش، تأثیر برون سپاری در کاهش هزینه، به کارگیری سیستم مالی و بودجه ای و تصمیمات سرمایه گذاری در بازار محصول تشکیل شده است. (یدالهی و همکاران، ۱۳۸۸)

کمبود سرمایه گذاری عاملی مؤثر در شکست بسیاری از کسب و کا‌رها است، با این حال به دلیل نرخ بالای مرگ و میر کسب و کارهای کوچک و متوسط تازه تأسیس، مؤسسات مالی تمایل چندانی به قرض دادن وجوه یا سرمایه گذاری در این مؤسسات را ندارند. فقدان سرمایه کافی، کسب و کار نوپا را با بنا ساختن بر بنیان مالی ضعیف، مستعد شکست خواهد کرد. کمبود منابع مالی برای تأمین نیازهای سرمایه ای، مهمترین مانع مدیران -مالکان برای راه اندازی کسب وکارشان است. در نهایت اینکه هر چه گستردگی منابع و حق انتخاب کارآفرینان افزایش یابد، آنان قادر خواهند بود راهکارهای اجرایی بیشتری را برای رفع نیازهای مالی و رویارویی با بحران های مالی دراختیار داشته باشند. این امر ضمن کاهش ریسک های مرتبط، امکان گزینش منبعی با کمترین هزینه را مهیا می‌سازد. هرچند هر یک از این منابع تامین مالی برای کسب ‌و کارهای کوچک و متوسط توانمندیها و نارساییهای خاص خود را دارا هستند، ولی کارآفرینان باید با بررسی شرایط، هزینه ها و همچنین تحلیل ‌امکان‌پذیری هر یک از آن ها، گزینه بهینه مناسب برای دست یابی به بهترین سطح از عملکرد کسب وکار های خود را انتخاب نمایند. (آقاجانی،۱۳۸۷)

۲-۲-۴- استراتژی های بازاریابی

در عصر حاضر برای بقا، پیشرفت و حتی حفظ وضع موجود باید جریان تازه ای را در سازمان تداوم بخشید تا از رکود و نابودی آن جلوگیری کرد. برای آنکه بتوان به حیات خود ادامه داد، باید به دنبال راهبردهایی برای ایجاد نوآوری و خلاقیت بود. (سیدجوادین، ۱۳۸۲) از آنجا، که هیچ سازمانی نمی تواند منابع نامحدودی داشته باشد، استراتژیست ها یا مدیران کسب ‌و کارها باید ‌در مورد اینکه کدام یک از استراتژی های مختلف می‌توانند بیشترین منفعت را برای سازمان برسانند تصمیم گیری، نمایند.

استراتژی ها ابزارهایی هستند که شرکت ها به وسیله آن می‌توانند به هدف های بلندمدت خود دست یابند، برای اجرای راهبردها در سازمان ها و به خصوص در کسب و کارهای کوچک و متوسط از فعالیت هایی مانند به کارگیری استراتژی رقابتی، انتخاب استراتژی محدود عملکردی، اجرای سریع و پاسخ سریع، وفادار نمودن مشتریان، ناشی شدن اهداف اتحادیه از استراتژی تجاری، نگهداری و مراقبت از مزیت رقابتی، کاهش ریسک های مرتبط به الگوهای شکست شرکت، توسعه استراتژیک، خلق ارزش برای فاکتورهای موقعیتی مشتری، تشویق نوآوری و خلاقیت، استراتژی رهبری هزینه، همکاری ‌و شبکه، استراتژی تمایز، الگوبردای از شرکت های موفق، استراتژی نفوذ، استراتژی توسعه بازار و استراتژی توسعه محصول استفاده می شود. (یدالهی و همکاران، ۱۳۸۸)

استراتژیهای مدیریتی دارای چندین بعد است که عبارت از: علاقمندی شرکت ها به شناسائی و به کارگیری سیاست‌ها و استراتژیهای مالکان و مدیران خود برای انجام عملیات و توسعه کسب و کار خود، در نظرگرفتن نیروی کاری مورد نیاز و توسعه آن، توسعه بازارمحصول، دسترسی به منابع مالی و در نهایت حوزه بین‌المللی شدت و همکاری‌های تجاری است.

اهمیت استراتژی برای کسب ‌و کارهای کوچک ومتوسط درست به اندازه شرکت های بزرگ است، ولی چون از بعضی از جهات کسب و کارهای کوچک و متوسط در مضیقه می‌باشند، فرایند مدیریت استراتژیک را به صورت غیر رسمی در مقایسه با سایر کسب ‌و کارها اجرا می نمایند. آن ها با توجه به محیط خارجی و داخلی که سازمان ها درآن مشغول فعالیت اند و نیز با توجه به ساختار و اندازه شرکت ها (به خصوص در شرکت های کوچک و متوسط به دلیل دارا بودن ساختار خاص) باید از استراتژی های مناسب برای انجام فعالیت های سازمانی استفاده نمایند، به گونه ای که بتوان به صورت روزافزون از این استراتژی ها به عنوان ابزاری مناسب جهت رسیدن به هدف های سازمانی با حداکثر بهره وری برای کسب بهترین سطح از عملکرد سازمانی بهره جست. (کیاکجوری،۱۳۸۵)

افزایش شدت رقابت جهانی، کسب ‌و کارهای کوچک و متوسط را مجبور ساخت تا به مفهوم فلسفه بازاریابی و کاربرد این مفاهیم از طریق گرایش به بازارگرایی در این شرکت ها توجه نمایند. فقدان توجه به مفاهیم بازاریابی و تأکید بر بازگشت کوتاه مدت سرمایه به خاطر از دست دادن بازارهای محلی و نیز سهم بازارهای جهانی به وسیله تولیدکنندگان، مورد سرزنش بسیار قرارگرفته است. (راتاناپورنسیری^[۱۷] ،۲۰۰۳)