تبصره ۱ – دستگاه هایی که با پیشنهاد سازمان و تصویب هیئت وزیران امکان محاسبه قیمت تمام شده محصولات و خدمات خود را نداشته باشند از طریق محاسبه هزینه تمام شده اقدام خواهند نمود.
ماده ۳۳ قانون مدیریت خدمات کشوری: تنظیم تشکیلات داخلی واحدهایی از دستگاه های اجرائی که بر اساس قیمت تمام شده (موضوع ماده «۱۶» این قانون) اداره می‌شود برعهده آن ها بوده و نسخه‌ای از تشکیلات خود را جهت تطبیق با ضوابط به سازمان ارسال خواهند داشت.
۲) جزء ۲ بند ب تبصره ۴ قانون بودجه سال های ۸۲ و ۸۳
۳) ماده ۱۳۸ قانون برنامه چهارم توسعه
۴) ماده ۱۴۴ قانون برنامه چهارم توسعه و آیین نامه آن
۵) ضوابط اجرایی بودجه سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷
۶) بند ۳۲ سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری برای برنامه ۵ توسعه کشور
۷) بخشنامه بودجه سال ۱۳۸۹ کل کشور (در این بخشنامه با اشاره به بند ۳۲ سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری ۱۰ دستگاه اجرایی کشور جهت اجرای آزمایشی بودجه‌ریزی عملیاتی انتخاب شده اند)
۸) ماده ۲۱۹ قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
“به منظور استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی، دولت موظف است تا پایان سال دوم برنامه به تدریج زمینه‌های لازم را برای تهیه بودجه به روش عملیاتی در کلیه دستگاه های اجرائی فراهم آورد به نحوی که لایحه بودجه سال سوم برنامه به روش مذکور تهیه، تدوین و تقدیم مجلس شورای اسلامی شود…. اعتباراتی که بر اساس قیمت تمام شده موضوع ماده ۱۶ قانون مدیریت خدمات کشوری اختصاص می‌یابد پس از پرداخت به واحدهای مربوط بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی و فقط بر اساس آئین نامه های مالی و معاملاتی و اداری و استخدامی هزینه می‌گردد که متضمن پیش‌بینی نحوه نظارت بر هزینه ها و تحقق اهداف پیش‌بینی شده است و با پیشنهاد معاونت و وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیئت وزیران می‌رسد”.
همچنین امروزه به دلیل وجودمتغیرهای بیشمار مؤثر در فرایند تصمیم گیری مدیران،به ویژه در دولت به دلیل تقاضای روز افزون نسبت به ارائه خدمات با کیفیت بالاتر ، فشار برای پاسخ‌گویی وشفافیت عملکرد دولت ، نیاز به کاهش هزینه های جاری دولت ،کنترل کسری ، بهبود وظایف و کار کردهای دولت،اثربخشی حاکمیت وافزایش بهره وری ، لزوم استقرار سیستم حسابداری بهای تمام شده در دستگاه های اجرایی ضروری می‌باشد.
۲-۴ سیستم بها یابی بر مبنای فعالیت[۴]۱ (ABC )
بها یابی بر مبنای فعالیت اطلاعاتی را فراهم می آورد که مدیران جهت تصمیم گیری هایی که منجر به خلق ارزش می شود به آن نیازمندند. نیاز سازمان ها به سازگاری با محیط تجاری پویا و پیچیده امروزی برای ادامه بقا که از یکسو ناشی از بازار های رقابتی و از سوی دیگر فشار مجامع سرمایه گذار به مدیران برای تعیین ارزش و تبیین معیار اندازه گیری دقیق و شفاف می‌باشد، باعث شد سازمان ها رویکرد سنتی مبتنی بر پاداش و اندازه گیری عملکرد را مورد بازنگری قرار دهند . سیستم سنتی، منابع مصرف شده را به دو قسمت هزینه های مستقیم و غیر مستقیم تولیدی تقسیم بندی می‌کند. محصولات علت اصلی ایجاد هزینه هستند از این جهت آن را”سیستم تخصصی هزینه بر مبنای حجم” می‌نامند،که معمولا پیچیدگی های ساخت، تنوع در ساخت و بسیاری از مشخصه های محیط های نوین ساخت را مد نظر قرار نمی دهد.
گام های متداول بها یابی بر مبنای فعالیت
در عمل، جهت پیاده نمودن سیستم متداول بها یابی بر مبنای فعالیت باید گام های زیر را به گونه ای نظام مند و به ترتیب برداشته شود
مرحله تخصیص اولیه :
-
- تعیین موضوع هزینه ( مشتری، محصول و.. ….)
-
- شناسایی فعالیت های اصلی مربوط به موضوع هزینه
-
- جمع آوری هزینه مربوط به موضوع هزینه
- تخصیص هزینه مربوط به هر فعالیت
مرحله تخصیص ثانویه:
-
- گزینش محرک هزینه مربوط به هر فعالیت
-
- محاسبه نرخ هزینه هر فعالیت
-
- تخصیص هزینه هر فعالیت به موضوع هزینه
- تعیین بهای تمام شده موضوع هر هزینه
مهم ترین مزایای سیستم بها یابی بر مبنای فعالیت را می توان به شرح زیر خلاصه کرد :
– شناسایی هزینه با ساختار پیچیده
– احتمال حذف محصولات با بهای تمام شده بالا
– برخورد مناسب با هزینه های توزیع و فروش
– کاربرد آن در صنعت، خدمات و دولت
– تخصیص بهینه منابع محدود به موضوع هزینه
– تعیین دقیق تر بهای تمام شده نسبت به روش سنتی
– کاهش هزینه فعالیت‌هایی با هزینه بالا و دستیابی به مدیریت کیفیت جامع
– کمک در قیمت گذاری بهتر محصولات برای فروش و تعیین قیمتهای انتقالی
با وجود مزایای ذکر شده، سیستم بها یابی بر مبنای فعالیت دارای مشکلات اجرایی،نگهداری و پشتیبانی می‌باشد که برخی از این محدودیت‌ها به شرح زیر می‌باشد:
۱٫ رابطه یک طرفه بین حجم فعالیت ها و هزینه ها وجود دارد، در حالی که در عمل ممکن است این ارتباط یک‌طرفه بین میزان هزینه و عوامل محرکه وجود نداشته باشد.
۲٫ امکان وجود هزینه ها و تولیدهای مشترک نادیده گرفته می شود که منجر به تهیه سود و زیان در سطح واحد محصول می شود.
۳٫ظرفیت و میزان سودمندی منابع در نظر گرفته نمی شود
سیستم قیمت تمام شده بر مبنای فعالیت قابل استفاده برای کلیه شرکت‌ها و سازمان‌های ارائه دهنده خدمات ، شرکت‌های پیمانکاری ومهندسین مشاور ، سازمان‌های دولتی و شرکت‌های دولتی ، نهادهای عمومی غیر دولتی ، بخصوص واحدهای درمانی و بیمارستانی و همچنین شرکت‌های تولیدی علاقمند به استفاده از این روش جهت محاسبه و کنترل بهای تمام شده می‌باشد . این زیرسیستم قابلیت تطبیق با نیازهای مختلف را دارا می‌باشد .
۲-۴-۱ قابلیت‌ها و امکانات سیستم
۱- ایجاد اطلاعات پایه شامل :
» تعریف مراکز هزینه به صورت درختی و سطوح نامحدود
» امکان تعریف واحدهای تابعه ارائه دهنده ویا تولید کننده به صورت درختی و سطوح نامحدود
» تعریف خدمات و تولیدات قابل ارائه به صورت درختی
» تعریف عوامل هزینه
» طبقه بندی نیروی کار مستقیم با ارتباط به سیستم حقوق ودستمزد
» تعریف تجهیزات و ماشین آلات اختصاصی
» امکان کدگذاری وتعریف پروژه ها
» امکان کد گذاری وتعریف قراردادها
» امکان تعریف بهای تعرفه ای برای خدمات وتولیدات
۲- محاسبه نرخ استاندارد و برآورد قیمت تمام شده استاندارد:
» برآورد بودجه جاری وپیش بینی هزینه ها
» محاسبه نرخ یک ساعت کار نیروی انسانی برای هررده نیروی کار
» محاسبه نرخ یک ساعت کارکرد تجهیزات به تفکیک گروه‌های تجهیزات
» تعریف استاندارد های کار نیروی انسانی و کارکرد تجهیزات برای هریک از فعالیت‌ها ، خدمات
ومحصولات قابل ارائه
» برآورد قیمت تمام شده استاندارد یک واحد فعالیت
