کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

سازمان دهی پژوهشی

تعریف نظری: فرایندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد واحدها و ‌گروه‌های کاری و هماهنگی میان آن ها به منظور کسب اهداف صورت می‌گیرد. یکی از عوامل عدم موفقیت واحدهای تحقیق و توسعه ضعف سازمان دهی است عدم توجه به ویژگی‌های این واحدها و تفاوت آن با سایر واحدها باعث پایین آمدن کارایی این واحدها و منزوی شدن آن در مؤسسات شده است. در واقع داشتن جایگاه مناسب واحد تحقیق و توسعه در پیشرفت فعالیت‌های این واحد تعیین کننده است. نداشتن جایگاه مناسب در ساختار سازمان از عدم سازمان دهی مناسب و فقدان راهبرد حکایت دارد(عطافر،آنالویی،۱۳۸۰، ص ۵۰۷).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلات سازمان دهی پژوهشی همچون (سازمان یافته و منظم بودن فعالیت‌های امور پژوهشی، وجود ارتباط مؤثر میان واحد پژوهش و بخش تولید، هماهنگی میان واحد پژوهش و سایر واحدهای سازمان، تقسیم وظایف و مسئولیت‌های پژوهشی میان افراد و واحدها) مشخص می‌گردد.

منابع پژوهشی

تعریف نظری:منابع از جمله مهمترین ارکان هر پژوهشی محسوب می شود و دسترسی به انواع منابع از جمله مقالات، کتاب‌های مرجع، آموزش‌ها و دوره های تخصصی، منابع مالی، تجهیزاتی و نیروی انسانی(همکاران،مشاوران فنی،دانشجویان و رهبر آگاه به پژوهش) نقش اساسی در تنظیم و اجرای طرحهای پژوهشی دارد(بلاند،۱۳۷۶).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلاتی که در ارتباط با منابع پژوهشی همچون(استفاده از مدیران دارای بینش علمی و پژوهشی در سطح مدیریت،گنجاندن دوره های مدیریت پژوهش برای مدیران و تصمیم گیران، جلوگیری از اتلاف منابع پژوهشی در حوزه های که فاقد اولویت و اهمیت، توجه به تربیت نیروی انسانی ماهر جهت پژوهش، کارکنان پژوهش و فناوری واجد شرایط لازم، رعایت جدول هزینه های پروژه در سازمان، وجود منابع تجهیزاتی متناسب با پژوهش، توجه به تامین اطلاعات پژوهشی، وجود منابع مالی متناسب با پژوهش، وجود منابع کالبدی(فضا) متناسب با پژوهش، وجود منابع انسانی متناسب با پژوهش در سازمان) مشخص می‌گردد.

حمایت پژوهشی

تعریف نظری: شامل حمایت های مادی و معنوی است که بدون حمایت مدیران پژوهشی و مدیران عالی اجرای طرح با موانع روبرو خواهد شد(سایت صندوق حمایت از پژوهشگران کشور).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلاتی که در ارتباط با حمایت پژوهشی همچون (ایجاد بستر مناسب برای پژوهش در سازمان، حمایت از مشارکت در طرحهای پژوهشی در سازمان،حمایت مادی از محققان در سازمان، حمایت معنوی از محققان در سازمان) مشخص می‌گردد.

نحوه استفاده از نتایج پژوهشی

تعریف نظری: به یافته ها و اطلاعاتی که در اثر تحقیق و پژوهش به دست می‌آید نتایج پژوهشی گفته می شود(علی تبار،۱۳۸۶).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلاتی که در ارتباط با نتایج پژوهشی است همچون (توجه و استفاده از نتایج پژوهشی در سازمان، انتقال نتایج پژوهشی به بخش تولید به طرز صحیح، ارتباط موضوع تحقیق با نیازهای تصمیم گیران، وجود شکاف نگرشی، ارتباطی، و مسئولیتی میان محققان و مجریان در استفاده از نتایج، وجود نظام اطلاع رسانی مناسبی برای استفاده از نتایج پژوهشی، امکان دسترسی به موقع به یافته های تحقیقات در سازمان، انعطاف پذیر بودن سازمان در برابر یافته های جدید و تغییرات، اعتماد و اطمینان سازمان به نتایج و یافته های پژوهشی، وجود امکانات لازم جهت به کارگیری نتایج تحقیقات در سازمان، اعتماد تصمیم گیران به محققان در سازمان، وجود قوانین و مقررات روشن ‌در مورد ضرورت توجه به یافته های تحقیقاتی، تأکید بر کاربست یافته های پژوهشی در حوزه وظایف مدیران و تصمیم گیران، عملی بودن نتایج تحقیقات در سازمان، قابل فهم بودن نتایج تحقیقات در سازمان، وجود دوره های آموزشی لازم در زمینه انجام پژوهش‌های کاربردی و نحوه استفاده از نتایج ) مشخص می‌گردد.

نحوه نظارت پژوهشی

تعریف نظری: نظارت پژوهشی از جمله پیش شرطهای اساسی برای حصول اطمینان از صحت عملکرد پروژه تحقیقاتی است نظارت پژوهشی در پی آن است تا اطمینان یابد محققان و مؤسسات تحقیقاتی به شیوه ای ایمن و صحیح عمل نموده اند و مشخص می‌کند که اقدامات و فعالیت‌های سازمان تا چه اندازه در جهت هدفها و مطابق با موازین پیش‌بینی شده است در واقع نظارت پژوهشی میزان پیشرفت در جهت هدفها را اندازه گیری می‌کند و مدیران را قادر می‌سازد که انحراف از برنامه را به موقع تشخیص دهند و اقدامات اصلاحی یا تغییرات لازم را به عمل آورند(عطافر,آنالویی,۱۳۸۴,ص۱۵۴).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلاتی که در ارتباط با نظارت پژوهشی است همچون (توجه به نظارت پژوهشی در سازمان،بها دادن به مشکلات طرحهای پژوهشی و اقدام برای اصلاح آن ها، بها دادن به مشکلات اجرایی پژوهش و اقدام برای اصلاح آن ها، نظارت بر واقع بینانه و قابل اجرا بودن پژوهش، تناسب پروژه تحقیقاتی با زمان تعیین شده، توجه به ارزشیابی مستمر عملکرد پژوهشی واحدها، توجه به ارزشیابی تاثیر یافته های پژوهشی در سازمان، وجود رابطه مستمر بین مجری پروژه و ناظر، استفاده از ناظران برجسته در پروژه های تحقیقاتی، وجود یک نظام معین و تعریف شده برای نظارت بر پروژه ها، لحاظ کردن نتایج حاصل از نظارت در عمل) مشخص می‌گردد.

فصل دوم

پیشینه ی پژوهش

مقدمه

صنعت برای بهبود مدیریت پژوهش خود نیازمند جذب نتایج تحقیق است. (Dearing,Kurzeja,2007 ) تحقیقات سازمان یافته موتور پیشرفت همه جوامع امروزی است آنان که از منظر اقتصادی به تحقیقات می‌نگرند و اصحاب عدد و رقمند، بدین حقیقت توجه دارند که به ازای هر ریال سرمایه‌گذاری تحقیقاتی می‌توان به طور متوسط ۳۰ ریال برداشت کرد، که این بازدهی از کمتر سرمایه گذاری دیگری انتظار می‌رود. همین است که سهم هزینه های تحقیقاتی از درآمد ناخالص ملی، در همه کشورها روبه رشد دارد و حتی بنگاه های خصوصی هوشمند نیز پیوسته هوای آن دارند که بر سرمایه‌گذاری تحقیقاتی خود بیفزایند و گوی سبقت را در این میدان از همگنان بربایند.

مدیریت یک سازمان تحقیق و توسعه، تا حد زیادی، هنر منسجم سازی تلاش‌های گوناگون آنهایی است که در سازمان مشغول به کارند. گذشته از آن، مدیر باید ضمن دست و پنجه نرم کردن با عدم قطعیت ذاتی یک سازمان تحقیق و توسعه، به کارها نظم بدهد، هدفگذاری کند و آینده‌نگر باشد. با در نظر گرفتن نقش سهم تحقیق و توسعه در شکوفایی اقتصادی کشور، در سوددهی یک سازمان تجاری، در اثر بخشی یک مؤسسه تکنولوژی – پایه دولتی و نیز با سرمایه‌گذاری عظیمی که کشورها در فعالیت‌های تحقیقاتی انجام می‌دهند. مدیریت تحقیق و توسعه می‌تواند پیامدهای عمیق و دامنه‌داری داشته باشد هر کشوری برای تداوم رشد اقتصادی خود، ایجاد دفاع ملی قدرتمند باهزینه قابل تأمین و نیز برای داشتن جایگاهی بیشتر و در جامعه بین‌المللی، باید از یک سیاست علمی / تحقیقاتی و مدیریتی اثر بخشی و پر بنیه‌ای برخوردار باشد.(جین، ترایاندیس، ۱۳۸۱، ص ۳).

تحقیق و توسعه

۲-۵-۹ تکنیک های روان نمایشگری

التقاط گرایی یکی از ویژگی های اصلی رویکرد روان نمایشگری محسوب می‌شود، به طوری که هم تکنیک‌های بسیاری از رویکردهای مشاوره و روان درمانی، قابل تلقیق در روند روان نمایشگری است و هم بسیاری از تکنیک های روان نمایشگری، قابلیت به کار گیری در رویکردهای مشاوره و روان درمانی دیگر را دارد. از اینرو نمی‌توان شمار خاص و محدودی از تکنیک ها را به عنوان تکنیک های روان نمایشگری در نظر گرفت (کارپ، ۱۹۹۸). ‌بنابرین‏ در ادامه سعی می‌شود از میان تکنیک های مختلف روان نمایشگری، به چندمورد از شناخته شده ترین و پرکاربردترین آن ها اشاره شود (لوتون؛ ترجمه ی یزدخوستی و همکاران، ۱۳۸۸). لازم به ذکر است که تمام تکنیک های روان نمایشگری خاص دو مرحله ی گرم کردن و اجرا بوده و برای مرحله ی مشارکت، تکنیک خاصی تعریف نشده است (کاسن، ۲۰۰۴).

۲-۵-۹-۱ تکنیک های مرحله ی گرم کردن

بعضی از رایجترین تکنیک های قابل اجرا در مرحله ی گرم کردن عبارتند از (لوتون، ترجمه ی یزدخواستی و همکاران، ۱۳۸۸):

پرتاب توپ: این تکنیک ‌به این صورت است که کارگردان یک توپ فرضی یا واقعی در دست دارد. قانون کار این است که هرکسی که توپ در دست او باشد باید صحبت کند و پس از اینکه صحبت خود را بیان کرد، توپ را به فردی دیگری پاس می‌دهد. فقط کسی که توپ را دراختیار دارد می‌تواند صحبت کند. این تکنیک موارد کاربرد بسیار متنوعی دارد که یکی از رایجترین آن ها شروع اولین جلسه ی روان نمایشگری به منظور معرفی اعضا به یکدیگر است.

سؤالات: طبق این تکنیک، هریک از اعضا می‌بایست به دیگرحضار نگاه کند و کسی را که نمی‌شناسد یا کمتر از دیگران می‌شناسد، انتخاب کرده و سؤالی از او بپرسد. در ابتدا کیفیت این سؤال چندان اهمیتی ندارد ولی درادامه کارگران تأکید می‌کند که اعضا سؤالات عمیقتری را از یکدیگر بپرسند (مثلاً راجع به احساسات).

نوشتن با دست غیر مسلط: این تکنیک، در واقع از مفاهیم رویکرد تحلیل ارتباط متقابل اقتباس شده است. در این تکنیک، کارگردان کاغذ و مداد یا مداد شمعی دراختیار تک تک اعضا قرار می‌دهد. سپس از آن ها می‌خواهد که هر طور و هرجا که راحت هستند، بنشینند و با دست غیر مسلطشان مداد را بردارند.سپس از آن ها می‌خواهد که اولین باری را که ‌و کودکی شروع کردند به نوشتن، به یاد بیاورند.اعضا باید دقیقاً آن صحنه را با تمام جزئیات، تجسم کنند. سپس کارگردان می‌خواهد که اعضا درهمان حال که خودشان را درآن فضا تجسم کرده‌اند اسم خود را بنویسند، بنویسند که چند سال دارند و به طور کلی، یک توصیف آزاد از خود بنویسند. کارگردان به اعضا تأکید می‌کند که برای آنچه که می‌خواهند بنویسند، فکر نکنند و سعی کنند بیشتر با دست خود بنویسند تا با ذهن خود. این تکنیک، به آزاد شدن احساسات و حس خودجوشی اعضا بسیار کمک می‌کند.

مکالمات غیرکلامی: در این تکنیک، کارگردان اتاق را به دوقسمت تقسیم می‌کند. نیمی‌از افراد دریک قسمت و نیمی‌از آن ها در قسمت دیگر روبه روی هم می‌ایستند. هر یک از اعضا باید با یکی از اعضای روبه رو ارتباط برقرار کند، منتها نباید در این ارتباط از کلام استفاده شود. آن ها می‌توانند فاصله ی خود را با یکدیگر تغییر دهند.

۲-۵-۹-۲ تکنیک های مرحله ی اجرا

چند مورد از رایجترین تکنیک های مرحله ی اجرا عبارتند از (لوتون؛ ترجمه ی یزدخواستی و همکاران،‌۱۳۸۸):

نقش معکوس: یکی از تکنیک های بسیار رایج در مرحله ی اجرا نقش معکوس است. در این تکنیک، شخص اول نقش خود را با یاور عوض می‌کند. مثلاً اگر یاور نقش مادر فرد را بازی می‌کند، شخص اول می‌شود مادر و یاور می‌شود شخص اول. استفاده از این تکنیک، مزایای بسیاری دارد؛ مهمترین آن ها این است که فرد با اجرای نقش افراد مهم در زندگیش می‌تواند خود را جای آن ها قرار داده و دیدگاه آن ها را بهتر درک کند. علاوه بر این شخص می‌تواند خود را از دید دیگران ببیند و از این طریق، بینش بهتری نسبت به رفتارها و الگوهای ارتباطی خود پیدا کند.

مضاعف: این تکنیک، یکی از تأثیرگذارترین تکنیک های روان نمایشگری است. در این تکنیک، اگر شخص اول نشسته است یاور(که دراینجا مضاعف نام دارد) پشت سر او دقیقاً به همان حالت می‌نشیند و اگر شخص اول ایستاده است، مضاعف نیز پشت سر او به همان حالت، می‌ایستد. حالت قرار گرفتن مضاعف باید به گونه ای باشد که درعین حال که درپشت سر شخص اول قرار دارد، بتواند حالات غیرکلامی‌او را تحت نظر داشته باشد. مضاعف در واقع باید به بخشی از گفتار درونی شخص

1. 1. . Mental health ↑

1. 1. . Keyes ↑

1. 1. . Emmons ↑

1. 1. . Positive Psychology ↑

1. 1. . Seligman ↑

1. 1. . Carr ↑

1. 1. . Happiness ↑

1. 1. . Pleasure ↑

1. 1. . Kesebir & Diener ↑

1. 1. . Duckworth, Steen ↑

1. 1. . Franklin ↑

1. 1. . Oishi, Schimmack & Diener ↑

1. 1. . Integration ↑

1. 1. . Pargament ↑

1. 1. . Psychodrama ↑

1. 1. . Marineau ↑

1. 1. . Martin, Cayanus, Weber & Goodboy ↑

1. 1. . Howard, Schiraldi, Pineda & Campanella ↑

1. 1. . MacDonald ↑

1. 1. . Glanz & Schwartz ↑

1. 1. . Lyubomirsky, Sheldon & Schkade ↑

1. 1. . Cognitive ↑

1. 1. . affective ↑

1. 1. . Rozin ↑

1. 1. . Sensory pleasures ↑

1. 1. . Aesthetic pleasures ↑

1. 1. . Accomplishment pleasures ↑

1. 1. . Religion ↑

1. 1. . Spirituality ↑

1. 1. . Zinnbauer ↑

1. 1. . Hood, Hill & Spilka ↑

1. 1. . Ozorak ↑

1. 1. . Johnson ↑

1. 1. . Karp ↑

1. 1. . Bustos ↑

1. 1. . Catharsis ↑

1. 1. . Clark & Davis-Gage ↑

1. 1. . Duncan, Gathman & Scholem ↑

واژه معاهده مصدر عربی است که معنای باهم عهد و پیمان بستن و سوگند خوردن را می‌دهد.^[۹] از دیدگاه عرف بین‌الملل معاهده عبارت است از توافق منعقده، میان دو یا چند تابع حقوق بین‌الملل (اعم از کتبی و شفاهی) به منظور حصول آثار حقوقی معین، طبق حقوق بین‌الملل بدون در نظر داشت نام و عنوان که برای آن انتخاب می­ شود.^[۱۰] کنوانسیون ۱۹۶۹ وین ‌در مورد حقوق معاهدات میان دولت‌ها در ماده ۲ بند (الف) خود معاهده را چنین تعریف می‌کند: «معاهده به معنی یک توافق کتبی منعقده میان دولت‌هاست که تابع حقوق بین‌الملل بوده اعم از اینکه در یک سند واحد، یا دو یا چند سند مرتبط به هم ایجادشده باشد، بدون در نظر داشت اسم یا عنوانی که برای آن به کار می­برند.»^[۱۱] در این تعریف معاهده، صرفاً به توافقات کتبی میان دولت‌ها اطلاق می­ شود؛ ‌بنابرین‏ معاهدات شفاهی، معاهدات که یک‌طرف یا هردو طرف آن را سازمان­ های بین‌المللی تشکیل می‌دهند را دربر نمی­گیرد^[۱۲].

رابرت بلد سو – بوسچک در کتاب فرهنگ حقوق بین‌الملل خود معاهده را این‌چنین تعریف می­ نماید: «توافق بین‌المللی منعقده بین دولت‌ها و سایر موضوعات حقوق بین‌الملل که تابع حقوق بین‌الملل است و ممکن است در یک سند واحد یا در چند سند مرتبط و تحت عناوین مختلف منعقد شود». کلمه معاهده^[۱۳] یک اصطلاح فراگیر برای انواع توافق‌های کتبی بین‌المللی طبق حقوق بین‌الملل است، صرف‌نظر از کلمات بسیار متنوعی که برای نام‌گذاری آن‌ ها به کار می­رود.^[۱۴] معاهدات بین‌المللی برخاسته از توافقات صریح و ضمنی بازیگران بین‌المللی (دولت‌ها و سازمان­ های بین‌المللی) است که در راستای تأمین منافع خود، دفع تهدیدات، تنظیم روابط میان همدیگر، در موضوعات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی، یا حفظ صلح و امنیت بین‌المللی اقدام به انعقاد آن می­نمایند. این معاهدات تنظیم‌کننده روابط آن‌ ها در رابطه به موضوع معاهده و تعیین‌کننده حقوق و تعهدات طرفین معاهده است. توافق میان دولت‌ها با توجه به نوع و اهمیت و موضوع آن به نام‌های مختلف خوانده می­شوند. در حقیقت اسم و عنوان، یا درجه‌بندی این توافق‌ها تغییری در ماهیت حقوق و تعهدات طرفین متعاهد ایجاد نمی­کند. این توافق‌ها، مبتنی ‌بر قصد و اراده طرفین آن تنظیم گردیده، قانون خاص طرفین را تشکیل می‌دهند. ازجمله‌ی منابع حقوق بین‌الملل بوده تابع قواعد و هنجارهای حقوق بین‌الملل عمومی است^[۱۵].

اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری^[۱۶] به عنوان رکن قضایی سازمان ملل متحد، معاهدات بین‌المللی را یکی از مهم‌ترین منابع حقوق بین‌الملل شناخته است. چنین ویژگی ناشی از رضایی بودن تعهدات دولت‌ها، در انعقاد معاهدات است. ماده ۳۸ اساسنامه دیوان مذکور، معاهدات بین‌المللی اعم از عام و خاص را که به‌موجب آن دولت‌ها مقرراتی معین و طرفین آن قواعد را صریحاً پذیرفته‌اند، ازجمله منابع حقوق بین‌الملل دانسته است. در صورت بروز اختلاف دیوان بر اساس آن به اختلافات آن‌ ها رسیدگی می‌کند^[۱۷]. اساسنامه دیوان در بیان مفهوم معاهدات آن را به عام^[۱۸] و خاص^[۱۹] تقسیم نموده و هردو را ازجمله منابع حقوق بین‌الملل بیان می‌کند. معاهدات خاص یا قراردادی، اعمال حقوقی مشخص و محدودی هستند که حاوی تعهدات و حقوق متقابل طرفین می‌باشند و هدف از انعقاد آن‌ ها، نیل به منافع دولت­های خاص، یا منافع مشترک کشورهای متعاهداست. معاهدات امنیتی- نظامی در زمره این نوع معاهدات به شمار می­آیند.^[۲۰]

ازنظر حقوق بین‌الملل عمومی پیمان‌های امنیتی یا نظامی، به آن دسته از قراردادهایی گفته می­ شود که صرفاً جنبه سپاهیگری داشته به‌طورکلی مربوط به مسئله جنگ و امور نظامیگری باشد. به سخن دیگر پیمان‌های نظامی عبارت است از قرارداد و تعهد دو یا چند دولت برای اعلان حالت جنگ، یا دفاع مشترک، یا مقابله‌به‌مثل، یا پاسخ به تهاجم یا تجاوز امثالهم است. قاعدتاً این دسته از پیمان‌های پراهمیت بوده با حدوث شرط یا شرایط مقررشده در متن قرارداد به اجرا درمی­آیند؛ مانند اینکه گفته شود اگر جنگی آغاز شد، یا کشوری حمله کرد، یا تجاوزی صورت گرفت، متعاقدین عهدنامه متعهدند مقابله‌به‌مثل کنند، یا از کمک­های نظامی به یکدیگر دریغ ننمایند، یا اینکه اساساً به نفع دولت هم‌پیمان خود وارد جنگ شوند. به عنوان‌مثال ماده ۵ پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو، تجاوز بر هریک از اعضای این سازمان را، به عنوان تجاوز بر همه اعضا دانسته، آن‌ ها را مکلف به دفاع از عضو مورد تجاوز می‌داند. به هر صورت در حال حاضر مهم­ترین مسئله در تعریف پیمان نظامی دودستگی نظرات اربابان حقوق بین‌الملل عمومی است. عده­­ای اظهار می‌دارند، هر گونه قراردادی مربوط به امور نظامیگری، حتی قرارداد خریدوفروش اسلحه نیز باید در کادر پیمان‌های نظامی قرار گیرند. عده دیگر از حقوق ‌دانان بین‌الملل عمومی معتقدند این قبیل معاهدات ماهیتاً اقتصادی – بازرگانی‌اند و ربطی به مسائل سپاهیگری که روزی آیا از تسلیحات مورد معامله، در جنگی، استفاده خواهد شد یا نه ندارند^[۲۱]. برخی منابع دیگر فارسی پیمان‌های امنیتی را به صورت ذیل تعریف نموده‌اند. پیمان امنیتی به قراردادهای رسمی اطلاق می‌شود که بین دو یا چند کشور، به صورت آشکار یا پنهان^[۲۲] منعقد، به همدیگر قول و تعهد حمایت و کمک‌های نظامی را در صورت بحران و جنگ می‌دهند^[۲۳]؛ ‌بنابرین‏ پیمان‌های امنیتی به‌منزله توافق رسمی محسوب می­شوند که کشورها را متعهد به هماهنگ‌سازی نیروهای نظامی و همچنین ساختار دفاعی خود، علیه کشورها یا بازیگران مشخص می‌کند^[۲۴].

همچنین جک سی پلنو و روی آلتون در کتاب فرهنگ روابط بین‌الملل خویش دربیان مفهوم اتحاد نظامی^[۲۵] می‌آورد که: اتحاد نظامی توافق میان دولت‌ها باهدف حمایت نظامی از یکدیگر در صورت وقوع تهاجمی علیه هریک از اعضا و یا پیشبرد منافع متقابلشان است^[۲۶]. از این تعریف برمی­آید که اتحاد نظامی نتیجه یا برآیند یک پیمان نظامی – امنیتی است که دولت‌ها به منظور ارتقای توان نظامی و امنیتی و یا پیشبرد منافع مشترک خویش به آن توسل می‌جویند.

لازم به ذکر است که بیمه های اختیاری – اجباری در ‌بیمه‌هایی مانند باربری دریایی متداول است و در نتیجه محدودیت حق انتخاب ریسک نیز مفهومی ندارد و واگذارنده و اتکایی تا سقف مورد توافق در قرارداد مسئول جبران خسارت می‌باشند .

بند پنجم- پوشش اتکایی نیمه اتوماتیک

در این نوع پوشش واگذارنده به صورت اختیاری ریسک را پیشنهاد می‌کند، چنانچه بیمه گر اتکایی آن را بپذیرد واگذارنده آن را جزو مفاد مورد توافق بیمه اتکایی قرار می‌دهد. در غیر این صورت جزو قرارداد محسوب نمی شود. امتیازی که بیمه گر اتکایی در این نوع قرارداد دارد این است که می‌تواند قرارداد را تجزیه و تحلیل و ‌در مورد نرخ بیمه نامه به واگذارنده کمک نموده و هم فکری نماید. واگذارنده نیز باید کارمزد بهتری در مقایسه با بیمه اختیاری کسب نماید .

بند ششم- پوشش بیمه ای اجباری– اختیاری

این پوشش برعکس اختیاری – اجباری است یعنی از جانب واگذارنده اجباری است ولی از جانب بیمه گر اتکایی اختیاری است . بدین مفهوم که بیمه گر واگذارنده مجبور است که موارد بیمه ای را برای اتکایی کردن به بیمه گر اتکایی ارائه کند ولی بیمه گر اتکایی ملزم به پذیرش آن نیست .


این شرایط بیمه ای معمولاً در شرکت های بزرگ بیمه ای اجرا می شود که شرکت های تابعه ای دارد ، لذا ممکن است شرکت مادر بخشی از بیمه های شرکت های تابعه ی خود را نپذیرد و آن شرکت ها بیمه های خود را نزد شرکت دیگری اتکایی کنند .

بند هفتم- پوشش اتکایی مختلط مشارکت و مازاد سرمایه

زمانی که پوشش اتکایی مشارکت نتواند تمام مفاد مورد توافق اتکایی را پوشش دهد از پوشش مازاد سرمایه برای تکمیل سرمایه مورد نیاز اتکایی استفاده می‌گردد. بیمه گر واگذارنده درصدی از ظرفیت قرارداد مشارکت را به حساب خود برمی دارد و مابقی مشارکت و مازاد سرمایه را به بیمه گر اتکایی می‌دهد. مثلاً اعلام می‌کند قراردادهای تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان را ۴۰% به عنوان سهم نگهداری و ۶۰% نیز به اتکایی می سپارد و هرآنچه که بالای ۱۰۰ میلیون تومان بود نیز به صورت مازاد سرمایه به اتکایی می‌دهد .

گفتار دوم- عقد بیمه اتکایی غیر نسبی (مازاد خسارت)

بند نخست-تبیین اتکایی مازاد خسارت و ویژگی های آن

بیمه ی اتکایی مازاد خسارت عمده ترین ویژگی اش این است که حق بیمه ای که بیمه گر اتکایی می پردازد با سهم او از خسارت متفاوت است . یعنی تا یک سقفی از خسارت را واگذارنده می پردازد و اگر مازاد بر آن خسارتی بود بیمه گر اتکایی می پردازد . به موجب قرارداد مازاد خسارت، بیمه گر اتکایی متعهد پرداخت خسارت وارده مازاد بر میزان توافق شده می‌باشد در واقع بیمه گر اتکایی در مقابل دریافت چند درصد از حق بیمه مجموع معاملات بیمه ای واگذارنده در رشته معینی تعهد می‌کند، هرگاه خسارت وارده هر یک از مورد بیمه ای توافق شده از حد معین تجاوز نماید مازاد آن را جبران کند. در قرارداد اتکایی مازاد خسارت سهم واگذارنده همیشه مبلغ ثابتی است و مازاد آن برعهده بیمه گر اتکائی می‌باشد.^[۱۱۲]

به عبارت دیگر در این فرمول اتکائی، شرکت بیمه اتکایی در صورتی تعهد دارد، که خسارت از اندازه معینی تجاوز کند. در واقع خسارت‌های کوچک در تعهد بیمه گر مستقیم و مازاد آن ها به عهده بیمه گر اتکائی خواهد بود.^[۱۱۳]

مثلاً بیمه گر اتکائی در ازاء دریافت چهار درصد حق بیمه های یکسال مجموع عملیات بیمه ای واگذارنده در رشته معین متعهد می شود مازاد هر خسارتی را که مبلغ آن از یک میلیون ریال تجاوز کند بپردازد. و یا تعهد می‌کند که هشتاد درصد کلیه خسارت‌های بزرگ و کوچک او را جبران نماید مشروط بر اینکه جمع کل خسارات یکسال نسبت به حق بیمه های دریافتی همان سال از درصد معین بیشتر باشد. بیمه اتکائی مازاد خسارت، بیمه گر را در مقابل خسارات اتفاقی که بیشتر جنبه تصادف دارند حمایت می‌کند این قسم قرارداد اتکایی تازه نیست ولی می توان گفت اهمیت آن بعد از جنگ اول جهانی روبه افزایش گذاشته و توسعه پیدا ‌کرده‌است. حق بیمه ای که در قراردادهای مازاد خسارت نصیب بیمه گران اتکایی می شود با توجه به شرایط قرارداد ‌بر اساس توافق تعیین می شود و درصدی از درآمد حق بیمه سالیانه واگذارنده را تشکیل می‌دهد.^[۱۱۴]

مشخصه بیمه اتکایی مازاد خسارت آن است که مسئولیت بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی ‌بر اساس خسارت تعیین می شود و این در حالی است که بیمه اتکایی نسبی ‌بر اساس سرمایه بیمه شده ، مسئولیت تقسیم می‌گردد .

در قراردادهایی اتکائی مازاد خسارت در کنار بیمه گران اتکائی، دلالان و واسطه های بازارهای اتکائی نیز مداخله دارند. بیمه گر واگذارنده تعهدات نمی تواند هیچ گونه تغییری در روش های پذیرش و صدور خود و ارائه پوشش در انواع رشته‌های بیمه ای موجود دهد مگر اینکه قبلاً موافقت بیمه گر اتکائی را برای انجام آن کسب کرده باشد.^[۱۱۵]

واگذارنده به محض اطلاع از هر خسارتی که در ارتباط با قرارداد مازاد خسارت فی مابین است و از نظر مبلغ و نوع خسارت به موجب شرایط خصوصی قرارداد، آن را متأثر می‌سازد باید نوع، مبلغ و سهم بیمه گر اتکائی را به او اعلام نموده و متعاقباً از هر گونه تغییرات پیشرفت‌های عمدی درباره خسارت اعلام شده نیز او را مطلع گرداند. پرداخت کلیه خساراتی که بیمه گر واگذارنده به موجب شرایط بیمه نامه اصلی مسئول پرداخت آن ها است و قرارداد اتکایی فی مابین را تحت تأثیر قرار می‌دهد به عهده واگذارنده است. بیمه گر اتکایی نیز به نوبه خود پس از دریافت مدارکی که نشان دهنده میزان تعهد او از خسارت است سهم خود از خسارت را می پردازد. بدیهی است وی حق دارد بدهی های معوقه واگذارنده را کسر و بقیه مبلغ را حواله نماید.^[۱۱۶]

حقوق و تعهدات طرفین قرارداد تا تاریخ خاتمه قرارداد به قوت و اعتبار خود باقی می ماند. اگر در زمان خاتمه قرارداد خسارتی که قبل از خاتمه قرارداد واقع شده و هنوز تحت بررسی است پرداخت نشده باشد بیمه گر اتکائی ‌بر اساس شرایط قرارداد ملزم به انجام تعهدات خود ‌در مورد آن خسارت خواهد بود.^[۱۱۷] بیمه گر اتکائی مسئولیتی در مقابل خسارتهایی که قبل از پایان یک سال از تاریخ اطلاع واگذارنده از وقوع آن به بیمه گر اتکایی اعلام نشده باشد ندارد. به عبارت دیگر واگذارنده حداکثر ظرف یکسال پس از اطلاع از وقوع خسارت و تحقق خطر باید مراتب را به اطلاع بیمه گر اتکایی برساند. در غیر این صورت وی مسئولیتی نخواهد داشت.^[۱۱۸]

بند دوم- مزایای عقد بیمه اتکایی مازاد خسارت

قواعد اتمام آزمون

روش‌های اجرای CAT در دو طبقه اساسی قرار می‌گیرند. این طبقه‌بندی بر اساس قواعد اتمام آزمون تعریف می‌شود. آن ها یا دارای طول ثابت هستند و یا دارای طول متغیر. در آزمون‌های CAT با طول ثابت، تعداد یکسانی سؤال برای هر آزمودنی اجرا می‌شود. ‌بنابرین‏، آزمودنی‌های متفاوت ممکن است با سطوح متفاوتی از دقت سنجش شوند، دقیقاً همانند آنچه در آزمون‌های غیر انطباقی مرسوم می‌باشد. اگر آزمونی که برای آزمودنی‌ها انتخاب می‌شود، مناسب باشد و به آسانی مورد هدف سنجش قرار گیرد، به دلیل این‌که، پاسخی که این نوع آزمودنی به آزمون خواهند داد، قابل پیش‌بینی خواهد بود و یا به دلیل اینکه توانایی آن ها در نقطه‌ای قرار می‌گیرد که خزانه‌ی سؤال غنی است، بسیار دقیق‌تر از آزمودنی‌هایی که به خوبی مورد هدف سنجش قرار نمی‌گیرند، مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرند. در مقابل، در آزمون‌های CAT که طول متغیر دارند، هر آزمودنی به سطح ثابتی از دقت می‌رسد، و اگر نیاز باشد، تعداد متفاوتی سؤال برای آزمودنی‌های مختلف اجرا می‌شود. در این نوع CAT، آزمودنی‌هایی که به خوبی مورد هدف سنجش قرار می‌گیرند، آزمون ‌کوتاه‌تری نسبت به آزمودنی‌هایی که به طور ضعیفی مورد هدف سنجش قرار می‌گیرند، دریافت می‌کنند (پارشال، اسپری، کالن و دیوی، ۲۰۰۲).

مجموعه قواعد توقف آزمون

یکی از عنصرهای تعیین کننده و مهم در CAT تصمیمی است که برای توقف آزمون گرفته می‌شود. اگر آزمون خیلی کوتاه باشد، این امکان وجود دارد که برآورد توانایی همراه با خطا باشد. همچنین، اگر آزمون طولانی باشد، باعث به هدر رفتن زمان و منابع می‌شود و سؤالات غیر ضروری به آزمودنی‌ها ارائه می‌شود. آزمودنی خسته می‌شود و سطح عملکردش افت می‌کند، در نتیجه، اعتبار نتایج از بین می‌رود (لیناکر، ۱۹۹۹).

آزمون‌های CAT زمانی متوقف می‌شود که؛

1. 1. خزانه‌ی سؤال خالی شود: این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که خزانه‌ی سؤال کوچک باشد، و همه‌ سؤالات برای آزمودنی اجرا شود.

1. 1. به حداکثر طول آزمون برسیم: طول آزمون از قبل تعیین شده باشد.

1. 1. مقیاس توانایی با دقت کافی برآورد شود: هر پاسخ، اطلاعات آماری ‌در مورد میزان توانایی فراهم می‌کند. افزایش آگاهی با کاهش خطای استاندارد همراه است، که به دنبال آن دقت آزمون افزایش می‌یابد و زمانی که اندازه‌گیری به اندازه کافی دقیق باشد، آزمون متوقف می‌شود.

1. 1. مقدار توانایی به اندازه کافی دورتر از ملاک قبول-رد باشد: در سنجش‌هایی از CAT که آزمودنی در برابر سطح قبول یا رد ارزیابی می‌شود، آزمون زمانی متوقف می‌شود که تصمیم قبول یا رد از لحاظ آماری معین باشد و زمانی اتفاق می‌افتد که برآورد توانایی ۲ واحد S.E دورتر از سطح ملاک باشد، و یا زمانی که سؤالات کافی وجود نداشته باشد، در نتیجه، آزمون برای آزمودنی متوقف می‌شود تا تصمیم قبول-رد تغییر کند.

1. آزمودنی رفتاری خارج از آزمون نشان دهد: برنامه های CAT این توانایی را دارند نظم الگوی پاسخ را کشف کنند، مانند انتخاب‌های نامربوط به گزینه‌های پاسخ یکسان یا الگوهای پاسخ نامربوط. همچنین، نحوه پاسخ‌دهی به سرعت و یا به کندی را نیز کشف می‌کنند. در این مواقع سیستم CAT آزمون را متوقف می‌کند (لیناکر، ۲۰۰۰).

برآورد توانایی یا شیوه نمره‌دهی

تقریباً در همه‌ سنجش‌های انطباقی کامپیوتری، از طریق برآورد توانایی، به فرد نمره داده می‌شود. چون این مؤلفه‌‌ی CAT به مقدار زیادی بر انتخاب سؤال، طول آزمون، دقت اندازه‌گیری و نتیجه‌ آزمون اثر می‌گذارد، یکی از مؤلفه‌‌های مهم CAT درنظر گرفته می‌شود. در اغلب موقعیت‌های سنجش انطباقی کامپیوتری، برآوردهای پارامتر سؤال بر اساس IRT می‌باشد، و فرض بر این است که مقادیر این برآوردها بدون خطا و معلوم هستند و در خزانه‌ی سؤال ذخیره شدند. ‌بنابرین‏ تنها پارامتری که در طول اجرای سنجش انطباقی باید برآورد شود، توانایی مکنون آزمودنی یعنی، می‌باشد. برآوردهای توانایی به دنبال هر پاسخ سؤال جدید برآورد می‌شود تا بهترین برآورد برای توانایی واقعی آزمودنی به دست آید. برآوردهای متوالی توانایی همچنان که آزمون اجرا می‌شود به دست می‌آید و برآورد موقت نامیده می‌شود. این قضیه این واقعیت را منعکس می‌کند که هر برآوردی تنها روی آنچه ‌در مورد آزمودنی در آن نقطه از فرایند سنجش معلوم است، تکیه دارد. چندین روش برای محاسبه برآوردهای موقت در ادبیات مربوط به CAT وجود دارد که هریک دارای مزیت‌ها و مشکلاتی هستند. سه روش مشهور توانایی عبارتند از؛ برآورد بیشینه‌ی درست نمایی^[۱۱۹] (MLE)، پسین مورد انتظار^[۱۲۰] (EAP)، بیشینه‌ی پسین^[۱۲۱] (MAP). این دو روش آخر، مربوط به رویکرد بیزین هستند و به ترتیب می‌توانند به عنوان رویکردهای میانگین بیز و مد بیز نامیده شوند. این دو روش از نظر محاسباتی به یکدیگر شباهت بسیاری دارند و دارای زیربنای یکسانی هستند (پارشال، اسپری، کالن و دیوی، ۲۰۰۲). این سه روش به دو رویکرد کلی روش‌های بیزین (لرد، ۱۹۸۰) و روش‌های بیشینه درست نمایی تقسیم می‌شوند. روش بیشینه‌ی پسین (MAP)، را روش بیزین اوون نیز می‌نامند، و در اغلب برنامه های CAT نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد (اوون، ۱۹۶۹؛ ۱۹۷۵)، از این‌رو، از روش‌های بیزین تنها روش بیزین اوون یا بیشینه‌ی پسین در این فصل شرح داده‌ می‌شود.

شیوه برآورد توانایی اوون (برآوردهای بیزین)

روش برآورد توانایی متوالی بیزین اوون (۱۹۶۹)، به عنوان بخشی از برنامه‌ریزی سنجش انطباقی توسط او پیشنهاد شده است. در این رویکرد سؤالاتی انتخاب می‌شود که مقدار مورد انتظار واریانس پسین بیزین را به حداقل برساند. در هر صورت این شیوه برآورد توانایی با بهره گرفتن از ملاک‌های دیگر انتخاب سؤال، در برنامه‌ریزیCAT مفید درنظر‌گرفته ‌می‌شود.

در واقع، روش بیزین اوون با یک توزیع پیشین توانایی شروع می‌کند. در این روش فرض بر این است که آزمودنی عضوی از جامعه‌ای با توزیع نرمال توانایی با میانگین و واریانس شناخته ‌شده می‌باشد. بعد از هر سؤال، میانگین و واریانس با بهره گرفتن از یک روش آماری مناسب اصلاح می‌شود. در این روش آماری، اطلاعات توزیع پیشین با نمره مشاهده شده (صحیح یا غلط) در سؤالی که اخیراًً پاسخ داده‌شده و پارامترهای مدل IRT تست ترکیب می‌شود و توانایی جدید را برآورد می‌کند. مقادیر تجدید‌نظر شده‌ پارامترهای توزیع توانایی، توزیع پسین را تعیین می‌کنند، این مقادیر به عنوان توزیع پیشین برای سؤال بعدی به کار‌می‌رود. این فرایند تا آنجا ادامه می‌یابد که آزمون به پایان برسد. در آن نقطه (پایان آزمون)، میانگین پسین به عنوان برآورد توانایی آزمودنی به کار می‌رود. معادله‌ی (۲-۳)، برآورد اوون برای اصلاح میانگین پیشین را نشان می‌دهد:

(۲-۳)