فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
در مباحث علمی، غالبا مفاهیم تحقیق و روش علمی به صورت مترادف به کار برده می‌شوند. هر چند بین این دو وجوه مشترک معنایی وجود دارد ولی تفکیک آن ها موجب تمیز اختلاف بین آن ها می شود. تحقیق روندی رسمی تر، منظم تر و قوی تر از روش علمی است. تحقیق با ساختار منظم تر از کنکاش توام است که معمولا منجر به نوعی ثبت مراحل و گزارش نتایج و دستاوردها می شود. هر چند می توان روح علمی را بدون تحقیق به کار گرفت، ولی تحقیق علمی را نمی توان بدون روش و جوهر علمی انجام داد. بنابرین، تحقیق مرحله ای تخصصی تر از روش شناسی علمی است.
به عبارت دیگر کوشش برای تنظیم اطلاعات به صورت واژه های تعریف شده و در صورت امکان بیان آن ها در قالب کمیتهای قابل اندازه گیری تحقیق نام دارد. و به کلیه وسایل و مراحل جمع آوری اطلاعات و نحوه ی تجزیه و تحلیل منطقی آن ها برای نیل به یک هدف «روش تحقیق علمی» گفته می شود.
محقق پس از انتخاب موضوع بایستی به دنبال روش تحقیق باشد. روش تحقیق فرایندی ست نظامند، برای پاسخ به یک پرسش یا ارائه را حل برای یک مسئله . روش تحقیق متناسب با اهداف و ماهیت موضوع تحقیق و امکانات اجرایی آن می‌باشد.بنابرین محقق روش تحقیق خود را زمانی تعیین می‌کند که اهداف تحقیق مشخص باشد و بتواند او را به اهداف از پیش تعیین شده برساند. شکل کلی روش تحقیق را می توان مجموعه ای از قواعد و ابزارهای معتبر دانست که شکل منسجم و سیستماتیک برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات به کار گرفته می شود. در این فصل روش شناسی تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. بدین منظور ابتدا سوالات و فرضیه های تحقیق بیان شده و سپس به بررسی روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری، قلمرو تحقیق به داده های تحقیق و نحوه ی محاسبه آن پرداخته شده و در نهایت روش تجزیه و تحلیل اطلاعات مورد بررسی قرار می‌گیرد(سکاران، ۱۳۸۸، ۴۳).
۳-۲- روش کلی تحقیق
فعالیت های پژوهشی از لحاظ ماهیت، به سه گروه پژوهش های بنیادی، کاربردی و توسعه ای تقسیم بندی
می شود. پژوهش های بنیادی عبارتند از کاوش های اصیل و بدیع، به منظور افزایش اندوخته علمی و درک بهتر پدیده‌های طبیعی، انسانی، اجتماعی و فرهنگی.
پژوهش های کاربردی به هرنوع کاوش اصیل به منظور کسب دانش علمی و فنی جدید که برای آن کاربرد ویژهای در نظر گرفته شود، گفته می شود.
پژوهش های توسعه ای (توسعه تجربی ) به هر گونه فعالیت منظم مبتنی بر دانش موجود، حاصل از پژوهش‌ها و یا تجاربی که به منظور تولید مواد، فرآوردها ،وسایل، ابزار، فرآیندها و روش های جدید و یا بهبود آن ها صورت می‌گیرد.
پژوهش حاضر نیز از نوع پژوهش‌های کاربردی است در زمینه پژوهش‌های کاربردی روش های متعددی وجود دارد که اهم این روش ها عبارتند از تاریخی، توصیفی، همبستگی، علّی(پسرویدادی) و آزمایشگاهی (خاکی، ۱۳۷۸).
این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی. و از لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات همبستگی است. در پژوهش همبستگی هدف اصلی آن است که مشخص شود آیا رابطه ای بین دو یا چند متغیر کمی (قابل سنجش) وجود دارد و اگر این رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدراست؟ هدف از مطالعه همبستگی آزمون وجود یک رابطه یا نبود آن، و به کار گیری روابط در انجام پیش‌بینی ها است.
روش‌شناسی مورد استفاده در این تحقیق از نوع پسرویدادی بوده و از اطلاعات گذشته استفاده شده است.در مواردی که بررسی ارتباط بین یک متغیر وابسته با چند متغیر مستقل مد نظر باشد،هدف محقق این است که با بهره گرفتن از داده‌هایتاریخی، پارامتر(پارامترهایی)برای متغیر(متغیرهای)،مستقل برآورد و با ارائه مدل اقدام به پیش بینی نماید. به بیان دیگراین تحقیق، تحقیقی توصیفی است که در آن درصدد توصیف روابط بین متغیرها (وابسته و مستقل) با بهره گرفتن از آزمون های آماری هستیم . پس از تدوین مدل، ضرایب متغیرهای مستقل و اندازه تاثیر گذاری آن ها بر متغیر وابسته (رفتار و سیاست های تقسیم سود) با بهره گرفتن از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی برآوردی(EGLS[3]) مشخص خواهد شد . لذا روش تحقیق، توصیفی از شاخه همبستگی می‌باشد .
۳-۳ هدف تحقیق
هدف اصلی این تحقیق، بررسی تلاش مالیاتی ۷ استان همجوار می‌باشد. لذا محقق درصدد تخمین رگرسیون چند متغیره می‌باشد که بتواند میزان مالیات بالقوه را تخمین زد. در نهایت با مقایسه با مالیات اخذ شده می توان به شکاف مالیاتی دست یافت. از دیگر اهداف مطالعه حاضر اولویت بندی استان‌های منتخب بر اساس تلاش مالیاتی می‌باشد.
۳-۴- قلمرو تحقیق
۳-۴-۱- قلمرو موضوعی
قلمرو موضوعی تحقیق حاضر در حوزه تلاش مالیاتی و شکاف مالیاتی می‌باشد.
۳-۴-۲- قلمرو مکانی
قلمرو مکانی تحقیق حاضر عبارت است از ۷ استان همجوار که عبارتند از: گیلان، مازندران، گلستان، اردبیل، قزوین، زنجان و سمنان.
۳-۴-۳- قلمرو زمانی
قلمرو زمانی تحقیق حاضر بین سالهای۱۳۸۴ الی ۱۳۹۰ می‌باشد.
۳-۵- روش گردآوری اطلاعات
روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق، روش کتابخانه ای می‌باشد که در آن، اطلاعات لازم از مقالات و تحقیقات داخلی و بخصوص خارجی و منابع اینترنتی استفاده خواهد شد. همچنین اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق از اطلاعات سازمان مالیاتی کشور، مرکز آمار ایران، سایت بانک مرکزی و سالنامه آماری استانها جمع آوری شده است.
۳-۶- جامعه آماری، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه
مسئله ای که بیشتر محققان در برنامه ریزی هر تحقیق با آن مواجه هستند، اندازه یا حجم لازم برای نمونه است. قانون کلی در این مورد، بزرگترین اندازه ممکن را تصویب می‌کند. هدف از مطالعه نمونه کسب اطلاع در مورد جامعه ای است که نمونه کسب اطلاع در مورد جامعه ای است که نمونه از آن انتخاب شده است؛ بنابرین هر چه نمونه با حجم بزرگتری انتخاب شود، شاخص‌های آماری محاسبه شده برآورد دقیق تری از پارامترهای جامعه به دست خواهند داد. بین اندازه نمونه و آزمون آماری فرض صفر، ارتباط نزدیکی وجود دارد.با نمونه بزرگ، محقق کمتر فرض صفر را در شرایطی که واقعا درست نیست می پذیرد. در اکثر پروژه های تحقیقی محدودیتهای مالی، وقت، نیروی انسانی، اندازه نمونه ای را که لازم است مورد مطالعه قرار گیرد را محدود می‌سازند. جامعه آماری تحقیق، کلیه استان‌های کشور می‌باشد. تعداد نمونه مورد مطالعه در این تحقیق که در مجموع ۷ استان بوده است. علت انتخاب استان ها به شرح زیر می‌باشد:
نخست: داده های متغیرهای وابسته و مستقل طی سالهای مورد مطالعه موجود باشد.
دوم: استان ها همجوار بوده و مشخصا نرخ باسوادی آن ها نزدیک باشد. (نرخ باسوادی به عنوان شاخصی جهت اندازه گیری فرهنگ مالیاتی می‌باشد).
۳-۷- روش انجام کار
یکی از اهداف به کارگیری روش های آماری و اقتصاد سنجی ، ارزیابی سیاست های اقتصادی و در آخر پیش‌بینی مقادیر آتی متغیرها و تدوین سیاست های مناسب است. در این راستا یک کار تجربی مشتمل بر مراحل زیر می‌باشد:
-
- تصریح سنجی
-
- تجزیه و تحلیل داده ها
-
- روش سنجی
-
- ارزیابی الگو و تخمین ها و استنباط آماری
- تحلیل نتایج و در صورت نیاز پیش‌بینی(صمدی ،۱۳۸۸ ، ۱۷).
